|
2000
|
|
|
Imanol Trebiño mintegikideak kudeatuko duen posta zerrendak bibliotekari eta dokumentalista euskaldunak bildu nahi ditu. Bertan aurki
|
daitezke
: biblioteken berriak, elkarte profesionalen berriak, biblioteketaz eta dokumentazio zentruetaz, prentsan ematen direnak, administrazioek biblioteken arloan hartzen dituzten erabakiak, Joana Albret Bibliotekonomia Mintegiari buruzko berriak, eta euskal kulturarekin loturik dauden elkarteenak.
|
|
|
biblioteken berriak, elkarte profesionalen berriak, biblioteketaz eta dokumentazio zentruetaz, prentsan ematen direnak, administrazioek biblioteken arloan hartzen dituzten erabakiak, Joana Albret Bibliotekonomia Mintegiari buruzko berriak, eta euskal kulturarekin loturik dauden elkarteenak. Gainera, inguruko biblioteken gainerako posta zerrenden mezu interesgarriak ere berbidali
|
daitezke
zerrenda honetara.
|
|
|
Horrek bi alde ditu: gaiak izan
|
daitezke
bertsotan ondo egiteko laguntzen dutenak, baina izan daitezke bertso saioa narrasteko ere. Gai jartzaileak jakin behar du zein bertsolari diren kantatuko dutenak eta zenbaterainoko ahalmena daukaten gaiari heltzeko.
|
|
|
Horrek bi alde ditu: gaiak izan daitezke bertsotan ondo egiteko laguntzen dutenak, baina izan
|
daitezke
bertso saioa narrasteko ere. Gai jartzaileak jakin behar du zein bertsolari diren kantatuko dutenak eta zenbaterainoko ahalmena daukaten gaiari heltzeko.
|
|
|
jendilaje haren tartean egon beharra bata, eta bestea ez nekiela noiz arte egongo nintzen egoera hartan. Gaur kartzela batean aurkitu
|
daitezke
preso politikoak, lagunarterako jende jatorra dena. Baina garai hartan ez zen horrelakorik.
|
|
|
Urte asko pasa ditugu sekulako astakeriak egiten. (...) Aurrrekontuak murritzak izan arren, gauza asko egin
|
daitezke
. Mutur batetik bestera joan da:
|
|
|
Portzentaje horretatik gora ordea, ez du uzten Diputazioak, bestela, baserritarrek errezil sagar onenak plazan salduko bailituzke eta kaxkarrenak sagardotarako utzi. Landareak Eusko Jaurlaritzak argitaratutako Mintegi Landareen Saltzaileen Erregistro Orokorrean inskribatuta dauden edozein mintegitan eros
|
daitezke
. Landareko 500 pezeta kobratzen da Fruitel en (Fruitazainen elkargoa) erosiz gero, bestela 450 pezeta balio du landareak.
|
|
|
Prezioan ere. Milioi erdi pezeta xahutu
|
daitezke
aste betean ahalegin handirik egin gabe.
|
|
|
Jakina. Ahozkoan ere badago maila formal bat eta etxekotik kalekora hiru lau maila egon
|
daitezke
.
|
|
|
Alfonso Irigoien zenak prestatu zuen aditzerako eredu batua hezkuntza sailak eskatuta. Lexikoan bakoitzak berea du, hor egon
|
daitezke
azpieuskalkietan dauden hitz bereziak, baina horiek erakustea besterik ez da, eta arazo bakarra da forma hori justu nola idazten den. Jakina, bizkaieraz ari garen honek, berdin balio du gainerako euskalkiendako.
|
|
|
Interes pittin bat badaukazu eta kontu horietan arreta berezia jarri behar dela esan badizute, ez dago alfabetatze ikastaro berezirik egin beharrik. Askotan gauza minimoak nahikoa izan
|
daitezke
bertako egitura bi edo hiru hartzeko. Bermeoko bat Donostiara badator, hirugarren edo laugarren astean ez dut uste arazorik edukiko duenik; alderantziz zerbait gehiago.
|
|
|
Bat bateko jardunean ere bertsolariak gori gori aritu izan dira sarri eta horietako batzuk topa
|
daitezke
antologia honetan: Txirrita, Pello Errota, Lazkao Txiki, Iturriaga, Egaña, Peñagarikano, Sarasua, Lujanbio...
|
|
|
Euskal pilotan euskaldunak nagusi ginela uste genuen. Nola uler
|
daitezke
datu hauek?
|
|
|
Beste zuhaitz gehienak ez bezala, palmondoak handiak izanagatik ederki mugi eta landa
|
daitezke
. Lan hau lurra berotu denean egin behar da, hurrengo negurako indartu dadin.
|
|
|
Artadia labore lurrek ordezkatu dute, larre eta belardiek batik bat. Simaur pilak ere beha
|
daitezke
bidean zehar. Bidegurutze berri batera heldu eta ezkerrekoa jarraituko dugu.
