|
2000
|
|
|
eguitiagaiti,
|
bidia
austia, ezcuteetia, arpeguiez emotia; verbaricalcarri eguin gura ezdaegotia; tabesteonacocristinauartecoartuemonac, leenagoalcarregaz eguitencitubeenac, bata bestiariucatutiadagorrotuaren, icutsi ezinarenta opachaarrarensenailia, dinosanBernardinoSenacuac (Icas I, 100).
|
|
|
ia egingodu, J.A.Mogeletainguruhonetakoidazlezaharguztiekbezala:, bide?
|
bidia
, echia, etxe, egiten dutenez,, ocasinoe, ocasinoia,, erliginoe, erliginoia,, diversinoe, diversinoia,, devocinoe, devocinoia... Beraz,, oe?, salbuespenhauetanizanezik, ueegitendu: Ta auesatenjacuecristinaubai./ dinuedantzazaliac.
|
|
2001
|
|
|
Horrexegatik, beharbada, ilun agertzen zait honako puntu hau. Tartas eta Tartasen Onsa hilceco
|
bidia
dela eta, ibili da azken aldiotan zenbait zalaparta. Agertu, haatik, Orthezen agertu omen zen, 1666an, baimenak eta 1657 bitartekoak dituela.
|
|
2002
|
|
|
Eta bere Aberri onen aldez jokatu eban iñork baño zintzuago. Berak bide zuzena uste ixan eban
|
bidia
bere errijari irakatsi eutson, Bide arteza, osua, biar eban bidia, eta orretarako bere ixate gustija emon eban. Gastia zala adizkide barik, ogasun barik, osasunge il zan:
|
|
|
Eta bere Aberri onen aldez jokatu eban iñork baño zintzuago. Berak bide zuzena uste ixan eban bidia bere errijari irakatsi eutson, Bide arteza, osua, biar eban
|
bidia
, eta orretarako bere ixate gustija emon eban. Gastia zala adizkide barik, ogasun barik, osasunge il zan:
|
|
|
Egiñen bitartez aberrija azkatu eta gaizkatuteko
|
bidia
irakatsi euskun, eta orregaitik guk Irakaslia deituten dautsogu. Sabin eban ixena...
|
|
|
Igarte ori jayagunetan ixaten da batez be, eta eguerditik aurrera. Geyenak ba arratsaldeko eleizkixunetara, Agurtza, txonitza ta Gurutz
|
bidia
, guztijak euzkeraz ixaten dira. Gero soñurik eztagon lez, eguraztutera ta onen ostian, ori ¡ bakotxak berak daki!...
|
|
|
Mendi bat aur eiteko zan oiu anditan. Lurrean egundoko itxaro
|
bidia
. Ta ara sagu bat erdi.
|
|
2003
|
|
|
Eta Sarako lapurtar eskolakoen artean ez ezik Iparralde osoan, ikuspegi historiko hori agertzen zaigu. Adibidez, Zuberoako Ivan Tartasek, bere Onsa hilceco
|
bidia
obraren hitzaurrean, hola eskaintzen zion liburua Valentin de Domesaing zuberotar noblearen ondorengo bati:
|
|
2004
|
|
|
Beste libu ru batzuk ere argitaratzeko prest zeudela iragartzen zen, hauek zehazki: aita Zabala Aranaren Otoidi kistarra, Goyaldek itzulitako lpuñak (Sienkevicz po loniarraren ipuinak), Hamaika gabetako ipuñak, Nabarriztarrak itzuliak, Zen bakiztija (Aritmética), Daneurtiztija (Geometría), Goizparra (Ebanjelioak), Jo seba Altunaren Ume euzkaldunaren laguna, eta Amandarroren Azijerea ta osasun
|
bidia
(Urbanidad e higiene) (189). Urtean bizpahiru liburu argiratzea agintzen zuen.
|
|
2005
|
|
|
Hartuik erretira! Eta zabal
|
bidia
gazteei. Politikiaren ordua yatorrek.
