|
2002
|
|
|
Azken urteotan nobela historikoa modan
|
dagoen
generoa da. Noah Gordon eta Ken Follet bezalako idazleak eta euren argitaletxeak iraganean kokatutako best-seller mardulei esker aberastu dira eta nobela historikoko idazleak onddoak bezala ugaldu dira non nahi.
|
|
2003
|
|
|
Batzuek zioten gai fantastikoak ez zituztela lantzen, eta beste batzuek ez zuten egoki ikusi argitaratzea. Beste hizkuntzetan modan
|
dagoen
generoa da oinarri mitologikoa eta fantastikoa daukana, eta zabalkunde handiagoa du gurean baino.
|
|
|
Bestalde, ikerketa kualitatiboak egiteko garaia da. Oraindik ez da aztertu, adibidez, zer harreman
|
dagoen
genero, gizarte maila eta euskararen berreskuratzearen artean. Izan ere, Euskal Herria aparteko laboratorioa da kontuok aztertzeko eta interesgarri litzateke, bai teoria soziolinguistikoa sakontzeko, eta baita plangintzarako ere.
|
|
|
Eta hitzak esanahia dakar beti berarekin. Isiltasunetik hurbilen
|
dagoen
generoa da poesia, poesiak hitzaren eraginkortasun handiena bilatzen du, esaldi ahalik eta era biluzienean paratzea. Elipsiek eta erritmoak berealdiko eragina dute zeregin horretan.
|
|
|
Eta lotaratu baino lehen, nobelaren gogoeta etorri zaio berriro burura. Hilda
|
dagoen
generoa dela esaten dute denek. Eta arrazoi handiz esaten dute hori.
|
|
2005
|
|
|
Horregatik, euskarri egokia ahalbidetzen zuten generoetara jotzen zuten, olerkigintzara eta ipuingintzara alegia. Ipuina genuke euren lanetan nabaritzen ziren joera espresionista eta dadaistei bidea emateko lirikatik hurbilen
|
dagoen
genero narratiboa. Beraz, Pottekoek, euren asmo literarioak betetzearren, genero kuttunak zituzten biak, bai olerkigintza bai ipuingintza.
|
|
2008
|
|
|
Begiak itxi, beraz, onartu ez, eta onarpen ezetik, ondorio larriena dator: ezin aurrea hartu, dagoeneko gure herrian ere finkatuta
|
dagoen
genero terrorismoari. Nahiz eta noizbehinka, zoritxarreko gertakari larriek esnarazten gaituzten gure logale goxotik.
|
|
|
Telesailez gain, teknologia berriek ekarri dituzten genero edo filmak egiteko modu berriein ere erreparatu beharra dagoela jakinarazi du idazleak, horietan erreparatuz bakarrik egin omen baitaiteke zinemaren etorkizunaren gaineko hipotesiak. Canok aipatutako bideo egunkaria da modan
|
dagoen
genero berrietako bat. Baina edonoren esku dagoen aukera bat ere azpimarratu du idazleak:
|
|
2009
|
|
|
Tokiko Administrazioko kontseilariak, Amelia Salanuevak, esan berri du Nafarroako Tokiko Inbertsioen Planak eta Tokiko Inbertsiorako Estatu Funtsak lanpostuak sortuko dituztela Foru Erkidegoan 20.000 lagunentzat baino gehiagorentzat. Andrea elkartekook, Estatuko beste emakume talde batzuek egin duten bezala, kezka agertu nahi dugu, eta galdetu nahi diogu kontselariari ea egina
|
dagoen
genero eraginari buruzko txostena; izan ere, Berdintasunerako 3/ 2007 Legeko 19 artikuluaren arabera, horrelako txostenak egin beharra dago xedapen orokorreko proiektuak eta ekonomia, gizarte, kultura eta arte arloetan garrantzi berezia duten planak egin eta Ministro Kontseiluaren onarpena behar dutenean. Zehatzago, galdetu nahi diogu ea bete den abenduaren 3ko 14/ 2004ko Foru Legea, genero eraginari buruzko txostenak aurkeztu beharrari buruzkoa.
