|
2000
|
|
|
...zuetan sartu eta zaldizko bi etorri zitzaizkigula, Goruki eta biok ezin arbuiagarrikiago hartu gintuztenak —Goruki, indiarra zelako, eta ni, ohoin edo gaizkintzat hartu nindutelako, zeren eta estatu nigargarri hartan bainengoen eta itxura lohi eta likits harekin—, halako moldez, non haietarik batek Gorukiri" arratoi satsu" deitu baitzion, eta neuri" bilau nardagarri",
|
biek
ere zigorra airean zerabilten bitartean —eta, ai, nola damutu nintzen mementu hartan ezpata ez edukitzeaz eta ezpatarekin trebatu ez izanaz, zeren eta han berean hilko bainituen ezin gogarago, laidoka ari zitzaizkigùn bi gizon harro haiek! —, harik eta burua zutitu eta erran nien arte:
|
|
|
Izugarria izan zen bi mutilek beren ezpatekin eskaini ziguten ikuskizuna, hain izugarria, non gehiago baitziruditen
|
biek
ere zaldunen nobeletako protagonistak, haragi hezurrezko izakiak baino. Aitak, ohi bezala, inguruneko lagunak eta jauntxoak gonbidatu zituen festa hartarat, baina baita, ohi ez bezala, haien emazteak eta seme alabak ere, eta, beraz, batzuen eta bertzeen artean, berrogeita hamar lagunez goiti izanen ginen, haietarik erdiak edo neska mutil gazteak.
|
|
2002
|
|
|
horregatik zion Soniak hain fede handia Ticesko Ama Birjinari. Halako moduan, non, geroztik, urtero abiatu izan baitzen ermita hartarantz erromes, bere familiarekin lehenik, eta Dionirekin gero, harekin Alpujarretan bizitzen jarri zenean,
|
biek
ere astebete bat jai harturik, erromesaldiari orain oinez eta orain auto stopean ekiteko. Eta, harekin aski ez balu bezala, Ticesko Ama Birjinaren iruditxo bat zuen, txerpolari bati Ohanesko festetan erosi ziona eta etxeko egongelan jarri zuena, kandelatxo pare bat aldamenetan, etxea behar bezala zain zezan.
|
|
2003
|
|
|
Izan ere, karratu batzuek karratu itxura daukate baina sorpresak ematen dituzte gero. Beste alde
|
biek
ere zazpina zentimetro zeuzkaten, ordea. Paper karratu karratua zen.
|
|
|
Eta edadeko andre batek besoaren ondoan lokartzen zaion hiru urteko ekuadortar bati kariñoa hartzea beste erremediorik ez dauka. Eta hiru andre zahar dauden lekuan hiruretako bat kariñoa despilfarratzen hasten bada, beste
|
biek
ere kariñoa despilfarratzeko joera izaten dute. Esan nahi da hirurek hartu ziotela kariñoa arkitekto umeari.
|
|
2005
|
|
|
–Bai, zozoa eta belea bi hegazti ditun, baina
|
biek
ere beltz beltza diten ipurdia?
|
|
|
Izan ere, Tomasekin hautsi zuenetik, Teresak askotan gonbidatzen zuen Emili, bazkaltzera edo afaltzera, lagun min izatera ere heldu baitziren azken bolada hartan,
|
biek
ere antzeko problemak izan zituztenez gero, beren ezkontzen porrotaren ondotik. Teresak Tomasekin izan zuèn auzian, gainera, argi zegoen zer paper jokatu zuen bakoitzak:
|
|
2006
|
|
|
Agian gogoan duelako Ingalaterran elkar ezagutu zutenean Lewisek berak egiten zuela barre Nerearen lagun Maitek eta biek hitz egitean zuten doinuaz. Lewisek esaten zien garagardoa gizonek bezala edateaz aparte, oso doinu barregarria zutela
|
biek
ere ingelesez hitz egitean. Eta barre egiten zuen.