|
|
2006
|
|
|
fuera!, gero kanbiorik gabe gelditu ginen eta bila joan nintzenian, Mixak pobreen artian bokatak banatu zituen, han esan ziguten biharamunian zornotzan kontzertu haundia zegoela, karnixeria batian haragiak erosi, hara gindoazela galdakao parian kontrola ikusi genuen urrutira eta mendiz mendiz in genuen krixton errebuelta, ez bait genuen aseguroaren paperik, hura ez genuen lotu, zornotzan zegoen siniestro total eta han ere lege problemarik ez genuen izandu eta han ere dena saldu genuen, ordiziara ere joan ginen eta han inon baino gutxiago saldu genuen eta gaizki pentsatzen hasi ginen, Mixak bere amantalarekin eta jantzi zuen lastozko sonbreroarekin iten zuen aurpegi luze bat, eta nik, redios, han ere munipekin gogor diskutitu nuen, eta azkenian jende gutxi zebilen tokian utzi ziguten eta jale ergelak goierriko haiek, hori zer da, zer du saltsa gorri horrek?, saltsa ona! ...eldu ziren hiri horretara, lagun haren etxera eta, berak botak erantzi gabe bazeraman lau hilabete, eta mina, eta mina, hanka dena haunditua eta han moztu zioten, gero handik pasa zen ukraniara, han mafia batekin tratua in edo hala etorri zen, ihes, beti ihes, esaten zidan, txikitan ere, amak minan lan iten zuen eta, mina itxi zutenian handik hanka in behar, orain, hau da nire etxia!, esaten zuen,
|
bidia
zela bere etxia, pena zuen familiagatik, umeekin askotan gogoratzen, handik, baionatik, berara goazela, furgoneta malda batian gelditu zitzaigun, hura izan zen aurreneko aldia, Mixak sartu zuen burua motorrian, jo zion ostiko pare bat, martxan jarri zen, berara ailegatu eta han jendiak irriak eta burlak iten zizkigun eta handik kontzejal batek edo eztakit zer zen bidali gintuen eta ni hitz inda n... saltsa ona!, esaten zuen Mixak, okela, okela ona!, esaten zuen, hitz hori bizkaian ikasi zuen, eta ordizian harritu iten ziren, hauek nondikan datoz?, eta Mixak hala iten zuen, euskaraz bere moduan eta gero numeroak erdaraz eta numeroak erdaraz esanda jendia pixka bat lasaitu iten zen, eta hura benetan gaizki nola atera zitzaigun handik nik tuterara nahi nuen, festa izugarriak izaten omen dira han, eta Mixak ezetz, hara etzuela nahi, lehenago han arizana zen eta han mobida izan zuen eta igual behar ez zuen batekin topo ingo zuela, zergatik Mixak, errusiatik etorri zenian, ekarri zutenekin eta etortzeko pasaportia eta lan baimenak in zizkiotenekin zorren bat bazuen, horregatik etzuen fotorik nahi eta horregatik ere etorri zen herriz herri nirekin, ezpaitzitzaion herrian udaletxiak pagatzen zionarekin ailegatzen eta zeuzkan diru pixarrak errusiara bidali zituen han bi alaba baitzituen eta horregatik etzuen ezta pentsioa pagatzeko ere, baionan in genituen bi gau, jarri ginen kale luze batian, han ziren saltzaile guztiak eta hainbestian, etorri zitzaigun magrebeko ume moko bat kollariak saltzen zebilena eta haragirik gabe eskatu zigun bokata bat, ezpaitzen haragiarekin fiatzen, txerria ote zen, eta Mixak in zion hari saltsarekin bokata, berrogeita hamar xentimo, eta gero sailian sailian hasi ziren etortzen magrebeko umiak, eta gero hango zaharrak ere bai, eta nik, nahikoa dek!, kontra in nien eta Mixari ere kontra ze bestela ere nahikoa lioa bagenuen, makina bat moxkorrekin peliatu nintzen, ezpainuen pitorik entenditzen eta haiek manera txarrekin etortzen, Mixak ere gutxi entenditzen zuen baina hura moldatu iten zen, moldatzeko zera hori zuen, abilidade hori, bera lasai zegoen, ni takartu nintzen, hirekin ruina zaukaat!, irribarre iten zuen, baionan bi lo in genituen, bigarren egunian, bertan, nik banku batian, zakuan, eta Mixa furgonetan manta batekin, halako batian esnatu naiz eta, arratoi bat zakuari oxka, salto in nuen, alde in zuen hark, eta ni in nintzen lurrera erori eta, lurrian nengoela begiak bildu eta atzera lo gelditu nintzen, nekia, Mixak berriz, hamabi ordu in zituen tirada batian, hark ere nekia, iten bazuen zutik ordu asko hankan mina jartzen zitzaion, zergatik behatz txikia moztuta zeukan, hori izan zen kropotkin, uste dut izena, hiri bat txetxeniatik honontza, zergatik kuarteletik lagun batekin eskapatu zenian, kamioi bat pillatu zuten eta heldu ziren hiri horretara, lagun haren etxera eta, berak botak erantzi gabe bazeraman lau hilabete, eta mina, eta mina, hanka dena haunditua eta han moztu zioten, gero handik pasa zen ukraniara, han mafia batekin tratua in edo hala etorri zen, ihes, beti ihes, esaten zidan, txikitan ere, amak minan lan iten zuen eta, mina itxi zutenian handik hanka in behar, orain, hau da nire etxia!, esaten zuen, bidia zela bere etxia, pena zuen familiagatik, umeekin askotan gogoratzen, handik, baionatik, berara goazela, furgoneta malda batian gelditu zitzaigun, hura izan zen aurreneko aldia, Mixak sartu zuen burua motorrian, jo zion ostiko pare bat, martxan jarri zen, berara ailegatu eta han jendiak irriak eta burlak iten zizkigun eta handik kontzejal batek edo eztakit zer zen bidali gintuen eta ni hitz inda nengoen hurrengo egunerako oiartzungo tipo batekin eta hark esan zigun halako ordutik aurrera jartzeko halako tokian, eta bueno, jarri ginen eta in genituen gelditu gabe hirulau ordu lanian, halako batian altxatu zen haize fuerte bat, amarratu genuen toldoa barandilla batian eta ezin, toldoa puxkatu eta noski sua itzali eta ezin aguantatu behintzat, gauzak azkar bildu eta martxa, hurrengo goizian, toldoa partxiatu genuen, garbitu garbitzekoak eta erostekoak erosi eta, berriz ere martxa, gasteizera joan ginen, han jarri ginen parte zaharrian, kantoi batian, hara etzen poliziarik sartzen eta han ondo saldu eta ondo egon ginen, bitartian diru balantziak in genituen eta etzen askore baina, zerbait ari ginen, Mixak orain errusiara joatiarekin iten zuen ametsa, eta nik ere nire ametsak baina nik garbi neukan gutxirekin biziko nintzela eta tailerrera pentsatu ere ez, han gasteizen haragia bagenuen oiartzundik sobratua eta hura eraman ekarriekin in zitzaigun lizundu, xerrak kutxilloarekin garbitu genituen, Mixak etzuen saldu nahi, eta nik, ba, lizun pixka bategatik, baina handik aurrera nazkatu ginen eta hasi ginen solomoa, piper saltsarekin, gasteiztik joan ginen leitzara zuzenian, han etzen guretzako tokirik baina albintiarekin diskutitu genuen eta hark zerga kobratu zigun eta utzi zigun toki bat, gero jeneradoriak etzigun arrankatzen eta presoen txosnan eskatu genuen entxufe bat, ondoan bagenituen ijito batzuk karrito batekin eta haiek ikusi zuten guk argia bagenuela eta guri eskatu ziguten, beltz bat ere etorri zitzaigun eske eta gero zilar saltzaileak ere, argentinako batzuk, gero hurruna, bagenekien zaila zela oso baina guk bilbora nahi genuen, bilbon astebete!
