|
2000
|
|
|
Jaun André: mundutik ibilia naiz eta ongi bai ongi
|
dakit
zein diren, kontu horretaz denaz bezainbatean, jendearen azturak eta ohiturak, zeren behin baino gehiagotan egokitu izan baitzait hango eta hemengo hirietan ibiltzea eta jendea karriketan ikustea, pixa egiten etxeko pareten kontra, edo kaka egiten ere bai karrika bazterren batean, tokian tokiko usantzen arabera. Eta gure etxean ere ohiturak ez ziren hain diferentak, zeren eta oraindik ere oroit baitezaket aitona Nikolasen iduria, tximiniako zuloaren gainean bere premiazko egitekoak egiten.
|
|
|
Gezurra erranen nizuke, jaun André, baldin erranen banizu ezen ez nuela ikuskizun hartaz gozatu, zeren gozatu egin bainuen, eta gogoz gozatu gainerat. Izan ere, gutitan ikusten nuen nik anaia beldur, eta orduan, zinez, beldur zen, ez
|
dakit
zeinen beldurrago, aitaren edo zigorraren, zeren ez baitakit zeini behatzenago zion, aitari edo zigorrari. Fortunak, eta neure azpikeriak batez ere, anaiaren gainetik jarri ninduten behingoz, eta arrano bat bezala sentitu nintzen txepetxaren aitzinean, nehoiz baino gogarago, lorios eta biktorios.
|
|
2001
|
|
|
Ezpainak oraindik bero. Neska ez
|
dakit
zein izan zitekeen. Ez nuen ezagutzen.
|
|
|
Eta kontagaiarekin batera doa kontamodua ere, tarteka atzera aurrera baitabil istorioa, denboraren markak galduta eta logikaren arauak apurtuta, nahiz oro har eta sigi sagaka kontakizunak aurrera egin. Zahartzearen hondatze progresiboaren aztarnak modu naturalean, espanturik gabe ageri dira hemen, eta nik ez
|
dakit
zein esperientzia izan duen egileak horretarako, ez diot galdetu nahi izan, arte-lanaren atzeko background a bere kontua delakoan. Baina hunkigarria gertatzen da, dudarik gabe.
|
|
2002
|
|
|
ez
|
dakit
zein den helmuga.
|
|
2004
|
|
|
Has gaitezen Jon Sarasuaren iritziak barreiatzen, bere berea du-eta gogoeta gai hau: . Gure idazlerik sonatuenari duela gutxi aditu nion telebistan euskal kultura modernotasunera iritsi nahi eta ezinik zebilela, batzuek lortzen dutela, eta bere ustez ez
|
dakit
zein kantautore modernoagoa zela beste batzuk baino. Pena apur bat eman zidan bere sakoneko eskema zein zen ikusteak:
|
|
|
Zera dio, besteak beste: . Ez
|
dakit
zein izan daitekeen zilegitasun guztiak bil ditzakeen egitasmoa baina uste dut ezin zaiola proiektu berriari ekin aurreko hilabeteetan ezer gertatu ez balitz bezala. Ez dakit zein izan daitekeen egunkari berriaren jarrera, baina nekez onar dezakegu Pello Salaburuk, Ramon Saizarbitoriak, Xabier Gurrutxagak edo Ramon Etxezarretak jendaurrean salatu dutena.
|
|
|
–Ez dakit zein izan daitekeen zilegitasun guztiak bil ditzakeen egitasmoa baina uste dut ezin zaiola proiektu berriari ekin aurreko hilabeteetan ezer gertatu ez balitz bezala. Ez
|
dakit
zein izan daitekeen egunkari berriaren jarrera, baina nekez onar dezakegu Pello Salaburuk, Ramon Saizarbitoriak, Xabier Gurrutxagak edo Ramon Etxezarretak jendaurrean salatu dutena. Ondo dago euskal kulturaren defentsa egingo duen egunkaria aldarrikatzea, baina ez gara hasiko Anjel Lertxundi, Jorge Giménez, Bernardo Atxaga, Inazio Mujika Iraola, Iban Zaldua, Patxi Zubizarreta, Joxean Sagastizabal, Juan Garzia eta Joxerra Garziaren oinarrizko printzipioei (El País, 2003/3/3) muzin egingo dien aldarria defenditzen.
|
|
|
Orain dela bost bat urte atera zen Alemaniatik. Historia irakaslea izan zen ez
|
dakit
zein unibertsitatetan. 1933ko funtzionarioen legea medio unibertsitatetik bota zutenean, Alemaniatik atera eta hona etorri zen.
