|
2000
|
|
|
Askatasunaren denbora, beraz, munduan
|
dagoen
gizakia da, gizakiaren historiaerreala. Ederki adierazi du Roman Garate-k, Aristoteles eta Santo Tomas Mortadelo, Filemon eta El Botones Sacarino rekin gozoro elkartzen dituen bere azken liburuan18:, da askatasuna, gizakiaren kronoa edo denbora beste izaki eta animaliengandik zeharo bestelakoa izan dadin, hots, aktak kronika izan dadin, historia izandadin.
|
|
|
Komeni al da, azken hatsetan
|
dagoen
gizaki hori, onuretan izan daitekeen komunikazio horretaz gabetzea. Alboko senide zahar eta gaixo hori, ez al da iraungiko, baliabiderik eta laguntzarik gabe, inguratu dezaketen horiek oinordetzarako igurikimenik ñimiñoena ere ez badute?
|
|
|
Urrezko abarra, I bol., 238 orr.14 Gurekin (nirekin, bederen)
|
dagoen
gizaki batek barre gehiegi egiten baldin badu, nahi gabe ezpainak estutzen ditut, horrela bereak itxi ahal ditudala sinestuko banu bezala.
|
|
2001
|
|
|
Egin behar dena legea betetzea izango dela dio. Baina non zuztartuta
|
dagoen
gizakiagan eginbeharra, askatasuna beragan daraman eginbeharra, ezin du zuzen erakutsi. Gizakiak daukan fakultate batek (arrazoimenak) beste fakultate batean (nahimenean) ezarri duen determinazioan datzala lege morala dio.
|
|
|
Gizakia ez dagoela inondik inola epaitzerik, gizaki denez; bere muinean, beti maitagogo delako; hau da, nor, beti, nor beste delako; nortasun hori —maitagogo izatea— urritzerik ez dagoelako, batzuetan ilunduko bada ere. Adimenik gabe, nahimenik gabe, oroimenik gabe
|
dagoen
gizakia —ahalmenik gabe itzalita lez— berdin berdin da gogo, maitagogo. Gizaki dirau bete betean.
|
|
2002
|
|
|
Egungo umoreak pertsonaia bakoitzaren atzean
|
dagoen
gizakia ahazten duela uste du obraren zuzendariak: " Telebistak umoreari buruzko klitxe bat sortu du, nire ustez parodiatik gertuago dagoena komediatik baino".
|
|
2003
|
|
|
Ez dakit nola aguantatu nituen hamabortz hilabete luze, etxe handi eta heze batean, urte pasatxo, inoren konpainiarik gabe, inor besarkatu gabe. Urte hartan pasa nituenak ez dizkiot inori opa, ezta munduan
|
dagoen
gizakirik maltzurrenari ere. Aurten, 2000 urtean, mendearen aldaketarekin batera, nire bizitza tristeari aldaketa bat ematea erabaki dut, horretarako Amerika boteretsua alde batera utzita.
|
|
|
Zer uste dugu bada litzatekeela bati edertasun bera ikustea gertatuko balitzaioke, garbi, aratz, nahasgabe, eta haragi gizatiae rrek, koloreek eta gainerako txorakeria hilkor anitzek kutsatu gabe, edertasun jainkozko paregabe bera ikusi ahal izango balu? Eskasa dela uste al duzu hara begira egon, behar denaz begiratu eta berarekin 212 elkarturik
|
dagoen
gizakiaren bizitza. Ez al zara jabetzen orduan bakarrik, edertasuna ikusgai den zeraren bidez ikusirik, gertatuko zaiola ez bertutearen itxurak sortzea, ez baita itxura bat ukitzen ari, benetakoak baizik egia ukitzen egonik; eta benetako bertutea sortu eta hazi duena jainkoen lagun bihur daitekeela eta hilezkor ere, gizakietako beste inor bihurtu bada?