|
|
|
saltsa ona!, esaten zuen Mixak, okela, okela ona!, esaten zuen, hitz hori bizkaian ikasi zuen, eta ordizian harritu iten ziren, hauek nondikan datoz?, eta Mixak hala iten zuen, euskaraz bere moduan eta gero numeroak erdaraz eta numeroak erdaraz esanda jendia pixka bat lasaitu iten zen, eta hura benetan gaizki nola atera zitzaigun handik nik tuterara nahi nuen, festa izugarriak izaten omen dira han, eta Mixak ezetz, hara etzuela nahi, lehenago han arizana zen eta han mobida izan zuen eta igual behar ez zuen batekin topo ingo zuela, zergatik Mixak, errusiatik etorri zenian, ekarri zutenekin eta etortzeko pasaportia eta lan baimenak in zizkiotenekin zorren bat bazuen, horregatik etzuen fotorik nahi eta horregatik ere etorri zen herriz herri nirekin, ezpaitzitzaion herrian udaletxiak pagatzen zionarekin ailegatzen eta zeuzkan diru pixarrak errusiara bidali zituen han bi alaba baitzituen eta horregatik etzuen ezta pentsioa pagatzeko ere, baionan in genituen bi gau, jarri ginen kale luze batian, han ziren saltzaile guztiak eta hainbestian, etorri zitzaigun magrebeko ume moko bat kollariak saltzen zebilena eta haragirik gabe eskatu zigun bokata bat, ezpaitzen haragiarekin fiatzen, txerria ote zen, eta Mixak in zion hari saltsarekin bokata, berrogeita hamar xentimo, eta gero sailian sailian hasi ziren etortzen magrebeko umiak, eta gero hango zaharrak ere bai, eta nik, nahikoa dek!, kontra in nien eta Mixari ere kontra ze bestela ere nahikoa lioa bagenuen, makina bat moxkorrekin peliatu nintzen, ezpainuen pitorik entenditzen eta haiek manera txarrekin etortzen, Mixak ere gutxi entenditzen zuen baina hura moldatu iten zen, moldatzeko zera hori zuen, abilidade hori, bera lasai zegoen, ni takartu nintzen, hirekin ruina zaukaat!, irribarre iten zuen, baionan bi lo in genituen, bigarren egunian, bertan, nik banku batian, zakuan, eta Mixa furgonetan manta batekin, halako batian esnatu naiz eta, arratoi bat zakuari oxka, salto in nuen, alde in zuen hark, eta ni in nintzen lurrera erori eta, lurrian nengoela begiak bildu eta atzera lo gelditu nintzen, nekia, Mixak berriz, hamabi ordu in zituen tirada batian, hark ere nekia, iten bazuen zutik ordu asko hankan mina jartzen zitzaion, zergatik behatz txikia moztuta zeukan, hori izan zen kropotkin, uste dut izena, hiri bat txetxeniatik honontza, zergatik kuarteletik lagun batekin eskapatu zenian, kamioi bat pillatu zuten eta heldu ziren hiri horretara, lagun haren etxera eta, berak botak erantzi gabe bazeraman lau hilabete, eta mina, eta mina, hanka dena haunditua eta han moztu zioten, gero handik pasa zen ukraniara, han mafia batekin tratua in edo hala etorri zen, ihes, beti ihes, esaten zidan, txikitan ere, amak minan lan iten zuen eta, mina itxi zutenian handik hanka in behar, orain, hau da nire etxia!, esaten zuen, bidia zela bere etxia, pena zuen familiagatik, umeekin askotan gogoratzen, handik, baionatik, berara goazela, furgoneta malda batian gelditu zitzaigun, hura izan zen aurreneko aldia, Mixak sartu zuen burua motorrian, jo zion ostiko pare bat, martxan jarri zen, berara ailegatu eta han jendiak irriak eta burlak iten zizkigun eta handik kontzejal batek edo eztakit zer zen bidali gintuen eta ni hitz inda nengoen hurrengo egunerako oiartzungo tipo batekin eta hark esan zigun halako ordutik aurrera jartzeko halako tokian, eta bueno, jarri ginen eta in genituen gelditu gabe hirulau ordu lanian, halako batian altxatu zen haize fuerte bat, amarratu genuen toldoa barandilla batian eta ezin, toldoa puxkatu eta noski sua itzali eta ezin aguantatu behintzat, gauzak azkar bildu eta martxa, hurrengo goizian, toldoa partxiatu genuen, garbitu garbitzekoak eta erostekoak erosi eta, berriz ere martxa, gasteizera joan ginen, han jarri ginen parte zaharrian, kantoi batian, hara etzen poliziarik sartzen eta ...eldu ziren hiri horretara, lagun haren etxera eta, berak botak erantzi gabe bazeraman lau hilabete, eta mina, eta mina, hanka dena haunditua eta han moztu zioten, gero handik pasa zen ukraniara, han mafia batekin tratua in edo hala etorri zen, ihes, beti ihes, esaten zidan, txikitan ere, amak minan lan iten zuen eta, mina itxi zutenian handik hanka in behar, orain, hau da nire etxia!, esaten zuen,
|
bidia
