|
2000
|
|
|
Baina (eta hemen hasten da kontatzeko zailena, hain zuzen ere zoragarriena delako) Ralphek ez zuen Lahincheko bidea hartu, Galwaykoa baino. Izugarri beldurtu nintzen; erabat paralizatuta nengoen eta oihuka hasiko nintzatekeen Ralphek furgoneta
|
bide
ertzean geratu eta hain ezti berba egin ez balit. Batez ere bere begirada zintzoak lasaitu ninduen.
|
|
|
Hara heltzeko zenbait kilometro egin behar izan zituen oinez, motxila handia bizkarrean, autobusik ez zuelako aurkitu eta herri balneariora autoz zihoazen denak edadetu samarrak zirelako eta, beraz,
|
bide
ertzeko motxiladunari mespretxuz begiratu ondoren aurrera segitzen zutelako, Txemaren hatz lodia berriz poltsikora sartzera kondenatuz.
|
|
|
Eta preso haiek korrika segitu zuten, urrunago eta urrunago. Harik eta,
|
bide
ertzean geratuta, zeren bila zebiltzan ere ez zekitela konturatu ziren arte.
|
|
|
Zeren, hasteko, Urbiaingo lurretan sartzear ginela, bele eta sai haiek ikusi ahal izan baikenituen zalgurdia zeraman gurdizainak eta biok, arkume baten bazkan ari zirela han
|
bide
ertzean. Haiek ikusi bezain fite, nola baitzen superstizios samarra, hiru aldiz zeinatu zen gurdizaina, erreus eta urduri.
|
|
|
—Izan ere —erraiten zidan—, mendia gaina da eta gailurra da, baina
|
bide
ertzeko harkaitza ere bada, eta zelai hori da, eta lats hura da; eta basoa da, eta basoko txoria, eta basoko animalia. Eta harkaitza eta zelaia eta latsa... eta basoa eta basoko txoria eta basoko animalia bezain eder izan daitezke eta bezain eder dira.
|
|
|
Semearen egunaz, andreak oroitarazi behar izaten dit urteoro. Eta ibilgailuko zoko moko guztien miatzaile erotua bilakatzen naiz, zorioneko polizi bikoteak, estrategikoki kokatuta,
|
bide
ertzera geldiarazi eta autoko dokumentazioaren galdea egiten didanean. Aldiz, fraideeneko nire gelako ikasleen zerrenda buruz errepikatzen ahal dut gaur egun ere:
|
|
|
Supituan, arriskuaz jabetzen naiz. Ahalik eta azkarren baina libratuko naizen jakin gabe,
|
bide
ertzean gelditu dut autoa. Zer egin behar dudan ongi jakin gabe, autotik irteten naiz arnasestuka.
|
|
|
Elkarrizketa herrena zen. Migelek zaldia astindu nahi zuen, baina
|
bide
ertzean geldi  tzen zitzaion asunak eta belar gaiztoak jaten.
|
|
|
Luze gabe ere, batek argazkia atera nahi zuela, besteak frakak jaitsi behar zituela, talde ttikiak osatu, eta, kasik ohartu gabe, Ruben eta biok elkarren alboan egokitu gara. Goizgiro ezin hobea egiten zuen, eta artean apenas zuten zentzurik
|
bide
ertzean ikus zitezkeen HEAT KILLS seinaleek.
|
|
|
Oraindik proiektu gehienek diru galerak izan arren eta irakurleak bereganatzeko lehiak bere aurpegi garratzena erakutsi, inork ez du
|
bide
ertzean gelditu nahi. Edizio digitalen errentagarritasuna da, hain zuzen ere, hurrengo urteetako erronka bai Europan, baita Estatu Batuetan ere.
|
|
|
|
bide
ertzeko marrubiz leundu dut nire lehortea,
|
|
|
Tira, patuari aurka egin niola erabaki nuen hantxe, Agoizko bidegurutzean, eta segitu nuen Huescarantz. Esa aldera,
|
bide
ertzeko etxe batean arkumea ikusi nuen zintzilik, larrututa, salgai; erosi egin nuen eta urtegiko kanpinean bapo jan, gautu baino lehen. Hurrengo goizean, Jacara heldu nintzen; han konpondu nion bizikletari izorratutako kable bat.
|
|
|
Lizartzatik oso gertu zegoen bidegurutzea, eta handik lau kilometro eta erdi baino gutxiago geratzen zen Orexako plazaraino, denak aldapan gora, hori bai(" Aldapa goien Orexa han dugu,/ ‘munduaren ipurdia’", idatzi zuen Orixek" Lizardi gurean" poeman). Orexara heltzeko kilometro erdi bat falta zela, argazki bat egin nion
|
bide
ertzean ikusi genuen 1964ko hilarri bati. Orexara helduta, berriz, Orixeren jaiotetxeko plaka ikusi genuen lehenik eta Orixeren omenezko monolitoa gero:
|
|
|
Otsabiotik Lizartzara, mendi gailur batetik herri batera jaistean ohi denez, gero eta bide hobea aurkitu genuen. Herrigune nagusira heldu baino lehen,
|
bide
ertz batean eseri ginen, Lizartzako etxeei begira. Iluntzen hasia zegoen.
