|
2008
|
|
|
Hainbat urte daramatzazue salatzen gizarte bazterketa egoeran dauden pertsona gehienek daukatela
|
buruko
gaixotasunen bat Caritasek zerbitzu espezializatuetan hartzen dituen bi pertsonatik batek eta zuek ez zaudetela prestatuta horiek artatzeko. Urratsak egin al dira pertsona horien tratamendua errazteko?
|
|
|
Pertsona horiek gizarteratze zerbitzuetan hartzen ditugu, beren gaixotasuna tratatzeko prest ez dauden zerbitzuetan. Urteotan azpiegiturak eskatu ditugu
|
buruko
gaixotasun larriak dituztenak modu egokian artatzeko. Gizarte zerbitzuetan har ditzakegu maila baterainoko buruko gaixotasuna duten pertsonak, baina ez gaude prestatuta gaixotasun larriak dituztenak artatzeko.
|
|
|
Urteotan azpiegiturak eskatu ditugu buruko gaixotasun larriak dituztenak modu egokian artatzeko. Gizarte zerbitzuetan har ditzakegu maila baterainoko
|
buruko
gaixotasuna duten pertsonak, baina ez gaude prestatuta gaixotasun larriak dituztenak artatzeko. Eta ez dago azpiegiturarik pertsona horiek behar bezala hartzeko eta artatzeko.
|
|
|
«Ez dago azpiegiturarik
|
buruko
gaixotasunak dituztenak hartzeko»
|
|
|
Hor dago distortsioa. Beste kasu batzuetan ez dago zergatirik; gertatu dena da
|
buruko
gaixotasun larri bat zeukala eta horrek eraman duela azken puntura.
|
|
|
Bere burua hiltzera doan batek, elkarrizketa hau irakurriz gero, ez du ikusiko protagonismoa aurkitzeko bide bat, baizik eta muga bat, botoi gorri bat: « Ostras, hor dago amildegia», eta datu hauek daude, eta
|
buruko
gaixotasun bat da. Zoritxarrez, prentsak suizidioari arreta jartzen dio gertatzen denean bakarrik.
|
|
|
1927an AEB Ameriketako Estatu Batuetako Auzitegi Gorenak berretsi egin zituen, gainera, arau horiek guztiak, eta XX. mendearen erdialdera arte ez ziren baliogabetu. Horiek hala, 1945 urterako
|
buruko
gaixotasun zituzten 45.000 lagun inguru antzutu zituzten herrialde hartan.
|
|
|
Hortaz, helburu hori betetzeko, Tafalla aldean izan ezik, eskualde guztietan eraiki dituzte eguneko zahar etxeak. Era berean, eskaera guztia ase arte, gaitasun eza edo
|
buruko
gaixotasunak dituzten pertsonendako babespeko pisuen eraikuntza sustatzen da Foru Gobernuak astelehenean baietsi zuen planean.
|
|
|
Gaitasun eza eta
|
buruko
gaixotasunak dituztenenentzako zentroen zerbitzua 2011n bermatua egotea eta zahar etxeetan toki hitzartuen kopurua handitzea biltzen du planak, halaber. Bestalde, planaren barrenean, genero indarkeriaren biktimei zerbitzua emango dien arreta osoko taldea osatuko dutela iragarri du Malok.
|
|
|
Baina AEBetako finantza sistemaren salbamendu planaren negoziazioetan, ia funtsezkoa. Egurrezko geziez gain, baita
|
buruko
gaixotasunek, AEBetako samoarren edo indiarren negozioek, Puerto Ricoko ronak edota Exxon Valdez en isuriak kaltetutakoek ere. AEBetako senatariek horiei guztiei eta beste hainbati buruzko neurriak gehitu eta onartu zituzten salbamendu planean.
|
|
|
Urte askotako borrokaren ostean, Jim Ramstad diputatu errepublikanoak lortu du Senatuak aseguru etxeei eskatzea
|
buruko
gaixotasunak gaixotasun fisikoekin parekatzeko. Salbamendu plana baliatu du horretarako.
