|
2017
|
|
|
Maliko hirietan hiriena gogoan nabil, hamar urte bete nituenean Parisko osabak Voyage à Tombouctou izeneko
|
bi
liburuak oparitu zizkidanetik. Bere bidaia xeheki idatzi zuen René Caillé() mandingaren lurretatik bizirik ateratako lehen europarra zen.
|
|
|
Egun hauetan irentsi ditut
|
bi
liburuak. Hasi eta bukatu.
|
|
2018
|
|
|
Isegawak
|
bi
liburu argitaratu ditu: Abessijne kronieken (Abisiniako kronikak, 1998) eta Slangenkuil (Sugegorri habia, 1999), biak Aminen erregimenari buruzkoak.
|
|
|
Uztailaren 4rean etorri eta irailaren 6an joan zen. Bertan bizi zelarik,
|
bi
liburu eta hainbat hitzaldi idatzi zituen. Gero bere laguna eta maisua Ralph Waldo Emerson en etxea eta familia zaintzera joan zen, Emersonek atzerrian hitzaldiak ematen zituen bitartean.
|
|
2019
|
|
|
Ondoan unisex arropa denda. Gero, tabernak zetozen, eta
|
bi
liburu denda, bata bestearen aurrez aurre. Aurrerago, jaki saltoki bat, eta, haren aitzinean, erakusleiho kuriosoa zuen zuloan, bizitza nekez aurrera ateratzen zuen okina.
|
|
|
Horrelako zaharkeria hartzaile franko bada sasietan. Oizu,
|
bi
liburu zuretzat! Sosez okituko zara...
|
|
|
Arestian aipaturiko
|
bi
liburu horiez gain, Francisque Michel-ek euskal gaietan oinarritutako hirugarren liburu bat plazaratu zuen 1859an, Le romancero du Pays Basque izenaz bataiatu zuena.
|
|
2020
|
|
|
Izango da gehiago noski, baina ez dut gogoan gurean:
|
bi
liburu bakarrean, edo liburu bakarra bitan. Hartzen duzu alde batetik eta portada bat Ramiro Arrueren" Erromerian" margoarekin, izenburu bat Ipuin euskaldunak, egile bat Iban Zaldua.
|
|
|
Obra laburreko autore, bederen, honezkero aipatu dizkiogun
|
bi
liburuez gain, badu beste bat, aurrekaria, estreinakoa: Akaso.
|
|
|
Labur, Azurmendi, distirant, bere onenean. Esan daiteke, beraz,
|
bi
liburu direla bakarrean. Bukatu aurretik, ordea, Azurmendiren azken gomendioa:
|
|
|
Hogeita bost urte literario bete ditu, beraz, Karlos Linazasorok. 1991n argitaratu baitzituen estreinako, ez bat,
|
bi
liburuak. 1991ko urrian Udazkeneko karabana erratua, eta aurretik, ekainean, Eldarnioak.
|
|
|
Lehen hizpide hartu ditudan
|
bi
liburuak direla eta, denetatik entzun eta irakurri behar izan dugu. Jende guztiari ez zaio beti gustatu papereratu duguna.
|
|
|
Erdara gurea? ...Nafarroa euskalduna nola espainoldu zuten konkistatzaile gaztelauek; eta beste euskal lurralde guztietako hainbat lekukok ere kontatu zigutek, ba, nola erabili izan den eraztuna eta makilatxoak eta antzeko zigorrak euskara umeen ahotik baztertu eta arlote konplexu alimalekoa kaskezurrean sartzeko bertako elitearen konplizitate handiarekin, eta erdara geure egiteko behartzeko, eta J.M. Torrealdaik
|
bi
liburutan ere azaldu ziguk, ba, xehetasunez, zer nolako trikimailu erabili dituzten espainolek euskara debekatzeko eta euskaldunak lotsarazteko, batzuek sotilagoak eta beste batzuk ankerragoak..., eta, halere, euskaldunok jasan dugun gutxiespen eta bortxa hori guztia gorabehera, hori gehiago salatu eta justizia eta erreparazioa galdegin gabe, erdara ere geurea delako horrekin jarraitzen duzue?...
|
|
|
Ildo horretan, Nafarroan, beharrik, artxibo askotxo eta historialari asko samar ere baditugu, eta horietako bat Peio J. Monteano da. Lehenago Nafarroako erresumaren konkistaz bezala, azken bi urtean Nafarroako hizkuntzak jo ditu begiz, guztien gainetik dokumentu idatzietan apenas arrastorik utzi ez duen gure hizkuntza ikus edo irakurrezina, eta euskarak XV. mendetik XVIII.era bitartean Nafarroako gizartean izan duen presentziaz
|
bi
liburu atera ditu oso izenburu esanguratsudunak: El iceberg navarro eta La lengua invisible.