|
|
|
" lasai, istripu bat da", esan zion Belek. Xan atzera jarri,
|
bide
ertzean buelta emanda, zeharo matxakatuta zegoen auto bat ikusi zuen, haren inguruan pertsona batzuk kusketan. Autobian kilometro batzuk egin eta gero, bertatik irtenda, autoz beteriko bide makurgunetsu batean sartu ziren.
|
|
2001
|
|
|
Aitaren, amaren, semearen eta espiritu santuaren egun komertzialak asmatu zirenetik larrosak, bonboiak, edo lurrinak oparitu behar diren honetan, Arantxak denbora oparitzeko luxu garestia hartzen du bere ajendako ekonomian. Autoan,
|
bide
ertzetako iragarki erraldoi trafikoaren erdian, imagina dezaket Arantxaren argazkia, bata eta mantalaren etxekoandretasun sentsualaz sukaldean idazten; eta neoizko eslogana: " Oparitu ezaiozu diamante bat.
|
|
|
Mende honetan nobelaren esparruan egindako aldaketa eta eraberritzeak kopernikarrak izan direla esan izan du kritiko batek baino gehiagok. Alde honetatik, XIX. mendeko edozein irakurle guztiz asaldaturik geratuko litzateke ordura artean nobelaren laberintoen barna bere gidari izandako narratzaileak, bat batean inongo esplikaziorik gabe,
|
bide
ertzean abandonaturik uzten duela ikusirik.
|
|
|
Kafea hartzen zuenean Unairi hondarrekin atzamarrak bustitzea gustatzen zitzaion. Kikara barrua alderik alde zeharkatzen zuen, barraskiloak
|
bide
ertzean egingo lukeen antzera, eta, hezetasun mikatzetan blai, behatz punta ezpainetatik pasatzen zion Danielari. Une horretan izterretatik behera gurina erortzen zitzaiola iruditzen zitzaion, eta Unairen zakila bere barruan sartzeko beharra sentitzen zuen.
|
|
|
Badaezpada ere. Eta han,
|
bide
ertzean zutik eta mugitu gabe, izoztuta geratzen ari dira. Bietako inori ez zaio burutik pasa ere egin ordea Patxirekin batera anbulantzia barruan itxoitea.
|
|
|
Horrelako zerbait gertatu omen zitzaion behin batean Arestiren guztizko zen Curros EnrÃquez olerkariari, Bilintxen goresleari. Trenetik jaitsi eta Galiziako hiri baterantz zihoalarik udaldeko gau epelean, horra non entzuten dituen kantatzen,
|
bide
ertzeko etxe batean, ahazturik zeuzkan bertso batzuen antzekoak:
|
|
|
Behin, mutikotan, Elgoibartik Ondarroara gindoazen aita eta biok motoan. Aita oso itxasozalea zenez, Deba eta Mutriku artean
|
bide
ertzean geratu ginen apurtxo bat, itsasora begira. Aldi batean isilik egon ondoren honela esan zidan aitak:
|
|
|
Hala eta guztiz ere, maiz, begiak irekirik eta zorigaitzez non nahi jaukitzen zaidan basamortu gutiziaren eta haurtzaroan nintzen artzain ameslariaren oroitza nigan josirik susma ditzaket; mundua kudeatzen duen indar itsua, besterik da bistan dena. Egoera horretan naizelarik, aski dut
|
bide
ertz bateko pentze aberatsetan artalde bat alhan ikustea, baketzeko; orduan, orlegia zuriz ttittatzen duten ardiak ortzaiz eta leihor urrun desiragarri zaizkit. Askapen mugak.
|
|
|
Bizkitartean, engainatu ninduten ezpainen pleguaren itxura zerabilkidan gogoan,
|
bide
ertzetan, pazoin puntetan arinki pausatzen ziren hontz eta kahakak amira nitzakeen tenore urrietan. Apirileko euri gau samurrek preso hartzen ninduten:
|
|
|
baldin banintzan, maitasunaren arazoa aurki eta binperretik aztertzen nuen. Gaua hartan, negar hegian No Surrender kantua entzutean,
|
bide
ertzetan sahatsak lili ikusi nituela gogoratzen nintzen soilik. Eta aski zen.
|
|
2002
|
|
|
Galbiderik gabeko bidetik beti, malda gainditzen joango gara pixkanaka, eta erreka zulotik aldentzen. Pagadian barna igo eta igo,
|
bide
ertzean txilar eta ahabia ugari ikusiko (eta dastatuko, basoko fruituen sasoia baldin bada) dugu. Malda gogortzen hasten da, eta pagoen ordez altzifreak agertzen dira:
|
|
|
Eriñotza loran dago. Txaraka bazter eta
|
bide
ertzak eriñotz loraz josita agiri dira. Ta zinkurinka, intzirika dabiltz, gogaitu agiñian negarrez eriñotz adarrak, euren egunaren zain.