zela bere etxia, pena zuen familiagatik, umeekin askotan gogoratzen, handik, baionatik, berara goazela, furgoneta malda batian gelditu zitzaigun, hura izan zen aurreneko aldia, Mixak sartu zuen burua motorrian, jo zion ostiko pare bat, martxan jarri zen, berara ailegatu eta han jendiak irriak eta burlak iten zizkigun eta handik kontzejal batek edo eztakit zer zen bidali gintuen eta ni hitz inda n... bilbon akitu arte!, esan genuen, bagenituen telefono batzuk, ia lotu genuen, azkenian ezetz, etziguten utzi, horregatik tafallara segitu genuen, han bukatu zitzaigun solomoa eta Mixak baratxuri zopa prestatu zuen eltzian, baratxuriak zanpa zanpa in eta eskatu genituen bar batian ogi zaharrak eta txorizo batzuk erosi genituen, handik in genuen goizueta, han jende txikitxoa zegoen, diferentzia haiekin Mixa harrituta zegoen, han leitzan ezagutu genuen saltzaile bati zerbeza kaja bat eman eta bere aldian toki bat utzi zigun, hurrengo goizian, handik gatozela, errebuelta asko eta Mixa mariatuta zijoan, baso zahar batian, basoko mutilak motozerrekin eta gazte batzuk pagoetara igoak, batzuk aurpegiak estalita, beste batzuk makillatuta bezala, kolore txuria, lekeition in genuen goizaldian ordu pare bat bidali bitartian eta zarautzen heldu bezain laster etorri ziren bi munipa eta papera eskatu ziguten eta herritik aparte jarri behar izan genuen, bermion in genuen gau ona, kontzertu haundia zegoen eta laurehun bokata saldu genituen, denak eta gehiago ere salduko genituen, argi pirrintarekin ari ginen gauzak furgonetara jasotzen, ya ari ginen burniak biltzen, halako batian bronka izugarri bat, tipo txiki buru haundi bat gugana ikaratuta korrika eta ikusi ez ikusi furgonetara sartu zitzaigun eta atia itxi zuen, haren atzetik amorratu batzuk, ni, zer pasatzen da!, tartian jarri nintzen, joputa!, esaten zuten, neska bat bortxatu zuela txiki hark, nahi zizkioten barrabilak moztu, nik tranki tranki!, bakarrik esan nuen, eman zidaten ostia latz bat, ya furgonetara sartu behar zuten, Mixa etzen ikaratu eta hanka burni bat ibili zuen airian, bidali zituen bi tipo lurrera, jende gehiago etorri zen, akatu baino lehenago sartu ginen furgonetan nola hala, hautsi ziguten atzeko kristala eta burni batzuk han utzi genituen, atera ginen bermiotik, zartaien eta serbilleten artian gure buru haundia, alkandora urratua, puta, esaten zuen, puta zela, etzuen besterik esaten, neska hura, puta zela, halako batian, herritik ateratzeko maldan, taka, in zen furgoneta berriz ere gelditu, jaitsi ginen, buru haundia begiak atera beharrian ikaratuta zegoen, eskerrak eman gabe piztia bezala mendira salto in zuen, hurrengo egunian ez, hurrengoan, furgoneta karga in, nafarroa aldera abiatu ginen, ba omen ziren hango erdialdeko haranetan herri txiki batzuk, denbora hartan jaiak zituztenak, jendetzarik ez, esan ziguten, baina joanez gero poliki salduko duzue, pasa genituen harako mendiak, iritsi ginen ipuruen lurrera, galdezka galdezka, heldu ginen ariztira, feria zen ariztin, jende gutxi, haur batzuk, barraka batzuk, tipo batek puñalarekin jolas iten zuen, bi lagun padera zabalian ogia erretzen ari ziren, etorri zitzaigun herriko mutil ile luze bat, informatu zen zer zen gure nahia, esan zigun ostatuaren ondoan non jartzia genuen, nonbait, esan zigun hark, gobernuak, bertako jauntxoekin elkar hartuta, pribatizatu in nahi zituen mendi haietako lurrak, eta kontra iteko zen festa, nik susmoa, zibilak joango ote ziren eta, joan nintzen begiratzera bazterrak, ez nintzen fiatzen, Mixa mutil harekin gelditu zen, itzuli nintzenian ostatuan ziren biak, Mixa ikusten zen gustora zegoela, mutil ile luze hark, Stefan izena, galderak iten zizkion, errusiako eskolaz, siberiaz, hango ibaiez, lehortu zen itsaso batetaz, iluntziarekin hasi zen jendia etortzen plazara, guk sua piztu, bonbillak arboletatik txintxilika jarri eta, gutxi bat, gutxi bat, oso ongi saldu genuen, goizaldian, bostak seiak izango ziren biltzen hasi ginenian, denak bildu eta abiatzera goazela, furgonetak, etzuela nahi, aritu ginen, eman genizkion takateko batzuk, alferrik, ematen zuen hila zela motorra, probatu genuen Stefanek utzi zigun bateria batekin, etorri ziren ferianteak ere, motorrari begiratu, burua kordokatzen zuten, etzen hari nondik sartu eskua, ezin ezer egin, apartatu ginen, madarikatu genuen gure suertia, Mixa
|
|
|