|
|
|
azaltzen ari zenaren egitura irudikatu baitzuen– Partikulatzat ditugunen azpian beste mundu bat dago... indar ezberdinekin, horrela esan badezakegu. Egiazki, ez
|
dakit
zein izen eman geniezaiekeen.
|
|
2006
|
|
|
Aita bat mirakuluz bizirik aterea gerran. Gerraondo triste beldurrez ikaratu bat; eskolako maisu falangista, euskararen erdeinua eta euskaldunaren autogorrotoa irakasten soilik aditu iaioa; eliz horman zerrenda bat marmol zurian" Caídos por Dios y por España", aldare alboan bandera inperiala, etxe guztiek ere leihoetan eseki beharra zeukatena ez
|
dakit
zein jaiegunetan. " Probintzia traidoreak", errazionamendua, grebak eta kaleak militarki okupatuak.
|
|
|
Izan ere, batetik, ez dirudi 1901eko bizkaitarrismoak, eta preseski alor linguistikoan, kanpaina iraultzaile(?) bati ekiteko aski justifikazio eskain zezakeenik, Euskal Herri osoari begira gainera. Gero, Unamuno-ren arrazoiketa kazeta baterako gutun bat besterik ez da, eta ez dago estuegi hartzerik; baina arrazoitzeko ailegatzen duen hori, ez
|
dakit
zein Basaburutan ez dakit zeinek esan omen duen ez dakit zer, anekdota pintoreskoa da, ezen ez argumentua, higatutxoa baliabidea, zuribide politikero gisa ere xahar eta txarra268 Bestetik, beraz, kasu ailegatuarekin jarraitzeko, apez sermolaria" bizkaitarra" [Arana Goirizale edo jeltzale] zela, Unamuno-k ez dakit nola jakingo zuen(" ETAko apaiz" askotxo eta are Gotzainen bat e... data horietan apezak, bizkaitarrak baino errazago, karlistak izaten baitziren.
|
|
|
Izan ere, batetik, ez dirudi 1901eko bizkaitarrismoak, eta preseski alor linguistikoan, kanpaina iraultzaile(?) bati ekiteko aski justifikazio eskain zezakeenik, Euskal Herri osoari begira gainera. Gero, Unamuno-ren arrazoiketa kazeta baterako gutun bat besterik ez da, eta ez dago estuegi hartzerik; baina arrazoitzeko ailegatzen duen hori, ez dakit zein Basaburutan ez
|
dakit
zeinek esan omen duen ez dakit zer, anekdota pintoreskoa da, ezen ez argumentua, higatutxoa baliabidea, zuribide politikero gisa ere xahar eta txarra268 Bestetik, beraz, kasu ailegatuarekin jarraitzeko, apez sermolaria" bizkaitarra" [Arana Goirizale edo jeltzale] zela, Unamuno-k ez dakit nola jakingo zuen(" ETAko apaiz" askotxo eta are Gotzainen bat ezagutu zaharrak ez gara):... data horietan apezak, bizkaitarrak baino errazago, karlistak izaten baitziren.
|
|
|
–Esan dizu ez
|
dakit
zein izen aipatzen ibili dela?
|
|
|
Oraindik ez
|
dakit
zein den barruan daukadan nobela. Ba ote daukadan.
|
|
2007
|
|
|
–Ez
|
dakit
zein mihi luzek bete dizun burua txoriz, ama. Hasiz gero esadazu dena.
|
|
|
Suitza andre sendokote bat da, gurutze bat bularrean erizain antzera (bandera suitzarra ere), ia zutik egon ezin den soldadu abailduari besoetan eusten. Ez
|
dakit
zein zirkunstantziari erantzuten dion. Zer dira, edonon ikusi ohi ditugun Marianne txano jakobino eta ugazabandre Britanniak (taula nahiz grabakiak, hamaikatxo Museo Britanikoan), Volksgeisten errepresentazioak baino?
|
|
|
Telebistak ere bazuen bere historia. Udaltzainen bulego batean erabili izan zuten, ez
|
dakit
zein garaitan, eta poliziei buruzko filmak eta serieak ikusten ziren bakarrik, marrarik eta mantxarik gabe. Aditua egin nintzen, edo zaletua, ez dakit, polizia kontuetan.
|
|
|
–Ez
|
dakit
zein den umeago, Edelmiro.
|
|
|
Eta landare hauen botere kosmikoez. Eta ez
|
dakit
zein laugarren dimentsiotako tunel batez, ur hondoko korronteak aprobetxatuz sortzen diren tunelak edo?
