|
2006
|
|
|
" Berreuskalduntzea
|
bi
norabidetako prozesua da. Zenbait kasutan hiztunak irabazi (erdaldungoaren bizkar) eta bestetan galdu.
|
|
|
Hiztunak, euskaldunak zehazki, jatorrizkoak (berezko hazkuntza), eskolak ekarrita, bere kasa edo euskaltegietan euskaldunduak,... izan daitezke baina euskaldunak, gainontzeko edozein hiztun bezala, hil daitezke (berezko galera), Euskal Herritik aldegin edo, eta gure egoeran eta hori bakarrik euskaldunei gerta dakieke, euskara ahaztu eta euskaldun izateari utzi. Ondorioz berreuskalduntzea
|
bi
norabidetako prozesua da. VII. Taulan agertzen den modukoa, hain zuzen ere, zenbait kasutan hiztunak irabazi (erdaldungoaren bizkar) eta bestetan galdu.
|
|
|
Sinpletasuna (partsimonia) izan da jarritako oinarria arazo anitza eta konplexua aztertzerakoan. Berreuskalduntzea
|
bi
norabidetako prozesua da, hiztunak irabazi eta galdu egiten dira. Euskaldunak jatorrizkoak, eskolak euskaldunduta edo beranduago bere kasa edo euskaltegietan ikasitakoak, baina euskaldunak, beste hiztunak bezala, hil, Euskal Herritik alde egin, edo, hiztun normalizatuek ez bezala, euskara ahaztu eta euskaldunak izateari utz diezaiokete.
|
|
2008
|
|
|
Gutxiengoaren ikastetxeetara joaten ez diren haur horien familiek normalean ez dute bestelako erakunde frankofonoetan parte hartzen. Hala ere, hurbiltasun sozialaren eta kontrol instituzionalaren arteko elkarreragina
|
bi
norabidetako prozesua da. Komunitateko buruzagiek gizarte zibilean buruzagitza sendoa izateak handitu egin dezake komunitatearen parte hartzea hizkuntza gutxiengoaren erakunde formal eta informaletan (Wardhaugh, 1987).
|
|
|
Buruzagitza horrek babes instituzional handiagoa (esaterako, osasunzerbitzuetan, komunikabideetan) sortzea ekar lezake, eta horrek, aldi berean, komunitatearen parte hartzea bultzatuko luke. Hurbiltasun sozialaren osagaiak (hau da," etxe familia auzo komunitate" loturak) eta kontrol instituzionalaren osagaiak
|
bi
norabidetako elkarren dependentzia izate horrek taldearen identitate kolektiboa kaltetu ere kalte dezake, eta sinergia handiagoa eragin dezake ekintza kolektiboan.
|
|
2009
|
|
|
Testuinguru horretan aholku liburuxka bat eta gida metodologiko bat prestatzeari ekin zitzaion. Material hauetan
|
bi
norabide landu behar ziren:
|
|
|
Bigarrenik, kontuan izan behar dugu euskararen normalizazioan duen eragina ere. Eta eragin horrek
|
bi
norabidetara begira jartzen gaitu: barrura begira, nolako eragina duen langileen motibazioan, ezagutzan eta erabileran; eta kanpora begira, nolako oihartzuna duen bere ingurunean edo bere sektorean.
|
|
2010
|
|
|
24) gure kasura ekarrita, euskararen framingek audientziengan duten eragina ezagutzea ahalbidetuko luke ikerlerro horrek; baita, ur sakonagoetan murgilduz gero, jendeak dituen euskaragatik mobilizatzeko —alde zein kontra— jarrera aktiboen gakoak ezagutzea ere. horrek, interbentzio eraginkor batentzako bideak irekiko lizkiguke. aipatutako lau fluxu horiek ez ezik, beste informazio eta eragin jario edo fluxu batzuk ere egon badaude (irudian marra etenez jasota), hiru agenda moten artean eta elkarri eraginez: komunikabideen agenda, agenda (eta iritzi) publikoa eta agenda politikoa, hain zuzen. adibidez, komunikabideen agendak agenda publikoan eta agenda politikoan eragiten du (Cohen, 1963), eta jakina da alderantzizko eragina ere gertatzen dela intentsitate arinagoan. beste horren beste esan daiteke agenda publikoa eta agenda politikoaren artean dagoen
|
bi
norabideko eraginaz. dena den, lerro hauen xedetik kanpo gelditzen dira harreman horiek.
