|
2007
|
|
|
Lehenengo partea, orain, lar luzea egiten da. Zer edo zer egin beharra
|
dago
aditza eta semaforoa (ondoren) aurreratzeko. Hona hemen irtenbide bat:
|
|
|
Hirugarren perpausotan galdegaia
|
dago
aditz aurrean. Hona hemen zelan geratuko liratekeen perpausok galdegaiak kokatuz gero aditz aurrean:
|
|
|
Hor ere ez da betetzen galdegaiaren legea. Gainera, ez
|
dago
aditzaren hurrengo lekuan, hurrengoaren hurrengo baizik. Hona hemen zelan geratuko litzatekeen perpausa galdegaia ipiniz gero aditz aurrean:
|
|
|
Ikusten denez, 9 hasiera perpausetatik 7tan galdegaia ez
|
dago
aditzaren ezkerretara, Altuberen legeak agintzen duenez. Urruzunoren adibideetan ageri badira perpausak aditza dutenak lehenengo kokalekuan, Duvoisinen adibideetan ez dago perpausik hasten denik ez aditz sintetikoz ez aditz perifrastikoz.
|
|
|
Hurrengo perpausean, hirugarrenean, aditzaren ondoren dago galdegaia, perpaus konpletiboa. Gainera, perpaus mendekoa ez
|
dago
aditzaren hurrengo lekuan, ezpabere bigarrenean. Gaur egun, perpaus osoa honela dabil nagusiki:
|
|
|
Bigarren perpausean galdegaia ez
|
dago
aditz aurrean, baizik eta ostean. Hirugarren perpausean ere aditz ostean dago galdegaia (arrantzarat).
|
|
|
Hirugarren eta laugarren testuetan betetzen da Altuberen legea, aditz aitzinean baitaude galdegaiak. Laugarren testuan hirugarren perpausean lehenengo lekuan
|
dago
aditza, eta gibelean galdegaia, perpaus konpletiboa (bere diru guztiak e (ra) mateko be (ra) rekin). Mendeko perpaus horretan, ondo erreparatuz gero, ez daude atzen kokalekuan aditza eta menderagailua (e (ra) mateko), gaur egun itsuitsuan egin ohi denez.
|
|
|
Azken honetan zalantzak ditut. Laugarren perpausei dagokienez, lehenengo perpausean aditz atzean dago (arras lanjeroski), bigarrenean ezezka
|
dago
aditza, eta, hirugarrenean ezezka dago mendekoa. Bosgarren perpausa bigarrenak bakarrik dauka, eta perpaus nagusian aditz ondoren dago galdegaia (hainbertzeraino), eta mendekoan zein da galdegaia, lauza baten gainean ala negarrez?
|
|
|
perpaus konpletiboa (kortxete artean) alperrik
|
dago
aditzaren ezkerretara, penazago egiten du-eta irakurketa
|
|
|
Perpaus hori nekez irakurtzen da; izan ere, subjektutik (Luis Maria Oiarbidek) urrun urrun
|
dago
aditza (adierazi zuen). Problema hori gertatzen da aitaturiko osagaien artean beste hiru osagarri daudelako, ez laburrak:
|
|
|
Hasiera perpaus horretan ere galdegaia (beltzezkoa edo beronen zati bat) ez
|
dago
aditz aurrean, ezpabere, gibelean, baina ez aditzaren hurrengo lekuan, baizik eta hurrengoaren hurrengo. Gehienek honela emango lukete:
|
|
|
Hasiera perpausean galdegaia ez
|
dago
aditz aitzinean, gibelean baino, gibelegi, askoren ustez. Hauek honela ipiniko lukete perpausa (galdegaia, jakina, aditz aurrean):
|
|
|
Hasiera perpausa osatuta dago hiru perpaus juntatuz, eta hirurotan galdegaia ez
|
dago
aditz aurrean, atzean baino. Gaur egun gehienok honetara edo idatziko genuke:
|
|
2010
|
|
|
1278. " Historian ez
|
dago
aditz erregularrik", idatzi zuen Edward Palmer Thompsonek, metafora ederra formulatuz, Leszec Kolakowskiri gutun irekian. Berdin esan daiteke etorkizunean ere ez dagoela aditz erregularrik.
|
|
2017
|
|
|
Perpaus hauetan, Caminoren terminologiari (2015a, 2015b) jarraituz, ote extraposizioan dago; alegia, perpaus amaieran agertzen da, eta, kasu honetan, ez bide
|
dago
aditz laguntzaileari lotuta. Lehen, (2.2) azpiatalean, hiru kokagune mota bereizi ditut:
|
|
|
Bestalde, ote extraposizioan agertzen den kasuetan bestelako analisia proposatzen dut, batetik, sintaxiaren aldetik ote a partikularen eta (e) n menderagailuaren ostean agertzen baita eta, bestetik, prosodikoki izaera askea bide baitu; ezaugarri bi hauek ezin dira Monforteren (2015) analisiaren bidezazaldu. Horrelako kasuetan perpaus amaieran agertzen da eta, prosodiak erakutsi bezala, partikulaindependentea da, ez
|
dago
aditz jokatuari lotuta; izan ere, zubereraz azterbide honen aldekotestigantzak topatzen dira. Euskalki honen azentubidea, oro har, paroxitonoa da; Larrasqueten (1931) eta Euskaltzaindiaren (2016) lekukotasunetan ikusten den bezala, azentuak ez du kokagune bera otekohiko kokagunean agertzen denean eta extraposizioan dagoenean:
|
|
2018
|
|
|
Ba ote dago iragana gaurtik ez kontatzeko modurik? Ba ote
|
dago
aditza lehenaldian idazterik. Zilegi da?
|
|
2019
|
|
|
Naturako fenomeno atmosferikoez ari garenean, biziki zabalduta
|
dago
aditz iragankor edo aktiboak erabiltzeko joera. Ikus dezagun.
|
|
|
Bietan errespetua igual igual agertzen da; baina, hala ere, kortesia dela-eta, haien arteko aldea deigarria iruditu zaigu. Aldea ez
|
dago
aditz jokoen erabileran, bietan zuka tratamendu neutroa baita; aldea, erreginarekin erabili zuen umildadea eta, kontrastean, euskaldunekin erabili zuen" harrotasuna", bi jarrera horien artean dago:
|
|
2021
|
|
|
Euskaldun askorentzat bakarra da, gainera; beste askorentzat, berriz, hi parean du. Baina garbi
|
dago
aditzaren morfologiaren aldetik, plural gisa lan egiten duela (§ 26.1.7a). Horregatik, hain zuzen, pertsona komunztadura atzizkiei eskaini taulan, pluraleko formen artean sailkatu dugu —eta 2p deitu—.
|
|
2023
|
|
|
Bai, baina beno, etorkizunean jokatua
|
dago
aditza. Egia da igual jendeak orain irakurri nahiko nauela, ni pertsona bezala ezagutzen nautenak" ari naute" irakurtzen, baina iritsiko da momentu bat zure ezagunak desagertuko direna eta...
|
|
|
Aro bidaiariari azaldu diote euri dirautzola sarri. Oraindik bizirik
|
dago
aditz hori zaharren artean. Bestalde, aterrunetan, ostargi esan ohi dute, hots, ortziaren argia.
|