|
|
2008
|
|
|
euskarazko hitzak sartzen baitituzte. Eusko Alkartasunaren aldetik, ohikoa da Nafarroako Gobernuari elebitasuna exijitzen dioten oharrak bidaltzea (ez
|
dakit
zein errepidetako seinaleak gaztelaniaz daudela, hango edo hemengo eskuorrietan euskarazko hitzik ez dagoela?). Ohar horiek beti gaztelaniaz bidaltzen dituzte.
|
|
2009
|
|
|
Euskaltzalea izan eta hala ere zenbait jendek erdaraz hitz egiten badu, batez ere gazteek, izan liteke jasa ematen duen slang aski ez daukatelako euskaraz, baina gehiago, nik uste, edo ni beldur, eguneroko kulturako gauzetan euskara pobre pobrea daukagulako, eta haurraren mundutxotik gorako gure mundua erdalduna delako (eta slang falta bera, horren ondorioa baizik ez da agian). Gandiagak UBM baitan bere buruaz behin eta berriro aitortzen duenak, nik ez
|
dakit
zeinentzat ez duen balio gure artean: –jakintza orokorrez ihardun gura dugu, egungo errealitatez mintzatu nahi dugu; baina hona gu mutu, nola mintzatu ez dakigula?
|
|
|
Ama Birjinak beharbada bat bateko miragarrizkoaren paper horixe zuen orduan erlijioan, gaixoen kontsolatzaile eta ezinari nolabait gain hartzeko laguntzaile. Arruti, mende hasierako katolikotasun modu horretan hazi eta hezia, ez
|
dakit
zein harremanetan egon den Luquerekin. Baina Kongresu Euskaristiko Internazionalerako haren Luchas secretas liburuak (1911), Toledoko Kardinal Primatuaren eta Zamorako Apezpikuaren bedeinkazio orrien ondoren, hitzaurre gisa Arrutiren aipatu poesia dakar.
|
|
|
–Kontsulta bat egin nahi dizut. Jean Genet en aipu bat daukat esku artean eta ez
|
dakit
zein libururi dagokion. Aipua honela hasten da:
|
|
|
Eskuak airean dantzatu nituen?. Ez
|
dakit
zein modutan, baina Perezen kontu horrekin zerikusia duela uste dut.
|
|
2010
|
|
|
Bai, heriotza! Eta gainera, errepikatzen zidan barruko ez
|
dakit
zein ahotsek, zer arrisku nuen hori esateagatik. Izan ote da sekula heriotza zigorrik ezpada gauerdiz, zuzi argietan, gela beltz eta ilunetan, neguko gau hotz eta euritsuetan?
|
|
|
Azpil zabala ekarri zuten patiora. Zaindariek bastoi kolpez galarazi zuten presoen dantza, eta azpil hartara gidatu zituzten; bertan igerian zebilen ez
|
dakit
zein likidotan ez dakit zein motatako belarra, kea zeriola eta zikin. Jan egin zuten.
|
|
|
Azpil zabala ekarri zuten patiora. Zaindariek bastoi kolpez galarazi zuten presoen dantza, eta azpil hartara gidatu zituzten; bertan igerian zebilen ez dakit zein likidotan ez
|
dakit
zein motatako belarra, kea zeriola eta zikin. Jan egin zuten.
|
|
|
Arestian erlojuak jo du, ez
|
dakit
zein ordu: erlojuaren mailua ez dut garbi aditzen.
|
|
|
Gaua zela amestu dut. Nire gelatxoan nengoela uste dut, bizpahiru lagunekin, jada ez
|
dakit
zeinekin. Emaztea logelan zegoen etzana, ondoan, bere haurrarekin lotan.
|
|
|
Epailea, komisarioa, magistratua, ez
|
dakit
zein etorri berri den orain. Grazia eskatu diot bi eskuak elkartuta eta bere belaunetara makurtuta.
|
|
|
–Ez
|
dakit
zein aukeratu...
|
|
2011
|
|
|
–Oilagorretara horiek? Neskatan joaten ditun horiek, zera!?; beste batzuetan ama, artean umea nintzen baina ondo gogoan daukat, koinatuak auzoko ez
|
dakit
zein emakumeri etxera bisita larregi egiten ez ote zion-eta haserre. Ondo gogoan daukat zeren, ama behinik behin, beste guztiak ez bezalako errespetuaz mintzatzen baitzen normalean osabaz, ez zuen hain erraz onartzen txantxetako jarduna hari zegokionean.