|
|
|
Norbait gizartean ondasunik gabe badago eta ezin bada lanik egin bere biziraupena ziurtatzeko, gainerakoen betebeharra da harenganako maitasuna izatea, eta hari ondasun batzuk ematea. Izan ere, hark ere eskubidea du ondasunon gainean, gizartean
|
dagoen
gizaki orok bertan irauteko eskubidea duelako. Ezer ez dutenek edota bizitzeko beste irabazten ez dutenek mantenua behar dute, eta gainerakoen esku dago hori ematea; gainerakoek ezin dute mantenu hori atxiki ageriko bidegabekeriarik egin gabe.
|
|
2004
|
|
|
Gaua ren atzekaldean batik bat eleberri lirikoa da, tematikak, irudiek eta baliabide teknikoek poesiara hurbiltzen baitute, kontaketa narratibora baino gehiago. Olerki luze bat bailitzan, eleberriak azaltzen digun istoriolabu rra aitzakia moduan darabil poetak, Paris handiaren alde ezkutu, ilun eta dramatikoaz mintzateko, egunez ikusterik ez
|
dagoen
gizakien bizitza dramatikoa azaltzeko: herrimina, bakardadea, bazterketa, txirotasuna...
|
|
2005
|
|
|
" Azkeneko babes lerroa" n galaxia bai baina bere burua konkistatu ez duen gizakia aurkezten digu. Jatorritik gero eta urrunago
|
dagoen
gizakia da, geldiro aienatuz eta ezabatuz doana, lurra deika dagoen bitartean.
|
|
2007
|
|
|
Sozializazioak, indibiduazioarekin batera, garapen soziala delako prozesua osatzendu; gizakia bere taldeko zein gizarteko kide bihurtzen den prosezua, alegia. Indibiduazioaren bitartez, pertsonak, besteengandik bereizirik
|
dagoen
gizakia delaikasteaz gain, bere ezaugarriak ezagutu eta gizartearen eskarietara egokitzen ditu.
|
|
|
Landa eremuetan antenak askoz ere tarte handiagokoak izan daitezke, eta, beraz, triangelazio eremua zenbait kilometro koadrokoa izan daiteke. Bestalde, paisaia mota lurzoruan
|
dagoen
gizakiak ere zehaztuko du sistemaren eraginkortasuna. Populazio oso sakabanatuko eremuetan, Kantauri itsasoko komunitateak, triangelaketa homogeneotasun handiagoz banatzen da, hiriguneetan hainbeste kontzentratzea; beraz, istripua aparteko landa eremu batean gertatu bada, geolokalizazioa hobetu egingo da beste erkidegoekiko eremu handiak jenderik gabe.
|
|
2008
|
|
|
Gaur uste dugu arte kristauaren etorkizuna arte berriarenarekin loturik dagoela[?] Jainkoarekin komunioan
|
dagoen
gizakia adierazteko gai izango del artea entseatzea behar dugu[?] gizakiaren eraldaketaren adierazpena, gizakiaren konbertsio jainkotiarra entseatzeko gai izango den arte bat18.
|
|
|
Lehenik eta behin, ikusleen artean hitzetik hortzera ibili den komentario orokorra: nola da posible 80 urtetik hurbil
|
dagoen
gizakiak pianoa horrela, bizitasun horrekin, jotzea. Ziur eszenatokian dagoen tipo hori, Donostiako Jazzaldiko saria jaso duen Admad Jamal bera dela?
|
|
|
Epaileak, epaitegian nahiz kiroldegian epaia edo erabakia emateko
|
dagoen
gizakiak, egunero edo momenturo arrazoiaren kendu emanean dabilen munstro horrek, higuin trixte bat eman izan dit beti, eta higuin horren zuztarra aurkitu dudalakoan nago orain: arrazoi ebakiaren eromena da.