|
|
|
Gregorio Ordoñezen hilketarekin parekatu da, orduan PP gobernuratzeko egon zitekeelako, eta orain ere PSOE IU ere egoera horretan izan daitezkeelako (ez orduan bezain argi, ezta gutxiago ere). Beste interpretazio saio batzuk ere egin
|
daitezke
, baina ez. Ezin harrapatu.
|
|
|
Debeku honetatik at leudeke jarduera zientifiko eta dibulgatzaileak, nahiz eta hauek ere murriztuko dituzten. Erreserba naturaletan berriz, neurriak ez dira hain zorrotzak eta bertako ekosistemak izaera berezia duten arren, bertako natur baliabideak ustiatu
|
daitezke
neurri mugatzaile batzuen barruan. Lekune naturaletan berriz, giza jarduerak baimentzen dira eta gehienetan oso azalera txikiko inguruneak izaten dira.
|
|
|
Talde hau Hego Ameriketara zabaltzeko gestioa euskal atariaren esku gera dadila aztertzen ari dira Elosegitarrak. Gaurko egunean 21 langile dauzka plantilan, baina Elosegik berak eginiko aurreikuspenen arabera, 100dik gora izan
|
daitezke
luze gabe. Miramongo Parke Teknologikoan egokitzeko asmoa dute.
|
|
|
Helburuak hiru mailatan sailka
|
daitezke
. Lehenengo, maila pertsonalean, hiru jomuga ditu:
|
|
|
Beraz, hainbat ikasgaitan landu daiteke. Adibidez, gorputzaren atalak Giza Zientzietan ikas
|
daitezke
; gizon emakumeen arteko harremanak, matxismoa, feminismoa, sexismoa eta abar Giza Zientzietan lantzeko dira egokienak; sexu erasoak, aldiz, Etikan...
|
|
|
Presoek ez digute eskatzen beraien tamainako konpromisorik, ez eta borroka molde berdinekin aritzea ere, baina koherentzia minimoagatik guztiok emandako hitzaren alde egiten ari garena baino gehiago egin genuke. Ereduak ugariak izan
|
daitezke
, adibide bezala eta batzuk bururatzen zaizkit:
|
|
|
Santanderreko matrikuladun autoak adina dira Bilboko matrikula dutenak. Hirigunetik kanpoaldera joanda, ekialdean bereziki, dozenaka garabi ikus
|
daitezke
lanean. Bilbotarrentzako etxeak egiten ari omen dira.
|
|
|
Gilbert Vargaren izango da zuzendaritza lanetan eta Joakin Achucarro pianojolea bakarlari gisan arituko da. Bira honetarako prestatu dituzten obren artean, Juan Crisostomo Arriagaren" Los Esclavos Felices" eta Jesus Guridiren" El Caserio" aipa
|
daitezke
. 1982an sortu zenetik EOSek
|
|
|
Kontrol gelatik bi gela ikus
|
daitezke
oso osorik, handik, bizilagunak nola dauden, arnasa nola duten... ikusteko aukera ematen du. Geletan txirrina dago, edozertarako gurekin komunika ahal daitezen.
|
|
|
Hala eta guztiz ere globalizazioaren mundu honetan krisi finantziero beldurgarrienak gerta
|
daitezke
. Horregatik Markos komandanteak garbi azpimarratu du Laugarren Guda Mundialean gaudela, Gerra Hotza igaro ondoren, hirugarrena izango zena.
|
|
|
1.400entzat lekua duten hiru lur azpiko aparkaleku daude, eta laugarrena eraikitzen ari dira. San Leongoa da zirkulazio gune sensibleenetakoa, ostiraletan 60.000 ibilgailu pasa
|
daitezke
ospitalea dagoen ingurutik. Guztira, Pirinio Atlantiko ko Departamendua osorik hartuta, 0,16 kotxe daude pertsonako bertan.
|
|
|
Literatura handietan idazlearen perfila literatoarena, profesionalarena da. Hemen, ordea, idazleak irakasleak izan
|
daitezke
, badirudi bertsolariak ere azken aldi honetan idazle lanetan dabiltzala... Nola ikusten duzue profesionaltasunaren gaia?
|
|
|
Idazle berrientzat literatur lehiketak aukera bat izan
|
daitezke
. Zein garrantzi dute?
|
|
|
Donegaletik behera, Sligo pasatu (Yeats idazlearen jarraitzaileentzat interes berezia izan dezake inguru honek) eta, denboraz ondo gabiltzala ikusten badugu, Achill uhartera hurbil gaitezke. Bertako mendi eta zohikaztegiak entrenamendu ona izan
|
daitezke
gure begientzat, apur bat beherago zain dugun lurralde miresgarriaz erabat gozatzeko. Zertaz ari naizen?