|
|
|
Sekulako liburu barrokoa da, moduetan izan be," Il nome della rosa". Semiotikak
|
bide
ertzean lagata.
|
|
|
Bidian giñoyazela,
|
bide
ertzeko basetxeko atarian iru edo lau ume ta agure bat eguazan; guri agurka lenen asi zirianak umiak ixan ziran eta ¡ Gora Euzkadi! didar egiten eben, eta azkenerako euzko aguretxu maitagarrija be, agurka asi zan.
|
|
|
Arrupain," Benta zaarra"... Amila basetxera elduxe, oar
|
bide
ertzeko il arijari. Arri buruan Kisto" ren irudija dauka; eta" Kristo txistua joten dagola dirudi" len entzuna geunkanez aztertu dogu, ta alantxe da.
|
|
|
–arestian
|
bide
ertzean ehortzitakoaren durundia?
|
|
2003
|
|
|
Nonahi etortzen da(
|
bide
ertzean, erriberan, mendian) eta, horren erraz eta ederki egokitu denez, benetako amenazoa da Kantauri erlaitzeko landare aniztasunarentzat.
|
|
|
Garai batean, beren artean hobeto konpontzen zirela zirudienean, elkarrekin ateratzen omen ziren ilunabarrean, eta hondartzaren gaineko pasealekuan barrena ikusten omen zituzten bata bestearen pausoan baina elkarrekin hitzik egin gabe, eta itsasoko arragoa urdinean urtzeko zorian zegoen eguzki gorriari begira geratzen omen ziren, ikuskizun hori jarraitzeko
|
bide
ertzean propio jarriak ziruditen aulkietan eserita. Kostaren zati horretan ez dago farorik, ez porturik, ez dute ontziek itsasoa laino dagoenean behien orroa bezain tristea den sirenarik jotzen, txalupa geldiak ikusten dira egonean kulunkan eta horiei begira edo olatuen kontaduria egiten jarraitzen omen zuten eserita eguzkia sartu eta gero ere, herriko beste bikote heldu askok egin ohi zuten bezala, itsas brisarak eguratsa freskatzen zuen arte.
|
|
2004
|
|
|
Faxisten errepresioa oso bortitza izan zen; fusilamenduak, atxiloketak, ihesak... ohikoak izan ziren garai hartan. Nafarroako sozialistak, komunistak, anarkistak eta abertzaleak hil zituzten, edozein herritako
|
bide
ertzetan lurperatuz. Errepresio horren gertaera bortitzena Erriberan izan zen, bertan gorriek' indar nabaria baitzuten.
|
|
|
Gero zzzzzziztu bat sumatu zuen albotik pasatzen, zzzzzizt!, eta
|
bide
ertzeko eguzki loreak agur egiten hasi ziren, Télégrapheko puntan eguzki lorerik dagoela inork sinisten badu behintzat. Tropeltxo hura ikusita, barkilloa bi kolpetan irentsi zuen.
|
|
|
Fray Ciccillok antxoaz josi zituen bideak, 80 kilometroz. Hasi itsaso ondoan eta, apurka apurka, barruraino,
|
bide
ertzean antxoak utzi zituen, hemen bat eta hiru metro harago beste bat, eta ametsetan bezala joan zen bide osoan, pentsatuz laster helduko zela herrira, eta jendeak izango zuela zorion apur bat. Eta Ponte a Emara heldu zenean, Fray Ciccillo zeruertzari begira geratu zen, kaioak noiz agertuko.
|
|
|
Azken aldian Signora Mariak ez duenez ezertarako erabiltzen kotxea, ba mutilak ere ez du kolpe zorririk jotzen egun osoan, eta hortxe dago, aldatseko azken farolaren ondoan, bakarrik berbetan. Tira, berak dio ari dela berbetan, eta burutik ere ez pasatzeko lapurtzearen ideia gero, ze harrikada bat botako dizu bestela bekoki erdira, eta harritzar bat hartzen du
|
bide
ertzetik, bromatan ez dabilela erakusteko.
|
|
|
" Gaur, auzoko irakurleok, ez naiz ohiko berri txikiez mintzatuko –plazako ur hodiaren leherketaz, edo
|
bide
ertzetako zabor pilaketaz, esate baterako–, auzoko futbol talde umilaren garaipenaz baizik, hiriburuko eta probintzia osoko talde onenaren aurka, Dabid Goliaten aurkako borrokaren berredizioan. (...) Baina partidako gauzarik azpimarragarriena Eneko Ortegak –Garrintxa euskaldunak– sartutako bigarren gola izan zen, beste Garrinchak ere –Botafogo ko jenio brasildarrak– gogotsu sinatuko lukeena bizirik balego, partida amaitzeko bost minutu falta zirenean.
|
|
2005
|
|
|
Asisko Urmenetak landu ditu edukiak eta ARGIAk Kukuxumuxurekin eginiko lehen elkarlanaren emaitza da ArdiBidez. Erromesek
|
bide
ertzeko ostatuetan bere ondasun urriak dadotara jokatzen zituzten. Bota ezazu zerorrek ere dadoa, zoriak erabaki dezan zure bidea.