|
|
2009
|
|
|
Jatearekin paradoxa gertatzen da haren ustez. Orojale izateak eta aldaketek aukeratzeko askatasuna eman digute, eta, aldi berean, gero eta bakarrago
|
dagoen
gizakiarengan, Sartrek aipatzen zuen aukeratzeko larridura». Horri gehitu behar zaio jatekoen eta jateko ekintzaren inguruko arauen murrizketa, ohartarazi zuen filosofoak.
|
|
|
horrela, Althusserren marxismo zientifikoak aise desegin zezakeen. Gehienez ere —Nietzschek lehenago aurreratua zuen legez— azken gizakiaren, hots, Jainkoa hil ondoren zer egin ez dakiela
|
dagoen
gizaki horren garaiak ziren haiek.
|
|
|
Estatu estalinistak partidua nola irensten duen ikusirik, partidurik gabeko komunistaren egoera deserosoan gelditzen da," pasadan bada ere" kide bihurtzea nolabait kontsideratzen duelarik, baina" patuaren kolpetxo" bati esker atzera egiten du. Judutar ez judua," ezkerreko outsiderra", bakarrik
|
dagoen
gizakia. Bere lagunetako askok, etsai printzipalaren kontrako borrokara emanak, etsai bigarrentiarraren" aldearekin" bat egiten dute, traizioz atzetik abailduak izateko arriskuarekin.
|
|
2010
|
|
|
Esku artean dugun liburu honetan, Kondenatu baten azken eguna, bat egiten dute idazlearen ikuspegi erromantikoak eta jarrera etiko protestazkoak. Heriotzaren atarian
|
dagoen
gizakiaren larriminak badu garaiko literaturak maite zuen egoera muturrekoaren usain bat, baina ezin esan liteke Hugo denbora pasazko axalkerietan dabilenik: egile izenik gabe argitaratu zuen idazlana, 1829an, heriotza zigorraren kontrako aldarri gisa; polemika gaitza eragin zuen, eta handik urte batzuetara, 1832an, bere izen eta guzti kaleratu zen liburuaren bosgarren argitaraldia, heriotza zigorraren kontrako argudioetan sakontzen zuen hitzaurre batekin:
|
|
|
guztien gainetik
|
dagoen
gizakia naizela ez nuke pentsatu
|
|
|
Aurreuste liberalaren arabera gizakia askatasunaren saltsan bizi da. Hemendik abiatuta, kulturaren loturei muzin eginez, inon kokatua ez
|
dagoen
gizaki bat proposatzen du.
|
|
|
Hiltzeko makina bihurtuko da John Rambo. Horrekin batera, soldaduaren atzean
|
dagoen
gizakia azaleratzen saiatuko da.
|
|
2011
|
|
|
Egokitasuna edozer dela ere. Itzultzaileak noraezeko izango du Woody Allenen testuan bereiztea zer
|
dagoen
gizaki guztion jokabide edo ezagupen unibertsalen menpean, zer gizarte edo kultura jakin baten osagarriren bati loturik eta zein datorren hizkuntzaren alderdiren batetik. Hirurak aurkituko ditugu liburuan:
|
|
|
Egin behar diren lan askotarako nahikoa da ibilgailu robotizatu bat bidaltzea, eta, hori ari dira egiten azkenaldian. Hala ere, lan jakin batzuetarako (laginak edo kokalekuak hautatzea, adibidez) ezinbestekoa da han
|
dagoen
gizaki trebatu baten erabakia, Apollo programan argi ikusi zenez. Horrenbestez, helburu egokia da aztertu beharreko tokian astronauta bat jartzea.
|
|
|
, adiskidetzea, iragana ixteko, baina ez etorkizuna irekitzeko? . Adiskidetzea eta barkamena, balio unibertsalak dira, zeinetara zabalik
|
dagoen
gizakia, eta, egia izan behar dute beti oinarri?