|
|
|
Bai, pilotak beti egingo du aurrera. Izan
|
daitezke
gorabeherak, pilotari handirik ez dagoelako, momentu hortan falta direlako, baina pilotak gauza bat du inportantea: autoktonoa da.
|
|
|
Kasik politika egiten hasi dira pilotarekin; beraz, pentsa zein inportantzia duen pilotak. Pilota ez da behin ere bukatuko; izan
|
daitezke
profesional mailan gorabehera batzuk, baina afizionatutan behintzat ez da sekula bukatuko.
|
|
|
Baina, hortik aparte, nik beti esaten dut pilota beste gauza bat dela. Horiek elkarrekin joan
|
daitezke
, eta inportantea da enpresarendako eta publikoa pixka bat esnatzeko, baina inportanteena pilotari onak ateratzea da, kirol guztietan bezala. Eta momentu honetan mordo bat badaude, enpresek ere inportantzia ematen diote honi...
|
|
|
Euskaltzaindiak web orria jarri du sarean. www.euskaltzaindia.net helbidean erakundearen historia, jarduera eta argitalpenez gainera, Akademiak erabakitako azken hizkuntz arauak eta Hiztegi Batua kontsulta
|
daitezke
. Euskaraz ezezik, gaztelaniaz, frantsesez eta ingelesez eskaintzen du informazio guztia.
|
|
|
Lehenengo bobina, berriz, urte horretako urrian atera zen. 350 langilerekin 1.000.000 tona produzitu
|
daitezke
. Bere lehen urteko ekitaldian, 35.000 milioi pezetako fakturazioarekin, dagoeneko 2.000 milioi pezetako irabaziak izan zituen.
|
|
|
Berreuskalduntzea gizarte prozesua da, gizartearen inplikazioa eskatzen duena eta ezinbestean protagonista bilakatzen duena. Administrazioaren aldetik munduko erraztasun guztiak ez lirateke ezer herriak borondaterik ez balu, eta era berean, oztopo guztiak gaindi
|
daitezke
borondate hori egiazkoa bada. Gizartea euskararen alde mobilizatzea, etengabeko kontzientziazio lana egitea, era koordinatuan aurrerapausoak emateko euskaltzaleen artikulazioa bultzatzea, gizartearen erabateko inplikazioa lantzea, euskara ikastea eta erabiltzea dira etorkizuna irabazteko bideak.
|
|
|
Sarrerak Nafarroako Aurrezki Kutxak Iruñean duen egoitza nagusian daude salgai. telefonora deituz ere lor
|
daitezke
.
|
|
|
Gainera, Gasteizko Jazzaldia sortu zenetik izandako kartel guztiak daude erakusgai. Hauen egileen artean, Juan Sagastizabal, Santos Iñurrieta, Alberto Schommer, Julio Arregi eta Mintxo Cemillan aurtengoaren sortzailea aipa
|
daitezke
.
|
|
|
Kostaldea, hiriak, bailarak, ordokiak, mendiak eta nortasun bereziko herriak... eta paisaia erakargarriaren tartean, biztanleak, herri bizia, alegia" azaldu du Iñaki Pangua saioko zuzendariak. Honenbestez, hegazkinetik, labarretan, zaldiak, traktoreak, ontzixkak, surflariak, eskalatzaileak eta abar ikus
|
daitezke
. Halaber, angelu zabaleko optika erabili dute, ziztu bizian hartu irudiek zirrara handiagoa piztu diezaguten.
|
|
|
\ Paranoia egoera larriak. Drogaren egoera ilegalak eta hartzailearen paranoiarekiko joerak eraginda ager
|
daitezke
.
|
|
|
Fotofobia, begi globoaren injekzioa, korneako nerbioen ikusmena areagotzea... gerta daiteke kontsumitzeko unean. Pupilaren erreakzioak motel
|
daitezke
, baina ikusmenaren zorroztasunean ez du eraginik. Efektuak iragankorrak dira eta ez dira metatzen.
|
|
|
Eroslea sustatzailearen mailegua subrogatzera behartzen duten klausulak Kontsumitzailearen Babeserako Lege Orokorrean agertzen diren kontsumitzailearen eskubideen aurkakoak dira. Beraz, honelako klausulak baliogabekotzat jo
|
daitezke
epaitegietan, eta dagoeneko hala egin izan da, esate baterako, 1999ko martxoaren 5ean Asturiaseko Entzutegiak jarritako epai batean.
|
|
|
Agi denez, azterketa zabala burutu dute Zamudio aldean, hiztegiarekin batera Zamudio inguruan jasotako testu kulturalak batu ere dira, finean, herri kultura jaso eta formatu dotore batean plazaratuz. Bestetik, irakurri ahala irakurlea konturatuko den modura, ederra eta aberatsa da Zamudioko euskara (han hor hemen euskara batuak badu nondik hornitu oraindik) eta bertakoak harro egon
|
daitezke
daukaten altxorrarekin. Halere, irakurleak gomutan izan behar du esku artean duen liburuaren xedea ez dela Zamudioko euskararen azterketa zehatza burutzea, liburu honek kultura izan baitu abiapuntu.