|
|
2007
|
|
|
Darwin (1859) etorri da berehala planteamendu arraziala definitiboki mende osorako sendotzera, hizkuntzen jatorri eta historia ere espezieen eboluzioaren gisan hartuz. Renan engan arraza eta hizkuntza bi izate badira, Darwin-ek biok bat bat egin ditu(
|
biek
ere, baina, Humboldt-en nazioaren eta hizkuntzaren kontrara). Hizkuntzen historia arrazen historia da:
|
|
2008
|
|
|
Nork esango zuen une hartan, Honorato ez zela don Hipolitoren irakaspenak jasoko zituèn anaietatik bakarra izango?, zeren Beñardok, lehenik, eta Nazariok, gero,
|
biek
ere anaiaren bide bertsuari ekin baitzioten, batarena eta bestearena oso historia ezberdinak izan baziren ere, honen motibazio handiak arrakastara eraman baitzuen eta haren motibazio eskasak porrotera, denbora laburrean.
|
|
|
iluntasun hura disimulatzea erdiesten bazuen ere; hain ziren, bestelakoan, berdinak, lotan egiten zituztèn ametsetan ere hitz egiteko joera zuten bai batak eta bai besteak, ez beti baina bai modu deigarrian?, non, gripeak edo bietako bat jotzen zuenean, berehala kutsatzen baitzen bestea, erloju biologiko bera balute bezala. Eta arima gogoen ikuspegitik ere, bazuten antze kotasunik, batek zuena besteak nahi izaten baitzuen,
|
biek
ere desioaren iturri beretik edango balute bezala. Nataliak soineko berdea janzten bazuen, berandu gabe lortuko zuen Natividadek berea.
|
|
|
Izan ere, mundu guztiak esaten zuen aita alabak antzekoak zirela izatez?
|
biek
ere gauzak pilatzeko joera berdintsua zuten behintzat: aitak labana bildumak egiten zituen, baita kartoi batzuetan inprimatutako armarri bilduma koloretsuak ere, aldasorotarrena ere, hartz beltz bat, zuhaitz bati helduta?
|
|
|
Nork esango zuen une hartan, Honorato ez zela don Hipolitoren irakaspenak jasoko zituèn anaietatik bakarra izango?, zeren Beñardok, lehenik, eta Nazariok, gero,
|
biek
ere anaiaren bide bertsuari ekin baitzioten, batarena eta bestearena oso historia ezberdinak izan baziren ere, honen motibazio handiak arrakastara eraman baitzuen eta haren motibazio eskasak porrotera, denbora laburrean.
|
|
|
Nataliak, izan ere, kopetaren erdian orezta biribil bat zuen, indiar emakumeek pintatzen ohi dutenaren antzekoa eta Natividadek ez zuena; ez zen oso handia –bizpahiru milimetroko diametroa zuen– baina bai nabarmena, hain zen iluna, Nataliak bere trikimailuez –ukenduez eta hautsez– iluntasun hura disimulatzea erdiesten bazuen ere; hain ziren, bestelakoan, berdinak –lotan egiten zituztèn ametsetan ere hitz egiteko joera zuten bai batak eta bai besteak, ez beti baina bai modu deigarrian–, non, gripeak edo bietako bat jotzen zuenean, berehala kutsatzen baitzen bestea, erloju biologiko bera balute bezala. Eta arima gogoen ikuspegitik ere, bazuten antze kotasunik, batek zuena besteak nahi izaten baitzuen,
|
biek
ere desioaren iturri beretik edango balute bezala. Nataliak soineko berdea janzten bazuen, berandu gabe lortuko zuen Natividadek berea.
|
|
|
Gelako atea ireki aurretik, Reginak pentsatu zuen –oso litekeena da behintzat– muxu batekin edo fereka batekin agurtu eta sarituko zuela aitak, so errukitsu batekin edo hitz samur batekin. Izan ere, mundu guztiak esaten zuen aita alabak antzekoak zirela izatez...
|
biek
ere gauzak pilatzeko joera berdintsua zuten behintzat: aitak labana bildumak egiten zituen, baita kartoi batzuetan inprimatutako armarri bilduma koloretsuak ere, aldasorotarrena ere –hartz beltz bat, zuhaitz bati helduta– tartean, noski, eta Reginak soineko –jostun bikaina zen– eta ispilu bildumak.