|
|
|
Beraz, nahimena ez da gizakiak kontrola dezakeen zerbait; aitzitik, nahimenak kontrolatzen du gizakiaren alderdi arrazionala. Nahimenaren esanera
|
dagoen
gizakia berekoia izaten da, eta gizakiak elkarren etsai izatera eramaten ditu (Schopenhauer, 1999). Izan ere, pertsona berekoiak ez du gauzen esentzia ikusten, ez du bere baitako gauza ikusten; denboraren eta espazioaren arabera banako bihurtutako eta zatitutako irudi fantasmagorikoak bakarrik ikusten ditu; ez du ikusten pertsona guztiok ikuspegi metafisikotik esentzia bera dugula.
|
|
2012
|
|
|
da, 1926ko Esklabotzari buruzko Hitzarmenak definitzen duenaren arabera, jabetza eskubideari egotzitako ahalmen guztiak edo batzuk zein norbanakoren gainean egikaritu eta gizaki horien egoera eta baldintza, eta, esklaboa? da egoera edo baldintza horretan
|
dagoen
gizaki oro;.
|
|
2013
|
|
|
Baina banekien, aldi berean, ez zela bere bizitzako gertakari lazgarrienen lekukotza ematen hasiko. Zerbait apalagoa kontatuko zuela uste nuen, etxekoak eta lagunak utzi eta kausa baten alde bizia emateko erabakia zergatik eta nola hartu zuen, esate baterako, edo bizitokirik gabe, beti iheserako prest
|
dagoen
gizakiaren patua agertzen saiatuko zela. Inoiz edo behin bere azken agurrerako bildutakoei, adarra jotzeko asmo nabarmenegiarekin, arazo teknikoren bati buruzko argibideak emateko gai ere ikusten nuen, umore puntu batekin noski, atraku on bat nola burutu edo auto bat lapurtzeko arau zehatzak ematea gustatzen baitzitzaion tarteka.
|
|
|
Ezagutza, mundua eta politikaren ikuspuntu historizista honen arrakasta, nire ustez, daukan indar imaginario handian datza: orainaldi latz eta problematikoan murgilduta
|
dagoen
gizakiari (ia beti) sufrimendua arinduko dion eta seguru etorriko den egoera berri baten esperantza transmititzen dio. Esperantza horrek sustrai erlijioso sakonak ditu, eta gizakiak barne barnean duen zoriontasun eta harmonia gosearekin dago lotuta.
|
|
|
Baieztapen frogagarria izan beharrean, gizakiaren barneko esparru sakonean ezkutatzen denari lotzen zaio. Esparru sakon hori bere barnekoari adi
|
dagoen
gizakiarentzat azaltzen da, eta barnekotasun horretan ez beste inon esperimentatu behar du gizakiak" (Buber 1984, 42).
|
|
2014
|
|
|
Elurretan irristatu eta zulotik aldendu naiz, badaezpada ere. Zutitu ostean, txano eta guzti zeharo estalita
|
dagoen
gizakia topatu dut nire aurrean. Eskerrak eman dizkiodanean,, ez horregatik?
|
|
|
Gero, intziri bat, atsekabezko txilio bat, hil hurren
|
dagoen
gizaki baten azken deia irudi.
|
|
2015
|
|
|
Zutik jarri ziren lehen hominido haiek eskuak libre izatean lehen bultzada ingurua aldatzea izan zuten, ekinaren ekinez dena beren interesetara moldatzea eta garunaren garapenarekin inguru hori ulertzea, gero hobeto menderatu ahal izateko eta are gehiago aldatzeko. Dena ekintzara zuzenduta, tresnak egitera, bizitokiak eraikitzera, ondasunak ugaltzeko moduak biderkatzera, eta horrenbeste ahalegin, neke eta sufrikario zertarako, eta egongelako sofan erdi etzanda
|
dagoen
gizaki batean bukatzeko, egin litekeen onena egonean egotea dela deskubritu berri duen espezimen batera iristeko, bizitzan oreka lortzeko dagoen modurik onena nor bere gelan egotea dela ikasi duen giza ale batera heltzeko.
