|
2001
|
|
|
Zeliakiaren ezaugarria glutenarekiko intolerantzia da, garian, zekalean, oloan, garagarrean eta tritikalean (gariaren eta zekalearen hibridoa)
|
dagoen
landare proteina, eta ale horiek edo horien osagai batzuk dituzten elikagaietan dagoena.
|
|
|
Txinako anisa edo iztukatua, Badiana izenez ere ezaguna, ekialdeko herrialde hartakoa da. Infusioan
|
dagoen
landarea bereziki egokia da haurtxoaren digestio zailei, gasei eta bestelako alterazio gastrointestinalei helduenei ere, urdaileko minari dispepsia edo digestio espasmoei aurre egiteko. Hala ere, kontu handiz hartu behar da, anetol izeneko substantzia asko baitu, eta gehiegizko dosietan ondorio kaltegarriak izan ditzake.
|
|
2003
|
|
|
Gayuba oihanpean eta klima epeleko eskualde menditsuetako eremu harritsuetan oso zabalduta
|
dagoen
landare herrestaria da. Gure herrialdean koniferoen eta Pirinioetako eremu harritsuko eta Iberiar Sistemako hariztien basoak ugariak dira.
|
|
|
Andaluziako Juntako Ingurumen Sailak, Kordobako Lorategi Botanikoan dagoen Germoplasma Begetaleko Bankuaren bidez, kamamila errealeko baso berritze arrakastatsua osatu du, desagertzeko arrisku larrian
|
dagoen
landare espezie preziatua. Kanpainaren arduradunek mila ardatz baino gehiago erreproduzitzea lortu dute Artemisa granatensiko sorta batzuen bidez. Aleak Granadako Alpujarrako nekazariei eman zaizkie espezie hori berrezartzen saiatzeko.
|
|
|
Demanda San Frantziskoko Marin Konderriko Goi Gortean aurkeztu zen, epaimahaiak galleta ezagun horren merkaturatzea debekatzea erabaki zezan. Bere edukian
|
dagoen
landare olio hidrogenatua osasunarentzat arriskutsua izan zitekeelakoan, eskariaren oinarri zientifikoa ematen zuen, legelariak zioenez, Zientzien Akademia Nazionalak eta FDAk hala erabakita, eta iritzi zientifikoak zioenez, besteak beste, janez gero hantura prozesuak areagotu zitezkeen eta kolesterol eta koipe kantitateak handitu zitezkeen, arteria buxadurekin. Oinarri juridikoa, Kaliforniako Legea bera.
|
|
2004
|
|
|
Jakinaren gainean, edo oharkabean, ez dakit nola, baina euskararen auzia ez dugu sarrienik gure izatearen baitan hezurmamiturik ikusten. Hainbatetan eta hainbatetan, hainbatek eta hainbatek, euskararen zoriaz hitz egiten dizunean ez du ematen, itxura batean behintzat, bere eta nire egoeraren zoriaz mintzo denik, gugandik landa
|
dagoen
landare baten antz handiagoa hartzen baitiozu euskararen auziari. Euskalduna, ordea, euskalduna den neurrian, euskararen soroan landatutako izakia da, eta haren ongarriak garatuko du bere euskaltasunaren neurria.
|
|
2005
|
|
|
Afrikako hegoaldean
|
dagoen
landare honek oso lurzoru hezea behar du
|
|
2006
|
|
|
Hitzaldiak ematerakoan beti galdera bat egiten diot jendeari: «Sekula pentsatzen jarri al zarete zer alde
|
dagoen
landare baten eta animalia baten artean?». Animaliak mugitu egiten gara eta landareak ez.
|
|
|
Hori gertatzen da, funtsean, esekita daudenez, airearen eraginpean daudelako eta, beraz, substratua azkarrago lehortzen delako. Hori dela eta, zintzilik
|
dagoen
landare bat loratzen ari denean, maiz eta ugari ureztatu da. Hala ere, beti saihestuko ditugu, haien sustraiak usteldu baitaitezke.