|
|
|
Atzo arratsaldean zazpi lagun aritu ziren lizarra eraisten. Eraitsi bakarrik ez,
|
bide
ertzean utzi eta atzo gauean Urrestilgo plazan altxatzeko prestatu zuten, adarrak kendu eta punta zorroztuz. " Plazan zuhaitza sartzen den zuloak 30 zentimetro besterik ez ditu, eta aurretik prestatu behar da".
|
|
|
Autoa arrankatzea lortu, astiro astiro errepidera eraman, errepidetik atera eta
|
bide
ertzean aparkatu zuen. Furgoneta bazebilen behintzat.
|
|
|
Atxilotuen artean, aitaren adineko mutil bat zegoen, auzoko jaietan txistua jotzen zuena; txistularia zelako eraman zuten hura, ez beste ezergatik, beraren familian ere ez baitzegoen inor politikan sartuta. Haien aztarrenik ez zuten atera auzoan; soilik, baserritar batek bailarako bidezaina ikusi zuen ibaiaren ondoan, beheko auzora zihoan errepidean,
|
bide
ertzean sakabanatutako burmuinak saski batera biltzen.
|
|
|
Seat markako auto txiki eta zahar bat eskuratu nuen halako batean. Egun batez, ez dakit nora nindoala, estralur tarra ikusi nuen urrutira,
|
bide
ertzean egiten. Argi ikus zitekeen ez zela mundu honetakoa:
|
|
|
Gliziniek lorea galdua dute eta erreago daude bazterrak. Berde argiaren lekua, ilunago batek hartu du
|
bide
ertzetan. Zenbait soro horiturik ere ageri da lehorteaz.
|
|
2006
|
|
|
Done Jakue bidean zaude. Erromesak maiz ikusiko dituzu
|
bide
ertzean. Eta erromanikoaren bila joan gabe, bera hurbilduko zaizu.
|
|
|
Atzo, aspaldiko partez, errioaren beste aldeko erriberatan izan nintzen. Zubia igaro ordurako, lehengo mendeko hirigintzaren ikur,
|
bide
ertzean Ligustrum vulgare zuhaiztxo ilara ederra. Hemen beltxalea, biñorria, zuhain madarikatu, sosakusia eta, batez ere, arbustu arrunta deitzen diogu.
|
|
|
Autoz nindoan, landa errepidebatean. Derrepente, zakur bat ikusi dut hantxe
|
bide
ertzeko txarrantxa hesiankateatuta, aurrera egin ezinik eta uluka. Geratu dut autoa eta zakurrari kateatuta dagoen lekutik ateratzen laguntzen hasi naiz.
|
|
|
egunak generamatzan paisaia idortu bera ikusten eta, egia esan, berdin zitzaigun dena. Halako batean, berrehun metrora edo, silueta bat ikusi genuen
|
bide
ertzean; hurbildu ahala konturatu ginen pertsona hark polarra jantzita zeramala: polar granate morea, eta mendiko botak.
|
|
|
Orain badakit nola sartzen duten enbragea, nola betetzen duten gasolina andela, nola bideratzen duten autoa pausoz pauso nahi duten lekura. Lehen autoei
|
bide
ertzetik harriduraz begira sentitzen nuen arroztasun xalo hura galdu dut, askatasun eremu bat galtzen den bezala. Gure gizartean, ezerk ere ez du ematen ezer ez izateak ematen duenaren adinako askatasunik.
|
|
|
Ipuineko nekazariak bezala, nik ere, neure bizikletan pasatu ahala inguru haiek guztiak, errepide zatiak, bidegurutzeak, mugarri eta seinaleak,
|
bide
ertzeko nahiz harantzaxeagoko baserriak, baratzeak, pinudiak, sagastiak, gereziondoak, zelaiak, eta muinoak, denak neure egiten nituela sentitzen nuen, barruraino neure. Baina, ipuineko nekazaria ez bezala, neure gorputza kontrolatzeko gai nintzen, etxera onik eta osorik iristeko gauza, nire bizikleta fidelaren laguntzarekin.
|
|
2007
|
|
|
Dendari fina da Jimmy. Kartoi kutxa bat
|
bide
ertzean jarri eta denetarik saltzen du hor. Bidetik jaso dituen harritxoak, txotxekin eraikitzen dituen figura zakar samarrak edota etxean, amonaren laguntzaz, akaso?
|
|
|
Erauntsiak ez zuen, hala ere, une bat bertzerik iraun, eta etorri bezala egin zuen alde. Aldamenetara begira, espaloi gorria ematen zuen
|
bide
ertzetik at lurrak, eta inguruko mendi koxkorrak, urrunago, landaretzaren azpian zeuden osorik. Aldian behin, tximu zimatsuren baten larruz jantzirik bezala, zuhaitz harrigarriak ageri ziren bazterretan eta, eguzki galdatan, dardara egiten zuen argiak errepidearen zoru gainean.