|
|
2011
|
|
|
Aracilen garaian tabua zen eta hogeita bost urte geroago ere tabu izaten jarraitzen duen gai bati buruz hausnartzen ere ikasi lukete ikasleek. Arazoak ulertzea, jakinaraztea eta eztabaidatzea baliagarria izango litzateke errealitate soziolinguistikoaren aurrean norberak bere jarrera askatasun handiagoarekin eta jakinaren gainean egonda erabaki ahal izateko. gainera, guk ere uste dugu hezitzaileek ez luketela gramatika arauemailea bakarrik irakatsi eta argi eta garbi ikusi lituzketela normatibizazioaren
|
bi
norabideak: batetik, barneko aniztasuna bateratzea
|
|
2012
|
|
|
" Iruditzen zait dala aldebikoa,
|
bi
norabidekoa. Osea gu beraiekiko eta beraiek gurekiko". 28
|
|
|
Bigarrena, eta bestea bezain garrantzitsua, euskal gizarteak egindako eskaera eta gure eskolen emarietan erakutsitako konfiantza. Izan ere, edozein plangintzak bezala, euskararen normalizazioak hezkuntzan aurrera egiteko
|
bi
norabideko zirkulazioa behar izan du. Batetik, ikastetxeek kalitatezko hezkuntza euskaraz bermatu dute, eta, bestetik, gurasoek horren alde egin dute, euskaraz ikastea beren umeentzat mesedegarria dela ikusi dutelako.
|
|
2013
|
|
|
Industrien salmenten bilakaera bizi zikloaren terminoetan aztertu ohi dira: sarrera, hazkundea, helduaroa, eta azkenik, zikloa amaitzeko,
|
bi
norabideko aukera: edo berrikuntzak sartu eta hazkunde ziklo berri bati ekitea, edo gainbeheran erortzea, industria berri batek ordezkatuta.
|
|
|
Egiatik eta balioetatik aritzea. gelesa aktiboki lantzea, ez defentsiban), euskara ez planteatzea denek onartu beharreko euskal nazioaren hizkuntza legitimo bakartzat, egiten diren exijentziak
|
bi
norabidekoak izatea: euskaldunentzat zein erdaldunentzat berdin berdin balio izatea, etab.
|
|
|
pertsonak, taldeak, sareak..., komunikabideak, hezkuntza, lan mundua, kirolak..., hizkuntzak, abestiak, janaria... Objektu hori guztiekin harremanetan, subjektuak
|
bi
norabide nagusiko harreman zirkularrak izaten ditu: 1) batzuetan gehiago subjektutik hasi eta objektura bideratzen dena, gero berriro subjektura etorriz, 2) beste batzuetan alderantziz, gehiago objektutik hasita eta subjektuarengana datorrena, 3) gehienetan bi norabideko ibilbideak erabiltzen direlarik, halako artekotasun moduko joan etorri zirkularra erabiliz, modu akumulatiboan funtzionatuz espirala moduan hobeto esan, azkenean:
|
|
|
Objektu hori guztiekin harremanetan, subjektuak bi norabide nagusiko harreman zirkularrak izaten ditu: 1) batzuetan gehiago subjektutik hasi eta objektura bideratzen dena, gero berriro subjektura etorriz, 2) beste batzuetan alderantziz, gehiago objektutik hasita eta subjektuarengana datorrena, 3) gehienetan
|
bi
norabideko ibilbideak erabiltzen direlarik, halako artekotasun moduko joan etorri zirkularra erabiliz, modu akumulatiboan funtzionatuz espirala moduan hobeto esan, azkenean: (1) subjektutik edo objektutik hasi, bi noranzko ibilbidea eginez, (2) subjektuak bukatzen du ibilbide osoa, berak zerbaitetara iristeko (iritziak eraikitzera, adibidez), zuzenean portaerak izan ala ez:
|
|
|
Azurmendik ere Soziolinguistika Eskuliburuak aipatzen dizkigun soziolinguistikaren
|
bi
norabide berezitu horiek azpimarratzen ditu, baina ez ditu bi biak soziolinguistikaren baitan kokatzen. Alegia, Zarragak ez bezala, soziolinguistika kontzeptua gordetzen du hizkuntzalaritzatik hurbilago dagoen ikuspegiarentzat eta, aldiz, soziologiatik gertuago dagoen bestea lengoaiaren soziologia izendatzen du.