|
|
|
Plazaolak dioenez," momentuz ez gaude MCCn sartuta. Dena den, aukera dago langileak Goienako bazkide izateko, udalak ez ezik, erakunde pribatuak ere bazkide laguntzaileak izan
|
daitezke
".
|
|
|
Goiena Telebistari gagozkiola, bi arlotan bana
|
daitezke
teknologian egin beharreko egokitzapenak; alde batetik Betacam euskarri analogikoa utzi eta DVcam euskarri digitaleko bost kamera erosi dituzte, eta lehengo bi editaia gelez gain, beste bi eraiki dira. Era berean, emisioa automatizatzeko asmoa dute kamera errobotizatuen bidez eta hemendik bi urtera aldiz, dekoratu birtualekin lanean hastea aurreikusia dago.
|
|
|
Eta sareak kultur uniformitatea ekar lezakeen bezala, komunitateak sortzeko aukera ere ematen du, eta kide diren komunitateak elkartuz egitura indartsuak eraikitzekoa. Herrigintza edo aberrigintzaren ikuspegitik, oso tresna eragingarria izan
|
daitezke
sareak, ondo antolatzen badira. Euskal Herri zatikatu honentzat, sekulako aukera.
|
|
|
Esanda daude, nire ustez, esan beharrekoak, potoloenak bai bederen, Espainiako gobernuak testu liburuen deskontu librea indarrean jartzeko uda aurretik hartu zuen erabakiari buruz. Laburbiltze aldera, bi multzo nagusitara ekar
|
daitezke
orain arte erabilitako argudio sendoenak: kultur ekoizpenak guztiz berezkoak dituen ezaugarriak ahaztuta, jokabide makroekonomiko neoliberalak lehenetsi izana, batetik, eta, bestetik, gezurra dela, Erresuma Batuan eta Frantzian aspaldian frogatu zenez, kontsumitzailearentzat onuragarria gertatuko denik Espainiako gobernuak aitzaikia horrekin bultzatutako desregulazioa.
|
|
|
Nahiz eta egun pelikulak filmatzeko erraztasun gehiago izan, asko ez dira zine aretoetara iristen eta zinemaldietan soilik ikus
|
daitezke
. Zeren arabera neurtzen da egun pelikula baten kalitatea?
|
|
|
Zilarra, luma zurikoa da eta marraduna, gorriaren antzekoa izan arren pintoa da. Zilarra, gorria eta beltza kanpoko arrazekin erlazionatuak egon
|
daitezke
. Marraduna soilik kantauriar isurialdean ageri da eta beste arrazen artean ez du antzekorik.
|
|
|
Eta, hain zuzen ere, jardunaldi horien emaitza jasotzen du liburu honek. Bertan, Jose Manuel Castells Arteche, Enric Fossas, Ferran Requejo, Alejandro Saiz Arnaiz, Iñaki Pariente de Prada, Jose A. Corriente Cordoba, Gregorio Monreal Cia, Juan Carlos Alli Aranguren, Demetrio Loperena Rota, Javier Caño Moreno, Luis Carlos Martin Osante, Iñaki Agirreazkuenaga eta besteren ekarpenak aurki
|
daitezke
.
|
|
|
5" chico" egindakoan" pajero" bat lortzen da, markagailuaren inguruan egindako borobil batez adierazten delarik. Jokalekuaren neurriak aldaraz ditzakeen marra sistema bat dauka, eta beraz, zelaia edo aldea aldatzera behartuta egon
|
daitezke
taldeak.
|
|
|
Eta, bere jarrera ukatzailea era nabariagoan agertzeko, euskal herritarrek espainiar eta Frantziar Konstituzio eta Estatuen edukietan preso jarraitu behar dutela gaineratzen dute. Gatazka politiko bat bizi dugula ukatzen dutenek, elkarrizketa eta negoziazioari ateak itxi, gatazka mantentzearen aldeko apustua egiten dutenek, Euskal Herriaren borondate eta nahiari betoa jartzen diotenek, nola mintza
|
daitezke
" batasun demokratikoaz"?
|
|
|
Joan den mendeko langile mugimenduko ereduak erabiltzea, etorkizuneko Europako gizarte mugimendua egituratzeko baliagarri gerta badaiteke ere, gaur egun ez litzateke oso komenigarria izango, Europako gizartearen egitura sozialak oso aldaketa sakonak izan baititu. Aldaketa garrantzitsuena, inolako zalantzarik gabe, industrian bertan eman den langile kopuruaren jaitsiera gaur egun" operadore" deitzen zaienekiko, eta kapital kulturalean aberatsago izanik, antolamendu modu berriak eta borrokarako arma berriak sortzeko eta lanbide arteko elkartasun berrietan sartzeko gai izan
|
daitezke
.