|
|
2009
|
|
|
Baina eredu harrapakari hori ez da ekonomikoa bakarrik, bestelako oinarriak ere baditu-eta: planetako baliabide ezin berrituzkoak ikaragarri ustiatzea; kontrol ideologiko zorrotza egitea, irakaskuntza sistemaren eta unibertsitatearen bitartez, etorkizuneko kudeatzaileek ere bere egin dezaten (Bologna); beldurraren eta larriduraren manipulazio psikologikoa egitea,
|
buruko
gaixotasunak eta gaitz psikosomatikoak eraginez; patriarkatua eta generoaren araberako menpekotasuna ezartzea, aurreko guztia etengabeko indarkeria batean bideratuta; herrialde pobreenak erabiltzea, aztarna ekologiko gero eta handiagoak zapaldurik Euskal Herriari eremuz dagokion halako hiru gastatzen dugu baliabideetan.
|
|
|
Eta, segur aski, ez kasualitate hutsagatik... Izan ere, orain dela 19 urte, 1990eko maiatzaren 17an hain zuzen ere, Osasunaren Mundu Erakundeak (OME)
|
buruko
gaixotasunen zerrendatik ezabatu zuen homosexualitatea. Erabaki hark balio gabe utzi zuen horrenbeste homofobia adierazpenek gozatu zuten babes zientifikoa (pseudozientifikoa).
|
|
2013
|
|
|
Egilearen helburua ez da pertsonaia ospetsuen bizimodua era sentsazionalista batean jorratzea, gaixotasun psikologikoek gizartean eduki ditzaketen aurreiritziak deuseztatzea baizik. Hemingway familian
|
buruko
gaixotasunak ohikoak izan direnez, Marielek naturaltasun osoz hitz egiten du gaiaren inguruan, suizidioaren aurka borrokatzea baitu helburu.
|
|
2014
|
|
|
Senideen, elkarteen, boluntarioen, ondoko herritarren eta erakunde politikoen (Ongizate, Osakidetza, Hezkuntza arlokoak) indarrak bateratuta, buruko gaitza dutenen isiltasuna hautsiko dugu. Hobekuntza gaitza izan da
|
buruko
gaixotasunaren inguruan aspektu batzuetan; beste batzuetan, berriz, Erdi Aroan gaude. Saiatu naiz buruko gaitza duenaren mesanotxeko argazki bat ateratzen, nahiz eta profesionala ez naizen.
|
|
2019
|
|
|
Gorputzeko beste edozein ataletako arazoa duzu, eta lasai kontatzen duzu. Zergatik ez
|
buruko
gaixotasun batean. Bada, kasu horietan ere zerbaitek ez du ondo funtzionatzen:
|
|
2020
|
|
|
27.000 euro bideratuko dira bazterketa arriskuan diren pertsonak gizarteratzeko zentro berezian parte har dezaten; 100.000 euro inbertituko dira bazterketa arriskuan diren pertsonei bizitoki bat errazeko, eta beste 105.000 jantoki sozialen beharretarako; 115.000 gizarte laguntza espezializaturako, eta 295.000 ijito gazte eta emakumezkoren sustapenerako eta eskolaz gaindiko jardueretarako. Presoentzat eta
|
buruko
gaixotasunen bat duten pertsonentzat hainbat ekintza kontuan izan dituzte, gainera, eta 160.000 eta 72.000 euroko finantzaketa jaso dute, hurrenez hurren.
|
|
|
Ezkutuagokoak ere badira, ordea: «Batez ere, adimen urritasunarekin lotuta, edo
|
buruko
gaixotasunekin, autismoarekin... Barrera mentalak direla esaten dugu».
|
|
2021
|
|
|
Terapia bat artearen bidez zirrimarratua, eta ahalduntzearen bidez marraztua. Alegia, nola laguntzen duen arteak
|
buruko
gaixotasunak dituztenen egunerokoan, baina ordena aldatuta, eta fokua: pertsona lehenengo jarrita, eta eritasuna gero.
|
|
|
Izan ere, badira oraindik hainbat estigma
|
buruko
gaixotasunak dituztenen inguruan. Eta Huesok aldarrikatu du halako jarduerak baliagarriak direla gaixo horienganako begirada aldatzeko, fokua tokiz eta ordenaz mugitzeko, eta estigmak apurtzeko:
|
|
|
«Osasun mentaleko arazo bat dudanez, nire egoera berean dauden beste pertsona batzuei laguntzea bizigarria dela iruditzen zait. Gizartea
|
buruko
gaixotasunen inguruan kontzientziatzen laguntzeak bete egiten nau. Uste dut oraindik estigma handia dagoela buruko gaixotasunen inguruan, eta ikusgaitasuna ematea positiboa da».