|
|
2009
|
|
|
Zuzen laburbiltzen badut, jokoan dauden bi kontzeptu erabakigarriak kulturarena eta historiarena dira,
|
biek
ere azkenean elkar galdatzen baitute pentsamendu honetan. Kultura Erroma da, kito (eta Erroma, Inperioa).
|
|
|
Jarraian, desafioka bezala, so egin zien, lehenik Teofilo Mariari, eta gero Damasori: ohi ez bezala, baina, inork ez zion aurre egin,
|
biek
ere begiak mozoloak baino gehiago zabaldu baitzituzten, ez hitzik ez pitzik.
|
|
|
esan baitzion, eta Adak: . Maite zaitut, ama?,
|
biek
ere pozezko malkoak zintzilik zituztela; harekin batera, senarrak zuzentzen zizkiòn so iheskorrak ikusten zituen, intentzioz beteak: hasteko, Reginak bazekien zer esan nahi zioten so haiek eta zer iruzkin gordetzen zuten, zeure lekuan ikusten zaitut, Regina, aspaldiko partez, aleluia, aleluia!?, nahiz eta, ikuspegi osoago batetik, interpretazio harekin ez zetorren guztiz bat, ez behintzat senarraren balizko iruzkinari ñabarduraren bat erantsi ezean; Regina, izan ere, bere lekuan zegoen, bai, baina bere borondatearen ahalegin berezi baten ondorioz, garai batean ez bezala, noiz eta, nonahi zegoela ere, bere lekuan zegoela baitzirudien, naturaltasun hura berezko zerbait zuen-eta; Reginak bazekien, halaber, zer beste mezu gordetzen zuten senarraren so haiek:
|
|
|
Jarraian, desafioka bezala, so egin zien, lehenik Teofilo Mariari, eta gero Damasori: ohi ez bezala, baina, inork ez zion aurre egin,
|
biek
ere begiak mozoloak baino gehiago zabaldu baitzituzten, ez hitzik ez pitzik.
|
|
|
Regina Aldasoro ere alai alai zegoen, gogoan zituèn hitzak behar bezala esateaz gain, arrakastatsuak ere izan zirelako, Maria Bibianaren eta Adaren bat bateko erantzunak horren seinale, Maria Bibianak" Eskerrik asko, ama, hunkigarria izan da" esan baitzion, eta Adak: " Maite zaitut, ama",
|
biek
ere pozezko malkoak zintzilik zituztela; harekin batera, senarrak zuzentzen zizkiòn so iheskorrak ikusten zituen, intentzioz beteak: hasteko, Reginak bazekien zer esan nahi zioten so haiek eta zer iruzkin gordetzen zuten –zeure lekuan ikusten zaitut, Regina, aspaldiko partez, aleluia, aleluia! –, nahiz eta, ikuspegi osoago batetik, interpretazio harekin ez zetorren guztiz bat, ez behintzat senarraren balizko iruzkinari ñabarduraren bat erantsi ezean; Regina, izan ere, bere lekuan zegoen, bai, baina bere borondatearen ahalegin berezi baten ondorioz, garai batean ez bezala, noiz eta, nonahi zegoela ere, bere lekuan zegoela baitzirudien, naturaltasun hura berezko zerbait zuen-eta; Reginak bazekien, halaber, zer beste mezu gordetzen zuten senarraren so haiek:
|
|
2011
|
|
|
Biek ala
|
biek
ere duela hamabi urte baino hobetoxeago egiten dute ingelesez, ikasteko beta izan dute, eta ez diote utzi elkarri idazteari, berriro elkar ikusteko paradarik izan ez badute ere oraino.
|
|
|
Nik, berriz, nekez sinets dezaket, stricto sensu? ez ibaia ur suge bat denik eta ez sugegorria ibaiaren kume bat denik,
|
biek
ere forma bertsua izan arren, ez naiz hain xinplea, lehen erran dut antzeko zerbait?, baina hara:
|
|
|
Sendagilearekin hitz egin dut, eta psikiatrarengana joateko aholkatu dit, baina hark ere ez ditu aintzakotzat hartu nik esanak. Uste dut
|
biek
ere pentsatzen dutela ganbaratik egina nagoela. Likantropiarena aipatu diet, eta nire kasua antzekoa izan daitekeela esan.