|
|
|
ETAren jarduerak oso izaera antidemokratikoa du, egungo ETAren hainbat jomuga beren ideien arabera hautatuak dira. Beste jomugak ere izan
|
daitezke
diskutigarriak, baina bere ideologia eta pentsaera dela kausa jomuga bihurtu diren pertsonen aurkako atentatu hilkorrak ez dira ezta eztabaidagarriak izaten ahal ere. Une honetan, Zutiken barruan lehen zegoen baino batasun gehiago dago ETArekiko publikoki kritiko azaltzean.
|
|
|
Lege honen aurrean, nazioarteko komunitateko hainbat herrialde ados jarri da, eta Helms Burton legeak nazioarteko lurraldetasunari buruzko arauak urratzen dituela adierazi dute, bereziki Europako Batasuneko herrialdeek, Kanadak eta Mexikok. Lege horren arabera, herrialde batean (Estatu Batuetan) beste herrialde baten aurkako salaketak egin
|
daitezke
, hirugarren herrialde batean (Kuban) gertatutako ekintzengatik, eta horrek beste herrialdeen subiranotasunari erasotzen dio.
|
|
|
EAJ horretan aritu da. Aldaketak eman
|
daitezke
baina ezarritako bide demokratikoetatik. Estatutuaren aldaketa nahi duen gehiengo bat baldin badago (Xedapen Gehigarriaren bidez, kasu) emango da.
|
|
|
Grabaketa horiek izango dira hain zuzen orain Eusko Ikaskuntzak CD Rom batean bilduko dituenak. Grabaketak entzuteaz gain, abestien letra eta notak ikus
|
daitezke
. Ordenadorearen bidez gainera, irakurketen testuak eta abestien pentagramak jarrai litezke entzuten diren bitartean.
|
|
|
Halere, edo horregatik hain zuzen ere, ez dago prest drogen inguruan eraiki diren iruzur engainagarriak salatu gabe uzteko, jakin badakielako gezur horiek gizartea kontrolatu eta milioi askotako irabaziak lortzeko asmatu direla. Zergatik alkohola eta tabakoa, esate baterako, lasai asko eros eta har
|
daitezke
, beste droga askoren kontsumoa debekatua ez ezik zigortua ere dagoenean. Zergatik ez dira legeztatzen guztiak, duela hirurogeita hamazazpi urte Enrico Malatesta anarkistak eta gaur egun askok eskatzen duten moduan?
|
|
|
Gizakiengan gaixotasun honek dituen lehen sintometako asko," Human BSE Foundation" aren arabera, Alzheimerrarenak edo beste gaitz neurologiko batzuenak bezalakoak izan
|
daitezke
, hala nola, memoria hutsuneak, ordura arteko gizarte aktibitateak baztertzea, norbere itxuran interesa galtzea, umore aldaketa nabariak, solasteko zailtasuna... Hortik aurrera oreka galtzea edota haluzinazioak etor daitezke, lo egiteko gogo handia, ezpain, begi eta buruaren mugimendu dardarakor inkontzienteak, ingurukoak ez ezagutzea...
|
|
|
Gizakiengan gaixotasun honek dituen lehen sintometako asko," Human BSE Foundation" aren arabera, Alzheimerrarenak edo beste gaitz neurologiko batzuenak bezalakoak izan daitezke, hala nola, memoria hutsuneak, ordura arteko gizarte aktibitateak baztertzea, norbere itxuran interesa galtzea, umore aldaketa nabariak, solasteko zailtasuna... Hortik aurrera oreka galtzea edota haluzinazioak etor
|
daitezke
, lo egiteko gogo handia, ezpain, begi eta buruaren mugimendu dardarakor inkontzienteak, ingurukoak ez ezagutzea... Gaixotasunaren azken fasean, jateko eta edateko ezintasuna dator, koma antzeko egoeran.
|
|
|
Bidea Uharte Arakilgo (Zamartzeko Andra Mari eliza, Erdi Aroko harrizko zubia eta San Joan Bataiatzailea eliza bisitatu
|
daitezke
) sarreran bertan bukatzen da, errepide orokor zaharraren ondoan. Errepide honetatik oso hurbil N autobide berria pasatzen da.
|
|
|
kantu barregarriak, baladak, ume kantuak, artazuriketak, ardoa eta txakolina, txerribodak... Gidaliburuan, besteak beste, Azkueren kantutegitik edota Manuel Lekuonaren materialetik aukeratuak izan diren 15 kantuen partiturak ere aurki
|
daitezke
.
|
|
|
Kilometro bat beherago errepide nagusiarekin bat egiten duen bidegurutzea aurkituko dugu, baina guk momentuz zuzen jarraituko dugu, Legutioko erdigunean bertan barneratu asmoz. Bertan San Blas eliza nabarmentzen da, baina harresi hondarrak ere ikus
|
daitezke
.