|
|
|
Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan genero indarkeriaren biktimei laguntza eta elkartasuna ematen lan egiten duten elkarteen artean 400.000 euro banatuko ditu Eusko Jaurlaritzak. Zehazki, Herrizaingo Sailaren barruan
|
dagoen
Genero Indarkeriaren Biktimen Laguntzarako Zuzendaritzak emango du diru laguntza hori, Mariola Serrano arduradunak atzo azaldu zuenez. –Indarkeria misogino hau terrorismo mota bat dela ulertzen dugu, beraz, hori pairatzen duten emakumeentzat arreta instituzional berdina bultzatu nahi dugu?, azaldu zuen.
|
|
2010
|
|
|
Komunikazio garapen goiztiarrari dagokionez, azkeneko urte hauetan, ikertzeko zer ezberdintasun
|
dagoen
generoen artean, erabili izan dira txostenak edo inbentarioak gurasoek emandako informazioan oinarrituak; eta gehien erabili, MacArhutBates Communicative Development Inventories (CDI) erabili izan da (Fenson et al., 1993). CDI bi galdetegiz osatutako diagnosi tresna da.
|
|
2012
|
|
|
«Gaur egun martxan dauden zenbait politika eskubide bihurtu nahi ditugu», nabarmendu du Zabaletak. Neurri horrek tratamenduak jasotzeko aukeretan eragin handirik izango ez duen arren, Gurutzetako ospitalean (Bizkaia)
|
dagoen
Genero Unitatearen berrindartzea ekarriko du Berdindu zerbitzua mantentzea ere bermatu nahi du Jaurlaritzak lege egitasmoaren bitartez. Gay, lesbiana, bisexual eta transexualentzako zein horien senideei kasu egiteko eta aholku emateko zerbitzua da, eta 662 pertsona artatu zituen iaz.
|
|
2014
|
|
|
2002an bere lehen film luzea egin zuenetik, Neil Burgerren ibilbide zinematografikoa nahiko grisa izan da. Haren bosgarren pelikula da Divergent, eta, oraingo honetan, hilabeteotan horren boladan
|
dagoen
genero fantastikoko akziozko pelikula bat egin du. Balizko etorkizun batean mundua bost kategoria nagusitan dago banatuta, eta 16 urte betetzean biztanle guztiek erabaki behar dute zeinen parte izan nahi duten.
|
|
|
Erregela txiki bat da eta erakusten du zer falo neurribaimentzen zaizkien jaiotzean mutikoei eta neskatoei. Modu grafikoan laburtzendu zer arrazoiketa
|
dagoen
generoa izendatzeko erabakitze prozesuaren atzean.Klitoria «handiegi»a bada sendagileek laburtu nahiko dute57, baina zakilarekin ezbezala, sendagileek oso gutxitan erabili izan dute klitoriaren neurketa jaioberri batengeneroa erabakitzeko. Edonola ere, badago gisako neurketarik.
|
|
|
Hausnartu da, beraz, opera lehenaldiari dagokion eta gaur egun museoko piezak soilik eszenaratu behar diren? Onartu behar da opera historikoki mugatua
|
dagoen
genero bat dela: ez zen XVII. mendearen hasierara arte agertu; eta ez da frogatu betiko izan behar duenik.
|
|
2015
|
|
|
prosa baino gehiago agian ez, baina bai prosaz haratago doan zerbait dela, poesia. Beste era batean esanda, liburu honetako poemak ez direla lerroak moztutako egunkari zutabeak, modan jartzeko arriskuan
|
dagoen
genero bat, agi denez?, beste zerbait baizik; are gehiago, beharrezkoa ikusten ez duenean, lerroak ez mozteko onestasuna du egileak. Izan ere, Castillo Suarezek oso modu ezberdinean idazten ditu zutabeak eta poemak, eta hori eskertzekoa da.
|
|
2016
|
|
|
Behin eta berriz gogoraraztea komeni den ideia da hori, are gehiago Emakumearen Nazioarteko Eguna ospatzen dugun aste honetan. Ondorengo lerrootan enpresetako lan harremanetan
|
dagoen
genero desberdintasunaz ariko gara. Haurrak zaintzeko laneko baimenen %96 emakumeek hartzen dute.