|
|
|
Maite da beste aldetik hitz egin diona, laguna. Haren ahotsa entzutean leihotik argi gehiago sartzen dela iruditu zaio, eta leiho alboan
|
dagoen
landareari begira geratu da. Hosto berde luze luzeak ditu.
|
|
2007
|
|
|
Demanda San Frantziskoko Marin Konderriko Goi Gortean aurkeztu zen, epaimahaiak galleta ezagun horren merkaturatzea debekatzea erabaki zezan. Jatetxe azkarreko enpresa batzuek trans gantzak menuetatik kentzeko konpromisoa hartu dute Bere edukiaren barruan
|
dagoen
landare olio hidrogenatua osasunarentzat arriskutsua izan zitekeela susmatzeak eskariaren oinarri zientifikoa ematen zuen, abokatuak zioenez, Zientzien Akademia Nazionalak eta Estatu Batuetako Elikagai eta Sendagaien Administrazioak (FDA) emandako iritziek bermatua, eta iritzi zientifikoak zioenez, janez gero, hantura prozesuak areagotu eta kolesterol eta koipe arazoak sor zitezkeen beste batzuen... Kaliforniako Legearen arabera, fabrikatzaileek beren produktuei buruzko informazio faltaren erantzukizuna zuten, produktu horiek kontsumitzeak ekar ditzakeen arriskuak aipatu ezean.
|
|
2008
|
|
|
Dagoeneko, Espainiako eta Frantziako arduradunek jarri dituzte babesteko eta berreskuratzeko neurriak, bai Espainian, eta bai Frantzian ere. Baina Cypripedium calceolus ez da arriskuan
|
dagoen
landare bakarra. Iraganean ere, giza jarduerek, batik bat abeltzaintzak, presio handia egin dute Pirinioetako floran.
|
|
|
aerenkima. Hala, airearekin kontaktuan
|
dagoen
landarearen zatiak oxigenoa barneratzen duenean, hodi horien bidez landare guztira banatzen da oxigenoa. Landarearen zati batzuetan eta besteetan dagoen oxigeno kantitateak mugiarazten du oxigenoa.
|
|
2009
|
|
|
Aurreko mendearen amaieran oraindik bizirik zeuden lau landare suntsipen berri jaso dira azterlanean, eta orain arte Espainian desagertuta zeuden hogeiari gehitu zaizkio. “Uretako hirusta, edo ‘Marsilea quadrifolia’, itzalita
|
dagoen
landare berrietako bat da, eta agian kasurik odoltsuena” esan zuen Morenok. Gutxi gazitzen dira 197 landare berri sartu dira arriskuan dagoen landare aniztasunaren ranking ean, nahiz eta duela urte batzuk baino egoera hobean zeuden espezie gutxi batzuk salbatu diren, hala nola Alborán uharteko lorategia (“Diplotaxis siettiana”), Almeria eta Melilla arteko bide erdian dagoen uhartetxo horren landare esklusiboa.
|
|
|
“Uretako hirusta, edo ‘Marsilea quadrifolia’, itzalita dagoen landare berrietako bat da, eta agian kasurik odoltsuena” esan zuen Morenok. Gutxi gazitzen dira 197 landare berri sartu dira arriskuan
|
dagoen
landare aniztasunaren ranking ean, nahiz eta duela urte batzuk baino egoera hobean zeuden espezie gutxi batzuk salbatu diren, hala nola Alborán uharteko lorategia (“Diplotaxis siettiana”), Almeria eta Melilla arteko bide erdian dagoen uhartetxo horren landare esklusiboa. Txertaketen artean, berriki aurkitu diren espezie berriak daude, nahiz eta orain arte oso populazio gutxirekin aurkitu diren, eta azken hamarkadan egoera larriagotu zaien beste batzuk, hala nola ingurune hezeetan daudenak, arriskuan dauden uretako landareen hornitzaile nagusiak.