|
|
|
Lagun baten amari entzundakoaz gogoratzen naiz maiz honetaz oroit egitean, itxaropentsu agertzen zaidan gizakiaren barrendamuaz eta moralkeriaz mintzatu zitzaiguneko aipuaz, hain zuzen ere. Haren esanetan,, hilzorian
|
dagoen
gizakiak, azken azken unean Jainkoa ikusten du; akaberan dagoela ulertuta, damutu egiten da arras eta, beldurraren beldurrez, begiak platerak bezala irekitzen zaizkio, geriza gaizkileak nola abandonatzen duen ikusiz?. Laborriak eraginda edo, emakume konbentzitu hark esandakoa sarri askotan etorri zait geroztik burura, hiltzerakoan ene kontzientziak zertaz damuarazi behar ote nauen ezin asmatuz.
|
|
|
—Horrela zailagoa da ehiztariaren parean
|
dagoen
gizaki hori hiltzea. Jazarriaren aurpegia ikusi egin denean, batek ohartzen du aurrean dagoen ehizaki horrek bere antza duela; nahi baino antz handiagoa.
|
|
2018
|
|
|
Lehen atalean emakumeen gerraren historia idatzi izan nahi duela dio," ezkutuan geratu den mundu oso bat ezagutzera emateko". Bere asmoa gerran
|
dagoen
gizakiari buruz idaztea izan da, sentimenduez eta arimari buruz, ez ideia handiei buruz.
|
|
|
Argudio bide honetara iritsita, esan dezakegu neurozientziek gainetik pasa dutela pertsona izateko baldintzen testuinguru osoa, hau da, gizartea eta kultura. Oinarrian
|
dagoen
gizaki neuralaren ikuskeran, garuna da dakiena, ezagutzen duena, oroitzen duena, gezurtatzen duena, gorrotatzen duena edo maitemintzen dena, ez pertsona bere osotasunean. Behinola, bioteknologiaren menpean bizi garelarik," giza ondorengo" 10 aroan (Fukuyama 2002) sarturik bizi garela ere esan daiteke honezkero.
|
|
2020
|
|
|
" Berreskura dezagun oreka galdua". Asteburuz larre ibiltari, astegunez kontsumitzaile, txoriburu honek ba ote daki non arraio
|
dagoen
gizakiak behiala naturarekin gordetzen omen zuen oreka galdu hori, munduan noizbait halakorik izan bada?
|
|
2022
|
|
|
Ilunpetan, kulunkaulki batean eserita, figura bat dago. Printzea segituan hurbiltzen da harengana, eta eskua luzatzen; baina eserita
|
dagoen
gizakia ez da neskato eder lerden bat, amonaz jantzitako eskeleto bat baizik.
|
|
2023
|
|
|
elikadura da horietako bat. Bi animaliei janaria aldi berean eskaintzeak, bere kargura
|
dagoen
gizakiaren lana errazteaz gain, eguneroko errazioa iristean iletuek antsietatea izatea saihesten du. Orduan, prozesua azkartu dezakegu janari bera janontzietan irauliz?
|
|
|
J. De Cascantek badu epilogo eder bat Una ciudad entera bañada en sagre humana ipuin sortaren atari. Bere burua aurkezten du esanez nekatuta
|
dagoen
gizaki bat dela. Pertsona bat izateak zeregin ugari dakartza.
|
|
|
Hau guziarengatik gerta daiteke perilean den kolektibitateari buruzko obligazioak gizakia azken bururainoko sakrifiziora eramatea; baina honetatik ezin da ondorioztatu kolektibitatearen garrantzia gizakiarena baino goragoa denik; ber gisan gerta daiteke perilean
|
dagoen
gizakiaren sokorritzeko obligazioagatik guk ere erabateko sakrifizioraino ere joan behar izatea, nahiz eta obligazio horrek ez duen inolako nagusitasunik suposatzen sokorritutako gizakiaren aldetik.
|