|
|
|
Bide hori elkarrekin ibili ahal izateko bai, makina bat aldatu da; lehenbizi, bortxa eta bakearen inguruko egungo diskurtso publikoa. Eta ikasi dugu giza duintasunaren bortxaezina, etab., errespetatzen, eta gauzatzeko ahalegintzen, ez haiek ez
|
dakit
zein Sinai mendiko absolutuak direlako, baizik gure hautu libre absolutua direlako. Jakitun izanez, geuk hautatu eta eraiki dugun, azken mundu?
|
|
|
Ez
|
dakit
zein izutu zen gehiago, katua zakuaren hondoan, semea zakuari eutsi nahian, edo neu katuak ihes eginez gero zer gerta zitekeen pentsatuz. Izuak izu, semeak berak baino lehenago itxi nuen neuk zaku hori, eta mahai gainean zegoen kordela ekartzeko agindu nion hari.
|
|
|
Larrialdietako sarrerako neskatoa ikusi eta Alexis doktore ez
|
dakit
zeinengatik galdezka hitz totelka entzun eta nire baikortasuna behera joan zen mando zahar bat amildegian bezala.
|
|
|
Tejabana haren alboko saila ez
|
dakit
zeinena zen, baina Miserikordiakoek erabiltzen zuten. Orduko kontuak horiek ere.
|
|
|
–Denetik dago, baina denbora asko da gomendatzen dizkidatenak baino ez ditudala irakurtzen. Gainera, oso ondo
|
dakit
zein kritikariri ez natzaion gustatuko eta ez natzaion inoiz gustatuko. Pertsona batzuek ez dute pelikula ikusiko nik proposatzen diedan moduan, beti faltan botako dutelako eurek nahiko luketena izatea filma edo gustatuko litzaiekeena izatea ni zuzendari bezala?.
|
|
|
Gure gizartea askotan horrelakoa da eta horretaz barre egiten ez badugu zer egingo dugu bada? Atzetik kritika dago, ez
|
dakit
zein puntutaraino balioko duen, baina polita da kritika hori planteatzea, zirikatzea. Bizitzeko arma da umorea?.
|
|
|
Nik uda aurretik erositako kolorezko kondoi gorri berdeak erakusten dizkiot. Justu momentu horretan Montse sartu zaigu gelara, ez
|
dakit
zein aitzakiarekin. Bete betean harrapatu gaitu.
|
|
2012
|
|
|
Euren bertsioari jaramon eginez, errudunak izango lirateke? beno, ez
|
dakit
zein neurritan, baina errugabeak?
|
|
|
Marea betean askotan hartu izan dut txalupa eta abiatu izan naiz Aginaga aldera eta bidea anguleroen estakaz josita dago? Barruan ez
|
dakit
zein mekanismo pizten zaidan baina irudi horiek txuri beltzean ikusten ditut, argazki zaharrak balira bezala.
|
|
|
Benitori asko kostatzen zaio Oriotik ateratzea, ez du nahi izaten. Jende askok gonbidatzen du honetara eta hartara, afaltzera, bodega batera, ez
|
dakit
zein festa ikustera. %95ean paso egiten du Benitok, eta beregatik balitz %100ean egingo luke paso.
|
|
|
–Filosofia irakurtzen ari zela esan zidan, aizu! Ez
|
dakit
zein, eta halako batean, bota zidan:
|
|
|
Bide hori elkarrekin ibili ahal izateko bai, makina bat aldatu da; lehenbizi, bortxaren eta bakearen inguruko egungo diskurtso publikoa. Eta ikasi dugu giza duintasunaren bortxaezina, etab. errespetatzen, eta gauzatzeko ahalegintzen, ez haiek ez
|
dakit
zein Sinai mendiko absolutuak direlako, baizik gure hautu libre absolutua direlako. Jakitun izanez, geuk hautatu eta eraiki dugun, azken mundu?
|
|
|
Biak hilik zeuden, eta neuk lurperatu nituen neure bizilekutik gertu. Baina bietako bat ugaldu egin zen, ez
|
dakit
zein motatako izakiren batekin, eta horiek etxean hezitako ume sail horretako bi ziren. Besteek, berriz, basora egin zuten ihes eta basati bizi ziren han; baina azkenean arazoak ekarri zizkidaten, askotan etortzen baitzitzaizkidan etxera harrapakeriak egitera, eta azkenean tiro eman behar izan nien, eta mordoa hil; harrezkero betiko alde egin zuten.
|
|
|
Hain urrun non gehiago ez baituzu entzungo nitaz mintzatzen!... Eta halere..., gaur ordea..., ez
|
dakit
zein indarrek bultzatu nauen oraindik ere zuregana! Zeren ez da zeruaren aurka borroka egiten, ez baitzaio ihardukitzen aingeruen irribarreari!