|
|
|
Komunitate nozioaren kasuan bezalaxe, erabilera eremu nozioaren arrakasta handiarekin batera haren eduki teorikoa pixkanaka lausotuz joan da —egia esan, aspalditik; ikus Aracil 1979—, behinik behin
|
bi
norabidetan. Batetik, antropologikoki, mikrosoziolinguistikoki eta/ edo soziologikoki gatazkatsuak diren ikuspegietatik erabilera eremu nozioa erasotu eta berraztertu egin da, berekin baitakar komunitate bateko kideak ados egotea eremuen eta barietateen arteko kongruentziari dagokionez (askotan, zaila da adostasun hori lekuan bertan identifikatzea).
|
|
2014
|
|
|
Esaten dizutenean zuri bost axola edo ez zaizula ezer kostatzen, eskatzen dizute ahalegin gehigarri bat egiteko eta ikasi egin behar dugu hori argi adierazten eta aldarrikatzen. Kortesiak
|
bi
norabidetakoa izan behar du eta ez beti norabide berekoa".
|
|
2015
|
|
|
Euskararen erabilerarekin arduratuta dauden gurasoak biltzeko eta antolatzeko ahalegina egiten den kasuetan, kontuan izan behar da
|
bi
norabidetan lan egin dezaketela guraso horiek:
|
|
2016
|
|
|
Geroztik egile askok (Bastardas, 2005, 2009, 2011; Calvet, 1999; Couto, 2007, 2009; Creese et.al., 2010; Fill, 2001; Mackey, 1976, 1994; Mühlhaüsler, 2003; Steffensen, 2014..) ikuspuntu hori jaso eta haren kontzeptualizazioan sakondu dute. Resingerek (2006) azaltzen duen bezala, ekologiaren printzipioa hizkuntzen azterketara ireki zen
|
bi
norabide hauetan: hizkuntzaekologia eta linguistika ekologikoa.
|
|
2017
|
|
|
Hizkuntza sozializazioa
|
bi
norabideko prozesu gisa haurrek gurasoengan duten eragina ere kontuan hartu beharra dago, behetik gorako sozializazioarena alegia (kasares, 2014: 51). literatura soziolinguistikoak eta hizkuntza politikak sozializazioa" kide zailduen"" hasi berriekiko" ekintzatzat hartu izan dute, baina ikerketa berriagoek sozializazioaren izaera elkar eragilea azpimarratu dute, haurrek familiako gainerako kideen sozializazioan parte hartzen baitute (Morris & Jones, 2008:
|
|
2018
|
|
|
Alegia, iparra ongi zehaztu, ondoren horri eutsiko dion estrategia diseinatu ahal izateko. Bidegurutze horretan
|
bi
norabide nagusi eta kontrajarriak antzematen ditugu: iraganeko elebakartasunerantz ala gaur egun hedatzen ari den eleaniztasunerantz abiatu.
|
|
2019
|
|
|
Lehen ez bezala, gaur egun gehiago egiten da euskara arnasguneetako kaleetan bertako etxeetan baino. Ikerketa eremu zabala irekitzen digu joera berri horrek. hipotesi gisa berriro ere, esango dugu alde horren arrazoiak
|
bi
norabidetan bila ditzakegula nagusiki:
|
|
|
Nagusiki idatzitako materialean oinarrituko garenez, garrantzi berezia du bereizteak webeko agerpen pasiboa (irakurtzeko baino ez diren lexikoak, berriak edo literatura klasikoa) eta
|
bi
norabideko erabilpen aktibo asko (sare sozialak, merkataritza eta literatura bizi). tuak %1 azpitik dira, eta wikipedia inkubagailuak (requests for new languages/ wikipedia mandinka, 2013) ez du erakarri bertako hiztun bakar bat ere.
|
|
|
Nagusiki idatzitako materialean oinarrituko garenez, garrantzi berezia du bereizteak webeko agerpen pasiboa (irakurtzeko baino ez diren lexikoak, berriak edo literatura klasikoa) eta
|
bi
norabideko erabilpen aktibo asko (sare sozialak, merkataritza eta literatura bizi). adibide interesgarria da txinera klasikoarena, izan ere, 3.000 artikulutik gertu eta L2 motako 30.000tik gora erabiltzaile izanik, kontuan hartzeko neurriko wikipedia du, nahiz eta ez duen hiztunik; horrela bada, soilik funtzio historikoa edo ondarearen zaintzarenak betetzen dituen hizkuntza da.