|
|
|
–Kaixo, Simon, esan zion alai bizikleta zaintzaileak Simoni aurrean izan zuenean; beste
|
biek
ere burua jaso eta Simon agurtu zuten irribarretsu. Simonek gelditu gabe erantzun zien agurrei, lehenengo neskatoaren kasuan haren izena erabiliz.
|
|
2013
|
|
|
Arratsaldean Bennet andereño nagusiek ordu erdiz euretara egoteko modua izan zuten; eta Elizabeth segituan baliatu zen aukera horretaz hainbat galdera egiteko, Janek pareko gogo biziaz erantzun zizkionak. Biek ala
|
biek
ere deitoratu zituzten, oro har, jazoera horren ondorio lazgarriak. Elizabethek gauza guztiz segurutzat jotzen zituen, eta Jane ez zen gai erabat ezinezkoak zirela ziurtatzeko; ahizpa gazteak aurrera eroan zuen gaia, zera zioela:
|
|
2014
|
|
|
Barrez hasi da gizonkotea; alboko
|
biek
ere, itxuraz ezer ulertzen ez dutenek, elkarri begiratu eta irribarre egin dute.
|
|
|
1485 Eta orokorki liberalismo alemanaren eskasiak larrugorrian agertarazi ditu. Treitschke eta Mommsenek, biek era nahiko diferentean pentsatzen badute ere juduen integrazioa nazio alemanean (oraingoz inork ez du pentsatzen esklusioan),
|
biek
ere ez dirudite, gutxienez a posteriori, oso eskuzabalki liberalak. Azken batean Mommsenek ere, erlijioak berari bost axola baitzitzaizkion, pentsatzen zuen juduen integraziorako onena euren erlijioa eta errituak abandonatzea eta ohitura alemanei egokitzea zela (alegia, juduak izateari uko egitea?).
|
|
|
Bien diferentzia axalekoa da; Renanena eta Ortegarena substantzialki biak kontzeptu berdinak dira1785, eta García Morentek biak baztertzen ditu. Arrazoi nagusia da,
|
biek
ere azken finean ez dutela garbi lortzen naturalismoa gainditzea: –el error fundamental de Renan y de José Ortega Gasset es creer que escapan al naturalismo definiendo la nación como el acto espiritual de «adherir», a una realidad histórica pasada o a un proyecto de historia futura?.
|
|
|
Kontzeptu objektibo (ontiko) zein subjektiboari hirugarren kritika da,
|
biek
ere nazio denak balioberdintzat jotzen dituztela. –En las teorías ónticas, cuando se ve la esencia de la nación en la tierra o en la raza o en la tradición indefinida, es decir, sea la que fuere, todas las patrias son iguales(?).
|
|
|
batzuk aipatzen ditu, Alsazia lurralde germaniarra dela, Inperiotik injustuki bereizia alegatzen omen dutenak. Baina bi frase horiek bi gauza diferente esaten dute, eta
|
biek
ere ez dute beste gabe arrazismorik baitatzen; ez behintzat Renanena berarena baino arrazismo gehiagorik1852 Aldi bereko. La guerre entre la France et l. Allemagne, artikuluan halaber darwinista aleman batzuk aipatzen dira, arraza garaiek apalagoak menderatuko dituztela irakasten omen dutenak1853 Hau ere ez da Renanen beraren tesien oso bestelakoa, beronen arraza garaiak eta apalak hor aipatuak baino (arraza germaniarrak eta latindar edo eslabiarrak), bestelakoak badira ere.
|
|
|
Hori bazekien Peter Planek, baita Pipermanek ere, baina
|
biek
ere bazekiten, halaber, Beñat eta bere txakurra, azken aldi hartan batez ere, turistendako atrakzio berezi bat zirela, gauzak zeuden bezala ezinbertzean onartzen zutena, biek ala biek baitzekiten, halaber, oreka bat bilatu behar zutela Beñat bezalako jende arriskutsuaren eta hiriaren segurtasunaren artean.