|
|
|
–Zu niretzat garai hartan zinen, nire bizitza arrobatzen zuen nik ez
|
dakit
zein indar ulertezin. Behin batez, esate baterako, joan nintzen zure etxera; baina zuk ez duzu gogoan izango, dudarik gabe.
|
|
2013
|
|
|
–Ez
|
dakit
zein egiteko zituen, baina itzal izugarria zuela bai. Garaiko beste taldeetan garrantzi handia zuen, esate baterako, aurrekarien irakurketak.
|
|
|
Ardo alaia egiten du, bizipoz handikoa. Niri ez
|
dakit
zein gustatzen zaidan gehiago, ardoa ala ardogilea bera?, esan zezakeen hurrena. Pasioa nabari zitzaion.
|
|
|
Wickham jaunarenganako ankerkeriaz. Ez
|
dakit
zein modutan, zein itxura edo faltsukeriaren pean egin dizun zuzengabe hori; baina beharbada ez da zertan harriturik bere gailentzeaz, orain arte ez duzu-eta ezer jakin ez bataz ez besteaz. Igartzea ez zegoen zure esku, eta susmo hartzea ez zen, noski, zure joera.
|
|
2014
|
|
|
Alfa komunera doa, gu gauden barrako izkinatik pauso gutxira dago, ez nau gonbidatzen baina badakit ez doala txiza egitera baizik eta beharrezko zaion lerrotxoa hartzera, eta nabaritu dezaket ez didala eskaini nahi berriz ere gurasokeriagatik, jantzita daraman zaldun ibiltari mozorroagatik, ez duelako bizio doilorrera biktima gehiagorik arrastaka eroan nahi, komunzulo lohi bat ez baita damatxo batentzat toki aproposena. Ez
|
dakit
zein mendeku gosek egiten didan tira bortitzen, alde batetik deliberatuta nago Alfari, ni ere zurekin noa, esatera bere sasi onberatasun hipokrita nazkagarri hori muturrean leher dakion, berak adina hauts23 arnastu dezakedala erakusten diodanean, baina bestetik Y ren presentzia igar dezaket artegatasunean kabitu ezinda nire begiradaren ezkerraldean, jelosiak jota zerraldo erortzeko zorian, memelokeriatan ibiltzeagatik ehizaki ia seguru bat galduko duela sinetsita, eta egiatan nik Y rekin egon nahi dut gaur, Y rengatik besterik ez naiz hasi albo amarru konplexu hau amarauntzen, nahiz azkenean nik neuk amaitu dudan apur bat endredatuta neure sarearen korapilo aldrebesetan; beraz, azkenean hasierako helburuari eustearen alde egiten dut apustu, eta Alfari esaten diot kanpoan izango nauela zain kubatarekin.
|
|
|
Edonola ere, ez dut inoiz ondo ulertu zer dela eta Joseanen tema hori umeekin: ez
|
dakit
zein izan daitekeen horren eta maitasunaren iraunkortasunaren arteko lotura. Izan ere, hiru alaba edukitzeak, bi lehenengo emaztearekin, beste bat bigarrenarekin?
|
|
|
–Oso arraro zaude, neska. Ez
|
dakit
zein ostia duzun, zuk jakingo duzu. Egongo gara.
|
|
|
Denak eromenaren seinale. Nik ez
|
dakit
zein diren nire zoramenaren zantzuak, baina izan izango ditudala pentsatu dut, hemen sartuta bainago. Bestalde, gustatuko zitzaidan B ren erreakzioa ikustea, baina ez dago hemen; gaur terapiara etortzea galarazi diote.
|
|
|
Ez
|
dakit
zein momentutan apurtu zen nire kristalezko arrainontzia. Ez dakit noiz egin zuen klisk nire munduaren inguruko kristalak, noiz klask.
|
|
|
Eta ikusi ditudan A guztietatik ez
|
dakit
zeinek izan duen errua. Zeinek eraman gaituen beste A guztiak honaino, eztanda egiteraino, norberaren mugak apurtzeraino.
|
|
|
Ez
|
dakit
zein momentutan apurtu zen nire kristalezko arrainontzia. Ez dakit noiz egin zuen klisk nire munduaren inguruko kristalak, noiz klask.
|
|
|
Eta ez dakit zer egin nuen txarto. Askotan egiten dut denboran atzeraka, eta bizi izan genituen momentu guztiak errepasatzen ditut, baina ez
|
dakit
zein segundotan tolestu zen elkartzen gintuen haria; ez dakit noiz hasi ziren korapiloak sortzen. Dakidan gauza bakarra da, konturatu nintzenerako, marapiloz eta tolesduraz ahuldutako haria desegiten ari zela.