|
|
|
Esan bezala liburuaren egitura hamar narraziok osatzen dute, luzera, taxuera eta gai ezberdinekoak dira. Amaieran, Sarrionandiak berak erantsiriko oharrak ikus
|
daitezke
, berak dioen moduan" irakurlearentzat erreferentzia literarioen azalpen gisa" erantsiak. Azkenik, aldiz, Bernardo Atxagak POTT bandaren kide ziren garaietako idazle lagunen arteko konplizitatea agertu alde Jean Baptiste Hargous
|
|
|
Dylan Thomas, Pessoa, Eliot, Kavafisek eragin handia izan dute beragan. Edukiak politikoak izan
|
daitezke
liburu honetan baina ikuspegia estetikoa eta literarioa da." (98 or.)
|
|
|
Iñaki Aldekoak argitaraturiko bi lan aipa
|
daitezke
bereziki atal honetan, alde batetik, 1993ko Antologia de la poesía vasca n egiten duen aipamena jasoz" El viaje como metáfora de la poesía: J. Sarrionandia y F. Juaristi" (30 or.) eta Hegats aldizkarian (1989, I. zb, 5 or.) argitaraturiko" Joseba Sarrionandiaren poesia:
|
|
|
Poemotan aurki
|
daitezke
aurreko liburuetako zenbait irudi eta tematika: heroia eta haren heriotza, exilioa, marinel zaharra, itxaropena eta errebeldia, etorkizuneko herri proiektua, haurtzaroaren eta iraganeko euskal herriaren oroimena...
|
|
|
Ikuspuntuari begiratuz, aniztasuna dakusagu. Izan ere, erabat argiak ez badira ere, gure irakurketaren arabera, hiru maila narratibo bereiz
|
daitezke
. Batetik, hirugarren pertsonako narratzaile estradiegetikoa dugu; bestetik, bi narratzaile intradiegetiko izango genituzke:
|
|
|
Gainera, mende honetan kokatzen diren gertakizunetan kronotopoak garrantzia berezia du. Garai honetako gertakizunetan batik bat bi espazio bereiz
|
daitezke
(Argentina eta Euskal Herria), eta hauetako bakoitzean gertatzen direnak garai batekin hertsiki uztarturik daude. Honela, Ameriketako pasarteak gutxi gorabehera 1925 urtean koka ditzakegu (urte honen aipua egiten baitu), eta Euskal Herrikoak, berriz, Francoren garaitik gaur egun arteko epean.
|
|
|
Ondorioz, norbera litzateke bere bizitza josteko jostunik egokiena, eta bere bizitzaren oihala josteko ahalmena izango lukeen bakarra, jostearekin batera desjostearen beharra aldarrikatuz. Gorago adierazi bezala, josteko aholkuak bizitzeko aholku gisara uler
|
daitezke
.
|
|
|
Oro har, pertsonaia ezberdinen berri eman ahal izateko narratzaile orojakilea aurki badezakegu ere, batzuetan, bere iraganeko pasarte batzuen berri ematerakoan, Pedro pertsonaiak hartuko du hitza lehen pertsonan. Honela, bi maila narratibo bereiz
|
daitezke
: batetik, orojakilea den narratzaile estradiegetikoa izango dugu; bestetik, maila intradiegetikoko narratzaile autodiegetikoa, berau istoriaren pertsonaia nagusia baita.
|
|
|
Ingelesez, 70eko hamarkadaz geroztik," short story cycle" deritzo ipuin bilduma mota honi. Bertan, elkarren artean erlazionaturik dauden narrazio multzoa barneratzen da, eta ipuinen arteko loturak, mota askotakoak izan
|
daitezke
F. Ingram en aburuz: sinbolo errepikapenak, gaiak, narratzaile motak, batez ere, leku eta pertsonaien errepikapenek eragindakoak.
|
|
|
Nahiz eta gazte literaturako sail batean argitaratu diren, aipaturiko bilduma honekin duen lotura dela bide erabaki dugu lantxo honetan leku txiki bat eskaintzea. Gainera, Xabier Etxanizek dioen bezala," Liburuan agertzen diren 22 ipuinak gazte eta helduen literaturako mugan daude, gazteek irakurri dezaketen moduan, helduentzat ere oso aproposak izan
|
daitezke
." (Egunkaria VII)
|
|
|
Hortaz, ipuin hauetan aurreko bildumako ipuinen ezaugarri bertsuak aurki
|
daitezke
. " Ipuinek badute gu harritzeko gaitasuna, darabilten umore beltza dela eta (zenbait kasutan makabroa ere badena), fantasiaren eta errealitatearen arteko mugan baitaude, bukaerako ustekabeak harritzen gaituelako." (Egunkaria VII) Ondorioz, aurreko bildumari buruz esanikoa bilduma honi buruz hitz egiteko ere erabil dezakegu.