|
|
2015
|
|
|
Nonbait lehorreratu eta askatasuna erdiestean. Biek ala
|
biek
ere, une batez elkarri begira, ihesa eta asaldura sentitu zuten, abiada eta aldaketa harengatik. Baina brisak ernetasun berdina sortu zuen Ramsay jaunarengan ere, eta, Macalister zaharra biratu zenean kanabera jaurtitzeko, ozen hots egin zuen, «Hil ginen», eta ondoren, «nor bere bakardadean».
|
|
|
–atera zitzaien biei batera. Eta burlaizean jarraitu zuten,
|
biek
ere purrustadaka, eta harrezkero ez nuen bereizterik izan zeinek zer zioen?: Nolatan dakik poxpolinaren izena?
|
|
|
Txatarra agertu duk eta!?, esan du Joaquimek. Biek ala
|
biek
ere amaren begirada goibel berberarekin. Eta biraoka jarraitu dute:
|
|
|
Baina hori nahi baduk, alde hemendik, hoa, hoa infernuko zulora! . Haiek ez dakite, baina, hori esatean,
|
biek
ere amaren begirada goibel berbera dute. Biek ere karranka bera.
|
|
|
Bikoiztasun hura Heidi
|
biek
ere haragiztatzen zuten. Ama alabak denboraren igarotzearen gezurtatze bat zirela esan zitekeen, erlatibitatearen teoriaren adar misteriotsu bat:
|
|
|
Baina aspalditik zeudek biak Zaragozan elkarrekin bizitzen. Baina badakik, han ez zitean lanik topatzen eta
|
biek
ere familia ditek hemen Frantzian, eta hona etorri zituan.
|
|
|
Funtsean, Jexuxen kontakizuna eta Mariarena bat datoz:
|
biek
ere gertatu zena oso presente dute, eta sekretu preziatuen testigu direnen antzera kontatzen dute han gertatu zena.
|
|
|
Batti eta Omar berbetan jarri dira, eta Aramak diost berak ere ez diela ulertzen, Malin ez dutela wolofez hitz egiten. Battik eta
|
biek
ere Uharten egiten dute lan, baina jai dute gaur. Haizearentzat zirrizkitua ireki du Battik, eta euri zirimola sartu zaigu kaletik.
|
|
|
Oroitzen dudan gauza bakarra da liburuaren egileak ganbitoaren estrategiaren adibide mutur muturreko bat bezala aurkezten zuela. Jokalariei zegokienez, gogoan dut bata errusiarra zela eta bestea alemana, eta mende bat baino gehiago zeramatela
|
biek
ere lur azpian. Partida hartako hamabigarren jokaldian, pieza beltzekin jokatzen zuen jokalari alemanak bere erregina mugitu zuen.
|
|
2016
|
|
|
Diable! eta Peste!, hiru direla alabaina Frantziako hizkuntzan; hala nola positiboa, konparatiboa eta superlatiboa, horietatik bai batek bai beste
|
biek
ere balio dutelarik bizitza honek ustekabean egin ohi duen dardo jaurtiketa bakoitzerako.
|
|
|
Baina ostatuaz arduratzen zen bikoteaz hitz egin behar nuke lehenbizi. Film bat egiteko moduko biografiak zituzten
|
biek
ere. Bierzoko lurretan sortua zen gizona, Damián, eta ingeniari aeronautikoa lanbidez.
|
|
|
begi berberak, irribarre egiteko modua ere bai... Bigarren argazkian andre gizon bi ageri ziren, besotik helduta, kamerari serio begira; aita amak ote zituen pentsatu zuen lehenengo momentuan, baina ez, haiek ezin ziren Begoña eta Koldo izan; emakumeak bazuen bere amaren aire zerbait bai, baina
|
biek
ere berrogei urte behintzat izango zituzten, Begoñak alargundu zenean zituenak baino hogei gehiago; hortaz, argazki hartako senar emazte dotore jantzitako haiek aitona amonak izan behar zuten, nor bestela. Hunkigarria egin zitzaion deskubrimendua, ordura arte ez baitzuen inon haien irudirik ikusi, eta amak ere oso gutxitan aipatu ohi zituen:
|
|
|
Hasian hasi, talde lanean antolatuak izan ziren beste kantaldi batzuk ere aipatu behar ditugu; hala nola, 1968an abiatu zen Guk taldea, Beñat Sarasola, Joanes Borda, Panpi Lakarrieurekin, geroago Pier Paul Bertzaitz, Beñat Davant eta Eneko Labegueriek osatuko zutena: 1972an, Aita seme laborari deitu kantaldia eman zuten eta 1978an Laborari, langile eta nagusi, hauek
|
biek
ere arrakasta handia lortuz, emanaldi oroz. Eta nola ez aipa, oraino, urte berean eman ziren beste bi kantaldi berezi.cou eta Panpi Daguerrek herriz herri eman zutena.