|
|
2017
|
|
|
Oraindik asko dago egiteko genero rolak ezabatzeko, emakumeak enplegura gizonen antzeko baldintzetan sar daitezen ahalbidetzeko, eta horiek, seme alaben eta etxearen zainketaren ardura berdinagatik. Artikulu honetan jasotzen da emakumeek lanean eta etxeko zaintzan betetzen duten zeregina eta mendekotasuna duten pertsonak, eta hori ere islatzen da oraindik ere
|
dagoen
genero aldea agerian uzten duten zifretan.
|
|
2018
|
|
|
Joan den urtean, 136 langile 38 enpresatako kapitalean sartu ziren horri esker. Gainera, Arauak neurri positiboak aurreikusten ditu arlo honetan
|
dagoen
genero desberdintasunari aurre egiteko.
|
|
|
Gizartearen tabuak horretara derrigorturik, eta garapenaren etapetan zehar norberak tabua barneraturik, katexi homosexuala arbuiatzen da, bai desira eta bai xedea, eta horren ondorioz egitura malenkoniatsu bat sortzen da, xedea eta objektua giltzapean uzten dituena ukazio etengabeak gorputzean sortutako espazio edo «hilobian». Homosexualitatearen ukazio heterosexualaren ondorioz malenkonia sortzen bada, eta malenkoniak gorputzeratzearen bidez funtzionatzen badu, orduan ukatutako maitasun homosexuala gordetzen da kontrako gisa definitua
|
dagoen
genero identitate bat landuz. Beste modu batera esateko, ukatutako homosexualitate maskulinoak maskulinotasun areagotu edo sendotuago bat dakar, zeinak femeninoa pentsaezinaren eta izendaezinaren esparruan mantentzen duen.
|
|
|
Azken erronka honi lotuta, 2015eko azarotik Euskal Herrian Wikiemakumeok egitasmoa garatzen ari direla gogoratu du Ramilo Araujok. " Honi esker, Wikipedia eta Wikimedia proiektuetan
|
dagoen
genero arraila txikitzen laguntzen ari gara".
|
|
|
Joan den urtean, 136 langile 38 enpresatako kapitalean sartu ziren horri esker. Gainera, Arauak neurri positiboak aurreikusten ditu arlo honetan
|
dagoen
genero desberdintasunari aurre egiteko.
|
|
2019
|
|
|
Frantziako zinemaldiak iazko edizioaren baitan sinatu zuen 5050 x 2020 hitzarmena, eta ez du aukera galdu nahi izan egindako hobekuntzak aurkezteko. Halere, badu zer ondu; izan ere, film laburren epaimahaian hiru gizonezko eta emakume bakarra daude aurten.Beti dago zer hobetu, eta zineman
|
dagoen
genero parekidetasunik eza Cannestik harago ere badago. Netflix auziarekin gertatzen den bezala, hain zuzen ere.
|
|
|
Bestalde, sindikatuak ohartarazi du
|
dagoen
genero arrakala" izugarria" dela, eta horren jatorria, bere ustez," 50 eta 64 urte bitarteko emakumeen partzialtasun eta behin behinekotasun handia" dela.
|
|
2020
|
|
|
delakoan). Oro har, azpiko kuartillan
|
dagoen
genero arrakala handiak joera hau berresten du: soldata apalak zenbat eta apalagoak izan, genero desoreka orduan eta nabarmenagoa da.
|
|
|
55 urte bitarteko belaunaldian egun
|
dagoen
genero desorekari garrantzia kendu gabe (14,3 puntukoa), genero desoreka hori 32 puntukoa zen 2000 urtean, eta 24,1 puntukoa 2010 urtean. Hau da, 2011 urtetik aurrera, krisi ekonomikoaren ondorioak etxeko ekonomian nabarmenak izaten hasi zirenean, batez ere emakumezkoak izan dira laneratutakoak, eta, ondorioz, genero desoreka hau gutxitzen joan da urtetik urtera lan ordainduaren eremuan.
|
|
|
Ildo horretan, azpimarratzekoa da 65 urtetik gorakoen artean langabeziari dagokionez
|
dagoen
genero desoreka handia (2016). Zalantzarik gabe, genero desoreka handi horrek emakumezkoek pentsio duin minimo bat eskuratzeko zailtasunei erantzuten die:
|
|
|
Espainian egun indarrean
|
dagoen
genero indarkeriaren aurkako legedia 2005ean onartu zen. Ordutik, leporatu izan zaio bikote harremanen inguruan gertatzen den bortxan jartzea arreta baina ez gainerako indarkeria sexual kasuetan.