|
|
|
Segur aski ez, handik honako mendeak ez dira alferrik igaro, eta bereziki 36ko gerra, baina ezagutza horrek ez luke pittin bat bada ere lagunduko euskara beste modu batera ikus dezaten, aspaldiko arbasoen hizkuntza gisa, eta ez ote luke lagunduko poxi batean eremu ez euskaldunean ere ofizialtasunaren eskaria indartzeko? Bestetarako balioko ez balu ere, euskaraz (nagusiki) mintzo ziren herrietan nola gertatu den hizkuntza ordezkapena hobeki barrentzeko aukera ematen digute aipatu ditugun
|
bi
liburuetan dauden datu egiaztatuek, eta, gainera, erraz eta oso gustura irakurtzen dira oso ondo idatziak daudelako.
|
|
|
XVIII. eta XIX. mendeetan euskarak atzerakada gogorra jasan zuen, eta zer esanik ez XX. mendean 36ko gerraondoan, gutxi asko irakurle guztiek ezagutzen dituzten arrazoiengatik (administrazio espainola, irakaskuntzaren hedapena eta apaiz eta mojen kolaborazioa erdalduntzean) baina XVIII. XIX. mendera arte nola eutsi zion gogor jakiteko primeran datoz Monteanoren
|
bi
liburu hauek. Gomendatzen dizkizuet udarako.
|
|
|
zer idatzi ote du egun katalanen presidentea denak? Azken egunotan haren
|
bi
liburu irakurririk eta haren biografia gaingiroki ikasirik, miresmena sentitu dut, eta kontrastez edo EAEko lehendakarien soslai kulturalaren galdera sortu zait gogoan; gurutzaketa horren emaitza duzue idatzi hau.
|
|
|
Biak gomendatzen dizkizuet. Ez nago haren iritzi guztiekin ados, baina nazionalismoaz hauteskundeetan ohikoa den propagandaz harago, merezi dute
|
bi
liburu horiek irakurtzea.
|
|
|
Gorago esan bezala, hauteskundeen zikloak, hauteskunde noriak ez du hausnarketa politikorako abagune egokirik eskaintzen. Gomendatu dizkizuedan
|
bi
liburuak egokiagoak dira horretarako.
|
|
2021
|
|
|
Hurrengo liburuetan Azenari heldu bat azalduko da beste pertsonaia askoren aurkezpena egiteko. Hala ere, hurrengo beste
|
bi
liburuetan luzatuko da garai hartako bizitzari buruzko kontakizuna. Gaztela, Leon eta Baskoniako historian murgildu nahi izan dugu Nafarroako historian hain garrantzitsuak izan diren Antso Gartzes Nagusiaren erregetza eta erresumaren banaketaren auzian murgildu nahian.
|
|
2022
|
|
|
Singhen lehen
|
bi
liburu haiek EQUILIBRO klubaren katalogoan zeuden. Hilero jasotzen nuen, etxean, katalogo dotore eta oparo bat.
|
|
|
Gero, hilero eskatu beharreko hiru liburuetatik bi soilik ordaindu. Hiruetatik gehien balio zuten
|
bi
liburuak. Hurrengo uztaila arte, gutxienez.
|
|
|
Hurrengo liburuetan Azenari Enekones heldu bat azaltzen da bertze pertsonaia askoren aurkezpena egiteko. Nolanahi ere, lehenengoaz gainera, bertze
|
bi
liburuetan luzatuko da garai hartako bizitzari buruzko gorabeheren kontaketa. Gaztela eta Leoneko erresumaz gain, Baskoniako historian murgilduko gara, hain garrantzitsuak izan ziren Antso Gartzes Nagusiaren erregetza eta erresumaren banaketaren auzian murgildu ahal izateko.
|
|
|
paper sorta bat,
|
bi
liburu eta hiru arkatz mahaigainean,
|
|
|
Saiakera onak leitzeko aukera eskaini digun bat, handiena, nire iritzi apal edo harroan, Joxe Azurmendi. Haren
|
bi
liburu ederretan oin harturik, honako artikulu hau, eta hurrengo beste bat, eskaintzen dizkizuet.
|
|
|
Eta hori ez da guztia. Zenbateraino zabalduko dira
|
bi
liburuok; bata, Ricardo Urrizola Uhalderena, eta bestea Alberto Barandiaran Amillanorena. Ikastetxeetan ez; argitaletxeek lan itzela egiten ez badute, oso zaila da.
|