|
|
2017
|
|
|
arratoi bat. Halaxe dute
|
biek
ere berdin berdina itxura, ezker aldera begira, betiko trena betiko orduan etorri zain: neke arrez abailduak betazalak, ezpainak ia desagertzeraino estuturik).
|
|
2019
|
|
|
Coralineren aita etxean zegoen. Guraso biek egiten zuten lan,
|
biek
ere ordenagailuarekin, eta horrek esan nahi zuen denbora mordoa igarotzen zutela etxean. Bakoitzak bere estudioa zeukan.
|
|
|
Elena Aisa eta Agustin Erkizia elkarrizketatu zituen egunkariak, gerora Ur Handitan saioan ere ikusi ahal izan nituenak (Aimarren ama Isabelek ere parte hartu zuen bertan). Biek semea galdu zuten, eta
|
biek
ere gazte. Horrek, nahi ala ez, halako hurreratze bat sortu zidan egunkari aurrean, neuk ere laguna gazte galdu bainuen, eta, aldi berean, urruntze bat, ni ez bainaiz guraso, lagun baizik, eta suizidioak sortzen duen minaren zilegitasunaren eskalan ez dakit oraindik zein leku osatzen duten lagunek.
|
|
2020
|
|
|
Reyesek eta Erminiak auzo elkarteak antolatutako alfabetizazio klasean ezagutu dute elkar;
|
biek
ere ozta ozta dakite idazten. Emakume guztiek, ordea, ez dute elkartea begi onez ikusten.
|
|
2022
|
|
|
Badirudi berak kontratatutakoek Globoko banatzaile baten eskutik jaso dutela titulua, erdipurdiko unibertsitateren batean eskuratu ondoren edo, zimel eta kaskarrak iduri dute eta Deustuko beste horien aldamenean. Kiloka kobratzen dute bere
|
biek
ere, haatik.
|
|
|
Familiak eta lagun taldeak,
|
biek
ere babes handia eskaintzen zuten mutilek maskulinitate hegemonikoarekin konpromisoa har zezaten, eta horrek, bien bitartean, desira egituratzen zuen.
|
|
|
Ni kontent nintzen erabakiarekin, nola eutsi behar nion hiru hilabetez! Bikotekideak ere argi zuen haurrak izan nahi zituela, anitz nahi genituen
|
biek
ere, gure etxeetan franko baikara. Gero, bakarrean gelditu nintzen eritasunagatik, ezin izan nuen gehiago ekarri, eta dolu bat pasa behar izan nuen.
|
|
|
Bien harridurarako, Etzegarate jaitsi, Beasainen sartu, eta Eñauten amonaren baserrirako bidea hartu zuen bikoteak Beasainmenditik gora. Biek ala
|
biek
ere ez zuten ezer ulertzen, baina Eñaut asko larritu zen.
|
|
|
" OK" idatzi du Markosek jarraian. Gero, biak Maiari begira jarri dira, baina
|
biek
ere burua Euskal Herriko erreketatik urrun dute. Limak koadernoan idazten jarraitzea erabaki du:
|
|
|
Gertutik jarraitzen dio Markosek, eta pixka bat urrutixeago Egoitzek eta Brendak. Halere, azken horren kexak eta arnasots gehiegizkoak ondotxo entzun ditzakete aurrena doazen
|
biek
ere. Hiruzpalau aldiz gelditu da Brenda ura edateko, eta ondoan itxaron dio Egoitzek aldiro.
|