|
|
|
Ardoan dagoen molekula batek oxidazioa ekiditen eta gibeleko gantza gutxitzen laguntzen duela frogatu du arratoiekin Elizabeth Hijona Muruamendiaraz EHUko ikertzaileak (argazkian). Izan ere, esteatosis sinple ez alkoholikoa duten arratoietan resveratrol ak —ardoan eta zenbait fruitutan
|
dagoen
landare jatorriko molekula batek— duen eragina aztertu du. Gaixotasun hori gibelean gantza metatzean sortzen da, metatzea alkoholaren ondorioa ez denean.
|
|
2010
|
|
|
Lurrez aldatzeko zain
|
dagoen
landare izateari utzi.
|
|
2011
|
|
|
Bake epaileen eskumenekoak izan daitezkeen bi falta gehiago jasotzen ditu ZKren 632 artikuluak, biak interes orokorraren kontrakoak: lehenengoa, norbaitek arriskuan
|
dagoen
landare espezie edo azpiespezie bat nahiz beraren propaguluak ebakitzea, moztea, erretzea, errotik ateratzea edo biltzea, ingurumenari kalte larririk
|
|
|
151 Artikulu honek ingurumenari kalte larria eginez, arriskuan
|
dagoen
landare espezie edo azpiespezie bat edo beraren propaguluak ebakitzea, moztea, erretzea, errotik ateratzea, biltzea edo trafi kagai hartzea, edo horren habitata modu larrian suntsitzea edo aldatzea zigortzen du. Zehazki, lau hilabetetik bi urte arteko espetxealdi zigorra edo 8 hilabetetik 24 arteko isuna aurreikusten da delitu honentzat.
|
|
2012
|
|
|
1 Norbaitek arriskuan
|
dagoen
landare espezie edo azpiespezie bat nahiz beraren propaguluak ebaki, moztu, erre, errotik atera edo biltzen baditu, ingurumenari kalte larririk eragin gabe, horri 10 egunetik 30 arteko isuna edo 10 egunetik 20 arte gizartearentzako lan egitea ezarriko zaio.
|
|
2014
|
|
|
Naturara joaterik ez dagoenean, komeni da gutxienez hiri parke batera, berdegune batera, lorategi botaniko batera eta abarretara hurbiltzea. Beste aukera bat da natura etxera ekartzea eta lorontzi batean edo, are gehiago, hiriko baratze txiki batean
|
dagoen
landare batez arduratzea. 5 Ingurumen edukiaren kultura iradokitzea Hezkuntza baliabideak dibertsifikatu egin dira, eta aprobetxatu egin behar dira haurrek inguruneari buruz gehiago jakin dezaten eta nola eta zergatik zaindu behar duten jakin dezaten.
|
|
2015
|
|
|
Atzean, bi orriko ate handi bat, Sintagma hotelaren izena erakusten duen zilar itxurazko plaka mehe bat eta plaka zein atea neke handiz argiztatzen dituzten hiru foku txiki. Atearen bazter batean, loreontzi handi bat, zeharo lekuz kanpo
|
dagoen
landare itxuraz exotiko batekin, jaioberritan hiltzen ari diren lore zuriz jantzita.
|
|
2016
|
|
|
Gipuzkoako eta Bizkaiko baso azaleraren %70 inguru insignis pinuaren monolaborantzek hartzen dute egun. Zuhaitzez hitz egin beharrean basoez hitz egingo bagenu, hariztia (Quercus robur) Gipuzkoan galtzeko arriskuan
|
dagoen
landare formazioa dela kontatu digu biologoak.
|
|
|
Baina zein okerra den eritzi hau! Mundu guztiak entzun du oihan amerikar bat ebaki eta botatzen denean, landaretza oso ezberdina sortzen dela; baina egiaztatu da Estatu Batuetako hegoaldeko antzinako indiarren egoitza hondakinek, antzina zuhaitzik gabe egon bide zirenek, gaur egun inguruko oihan ukigabeetan
|
dagoen
landare moten ezberdintasun eta proportzio bera erakusten dutela. A zer nolako borroka gertatu bide den mende luzeetan zehar zuhaitz espezie ezberdinen artean, zeinek bere haziak urtero milaka barreiatuz; nolako gerra intsektuen artean, intsektu, barraskilo eta beste animalien eta txori eta ugaztun harraparien artean, guztiak ugaltzen ahaleginduz, batak bestea janez, edo zuhaitzetatik, berauen hazi eta landareñoetatik, edo lehenago lur guztia bete eta zuhaitzen hazkundea oztopatu zuten landareetatik elikatuz!