|
|
|
Albora utzi nuen zulo zabal artifizial bat, norbaitek maldan egiten jardun zuena, ez
|
dakit
zein helbururekin, hori asmatzea ezinezko gertatu baitzitzaidan. Zernahi zela ere, ez zen harrobi bat, ez hondardi bat.
|
|
|
Seguru nago ez dagoela ergelik deabruari bere arima inoiz saldu dionik: edo ergela ergelegia da, edo deabruegia deabrua, ez
|
dakit
zein zer. Edota izan zaitezke ikuskari eta soinu zerutarra ez den ororen aurrean guztiz gor eta itsu izateko bezain izaki buruberoa.
|
|
2015
|
|
|
Ez dakit zergatik, baina Ama Birjina aipatzen zuen maiz. Soziologo klasikoen ez
|
dakit
zein teoriatan Ama Birjinaren mitoaren sekularizazioa ikusten zuen, ez naiz gogoratzen zergatik. Eta Espainiako soziologoez hitz egiten zuenean beti Salustiano del Campo Urbano aipatzen zuen,, del Campo Urbano?
|
|
|
Hortik aurrerakoak ez genituen hitzartu. Ez
|
dakit
zein izan behar zuen telebistako marrazki bizidunekin aspertuta zegoela esateko seinalea, edo etxerako lanak egiteaz nekatuta zegoela, edo ez zuela gehiago goiz jaiki nahi. Eta ez dakit, halaber, zergatik ez zidan idazten eta kito.
|
|
|
–Elkarrekin egon, elkarrekin utzi? egia esan, ez
|
dakit
zein den gure egoera une honetan.
|
|
|
Ez gaituzte hain erraz eraitsiko, ez gaituzte gauetik goizera errendituko. Oinutsik, biluzik, loturik, umezurtz, pipiak jota, alderrai, triste, hotzez, logabeziak janda, eta hala ere hementxe diraugu, zutik edo zutunik, ez
|
dakit
zein adjektibo den bietatik egokiagoa?. –Karonteren ontzian zutunik.
|
|
|
Kaliforniar peto bat, oso modernoa eta nahi duzun guztia. Ingalaterrako ez
|
dakit
zein hiritan zuen konferentzia bat, Bristolen edo, eta gero, bidaia aprobetxatuta, pare bat egun pasa zituen Venezian. Txikitako amets bat, ez dakit birraitona italiarra ez ote zuen.
|
|
|
–Oso argi ikusten nuen, hainbeste, ezen ahalik eta azkarren gerta zedin egiten nuen otoi. Bai, otoi, Jota, ez
|
dakit
zein jainkori hasi nintzaion errezoan garai hartan. Burua galtzen ari nintzen, geroz eta isolatuago sentitzen.
|
|
|
–Entzudazue biok, eten zidan?. Inork baino hobeki
|
dakit
zein den nire egoera. Gertatu beharrekoa gertatuko da, sendagile bila joanda edo Artaakar mendietan.
|
|
|
baina honezkero ez
|
dakit
zein den Hartz Handia.
|
|
|
Batzuetan ez
|
dakit
zein den
|
|
|
ez
|
dakit
zein elkartetako sukaldari buruak
|
|
|
Gogoan dut eztabaida bat baino gehiago izan nuela Karlarekin, anarkismoaren eta komunismoaren arteko auzi hura zela-eta, I. Internazionalean egon bagina bezala: Karla Mujikak zioen, Karl Marxek zioenez, klaseen arteko bereizketa desegindakoan, orduan ez zela botere egiturarik eta estatuak berez desegingo zirela; nik, berriz, ez
|
dakit
zein argudiorekin baina, ez nintzela fidatzen, aldez aurretik txikitu behar zela estatua.
|
|
|
toki bakoitzari pasadizoren bat atxikitzen diogula geure oroimenean: bidegurutze honetan halako erori zen bere zalditik, erreka zulo horretan ez
|
dakit
zein haur hil zen karramarrotara joanda...
|
|
|
Izugarrizko oroimena dudala pentsa lezake baten batek; halaxe esan zidan lagun batek ere aurreko liburu bat kaleratu nuenean, harrituta zegoela zenbat gauza gogoratzen nuen, eta nolako xehetasunez. Gauzei beste alde batetik begiratuta, Ramon Saizarbitoriak zioen, ez
|
dakit
zein beste idazle aipatuz, oroitzapenetatik tiraka hasten den idazlea ez dela oroimen oneko pertsona, oroimen onekoak ez baitu oroitzen nekatu beharrik.