|
|
2008
|
|
|
Bistarako tentagarri dan guztia ez da, baina, jatekoa. Sugesagarrak oso ikusgarri izaten dira,
|
bide
ertzetan, baina apropos jarritako izenak salatzen ditu, ez dira jangarriak. Halanda be, egun baten Tomasek halako pare bat jan ebazan eta gero ia konortea galduta egon zan.
|
|
|
Gero, baserrien norabideak bereizten zituèn bidegurutzera iritsi zirenean, Kaxkagorrik laguna utzi eta honek bere bideari ekin zion, bakarrik. Baina Beñardo ez zegoen ongi, eta nola etxera gizon iritsi nahi baitzuen, denbora egiteko edo,
|
bide
ertzetik bospasei metrora zegoèn toki batean eseri zen, zuhaitz baten enborra bizkartokitzat harturik, non, berandu baino lehen, lotan gelditu baitzen. Itzarri zenean, gainean zuen gaua, ilargi erdia gauaren begi?, arazo handirik gabe zutitu, etxerako bideari berrekin, jiraka ez zebilkion arren (balantzarik ez zuen egiten behinik behin), astuna behar zuen Beñardok burua?
|
|
|
Malda behera batean, izan ere, bidea estua zen, eta baso soil samar bat zegoen, bideak erdiz erdi ebakitzen zuena?, gurpiletako batek harri batekin topo egin eta Toribiok ezin gobernatu izan zituen bi zaldiak, zaldi batek irrist egin zuen? erori ere, erori zen, erori ahala altxatu zen arren?, halako eran, non zalgurdiak
|
bide
ertzean zeudèn zuhaitz pare baten aurka talka egin eta hantxe geratu baitzen trabatuta, amildegi dexenteko baten parean. Toribiok egin zuèn maniobra bospasei segundokoa izan zen, bakoitzak ahal zuen bezala igaro zituèn bospasei segundo:
|
|
|
Hiritik irteterako beherantz zihoan eguzkia. Baobab erraldoiak agertu dira
|
bide
ertzean, eta hainbat kilometrotan joan gara etxera bidean zihoazen gurdiak aurreratzen. Postalaren hondo bikaina egiteko, ilunabarra.
|
|
|
Erasoa goizaren amaieran gertatu zen, poliziak hirian sartzera zihoazela. Lekukoen arabera,
|
bide
ertzean ezkutatutako bonba bat zartarazi zuten bi ibilgailuk osatzen zuten konboiaren aurka, eta, ondoren, tiroketa bat izan zen.
|
|
|
Malda behera batean, izan ere –bidea estua zen, eta baso soil samar bat zegoen, bideak erdiz erdi ebakitzen zuena–, gurpiletako batek harri batekin topo egin eta Toribiok ezin gobernatu izan zituen bi zaldiak –zaldi batek irrist egin zuen... erori ere, erori zen, erori ahala altxatu zen arren–, halako eran, non zalgurdiak
|
bide
ertzean zeudèn zuhaitz pare baten aurka talka egin eta hantxe geratu baitzen trabatuta, amildegi dexenteko baten parean. Toribiok egin zuèn maniobra bospasei segundokoa izan zen, bakoitzak ahal zuen bezala igaro zituèn bospasei segundo:
|
|
|
Gero, baserrien norabideak bereizten zituèn bidegurutzera iritsi zirenean, Kaxkagorrik laguna utzi eta honek bere bideari ekin zion, bakarrik. Baina Beñardo ez zegoen ongi, eta nola etxera gizon iritsi nahi baitzuen, denbora egiteko edo,
|
bide
ertzetik bospasei metrora zegoèn toki batean eseri zen, zuhaitz baten enborra bizkartokitzat harturik, non, berandu baino lehen, lotan gelditu baitzen. Itzarri zenean –gainean zuen gaua, ilargi erdia gauaren begi–, arazo handirik gabe zutitu, etxerako bideari berrekin –jiraka ez zebilkion arren (balantzarik ez zuen egiten behinik behin), astuna behar zuen Beñardok burua– eta gorabehera handirik gabe heldu zen etxera.
|
|
|
pasatzean,
|
bide
ertzean ikusiak izateko. Musika, eta bere begiak atzerako ispiluan.
|
|
|
Errepidean aurrera kamioi handi bat dator egurrez lepo. Intermitentea pizten du
|
bide
ertzeko gasolindegira doala seinalatzeko. Errepidea zeharkaturik, gasolio posteraino iristen da.
|
|
2009
|
|
|
Badira bide batzuk bi errailen gainean egiten direnak. Trena teilatuetara doa, eta
|
bide
ertzetik igarotzen dira poemak, gitarrak, urteak... eta gaur euria egin du.
|
|
|
Hilerrien albotik alde eginda, bide nagusiari jarraituko diogu apur bat gorantz eginda. Berehala egingo dugu topo ezkerraldeko
|
bide
ertzean bertan eraikitako etxe handi eta dotore batekin. Honek bai oroigarri bat lukeela, hementxe egon baitzen, 1909 eta 1920 urteen bitartean, Ipar Euskal Herriko lehendabiziko esnetegi kooperatiba.