|
|
|
Andras Kornai – Hizkuntzen Heriotza digitala egon daitezke adiera tradizionaleko egoera oparoan baina digitalki txiro diren beste hizkuntza batzuk baino. artxibo digitaletan egonik ere hiztunik ez duten hizkuntzak h kategorian (heritage ondare) kokatzen ditugu. aspaldian egoera horretan dauden halako hizkuntza batzuk wikipediara heldu dira, baina soilik dokumentatzeko asmoa duten kasu berriak" wikia" izeneko proiektura mugitu dira egun. artxibo digitalak irauteko helburuarekin sortzen direnez, hizkuntza jakin bat behin ondare (h) egoerara iritsita ezin du egoera hori galdu; digitalizazioaren uholdeak ekarriko du hizkuntza asko motel egoeratik (S) ondare egoerara igarotzera, ageriko presentzia digitalik ez dutelako. Baina mugimendu hori ez da biziberritze moduan ikusi behar,
|
bi
norabideetako komunikazioaren ikuspuntutik behintzat, bi kategoria horietako hizkuntzak digitalki hilda baitaude. hizkuntzen heriotzaren inguruko azterketa guztiek apurtu ezina den oinarri bera dute: komunitaterik gabe biziraupenik ez. darwinek zioenez, Lyell aipatuz," A language, like a species, when once extinct, never(...) reappears".
|
|
|
Beraz, etorri berria herria ezagutzeko eta herrira egokitzeko egiten diren ekintzak, hau da, etorri berriari egiten zaion harrera, oso garrantzitsua da. Gizarteratzea
|
bi
norabideko prozesua da eta gizarte hartzaileak etorri berriei harrera egiten dienean eta aukerak eskaintzen dituenean, gizarteratze positibo bat egiteko aukera gehiago dago. honetarako tresna izan nahi du Auzokok. Saiatu behar gara" giltza sekretua" transmititzen. euskaltegi batean euskara ikasi dezakezu, baina ez da eraginkorra izango euskara duen jendearekin hitz egiteko aukera ez baduzu. euskararen bidezko elkargunea da Auzoko.
|
|
2021
|
|
|
Ailegatu berritan, lehenengo une horiek berebiziko garrantzia dute herrian txertatzeko, are gehiago sare sozial propiorik ezean. Harrera sozializazio prozesuarekin parekatzen da,
|
bi
norabidetakoa izaki, eta arreta paratzen da gizarte hartzailearen egitekoan (orain arte ez bezala): herritarrak eta eragileak harreragintza horretan inplikatuz gero, gizarteratze hori arrakastatsuagoa izanen da.
|
|
2022
|
|
|
Hala eta guztiz ere,
|
bi
norabidetan eman zen aldaketa izan zen. Hau da, Herri Batasunak ere, eta 1998 urteko" Bai euskarari" kanpaina aprobetxatuz, K19 an ageri den" euskararen ikurra" atera zuen.
|
|
|
Testuinguru horrek,
|
bi
norabidetan lan egitera behartzen gaitu eremu sozio-ekonomikoan euskararen normalizazioa gauzatze aldera. Batetik, enpresek egun dituzten kudeaketa ardura nagusietara egokitutako euskararen inguruko diskurtso eta argudio multzo bat eraiki behar du.
|
|
|
Eralan5 egitasmoaren baitan finkatutako helburuak, hain zuzen, aipatutako
|
bi
norabideetara zuzendu dira:
|
|
2023
|
|
|
Horrekin batera, oinarri boluntarioz eta euskara elkarteen babesean sortutako jarduera batzuk
|
bi
norabidetan garatu dira: profesionalizaziorantz eta euskara elkarteetatik aldentzera.
|
|
|
AEDren sorreratik bertatik
|
bi
norabidetan zehaztu ziren elkartearen eginkizunak. Iñaki Mendigurenek AEDren sorreraz idatzitako Jazten aldizkariko artikuluan ondokoa azaltzen zuen:
|
|
|
Integrazio kulturala gerta dadin bertako kulturarako irisgarritasuna erraztu eta sendotzea kontuan hartu behar da. Kasu honetan,
|
bi
norabideko kanalak erabiltzea ezinbestekoa da kultura eta hizkuntza artekotasunaren ikuspegitik, joan etorriko zubiak eraikitzeko. Eta horrela ahalbidetu daiteke, hain zuzen, integrazio soziolinguistikoa.
|