|
|
|
Batzutan pertsonaiok lauegiak izaki, arazo handirik gabe aurreikus
|
daitezke
bere jokaerak. Pertsonaia guztiak bizitza trenak markatutako erritmora egokitu beharrean aurkituko dira.
|
|
|
Laura kanpoan da (1999) deituriko bigarren ipuin bilduma honetan bi ipuin argitaratu ditu. Ipuin hauek aurreko bildumaren jarraipentzat har
|
daitezke
, ildo beretik baitoaz: eguneroko bizimoduko egoera arruntak dira aurkezten zaizkigunak.
|
|
|
Nire aburuz, denboraren presentzia ere etengabea da. Honela, belaunaldien loturen inguruko narrazio edo gogoeta ugari aurki
|
daitezke
. Denborarekin lot ditzakegu arestian aipaturiko tristura eta melankonia:
|
|
|
Arretxeren liburu hauek merkatuan arrakasta handia izan dute, eta arrakasta hori lortzearen arrazoiak honakoak izan
|
daitezke
, besteak beste:
|
|
|
Gainera, ahozkotasunetik hurbil dauden ezaugarri ugari aurki
|
daitezke
eleberri honetan: esakuneak, hitz jokoak,...
|
|
|
Beraz, honako bi plano hauek bereiz
|
daitezke
eleberri honetan: batetik, herri ustez ezagun batera iritsi den bidaztiaren planoa:
|
|
|
Bi eleberri hauetan denbora kronologikoki antolaturik badago ere, zenbaitetan iraganerako salto batzuk ikus
|
daitezke
. Haatik, hari nagusiaren jarraikortasuna da nabarmenena.
|
|
|
Mutur batean mitologiako kontakizunei buruzkoak leudeke, Cyrano de Bergerac, edo Gulliverren abenturak adibidez; hauek ez dute oinarri zientifikorik. Beste muturrean, berriz, koka
|
daitezke
oso istorio zientifikoak, Julio Vernek idazten zituenak kasu. Laburbilduz, niretzako hauek dira eleberrigintza honen ezaugarri nabarmenak:
|
|
|
Trilogia osatzen duten eleberrietan antzekotasun ugari aurki
|
daitezke
. Tramari dagokionez, hiruretan gertaerak une historiko jakin batean harilkatuz garai jakin batzuk islatu nahi izan ditu; hezkuntza erlijiosoak eta mundu erruralak garrantzia handia dute bere eleberrietan; plano ezberdinak erabiltzeko joera erakusten du; eta munduak bitan banatu ohi ditu, mundu manikeoak eraikiz.
|
|
|
Ikus
|
daitezke
, sarritan, deskribapen paregabeak, bai pertsonaiak bereizterakoan, hauen barne gatazkak adierazterakoan, bai natura deskribatzerakoan, bai zenbait ohitura, gorroto, amodio, eliztarren izakera. Hein batean, lehentasunez tratatzen ditu autoreak euskal ohitura, izakera, etxe, eta hiri errural baten alderdi on eta txarrak.(...)
|
|
|
Bi kultura eta ideologia anitzek topo egitean pizten diren arazoak eta jasaten diren aldaketak onuragarriak bezain kaltegarriak izan
|
daitezke
.(...)
|
|
|
Honengatik guztiagatik, talde nazional batekokide izatearen pertzepzioa ezaugarri kultural komunen presentzia bezain garrantzitsuaedo agian are garrantzitsuagoa izan liteke nazio nortasunaren eraikuntzan. Honek ezdu esan nahi, ordea, ezaugarri kultural batzuek ezinbestekoak ez direnik; batzuk, gainera, erabakigarriak izan
|
daitezke
, hizkuntza esaterako.
|
|
|
Gainera, Hego Euskal Herrira mugatuko garenez, emisio esparru desberdinekokanalak aurki
|
daitezke
aldi berean lanean: Estatu espainiar osorako ari direnak (TVE1, TVE2, Canal Plus, Antena eta Tele), Euskal Herri osoa kontuan hartzen dutenak (ETB1 eta ETB2) eta, azkenik, telebista lokalak deiturikoak, beren seinalearen igorpena herri, hiri zein eskualde batera mugatzen dutenak (Tele Donosti, Canal Bizkaia edoTele bezalakoak).
|
|
|
Taula berean ikus daitekeenez, hiru kanal multzo antola
|
daitezke
audientziarenarabera: lehenean, nagusitasuna dutenak daude, hots, TVE1, Tele, ETB2 eta, neurriapalagoan, Antena; gero, kopuru aldetik bigarren mailakoak direnak (TVE2 etaETB1) eta, azkenik, ordu gehienetan kodifikatuta dagoen Canal Plus eta, berez emisio esparrua mugatua dutelako, jende gutxiagorengan heltzen direnak:
|
|
|
Bizkaitarren kontsumo ohiturak ikusita, telebistagintza publikoaren aldeko hautua (%55, 8) eta ETBren eskaintzari emaniko erantzun ona (gehien bat ETB2ren kasuan: %20, 9) aipa
|
daitezke
.