|
|
|
Zer egin ebala uste dozue Ixidro beragana etorrela ikusi ebanean? Zorroa sasiarte baten polito polito ezkutau, ganetik eroian jake zaharra erantzi, eta
|
bide
ertzean jarri zan tenplau tenplau, atseden hartu gura baleu lez.
|
|
|
bere alkantzuan zuen guztia behar zuen miatu?? (DGA, 34 or.).. Eskolara zihoan mutikoa, noizbehinka eskolara joaten bait zen,
|
bide
ertzeko marrubi, sugandila, masusta, sasi txori, pinu beldar eta horrelakoz gehiago distraitzen zela, eskola gaiez eta eskola arazoz baino. Eskolara joan zihoan helburu zuelako, baina eskola gero geroko besterik ez zuen.
|
|
|
Iruñean arrastiri argia bazegoen ere, laino trinko batek hartzen zituen Ultzamako bazterrak. Noizbehinka, Mercedesaren fokuek mamuen antzeko elur zetaka zurbilak argitzen zituzten soro eta
|
bide
ertzetan. Zeharkatzen zituzten herriak mortu ageri ziren, hotzak biztanleak karriketatik uxatu balitu bezala.
|
|
|
Leku polita zen olatuei begira egoteko. Puntu kardinalak zeuden markatuak zoruko baldosetan, eta banku estu bat
|
bide
ertzean. Arnasa biriketatik isurtzen sumatu zuen Virginiak.
|
|
|
Furgoneta Getaria eta Zarautz arteko kurba handiaren parean laga eta xanpain botilak bezain harro eta apartsu puskatzen ziren olatuei erreparatu gabe hurreratu zen Olaso
|
bide
ertzeko petrilera. Gorputza aurrera okertu zuen eta besoak harrizko hesian bermatu.
|
|
|
menderatu ere egin zuten istant batean egoera, baina hara: orduantxe atera behar txakur bat bidera, pointer jostalari bat zen?, halako eran, non Teofilo Mariak, pointerra ez harrapatzeko, ezusteko maniobra bat egin behar izan baitzuen, kuadrupletari eta bertan zihoazenei oreka galarazi ziena, baita
|
bide
ertzeko espaloian erorarazi ere. Istripua ikusgarria izan zen, baina ez hainbestekoak ondorioak?
|
|
|
Ez zen hura lehen ustekabekoa, lantegitik hirirako bidean automobilaren gurpila zulatu eta ia ordubete galdu baitzuten, aita semeak gauaren atarira eraman zituena: automobila
|
bide
ertzeko sakonune batean sartuta gelditu zen, belar artean, eta zirkustantzia hark zaildu egin zizkien lanak; eta, halere, inguruan laguntzeko prest zeudèn bi gizon aurkitu zituztenean, gaitz erdi?
|
|
|
Garbi zegoen hirirako sarrera batean jarritako kontrol hura azkar inprobisatutako zerbait zela: metro eta erdiko bi taket bertikal,
|
bide
ertzetan sartuak, eta haietan bermatuta adaxkak moztuta zituèn zurezko adar aski zuzen bat; bide nagusiaren alde batean, berriz, baratze batzuk zeuden, eta bestean zabalune bat, bizpahiru txabola zituena elkarren segidan, gizon haiek kontrolgunearen operazio zentrotzat edo hartua zutena; inprobisizioaren eta bat batekotasunaren estanpa hura osatzeko, gizonak, zazpi guztira, ez zeuden uniformatuak, honek buzoa zeraman, horrek alkandora eta mila arraiatako galtza zahar batzuk eta hark arraiarik gabekoak; honek txapela, horrek kapelu biseraduna eta hark ezer ez?, ezker besoan zeramatèn besoko gorri batek guztiak uniformatzen bazituen ere.
|
|
|
Erdi Aroan animaliak ere erantzuletzat jotzen zituzten. Michel Onfrayk kontatu duenez, behin batean Normandian ahardi batek, zerri eme batek, ume bat jan zuen, gurasoek
|
bide
ertzean eserita utzia zutena. Epaiketa egin zioten:
|
|
|
Kosovon sartu eta gutxira, albaniar banderaz josita dago zubi bat, eta Estatu Batuetako eta Europako Batasuneko batzuek bidea irekitzen dute. Ospakizunetara datozen autoak
|
bide
ertzean geratzen dira, alderik alde haizatutako albaniar bandera erraldoiaren pean argazkia egiteko. Kosovoko banderarik ez da ageri.
|
|
|
Hamaika urteko ibilbidearen ostean, musika talde erreferenteetako bat bilakatu da Bide Ertzean; ez dira ez
|
bide
ertzean geratu tolosarrak. Bai, dagoeneko hamaika urte igaro dira Ubeda anaiek eta Karlos Arantzegi bateria joleak bost kantuz osatutako lehen CD hura kaleratu zutenetik.
|
|
|
Gizonak istripua eragin zuen nahita, bere autoarekin emakumearena jota. Talkaren ondorioz, emakumearen autoa iraulita geratu zen
|
bide
ertzean. Une hartan, eta betiere Herrizaingo Sailaren arabera, gizona emakumearen autora hurbildu zen, eta labanaz egin zion eraso lepoan.