|
|
2017
|
|
|
(Mikania glomerata) Hego Amerika osoan oso hedatuta
|
dagoen
landarea. Bere adar malgu eta gogorrengatik hesietan loturak egiteko erabiltzen da batez ere.
|
|
|
(Ficus jacobii) Hego Amerika osoan zabalduta
|
dagoen
landare bizkarroi baten deitura. Bizkarroi den zuhaitzaren azal gainean itsatsi eta, haren izerdia hartuz, hazi eta gero eta zabalagoa egiten da, lehena hil eta bera bakarrik geratu arte.
|
|
|
ezin diogu gastu guztiari aurre egin aurrekontuetan daukagun diruarekin; beraz, lehentasunak ipini behar dira. Gertatzen dena da, baserritarrek sendoen
|
dagoen
landarea lehenesten duten moduan, politikariek ere euren interesik sendoenak lehenesten dituztela. Azkenean, belarra jorratzen dute, eta artoa sasira bota:
|
|
2018
|
|
|
Zeliakoak direnei edo glutenarekiko intolerantzia dutenei eragiten die bereziki, ez baitute hautaketarik: elikagai prozesatu askotan
|
dagoen
landare proteina hori ez kontsumitzea da osasuntsu egoteko modu bakarra. Horrela, jatorrian glutenik ez duten elikagai generikoak erosteaz gain haragia, esnea, frutak, barazkiak edo elikagaiak arreta berezia jarri behar diete glutena izan lezaketenei.
|
|
2020
|
|
|
Mugimendua nabaria da. Bestela adi egon Garciaren ezkerretara
|
dagoen
landare horri. Bai, ez dio mugitzeari utzi saioak iraun bitartean.
|
|
|
Zer den glutena eta zer elikagaitan dagoen Glutena zenbait zerealen hazian
|
dagoen
landare proteinen multzoa da, hala nola garia, garagarra, oloa edo zekalea. Zereal horiekin prestatzen diren elikagaietan eta edarietan ere agertzen da, hala nola ogian, pastan, garagardotan, industriako produktu ultraprozesatuetan, harrotasuna, trinkotasuna eta testura hobetzeko erabiltzen baitu.
|
|
2021
|
|
|
Baina hitzak ez dira ebidentziak, hitzak sinetsi egin behar dira, eta ni sinesten nauela esan didan arren, medikuak psikologoarengana joatea gomendatu dit zeharka. Beste norbaiti buruz ari dela ematen du baina ez dago beste inor hemen, leiho ondoan
|
dagoen
landarea ez bada, eta ez dut uste landareak psikologoarenera joateko beharra duenik. Ureztatzea behar du, hori bai.
|
|
2022
|
|
|
Mundu osoan zabalduen
|
dagoen
landareetako bat da begonia. Amerikako, Asiako eta Afrikako zona tropikal eta subtropikaletako 1.500 espezie natural daude, eta gizakiak sortutako hibrido eta barietateak ia 10.000 dira.
|
|
|
Ernamuina hazten hasitako elikagaia, hau da, hazia ernarazita agertzen duena. Haziak enbrioia (egoera horretan
|
dagoen
landare berri txikia) dauka, albumenak (landarearen erreserbako jakiak) inguraturik; berotasuna, hezetasuna, oxigenoa... aldeko dituenean, hazi hori enbrioia garatu eta landare berri bihurtuko da.
|
|
|
Latinetik (tuberculus, irtengune, konkor), zakuto, zorro txikia. Gutxi asko, gordekinez lodituta
|
dagoen
landare zurtoinaren zatia da, gehienetan lurpekoa. Giza elikabidean epe ertainerako (hilabete batzuk) berebiziko eragina izango duen jakia horko gordekina (gluzidoa) da, funtsean:
|