|
|
|
Gizartea buruko gaixotasunen inguruan kontzientziatzen laguntzeak bete egiten nau. Uste dut oraindik estigma handia dagoela
|
buruko
gaixotasunen inguruan, eta ikusgaitasuna ematea positiboa da».
|
|
|
Van Gogh bera, Miguel Angel, Munch, Caravaggio... aipatu izan ditu bere hitzaldietan Egoitz Telletxea historialariak ere. Artea eta
|
buruko
gaixotasunak izena zuen haren hitzaldiak, eta Nafarroan barna aritu zen bi horien arteko loturak azaltzen. Anasaps Buru Osasunaren Nafarroako Elkarteko kidea zen orduan.
|
|
|
Anasaps Buru Osasunaren Nafarroako Elkarteko kidea zen orduan. «Familian baditut
|
buruko
gaixotasunen bat duten senitarteko dezente», adierazi du Telletxeak.
|
|
|
Telletxeari bururatu zitzaion artista ezagunen lanak hartzea eta jendaurrean aztertzea: «Agerian uztea jenio batzuk zirela, eta
|
buruko
gaixotasunak zituztela. Jendeak ez daki, esaterako, Munchek eskizofrenia zeukanik.
|
|
|
Telletxeak argi dauka: «Gaur egun, oraindik, edozeinek esaten du fisioterapeutarengana doala, baina ez psikologoarengana doala, edo
|
buruko
gaixotasun bat duela. Sekulako estigma dago».
|
|
|
Nerabezarotik, osasun mentalean izan dituen arazoen ondorioz hainbat aldiz sartu izan da unitate psikiatrikoetan Marta Plaza (Madril, 1980), eta 2015 urtean
|
buruko
gaixotasunak dituztenei ematen zaien tratua salatzeko zoroen aktibismoan parte hartzen hasi zen. Gasteizko Emakumeen Etxean izango da gaur 19:00etan, Eromena, elkarrekiko babesa eta feminismoak:
|
|
2022
|
|
|
ornitologia eta mendi ibilaldiak, beste beste. Nola batean hala bestean, medikuntza tradizionalaren «osagarri» modura aurkeztu dituzte medikuek euren programak, eta
|
buruko
gaixotasunen, bihotzeko gaixotasunen, diabetesaren eta estresaren kontra egiteko «oso baliagarriak» direla nabarmendu, besteak beste.
|
|
|
Aurreko legegintzaldian() bi aldiz onartu zituzten lege proposamenak, Rebelo de Sousak betoa jarri aurretik. Aurrenekoan, iazko urtarrilean, adostutakoaren arabera, eutanasia legezkoa izango zen adinez nagusientzako, baldin eta eskatzaileek
|
buruko
gaixotasunik ez bazuten, sufrikarioa «jasanezina» bazen, eta gaixotasuna «sendaezina eta hilgarria» bazen. Presidenteak, baina, Auzitegi Konstituzionalera eraman zuen araua, gainbegiratu zezan, eta auzitegiak atzera bota zuen legea, argudiatuta kontzeptu «zehaztugabeak» zituela.
|
|
2023
|
|
|
Ez dut uste literaturaren historiak behar adina leku egin dionik, baina haren figurak askotarako ematen du. Metaforetatik eta idazkeratik harago,
|
buruko
gaixotasunekin dakarren nekea ere badago haren testuetan.
|
|
|
Urte asko pasatu dira Virginia Woolfek errekara salto egin zuenetik, baina oraindik ere emakume askori falta zaie leku bat munduan. Eta oraindik ere tabua dira
|
buruko
gaixotasunak.
|
|
|
Prokuradoreak erran du galdeketak amaitzean azterketa osagarriak egin dituztela, baina baieztatu du mutilak ez duela
|
buruko
gaixotasunik eta, beraz, erantzukizun penala egozten ahal zaiola.
|
|
|
Prokuradoreak erran du galdeketak amaitzean azterketa osagarriak egin dituztela, baina baieztatu du mutilak ez duela
|
buruko
gaixotasunik eta, beraz, erantzukizun penala egozten ahal zaiola.
|