|
|
|
erretiro aurreratua zigortzea eta pentsioaren %100 eskuratzeko baldintzak gogortzea; pentsio plan pribatuak diru publikoarekin bultzatzea eta alarguntza pentsioa murriztea", ohartarazi dute pentsiodunek. Hainbat eskakizun baztertu direla salatu dute gainera; esaterako," 1.080 euroko gutxieneko kontribuzio pentsioa"," 40 urte kotizatuta dituztenen erretiro aurreratuaren koefiziente murriztaileak indargabetzea" edota" soldatetan eta pentsioetan
|
dagoen
genero arrakala amaitzeko neurriak". " 2020ko pentsioen erreforma hasi besterik ez da egin", diote.
|
|
|
2011ko eta 2013ko pentsioen erreformak indargabetzea. Pentsio eta soldatetan
|
dagoen
genero arrakalaz amaitzea. Erretiro aurreratuetan, berrogei urte kotizazio izanda zigorrik ez izatea.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, merkatutik kanpo aritzeak askatasuna ematen diola seguru dago. Rodriguezek ipuinak idazten ditu, besteak beste; hau da, merkatu logikan gutxietsia
|
dagoen
generoa. Eta, hala ere, badu modua bere irakurleengana ipuinekin iristeko eta onarpena jasotzeko.
|
|
2021
|
|
|
“emakume askok ama bihurtzean izaten duten soldata aldea, soldata galera, sustapen galera eta kotizazio urteak murriztea”. Horregatik, osagarri hori ez da sine die izango, baizik eta bere horretan mantenduko da “pentsioetan
|
dagoen
genero aldea %5 jaitsi arte”. Irudia:
|
|
|
Kortazar irakaslearen aburuz, poesia atzeraldian
|
dagoen
generoa da literaturaren sisteman. «Argitaletxe nagusiek poesia liburuen kopuru txikia plazaratzen dute.
|
|
|
Haatik, badira ezusteko ospitaleratze larriak eragiten dituzten diagnostiko berantiarrak ulertzeko osasun profesionalen sinesmen eta jarrerak (17,18), eta esperientzia (2) aztertu dituzten lanak ere. Gure ikerketak, berriz, sexuaren eragina aztertu du, eta emaitzek iradokitzen dutenez, gerturatze epidemiologiko hau egokia izan daiteke osasun zerbitzuen erabileran
|
dagoen
genero arrakalaren adierazle moduan. Arrakala horren zergatia ezagutzeko ikerketa gehiago behar bada ere, arestian aipatutako ikerketen harira, baliteke emakumezkoa izatea osasunzerbitzuetarako irisgarritasun txikiagoarekin lotuta egotea eta aldi berean osasun profesionalek emakumezkoen sintomatologia sailkatzeko zailtasun handiagoa izatea.
|
|
2022
|
|
|
Lehen Mailako Arretatik bultzatuko da ariketa fisikoa agintzea eta jarduera fisikoa eskatzen duten tresna digitalak garatzea. Era berean, kirolerako sarbide ekonomiko unibertsala bermatzeko lan eginen da, ezgaitasuna duten adingabeen erabateko parte hartzearekin eta kirol jardueran
|
dagoen
genero aldea murriztearekin. Elikadura osasungarria Besteak beste, elikadura osasungarria hezkuntza ingurunean eta ura doan izatea ikastetxe publikoetan, jatetxeetako lokaletan eta herri eta hirietan, iturri publikoen dentsitatea handituz.
|
|
|
Lanaldi osoko kontratu mugagabea duten langileei bakarrik aplikatuko zaie. Hori bai, proiektuan parte hartzen duten emakumeen kopurua plantilla osoan
|
dagoen
genero banaketaren ehunekoari egokituko zaiola bermatu da. Laguntza horietarako deialdia, datorren urtearen hasierarako aurreikusia, eta kudeaketa Industria Antolaketarako Eskola Fundazioak (HEO) eginen du.
|
|
|
Arazoentzako premiazko konponbideak eskatu ditu ondoren. Soldata eta pentsioen erosahalmena berreskuratzea eta hauek KPIaren arabera igotzea; baita soldatetan eta pentsioetan
|
dagoen
genero arrakalarekin amaitzea ere. «Aberastasunaren banaketa justua» izatea, hain justu.
