|
2013
|
|
|
Hiztegiak eta Corpusak, Gramatika, Dialektologia, Onomastika, Literatura, Arauak, Euskararen sustapena, argitalpenen bertsio elektronikoak, eta, azkenik, Jagonet galde erantzunak zalantzak argitzeko Euskaltzaindiaren zerbitzua. Ondo gogoan dut Miren Azkaratek eta biok zenbat aldiz errepikatu behar izan genuen Jagon Sailetik Euskaltzaindiak Interneterako jauzia eman behar zuela, bai eta
|
beste
hizkuntza batzuetan garai bertsuan sortzen ari ziren testuen corpusak gurean ere egitea ezinbestekoa zela, nahiz eta ekimen hori nik nahi baino gehiago berandutu zen.
|
|
|
Irizpide literarioetara jotzea dirudi egokiena, modu hertsian hartu barik horratik. Testu profanoen esparrua gaindituz,
|
beste
hizkuntza batzuetan ere ondu izan dituzten eta literaturaren historietan tokia izan ohi duten testu tipo erlijioso erabakigarrienak alde batera utzi gabe: dela biblia itzulpena, direla aszetikak edo mistikak eskainitako fruiturik funtsezkoenak...
|
|
2014
|
|
|
biek ere beren hizkuntza ofizialak sustatzen dituzte (gaztelania/ espainola eta frantsesa, hurrenez hurren). Baina desberdin jokatzen dira nolako politika ezarri behar den beren lurraldeetako gutiengo hizkuntzekin (eta
|
beste
hizkuntza batzuekin batean, gutiengo hizkuntza bat, bai Espainian eta bai Frantzian ere, euskara da). Horrek sortzen du lehenengo desberdintasuna, estatu bakoitzeko legediaren mailatik abiatuta.
|
|
|
Lehenengoan (17 taulan) agertzen da eskaintzen diren irakasgai desberdin guzien kreditu kopurua: 22.324 kredituetatik euskaraz %80tik goiti eskaintzen da (gaztelaniaz %89? 3, batzuk
|
beste
hizkuntza batzuetan ematen baitira). Beste taulan (18zenbakiduna) kredituak agertzen dira baina ikasgai motaren arabera:
|
|
|
Alde batetik, ikasgeletan hizkuntza gehiago ageri da: bi hizkuntza ofizialak ditugu alde batetik, proportzio desberdinetan agertzen direnak Euskal Herriaren eskualde desberdinetan, beren aldaera estandarrean edo/ eta (euskararen kasuan behinik behin) dialektoetan; bestetik,
|
beste
hizkuntza batzuk agertzen dira geletan immigrazioaren ondorioz, eta, gainera, etorkinak oso testuinguru kultural eta linguistiko desberdinetatik datoz, bai beren artean eta baita lehenago Euskal Herrian ziren beste hizkuntzen aldean. Errealitate berri horren aurrean hezkuntza sistemak erantzun bat artikulatu behar du eta hartarako ez da lehenagotik eredurik zuzenean aplika daitekeenik egoera berrian.
|
|
2017
|
|
|
Izenaren esparrura goazela, egun nahiko onartua dago (Abney 1987, Artiagoitia 1998, Artiagoitia 2012) euskararako zein
|
beste
hizkuntza batzuetarako determinatzaile sintagma bat eduki badaukagula eta hori onartuta mintzatuko gara aurrerantzean atal honetan. Esana dugu hala ere lan honek ez duela teoria ekarpenik egingo, eta determinatzaile sintagmaren existentzia onartuta, determinatzailearen ageriko agerpenaz baizik ez gara mintzatuko.
|
|
|
Bai kasu honetan eta bai gainerakoetan ere, sakon aztertzeke daude oraindik euskal erakusle atxikigabeek edo atxikiek hartzen dituzten balio deiktiko anaforikoak, eta mugatzaile atxikiak hartzen bide duen irakurketa ez deiktikoa. Izan ere, euskararen historian zein
|
beste
hizkuntza batzuen historian gertatu den erakusle/ mugatzaile gramatika aldaketek, fonologiaz gain, balio deiktiko anaforikoen gorabeheretan ere oinarritu behar izan dute halabeharrez: irizpide hori besterik ez dugu, erakuslea artikulu bilakatu dela?
|
|
2018
|
|
|
romance [en] vascuence. Taulako romance horiek guztiak Eliza katolikoaren ospakizunen inguruan antolaturiko lehiaketa poetikoen emaitzak dira (academia, certamen edo justa gisakoak), eta denetan euskaraz idatzitakoak gaztelaniaz eta
|
beste
hizkuntza batzuetan idatzitakoekin batera bildu eta argitaratu ziren. Funtsean bilduma horietako poema guztien egitekoa bat bera zen:
|
|
|
Euskaratik
|
beste
hizkuntza batzuetara itzulitako lanei dagokienez, 3 lan baino ez dira ageri Nor da Nor datu basean7 aztergai dugun garairako: Buenos Airesko Ekin argitaletxean Jorge Riezuren Flor de canciones populares vascas, batetik, eta Rene Lafonek frantsesez emandako La jeunesse d’Oihenart en vers basques (Arnaud Oihenart) eta Les premices de la langue des basques (Bernard Etxepare), biak ere Euskalerriaren Adiskideen Elkarteak argitaratuak.