|
|
|
nola obra bikainak sortu dituenak egin ditzakeen askoz lan kaxkarragoak ere. Kunderaren kasuan, garai batetik aurrerako liburu ia guztiak dira lehengoen aldean eskasagoak, eta ez
|
dakit
zein den arrazoia, ugari izan bailitezke azalpenak: etorria agortzea, esan beharrekoa dagoeneko esanda edukitzea, zuzenean frantsesez idazten hastea, erosotasuna eta arrakasta lortuta motibaziorik gabe geratzea, komunismoak porrot egin ostean sormenerako behar den tentsioa galtzea... auskalo!
|
|
|
ideia polita da, eta adierazteko modu indartsua; uste dut Shakespearek idatzi zuela noizbait antzeko zerbait: norbait hiltzen duzunean, hura den eta izatera irits zitekeen guztia lapurtzen diozula zioen pasarte batean, ez
|
dakit
zein obratan. Irakurria ote zuen Lotsatik Shakespeare?
|
|
|
meatzari izandako herri bat zen Arralde berri hau, mea aspaldi agortu bazen ere. Minerala ez
|
dakit
zein zen, eman dezagun ikatza zela; ikatza ateratzearen poderioz, herriaren azpia hustuta omen zegoen, eta, ikerketa geologikoek ziotenez, herri osoa goitik behera erortzeko arrisku larria omen zegoen, une batetik bestera eta bat batean erori ere. Abisu horren aurrean, arriskua sinetsi ez eta lehengo moduan segitzearen aldekoak ziren batzuk; beste batzuk, aldiz, beste toki batean herri berri bat berreraikitzearen aldekoak, familia bakoitzarentzako etxe bat, lehengo modu eta tankeran.
|
|
|
Letra eta guzti zekizkian abestiak. Jorge Negrete, Chavela Vargas eta ez
|
dakit
zein gehiago.
|
|
|
Ez
|
dakit
zeinek esan omen zun, burrukaren hordua dala hau, ta ez zaio harrazoyik falta. Haurreko batean neroni ere burrukan ibili nintzen emen, kontu hoiek dirala ta ez dirala.
|
|
|
–Ez, ez
|
dakit
zein den.
|
|
|
–Ez
|
dakit
zeinenak izan zitezkeen. Zeudenik ere ez nekien.
|
|
|
Ez
|
dakit
zein egunetan asmatu zintudan, baina seguru nago ez zarela egiazkoa, eta nire neurrira egin zintudala noizbait. Nire hutsunearen neurriari tankera hartu nion, eta tamaina berekoa egin zintudan nire gogoan.
|
|
|
Orobat, ez
|
dakit
zein zulotatik jaio zelako Baqueira Bereten gure kontura zilipurdika dabilen morroi hori... Saint Justek zioen aski dela tronuan iraute hutsa, berehala dimititu eta monarkia bera desegin gabe, edonor izan dadin gillotinaren merezient.
|
|
|
Ez
|
dakit
zein izan daitekeen problemaren datuak
|
|
2016
|
|
|
Legalki ez nintzen existitzen. Harrapatuko baninduten, berdin, ez
|
dakit
zein aparatuko buru nintzela esango zuten. Eta, bigarren aukera, Zuberoako herri galdu hartako baserri galdu hartan, ez zela bideragarria konturatu nintzen.
|
|
|
Zoria alde ez, eta mareak eramaten utziz gero, haize alde, bakarrik bizitzen ikasten hasten ari diren beste hiru lagunekin topo eta talka eginen duzu, eta azti bazabiltza, hiriko sekretuak zure kabuz edo deskubritzen joanen zara. Ez
|
dakit
zein den zein baino hobea, baina, bata zein bestea ikasgai politak dira.
|
|
|
Nik ondo baino hobeto
|
dakit
zein kaskagogorra den gure seme Joxe. Gizon ona da, badakit, baina edukiera gutxikoa, gainezka azkar samar egiten duena, pipertzeko askoren beharrik ez duena?
|
|
|
Handik gutxira, elkarrekin ez ibiltzen hasi ginen. Hasieran isilean mantendu nahi zuen gure artekoa, beste neska batekin erdizka zebilelako oraindik; gero, jolasean ari ginela eta ez zuela lotura esturik nahi errepikatzen zidan, aske izan behar genuela, maitasuna eta sexua libre zirela eta nik al
|
dakit
zein beste kopla, praktikan baginena, bikote bat, alegia, azkenik bere ahotik entzun nuen arte.