|
|
|
Denborarekin, gizonen artean
|
dagoen
genero patroien aniztasuna jaso eta azaltzen zuen liburu batek merezi zuela konbentzitu nintzen. Ongi egindakoak lekua ken diezaioke okerrekoari.
|
|
|
Halako aldeek zaildu egin dezakete tartean
|
dagoen
genero politika ikustea. Ez dago estrategia guztien prestaketa hartzen duen Patriarkaren Kuartel Nagusirik, bandera eta limusinaz hornituta.
|
|
|
Beste alternatiba politiko bat eskaintzen dute mugimendu kontrahegemonikoek, munduan une honetan
|
dagoen
genero ordenaren eta horren baitan nagusi diren taldeen aurka baitaude. Maskulinitate berrien sustapenarekin lotzen dira batzuetan, baina berebat lantzen dute maskulinitatea genero harremanen erreformarako oztopo gisa.
|
|
2023
|
|
|
Horrez gain, pentsio sistema publikoaren finantzaketa bermatzea, pentsioetan
|
dagoen
genero arrakalarekin amaitzea, eta 40 urte kotizatuta dituzten erretiro aurreratuaren koefiziente murriztaileak eta erretiro adina 65 urte berrezartzeko azken erreformen murrizketak indargabetzea aldarrikatuko dute, besteak beste.
|
|
|
Lan-orduetan
|
dagoen
genero aldea murriztu egin da osasun krisiaren ondoren, duela gutxi egindako azterketa baten arabera. Azterketa horren arabera, gizonek seme alaben zainketan parte hartzen dute.
|
|
|
Erran du «desberdintasunak problematizatzea» dela lehenbizikoa eta oinarrizkoena, eta, horretarako, «desberdintasunak existitzen direla onartzeko jarduerak egitea». Adibidez, lan batean bakoitzak zer egin duen identifikatuz gero, argiago ikusten da zereginak banatzeko orduan
|
dagoen
genero desberdintasuna. Bertzalde, orain arte baloratu ez diren lanak baloratzearen garrantzia ere aipatu du:
|
|
|
Ahoz aho igarotako esaldia Daniel Rosenfeld eta Janet Tomiyama psikologoen belarrietara iritsi zen, eta, horrek sortutako galderak erantzuteko asmoz, lanean hasi ziren. Kaliforniako Unibertsitateko (AEB) psikologoek aztertu nahi zuten ea harremanik
|
dagoen
genero rol tradizionalen eta haragia kontsumitzearen artean, eta 18 eta 88 urte bitarteko gizonak elkarrizketatu zituzten. Elkarrizketatuek haragia kontsumitzen zuten ia egunero, eta ez zuten hori murrizteko asmorik; beganismoari mespretxuz begiratzen zioten askok.
|
|
|
Ekintzailetasunean
|
dagoen
genero arrakala ikertu dadin eskatu genuen iaz: zenbat fakturatzen du gizon batek sektore jakin batean lehen urteetan, eta zenbat emakume batek?
|
|
|
Hori guztia aldarrikatzeko eta pentsioetan
|
dagoen
genero arrakala eta zahartzaroan dagoen genero indarkeria salatzeko, plazetara irten gara.
|
|
|
Hori guztia aldarrikatzeko eta pentsioetan dagoen genero arrakala eta zahartzaroan
|
dagoen
genero indarkeria salatzeko, plazetara irten gara.
|
|
|
5 Banakako eta taldekako lanean
|
dagoen
genero arrakala gainditzea; alegia, ijitoen komunitateko gizonak programan gero eta gehiago parte har dezaten lortzea.
|
|
|
Lehenik, balio kontra hegemoniko eta askatzaileak gidaturiko ikasketa politiko liskartsuak genero menderakuntzari lotutako moldeak birsortzen dituen jakitea eta, hala bada, erreprodukzio hori zer mekanismoren bitartez gauzatzen den zehaztea. Eta, bigarrenik, Euskal Herrikoak bezalako ziklo politikoen aldaketa uneek agentzia feministak sortzeko aukerak ireki ditzaketen ala ez aztertzea, hau da, esparru politikoan naturalizaturik
|
dagoen
genero ordena zalantzan jarri eta hura eraldatzeko estrategiak garatuko lituzketen agentziak.
|