bilbon akitu arte!, esan genuen, bagenituen telefono batzuk, ia lotu genuen, azkenian ezetz, etziguten utzi, horregatik tafallara segitu genuen, han bukatu zitzaigun solomoa eta Mixak baratxuri zopa prestatu zuen eltzian, baratxuriak zanpa zanpa in eta eskatu genituen bar batian ogi zaharrak eta txorizo batzuk erosi genituen, handik in genuen goizueta, han jende txikitxoa zegoen, diferentzia haiekin Mixa harrituta zegoen, han leitzan ezagutu genuen saltzaile bati zerbeza kaja bat eman eta bere aldian toki bat utzi zigun, hurrengo goizian, handik gatozela, errebuelta asko eta Mixa mariatuta zijoan, baso zahar batian, basoko mutilak motozerrekin eta gazte batzuk pagoetara igoak, batzuk aurpegiak estalita, beste batzuk makillatuta bezala, kolore txuria, lekeition in genuen goizaldian ordu pare bat bidali bitartian eta zarautzen heldu bezain laster etorri ziren bi munipa eta papera eskatu ziguten eta herritik aparte jarri behar izan genuen, bermion in genuen gau ona, kontzertu haundia zegoen eta laurehun bokata saldu genituen, denak eta gehiago ere salduko genituen, argi pirrintarekin ari ginen gauzak furgonetara jasotzen, ya ari ginen burniak biltzen, halako batian bronka izugarri bat, tipo txiki buru haundi bat gugana ikaratuta korrika eta ikusi ez ikusi furgonetara sartu zitzaigun eta atia itxi zuen, haren atzetik amorratu batzuk, ni, zer pasatzen da!, tartian jarri nintzen, joputa!, esaten zuten, neska bat bortxatu zuela txiki hark, nahi zizkioten barrabilak moztu, nik tranki tranki!, bakarrik esan nuen, eman zidaten ostia latz bat, ya furgonetara sartu behar zuten, Mixa etzen ikaratu eta hanka burni bat ibili zuen airian, bidali zituen bi tipo lurrera, jende gehiago etorri zen, akatu baino lehenago sartu ginen furgonetan nola hala, hautsi ziguten atzeko kristala eta burni batzuk han utzi genituen, atera ginen bermiotik, zartaien eta serbilleten artian gure buru haundia, alkandora urratua, puta, esaten zuen, puta zela, etzuen besterik esaten, neska hura, puta zela, halako batian, herritik ateratzeko maldan, taka, in zen furgoneta berriz ere gelditu, jaitsi ginen, buru haundia begiak atera beharrian ikaratuta zegoen, eskerrak eman gabe piztia bezala mendira salto in zuen, hurrengo egunian ez, hurrengoan, furgoneta karga in, nafarroa aldera abiatu ginen, ba omen ziren hango erdialdeko haranetan herri txiki batzuk, denbora hartan jaiak zituztenak, jendetzarik ez, esan ziguten, baina joanez gero poliki salduko duzue, pasa genituen harako mendiak, iritsi ginen ipuruen lurrera, galdezka galdezka, heldu ginen ariztira, feria zen ariztin, jende gutxi, haur batzuk, barraka batzuk, tipo batek puñalarekin jolas iten zuen, bi lagun padera zabalian ogia erretzen ari ziren, etorri zitzaigun herriko mutil ile luze bat, informatu zen zer zen gure nahia, esan zigun ostatuaren ondoan non jartzia genuen, nonbait, esan zigun hark, gobernuak, bertako jauntxoekin elkar hartuta, pribatizatu in nahi zituen mendi haietako lurrak, eta kontra iteko zen festa, nik susmoa, zibilak joango ote ziren eta, joan nintzen begiratzera bazterrak, ez nintzen fiatzen, Mixa mutil harekin gelditu zen, itzuli nintzenian ostatuan ziren biak, Mixa ikusten zen gustora zegoela, mutil ile luze hark, Stefan izena, galderak iten zizkion, errusiako eskolaz, siberiaz, hango ibaiez, lehortu zen itsaso batetaz, iluntziarekin hasi zen jendia etortzen plazara, guk sua piztu, bonbillak arboletatik txintxilika jarri eta, gutxi bat, gutxi bat, oso ongi saldu genuen, goizaldian, bostak seiak izango ziren biltzen hasi ginenian, denak bildu eta abiatzera goazela, furgonetak, etzuela nahi, aritu ginen, eman genizkion takateko batzuk, alferrik, ematen zuen hila zela motorra, probatu genuen Stefanek utzi zigun bateria batekin, etorri ziren ferianteak ere, motorrari begiratu, burua kordokatzen zuten, etzen hari nondik sartu eskua, ezin ezer egin, apartatu ginen, madarikatu genuen gure suertia, Mixa ...darikatu genuen gure suertia, Mixa lasaiago zegoen, esan nion, pozik egongo haiz hi, barre in zidan, tartian aurpegi luzia jartzen zidan lagun iteko, hala bada, pentsatu genuen, utzi beharra behintzat, paperik gabe noski, furgoneta bertan utzi eta Ixioren gruarekin itzuliko ginela, artian argitzen ari zen, sortaldian lainoak gorri gorri, halako batian, Mixak niri, dena dela, esan zidan, hori etzen
|
bidia
, begiratu nion, beheko ezpaina beti bezala kanpora aterata zeukan, zer?, esan nion, egon zen puxka batian eguzkiak argitzen zituen laino gorriei begira pentsakor, gero, bide horrek, esan zidan, etzeraman inora, sinisgor begiratu nion, ahoa zabalik, profeta bat ematen zuen, miretsita nengoen, esan nion, zer esan nahi duk?, furgoneta, esan zidan, furgoneta, aitzakia bat zen, bat batian konprenitu n...