|
|
|
Nik ez dut halakorik bizi izan. Ez
|
dakit
zein prozesu mental jarraitu duen barrutik zuetako bakoitzak, guztiok berdinetik pasatu zareten edo bakoitzarena erabat ezberdina izan den, eta?», harrotu egin nintzen apur bat, nire diskurtsoarekin aurrera egin ahala, «seguruenik zuk ere ez dakizu nik jakin dezakedana baino askoz ere gehiago horren inguruan. Baina kontua ez da hori, Arru.
|
|
|
gertutik ikusita, ordea, gazteluak Erdi Arokoa izateko itxura gutxiago zeukan, errepide nazionaletik begiratuta baino, Tirrenoko basamortu urdin itsugarrian argiz kontra begietaratu zitzaigunean. Haizeak gogor jotzen zigun, harea begietara ekarriz, itsasoaren orroak sorgortu egiten gintuen, eta, gainera, ezin genuen gaztelu barrua bisitatu Erromako ez
|
dakit
zein kreditu erakunderen baimen idatzirik ez geneukalako; horregatik, damututa eta haserre geunden, hura bezalako egun batean, itsaso ondoan ia ia negukoa zirudien egun zakar hartan irten nahi izan genuelako Erromatik.
|
|
|
Lehenaren alde egin zuen alderdiak, baina denboraren perspektibak bigarrenaren alde egin behar zela erakutsi zion Purasi: . Ez
|
dakit
zein zen konponbide politikoa. Nik neuk uste dut aurrera jarraituko nukeela, PSNren babesarekin eta Juan Cruz Alli presidente izanda?.
|
|
|
–Une batean esaten zuten eskuak libre nahi zituztela eta kanpoan geratzen zirela, eta beste une batean planteatzen zuten oso pertsonalista zela [Barkosen] gobernu proposamena. Oraindik ez
|
dakit
zein zen haren jarrera?. Eduardo Santosek berez egoki ikusten zuen gobernuan sartzeko aukera, baina, onartu duenez, hain alderdi berria izanik, ez zeuden prest halako ardura bati heltzeko.
|
|
|
Maitasuna etorriko da ondoren, edo ez, ikasle guztiei geometriarako edo historia naturalerako grina pizten ez zaien bezala. Irakurketa maitasunaren eta magiaren eta liluraren eremura eramanez ez
|
dakit
zein puntutaraino ari garen seinale erratua bidaltzen, literatura garrantzi gutxiko asuntoa dela adierazten alegia: denbora pasa bat.
|
|
|
Ez
|
dakit
zein izan daitekeen problemaren datuak
|
|
|
Ez
|
dakit
zein diren grafikoa interpretatzeko kontuan hartu beharreko datuak.
|
|
2017
|
|
|
Bazeukan holako delibero aire bat, pixka bat gizonantza. Eta nik, solas erraxetan sartzea hain gutxi gustatzen zaidan honek, ez
|
dakit
zein eskuk pusaturik, hari buruz inguratu nintzen eta galdetu nion:
|
|
|
Ez dakit non nagoen, zein bide hartu, zer egin. Ez
|
dakit
zein norabidetan jo aurrera.
|
|
|
Herriko sarreran dagoen edaritegi batean gelditu ginen eta ordu erdi luzea eman genuen han. Berak whiski bat eskatu zuen eta nik ginebra garagardoarekin, ez
|
dakit
zein idazlek beren buruaz beste egitera doazenentzat edari hori gomendatzen duelako. Gidariak bere emazteari buruz jarraitzen zuen hizketan.
|
|
|
Baina kolpetik eta neuk nahi izan gabe bietako bat musukatzen hasi nintzen suhartasun izugarriz taxiaren barruan. Mutila, ez
|
dakit
zein zen, monitorea ala hezitzailea, zur eta lur utzi nuen, arnasa hartzeko ere arazoak zituela, eta hura bere onera itzultzen zen bitartean bigarrenari ekin nion. Biak ezagutzen nituen, esan dudan bezala, banuen bakoitzaren gurari ezkutuen berri, eta horrek asko errazten zizkidan gauzak.
|
|
|
Euskal Herri banatu hau ez da subjektu politiko bat. Diputazioak, Nafarroako Foru Komunitatea, Eusko Jaurlaritza eta Erkidegoko Legebiltzarra, Iparraldean ez
|
dakit
zein erakunde (Euskal Elkargoa, azken momentuko berria), subjektutxo sakabanatuak dira. Nola osatu helburu nazionaleko subjektu politiko elkartu bat?
|