|
|
|
Alarde tradizionalaren zain zeuden herritarren aurretik igaro behar izan zuen parekideak. Kale Nagusiaren parean, eta betiere lekukoen arabera,
|
bide
ertzean zeuden pertsona batzuk konpainien erdira sartu eta irainka hasi ziren. Liskarra sortu zen batzuen eta besteen artean.
|
|
|
Begira, bidegabekeriekiko ezikusiari kantuan diraute
|
bide
ertzean, bidesaririk ordaintzeko prest ez gaudenoi kantuan diraute bide ertzean.
|
|
|
Begira, bidegabekeriekiko ezikusiari kantuan diraute bide ertzean, bidesaririk ordaintzeko prest ez gaudenoi kantuan diraute
|
bide
ertzean.
|
|
|
1791n bukatu ziren errege bidearen eraikuntza lanak, eta orduan hasi ziren diligentziak eta galerak ere. Eta haiekin jendearen bizimodua aldatzeaz gain,
|
bide
ertzeko herriena ere aldatu zen. Bentak eta ostatuak agertu ziren errepide ertzean.
|
|
|
Salbuespenak ere izan ziren, eta dena ez zen izan galera. Izan zen onurarik ere, turismoa heldu baitzen Plazaolarekin batera
|
bide
ertzetara. Beteluko bainuetxea eta Lekunberriko hotelak dira garai hartako aldaketaren erakusgarri nagusiak.
|
|
|
Ez zen hura lehen ustekabekoa, lantegitik hirirako bidean automobilaren gurpila zulatu eta ia ordubete galdu baitzuten, aita semeak gauaren atarira eraman zituena: automobila
|
bide
ertzeko sakonune batean sartuta gelditu zen, belar artean, eta zirkustantzia hark zaildu egin zizkien lanak; eta, halere, inguruan laguntzeko prest zeudèn bi gizon aurkitu zituztenean, gaitz erdi...
|
|
|
Garbi zegoen hirirako sarrera batean jarritako kontrol hura azkar inprobisatutako zerbait zela: metro eta erdiko bi taket bertikal,
|
bide
ertzetan sartuak, eta haietan bermatuta adaxkak moztuta zituèn zurezko adar aski zuzen bat; bide nagusiaren alde batean, berriz, baratze batzuk zeuden, eta bestean zabalune bat, bizpahiru txabola zituena elkarren segidan, gizon haiek kontrolgunearen operazio zentrotzat edo hartua zutena; inprobisizioaren eta bat batekotasunaren estanpa hura osatzeko, gizonak –zazpi guztira– ez zeuden u...
|
|
|
Izan ere, maldatxoa jaisten hasterakoan, kuadrupleta, gainean zuèn pisuagatik –inertzia ere halakoa–, gero eta arinago hasi zen; Teofilo Maria zihoan buru eta, Gabinori agindua emanda, aparatua balaztatzen saiatu ziren bi anaiak... menderatu ere egin zuten istant batean egoera, baina hara: orduantxe atera behar txakur bat bidera –pointer jostalari bat zen–, halako eran, non Teofilo Mariak, pointerra ez harrapatzeko, ezusteko maniobra bat egin behar izan baitzuen, kuadrupletari eta bertan zihoazenei oreka galarazi ziena, baita
|
bide
ertzeko espaloian erorarazi ere. Istripua ikusgarria izan zen, baina ez hainbestekoak ondorioak... kuadrupletarenak berarenak izan ezik, kateak atera eta tramankuluaren barrak, heldulekuak, pedalak eta gurpilak okertu eta itxuragabetu egin baitziren han eta hemen, burdin nahaspila bat osatzeko.
|
|
|
Puntua egiterakoan zerbikaletako mina datorkit; jartze hutsak egun osorako mina sortzen dit. Beraz, nire
|
bide
ertzean apurka apurka uzten noan ez dakit zenbatgarren zeregina den puntuarena.) Ezin nintzela luzaroago han geratu eta, geltokirantz abiatzeko ordua ailegatu zela pentsatu nuen. Zure bizilekutik irten eta hamar pauso eman baino lehen, kale garbitzaile bat etorri zen.
|
|
|
Aitzitik, Arantzazuko elorria gogoan, haren haziaren indar lasaia ahaztu ezinik,
|
bide
ertzetik zabaldu nahi genuke gure" errai ixurbatuen" iragazki bare den mintzo bizi hau, geure mintzaira jazarriak eta ezetsiak idazleon bilkura honetan ozenki azaleratuz.
|
|
|
Sarjentuaren aurrean jarri ninduan. Babesik gabe geundean,
|
bide
ertzera botata. Zutitzen hasi zuan sarjentua.
|
|
|
Irabazleen jabetzara pasatu zen irla. Bukatu zen gerra eta soldadu ohiek
|
bide
ertzera salto egin zuten, lapurretara, eskera, kantura, errukira.