|
|
2007
|
|
|
Kablian bota [lialurritara] etzen
|
bidia
oso luze.
|
|
2008
|
|
|
... eta kitto! n bertako aditz laguntzaileak erabiltzen ziren hainbat testutan (dabe, detse —bizkaiera normalizatuan, deutse—) eta halako formak:
|
bidia
eta ez bidea, gidarixendako eta ez gidariendako. Hainbat grafia mantentzen ziren:
|
|
|
do? batetik, agian, baldin eta bigarren osagaia bidea>(
|
bidia
, > ez bada). Ojajara> (Huerta de Arribako lursaila, erreg.
|
|
|
Guri orori erakutsiz salbamentuko
|
bidia
|
|
2009
|
|
|
Onsa hilceco
|
bidia
utzi zuen Tartasek, aldez edo moldez Ontsa hiltzeko bidea dira erlijioaren itzalpean idazten diren tratatu aszetiko guztiak. Ontsa bizitzeko bide guztiak ere, aszetikako tratatuak, tartean Gero?
|
|
|
" Ezta halaber hiltçe honic, ezpada biçitçe honic, onsa hil nahidenac, behardu onsa biçi" (Tartaseko Joan, Onsa
|
hilceco
bidia).
|
|
2010
|
|
|
Eracutsiric eurai Jesusen leguia, ta beragaz batera ceruco
|
bidia
: au eguiten badogu orain moruacaz laster ditugu esquer, ta escumunacaz...".
|
|
2011
|
|
|
Linoren erranetan: " Ilun beltzetan,
|
bidia
ezagutuz, reflejoak ikusten dira, Arbolan ostuak... reflejoak... ikusten dira. Eta kazkabarra, euria fuerte ari bazen, makilakin eta zanguekin bidaxka bilatu eta joaten ginen.
|
|
|
Gero jakin genun nor ziren. Haiek beheko
|
bidia
hartu zuten eta guk gainkua. Hiru lagun hoietako baten baserri ondotik pasatu behar ginen.
|
|
|
Aurrian gia, makila eta zatuakin beti. Giak,
|
bidia
ongi zekiena zen. Bestiak hura segi.
|
|
|
Borda hartat eman jatekua eta iluna ailetzian Biarritzeko garat igortzen genitun. Ni aintzinian gaten nintzen otomoilan
|
bidia
irekitzeko. Biarritzen otomoila gorde eta nik laguntzen nien trenian sartzen gibeleko aldetik.
|
|
|
Portuges bakotxak bere fotu bat bi pusketan hausten zuen. Haren erdia Portugalen uzten zuen eta bertze erdia Pariserat ailetzian ematen zion bertaraino ailetzen lagundu zionari eta honek gibeleka
|
bidia
eginez, igortzen zuen erdi hau Portugalerat. Hola, bi puxkak Portugalen zirenian sosa hartzen genun guk.
|
|
|
Ni hasi nintzenian txatarrakin zen, kobria eta... Lehenbiziko
|
bidia
egin nuenian, 14 urte izanen nitun. Zernahi ikusi nuen egun hartan!
|
|
|
Bazekien ederki
|
bidia
. Gauez ibiltzen zen bakarrik mandua, egunez itxian egoten zen eta arratsian bidia ederki bazekien eta hura egiten zuen.
|
|
|
Bazekien ederki bidia. Gauez ibiltzen zen bakarrik mandua, egunez itxian egoten zen eta arratsian
|
bidia
ederki bazekien eta hura egiten zuen. Bide bakar bat zekien:
|
|
|
Astuak pertsona t, erdirena eramaten zuen. Ongi ikasia zuen
|
bidia
. Bokadillo puskak eta zatotik ardua ematen genion eta kontent etortzen zen.
|
|
2012
|
|
|
helburuak. Nik neuk nahixau justifikaziñotan jausi baiño, helburuak lortzeko
|
bidia
egittia. Proposamenen kontra egin biharrean, egin deigun helburuen alde.
|
|
|
Atez atekua ez da helburua,
|
bidia
baino. Behartuta bada be, akaso bere onena:
|
|
2013
|
|
|
" Euskara bada!". Horretan, eskerrak eman behar dizkiot Santurtziko Andolini [Eguzkitza], ordurako Juan Tartasen Onsa hilceco
|
bidia
ren edizioa egina baitzuen, balio handikoa enetako! Hura aurkitu nuelarik, irakurri nuen, eta Barkoxen, konturatu nintzen jendeak berdin esaten zituela gauzak!