|
|
|
Euskarazko telebista kanalaren ikus entzulerian berdintsu aurki
|
daitezke
gizoneta emakumeak; baina, adinari dagokionez, 14tik gorako populazioa aztertuz, 56tikgorakoen presentzia nagusitzen da (%43, 3), eta baita 26 eta 55 urte bitartekoena ere: %39, 6.
|
|
|
Eduki aldetik, irrati formulakoak (musika, albisteak, ekonomia...) eta irratiorotarikoak bata bestearen ondoan aurki
|
daitezke
sintonizatzailean.
|
|
|
Euskaraz, gaztelaniaz (ditugun audientzia ikerketetan frantsesez ari direnbatzuk ere kontuan hartu ditugu) edo bietara ari direnak aurki
|
daitezke
geureartean.
|
|
|
Kopuru horri Hedapen Indizea deritzo eta horren bidezmila pertsonako zenbat egunkari ale saltzen diren zenbatzen da. Gure inguru hurbilekoherrialdeetan ematen diren kopuruak interesgarriak izan
|
daitezke
etxe barruan gertatzen dena hobeto ulertzeko.
|
|
|
Azkenik, prentsa enpresa boluntarista hauek adibide eredugarritzat har
|
daitezke
, zeren zenbait proiekturen sustapena ziurtatzen baitute, hala nola, Paris eta Madrillotzen dituen eta Bordele eta Bilbotik igarotzen den AHT trena. Bi esperientzia komunoso ezberdinek erakutsi dute bi egunkari hauen bizitasun eta baliagarritasuna mugazgaindiko eremuan eta, zabalago?
|
|
|
Beraz, nortasunak bezalaxe, erreferentzia eremuak biribil zentrokideen itxuranantola
|
daitezke
. Hortaz, egunkariek darabiltzaten erreferentzia eremuen analisiakerakutsiko digu zein eremu hartzen den garrantzitsu edo esanguratsutzat, eta zein ez.Artikulu edo albiste baten erreferentzia eremutzat, aipatzen den gertaerak edo gaiakeragina edo lotura duen eremua hartzen badugu, orduan egunkari bakoitzaren erreferentzia eremu nagusiak ikusiko ditugu.
|
|
|
Lehen aipatu dugun bezala, gurean ere, telebistarako programa generoen artekoberezitasunak desagertu arte urtu direnez, zaildu egin da kanal desberdinen eskaintzaren azterketa egitea. Programen edukian, xede taldean eta formatuan gero eta tipologia gehiago aurki
|
daitezke
eta, gainera, kanal batentzako erabilgarri suerta daitezkeensailkapen irizpideek ez dute beste baten programazioa aztertzeko balio. Esaniko hauekkontuan hartuta, eta Sofres, EBU eta Euromonitor en sailkapenak esku artean erabilieta gero, ikerketa honetarako sailkapen propioa eraikitzea erabaki dugu.
|
|
|
Esate baterako, guk Haur/ Gazteentzako programazioagenero modura definitu ditugun arren, Sofres ek Fikzioan sailkatzen ditu marrazki bizidunak, gazteentzakotelesailak eta antzekoak. Hala ere, badira Albistegiak, Dokumentalak/ Kulturalak eta Magazinak bezalakogeneroak, zeinetan nabaria den bi ikerketen arteko aldea; horietan, nola ez, laginaren estazionalitatea (udaberria versus urte osoa) eta programa askotan aurki daitekeen eduki anitzaren aurrean erabilitakokodeketa desberdina izan
|
daitezke
desberdintasunen oinarrian.
|
|
|
– Egunerokoak honelakoak izan
|
daitezke
:
|
|
|
Mailaz maila, honako enpresa taldeak edo enpresa motak bereiz
|
daitezke
, beraz.Alde batetik, Estatu edo nazioarteko merkatuetarako diharduten enpresa talde estatalak, Prisa, Telefonica, Hachette edo Vivendi/ Canal Plus bezalakoak, zeinentzat EuskalHerria (hobeto esanda, Hego Euskal Herria Espainiar Estatuan eta Ipar Euskal HerriaFrantziarrean) Estatu edo nazioarte mailako estrategia nagusietara makurtutakoerrealitate bat den, kasurik onenean. Talde hauek Euskal Herrian duten presentzia, Estatu mailako komunikabideen bitartekoa da bereziki.
|
|
|
Kontzentrazioari dagozkion betebeharrak ere oso garrantzitsuak dira, eta geroenpresa egitura aztertzean ikusiko den bezala, eragin handia izango dute.Horien artean honakoak azpimarra
|
daitezke
:
|
|
|
FR 2k ere iluntzeko albistegiaren amaieran eskaintzen du bere eguraldi tartea.Bost urrats nagusi aipa
|
daitezke
tarte horretan:
|