|
|
|
pittin bat aldendu ginelarik, harri zapal batean eseri zen
|
bide
ertzean. Haren ondoan jaitsi nuen belauna lurraren kontra, ipini nuen bizkarra hormaren kontra, atera nuen toxa eta bildu nuen zigarroa.
|
|
2010
|
|
|
Hori zein den jakiteko, aski erraza da: ezkerraldean
|
bide
ertzetik hurbil uso ehiztariek eraikitako aterpe itsusi bat baitago. Horrelako besterik ikusiko dugu, tamalez, ibilbidean zehar...
|
|
|
erantzun zion honek;. Ama Birjinak hitzordu bat jarri badigu hemen, Serapio eta Nazario guztiek itxaron dute, ez zaizu iruditzen???, moztu zuen amak; azkenean, doña Primik amore eman, bi emakumeek etxekoei abisatu? eta, nola
|
bide
ertzeko ostatua beteta baitzegoen, doña Primik aldameneko herrira bidali zuen txoferra, ostatu bila, gu hantxe gelditzen ginela, irrikatzen genuèn mementoa, orduen ordu erabakigarria, iritsi zen arte.
|
|
|
Froga horiek ez dute ezertarako balio, testuingurutik kanpo daudelako. Demagun mendira zoazela eta
|
bide
ertzean topatu duzula piezaren bat, pitxer eder bat. Pentsa liteke benetako anfora erromatarra dela, baina ez dakizu nork eraman duen hara, noiz?
|
|
|
Egazkiñak be beraño jatxiten ziran, euren izkilazka, ak eten barik ekiten eutsen, basuak suagatzen, ete agurez ta umez beterik egozan
|
bide
ertzak suagatzen.
|
|
|
Baina ez nekien oso ondo zer egin nezakeen egoera hartan irauteko, nire ihesari arnasa ematen jarraitzeko. Horregatik,
|
bide
ertzeko kluba ikusi orduko ia ia pentsatu ere egin gabe sartu nintzen barrura.
|
|
|
Burningo txabola eskuinean utzita, itsasoko haizeen haizebean eta
|
bide
ertzeko pago ilararen abaroan aurrera egin, eta laster iritsiko zarete arestian pasatutako Orauneko bidegurutzera (510 m). Hor, oraingoan, Aranomendiko ekialdeko mazeletan zeharka baina pixkanaka beheraka doan bidea hartu behar duzue, eta, konturatzerako, Suro auzoko lehenengo etxeetan zarete, Gaztaozko bordan (380 m).
|
|
|
ordu arteko agerketak gauez izan zirela, eta gau hartan ere —bidenteak anai arrebak zirela ere esan zigun: ...beste erakustaldi bat izango zela;" Hemen gelditu dugu, ezta?" esan zion amak doña Primiri;" Baina Serapio etxean zain izango dut, eta..." erantzun zion honek;" Ama Birjinak hitzordu bat jarri badigu hemen, Serapio eta Nazario guztiek itxaron dute, ez zaizu iruditzen...?", moztu zuen amak; azkenean, doña Primik amore eman, bi emakumeek etxekoei abisatu... eta, nola
|
bide
ertzeko ostatua beteta baitzegoen, doña Primik aldameneko herrira bidali zuen txoferra, ostatu bila, gu hantxe gelditzen ginela, irrikatzen genuèn mementoa —orduen ordu erabakigarria— iritsi zen arte.
|
|
|
Liburuetakoa ez dela bere afizio baten papereratzea besterik. Amaren hilketa eta bortxaketa kasuaz irakurritakoa oroitzen duzu, nola abandonatu zuten
|
bide
ertzean. Eta liburuetako pertsonaia bat gehiago balitz bezala, Los Angelesko (AEB) hilketak argitzeko sheriffarekin hasi zituen ikerketak aipatuko dituzu.
|
|
|
Idealista zentzu filosofikoan, hau da, mundua hor aldamenean bere esku dagoela sinesten du azkenean.1217 Berak nahi duen ikuskizuna aukeratzeko. Afganistanen hiruzpalau gorpu
|
bide
ertzean, irudi larri, nazkagarriak: botoi bat sakatu eta ezabatu egiten dira.
|
|
|
Annualeko erretiradako hildakoak
|
bide
ertzeko zangan. Begira, kazetariak.
|
|
2011
|
|
|
Atxilotua Mercedes Benz kamioi baten gidaria zen, antza, biktima
|
bide
ertzean gelditu eta jaitsi eta gero harrapatu omen zuena. Ezbeharra 05:45ak aldera jazo zen larunbatean (hilaren 9an) N errepidean, Zuia parean, Altubeko bidesaritik bi kilometro ingurura, eta Bilborako noranzkoan.
|
|
|
Kontatzen zidan bizitzan sentitu duen izu ikararik handiena kamioitzar handi batek eragin ziola. Dirudienez,
|
bide
ertzari (eta txirrinduari) behar baino gehiago hurreratuta aurreratu zuen, eta, oharkabean ala maleziaz, justu parera iritsi zitzaionean bozina jo, ozen eta zakar.
|
|
|
Gehiago dira
|
bide
ertzak,
|