|
|
2014
|
|
|
" Goazen etxerat, goazen etxerat, erretira ordu da! Orai iluna bildurik eta nekeago da
|
bidia
. Ez dakizia ilargia maiz dela gordetia?
|
|
2015
|
|
|
Oiñezkuak, eta mando banaka batzuk be bai. Eta gure soro bixen erditik pasatzen zuan
|
bidia
, eta bide baztarrian piparrak; ederrak zeren, eta pipar landarak etara eta eruaten hasi soldauak. Gure aitta zanak esan jotsen piparrak eruateko, baiña landarak lagatzeko.
|
|
|
Oihenartekin batera, Joan Tartas da garai hartako beste idazle zuberotarretako bat, eta honek ere agerian utzi zuen bere euskara Ipar Euskal Herri osora hedatzeko gogoa. Honela mintzatu zen Onsa hilzeko
|
bidia
liburuaren hitzaurrean (Tartas 1666):
|
|
|
Tartas, Joan. 1666 Onsa hilceco
|
bidia
. In RIEV 1().
|
|
|
|
bidia
har eta denak batian baotzü ardiak bezala (Arboti)
|
|
2016
|
|
|
nigarretan pasatzen du
|
bidia
|
|
|
Hartu emun horretan guztixetan ez baztartu inor, danok errespetuakin tratau, ez emun kalabazarik ondokuari, ez emun kalabazarik euskeriari. Euskeraz egizuz harremanok eta euskeraz egitten hasi diran barrixei be
|
bidia
zabaldu, erraztu...
|
|
|
Erraiten zien etzela izain20 errexa bizia, etzela beti xuxen munduko
|
bidia
.
|
|
|
Ezpainekin hasi nintzan autoaren" purratzen", gazte denborako
|
bidia
nuen nigarrez ikusten! 103
|
|
|
Anitz aldiz senditu dut nik Aitaren eskia, partikulazki hasten bazen makurtzen ene
|
bidia
! Aita ikusi bainuen berriz, esposatzeko gauian, edo nuen ikusi bakarrik neure" imaginazionean"?
|
|
|
Bainan norat behar niin phartitu? Etxetik eta plazarateko
|
bidia
baizik ez niin ezagutzen. Eskolarik ere ez niin.
|
|
|
Eta gerlan hilen familiek ikhusi zizteian bestiak etxerat jiten eta heenak, gaixuak, han gelditzen. Eta biziak segitu dik gero bere
|
bidia
, orai giren huntarat heltzeko.
|
|
2017
|
|
|
Gizon armatuakin/ garbitu
|
bidia
,
|
|
|
Etzen bertze moyenik Basaburutik egitea baizik. Leku gehienetan bazen
|
bidia
(en etat de lacune), naturalki egin estatuan. Errekartetik Haranerat lehenago izana zen bidea oraiko lekutik, galdua zen, ez zen orgarik pasatzen ahal.
|
|
2018
|
|
|
bana zure eskutik dudan salbatzeko
|
bidia
.
|
|
|
ordu hartan jo eztezan ifernuko
|
bidia
;
|
|
|
osorik, othoi, jalgiteko zuk idazu
|
bidia
,
|
|
|
Jeinkoaren grazia eta salbatzeko
|
bidia
;
|
|
|
Landaburu eta Elgezabalen proposamenaGaurko Osoko bilkura Bizkaiko Foru Aldundian egiteak badu funtsa. ...a Sotaren taldeko Koxme Elgezabal eta Felix Landaburu Bizkaiko Aldundiaren ahaldun abertzaleek Euskararen Akademia izen hor jarri zioten hastapenetan bat sortzeko proposamena aurkeztu zutenean, Aldundiaren Osoko bilkuran eztabaidatua izan zedin; proposamena euskaraz aurkeztu zuten eta bertan argi azaltzen zuten euskararen etorkizunerako behar beharrezkoa zela erakunde bat sortzea.«Lenen lenen ba,
|
bidia
atondu bea?, beragandik ondo ibilteko ta bera zuzen erabilteko. Bia, añeko notiñen Bazkun bat, aldiak batak bestiakin azte, tu ta aldan ondoen erabagiteko; utsunak bete; itzen iku, pena eta esanguria tinkotu idazkera bat ja, i; izkelgiak bata be ezetsi barik eta alka, e geitu ta aberastuta baino, orobatu; idaztiyak bildu, eta azkenez, izkera ga, bi, makezbako jakintz lanetarako egoki ta erabilko, a, eusko e, ien gaiga, ia, emon dagizkun».
|
|
2019
|
|
|
ta orain badago
|
bidia
.
|
|
|
txiorra baina
|
bidia
.
|
|
|
Akademiak euskararen aldaerak batu eta hizkuntza jakintza gaietarako prestatzen ahalegindu zuela adierazi zuten aurkezpenean: . Lenen lenen ba,
|
bidia
atondu bea?, beragandik ondo ibilteko ta bera zuzen erabilteko. Bia, añeko notiñen Bazkun bat, aldiak batak bestiakin azte, tu ta aldan ondoen erabagiteko; utsunak bete; itzen iku, pena eta esanguria tinkotu idazkera bat ja, i; izkelgiak bata be ezetsi barik eta alka, e geitu ta aberastuta baino, orobatu; idaztiyak bildu, eta azkenez, izkera ga, bi, makezbako jakintz lanetarako egoki ta erabilko, a, eusko e, ien gaiga, ia, emon dagizkun?.
|
|
|
Arrubiya, baina Apizan arrubiko kanteria, batean; Gaintzan arrubiyako kanteria beste batean NTM k, Arrubiya, baina Apizanarrubia Bidea eta
|
bidia
|
|
|
• NTM: Aizkibelgo
|
bidia
|
|
|
Zabadin
|
bidia
(BUA 1797), gaurko SANGUSAIn.
|
|
2020
|
|
|
Tiki taka tiki taka luzetto da
|
bidia
luzatzen
|
|
|
Maldetan karrusa bera utz eta lasterka gibeletik, eskuak elgar joz... Luzia baita
|
bidia
Izpuratik Ezteintzuirat.111
|
|
|
Segidan behituko naiz. Badakizu
|
bidia
–
|
|
|
Herriko kalik ikusten saiatzen naiz baina ezin dut... Dena da zurrunbilo, etxea, mendirantz joateko
|
bidia
, frontoia... Agian Idahoko lanbroa burun sartu zait.
|
|
|
Batzutan, gehiegi pentsatzeagatik, laino batin murgiltzen naiz eta ez nago ez hemen ez han, gauza hagitz arrarua da. Herrira bueltan eraungo nauen
|
bidia
ametsetan bezala ikusten dut, egitazkua ez balitz bezala... Han egongo zara, herrian, Abeliñe?
|
|
|
Joan Tartasek ere behin baino gehiagotan erabili zuen hitza. Onsa hilceco
|
bidia
, 1666:
|
|
2021
|
|
|
Bena Jaurgainek agertü seien artean ez dira sartzen: Zelüko izarren
|
bidia
, Amodioa eta devoirra/ Khantore bat herritik aphirilan emanik, Chorittoua nourat houa/ Txorittua nurat hua, Ura eta arnoa...
|
|
|
Zenbaitetan, bait erlatibo batekin egiten da juntadura: Neure adeskidia, igaren urthian egin dut, eta ezarri argira, libruto bat euskaraz, [zoiñen izena baita Onsa hilceco
|
bidia
], eta [konprenitzen baititu onsa hiltzeko moyenak] (Tartas).
|
|
|
Dantziaren giraak bere guztiak dira ezkerrerakuak, [zein dan, pausu egiteko, ta ibilteko, alde madarikatuba Eskritura Sagraduban] (Frai Bartolome); Huna Aita Sainduaren arrasta bat, [zoinak eskumikoz joiten baititu, ene nahiaren kontre Lur Sainduan baratzen direnak] (Laphitz); Nola ageri baita Ejiptoko Piramidetan, [zein eragin baitzituen errege Faraonek] (Axular); eginiko lenengo mirarija, [zeinegaz asi zan mundubari agertuten jaungoiko benetakua zana] (Astarloa); Izan bedi gure gizaldearentzat Eskual Etxea bigarren ohantze bat, [zointan amaren menetik urrundu gazteek haren mintzoa baitute entzunen] (J. Etxepare); Leize izugarri bat [non betikotasun guzian egon bearrak diran oñazez lertzen] (Agirre Asteasukoa); Azken fina deitzenda gauza deseatu gura, [zein logratuas geros eztuen yago deseatzen batek] (Lizarraga); Igaren urthian egin dut, eta ezarri argira, libruto bat euskaraz, [zoiñen izena baita Ontsa hiltzeko
|
bidia
] (Tartas).
|
|
|
Adibidez, ondorengoan bi juntagailuak azaltzen zaizkigu: Ez dau inok penseetan, ezkontzia egin bear danian, jazo txaarrekua, ala ona izateko
|
bidia
daroian, edo ez (Frai Bartolome).
|
|
|
Erretiroa hartu aurretik ez nuen irakurri zaharra Tartasen Onsa hilceco
|
bidia
, Erdi Aroko Ars moriendi rekin konparazio kritiko batzuk egitearren, eta pasarte batzuk etorri zitzaizkidan oroimenera, uso mezulariak balira bezala. Aieru txarra eman zidaten, ilobatxo, halako sinkronia moduko bat antzematen bainien hango aipu eta gogoetei nire egoerarekin.
|
|
|
Salbu gaitz izanen da, etxerako
|
bidia
(2)
|
|
|
Xiberutarrez kantiiz, hartzen dugu plazerra Etxahunen bidetik, segituz hor
|
bidia
|
|
|
Algari maitatuz Denborak anpletzen Gai, egunak joaiten Zer date gerua Nun ene
|
bidia
|
|
2022
|
|
|
19:30 Itxeko
|
bidia
bertu manifestazioa
|
|
|
Bi liburu agertu zituen Ortesen: Onsa hilceko
|
bidia
, 1666, eta Arima penitentaren occupatione devotaaq, 1672 Biak berriz agertu dira gure garaiko edizio kritikotan. Haatik ez dira zubereraz idatziak.
|
|
2023
|
|
|
Eztakit zeatikan. Bakit
|
bidia
, ez preokupatu. Atsalde arte, atta."
|
|
|
Karretera hau itteko! Oaindik goatze naiz Pedro medianan gañetik zankalatra itten karretera kruzatzeko, betiko
|
bidia
itteko... Bere betiko biddia.
|
|
|
Nola zen posible aita bera bakarrik Villabonara joatea, ezin nuen buruan sartu. " Bakit
|
bidia
". Banekien bazekiela, baina ez zen bide bat berak bakarrik egiteko modukoa, edozein gauza gerta zekiokeen.
|