|
|
|
zentsura pasatzeko edo zentsuratua izateko itzulpena zen bitarteko (testuen kasuan, esaterako, dela testuak ele bitan aurkeztu behar zirelako zentsura prozesura, dela testuen itzulpena aurkeztu behar zelako edo dela zentsoreak itzultzailearena egiten zuelako zentsura prozesuan). Esango genuke, gainera, horixe bera dela euskal esparruan bizi izandako zentsuraren ezaugarri behinenetako bat (Espainiako
|
beste
hizkuntza batzuek zerabiltzatenen aldean).
|
|
2019
|
|
|
40 Ohar bedi (cf. Lakarra 2018a, prest a) plurala (de/ te/ e) eta ‘inperfektiboa’ (te Ad.Iz.) ere jatorri beretik atera litezkeela(* eden ‘FINISH’) euskaraz zein
|
beste
hizkuntza batzuetan. E1 ek galdetzen duen lerro hauetan aipatu ahoskabetze guztien azken jatorria (testuinguru fonetiko erregularra) berbera bide da (txistukari ondokoa, diptongo ondokoak kronologia berriegia bide luke); ez da ahazteko, halere, analogiaren oinarrizko ondorioa (forma berriak funtzio nagusia hartzen duela eta zaharra bigarren mailakoetan baztertua gelditzen dela Kurylowiczek eta irakatsi legez), morfologizazioaz geroztik horrek baitu markatuko alomorfoen distribuzioa, ez hasierako testuinguru fonetikoak. diakronikorako izan dezakeen egiteko eta interes metodologikoaren adibideak eman dira.
|
|
|
Egoera honetan paradigma estandarraren abaroan" egonean goxo" jarraitu beharrean, aurrera egin asmoz aurkeztu genuen gure egitasmoa 2009ko martxoan Euskaltzaindiak Urkiolan egindako XVI. Barne Jardunaldietan; ondoko urteotan ez EHHE osoa familia eta hitzetik gorako,
|
beste
hizkuntza batzuetakoen antzeko hiztegi historiko etimologikoa, baina bai hori noizbait atondu ahal izateko abiapuntu eraginkor behar zuen izan gureak. Horretarako eta lehen urrats gisa," 100 bat hitzetako prototipoa zeinetan honelako lan batek aurkezten dituen arazoez eskarmentua harturik zabalago horren muinaren zirriborroa izango dugun, mikroeta makroegiturazko arazo nagusiak, horientzat ereduak, sarreren hautaketarako irizpideak, barneko diseinua, horietako azpiatalak betetzeko etxeko eta kanpoko bibliografia, etab. landu [ko ditugu]" genioen 2009ko txostenean.4 Ondoko plangintzetan, 200 familiatako egitura hartu genuen oinarrizko helburutzat eta hori ipartzat dugula aritu gara aldi honetan.
|
|
2020
|
|
|
Euskara, oro har, eremu jakin batzuetan baino ez da erabili; adibidez, etxeko erabilerara mugatua izan da askotan. Hizkera maila jasoago edo formalagoetarako estilorik ere ez da garatu denbora tarte luzean,
|
beste
hizkuntza batzuek (gaztelaniak eta frantsesak azkenaldian) bete baitituzte euskararen barnean estandarrari legozkiokeen esparruak (Oñederra eta beste 2015: 507).
|
|
|
ahal, al, bide, ei, omen eta ote. Horiek
|
beste
hizkuntza batzuenekin erkatuz gero, desberdintasun nabarmen bat azaleratzen da: hizkuntza artean zilegi da perpaus berean partikula bat baino gehiago agertzea; euskaraz, ordea, ez.
|
|
|
Euskaraz dagoen bateraezintasun hori zerk eragiten duen, hots, sintaxiak ala semantikak, ez dago argi;
|
beste
hizkuntza batzuei begiratuz gero, murriztapen sintaktikoak nahiz semantikoak leporatzen dizkiote kontu horri. Hau adibidez adierazteko lan bi hartuko ditut abiapuntu:
|
|
|
Horrez gain, interpretazioaren aldetik ere ezkongarriak izan behar dute partikulek, perpaus berean batera agertu ahal izateko, eta oraingo kasuan badira. Egia esan, aurretik aditzera eman dudan bezala, egoera hau ez da batere bitxia
|
beste
hizkuntza batzuei erreparatzen badiegu, hizkuntza gehienetan ohikoa baita partikula modal bi aldi berean erabiltzea, are gehiago izaera pragmatiko desberdinak dituzten kasuetan, horietako bat galdera partikula eta bestea epistemikoa edo ebidentziala direnean, alegia. Egoera horixe dago (22) adibideetan.
|
|
|
Mitxelenak (1981) 9 esan zuen oso gai konplikatua zela, ez zuela modurik ikusten argibideren bat emateko. Baina gaur egun foco de la negacion, foco de la informacion terminoak erabili dituzte
|
beste
hizkuntza batzuetan. Beraz, ezezko perpausetan ere, inguruko hizkuntzetara
|
|
|
Grekoa edo latina deskribatzeko pentsatu zituzten erregelek, jakina, arazo ugari sortzen zuten euskara bezalako hizkuntza bat deskribatzeko, baina hori zen eskura zuten metodologia. Larramendik aitortu du euskara asko aldentzen dela
|
beste
hizkuntza batzuetatik, baina, aldi berean erakutsi nahi du euskara" sartzen dela" beste hizkuntza batzuetako kategorietan (Gomez 1991).
|
|
|
Grekoa edo latina deskribatzeko pentsatu zituzten erregelek, jakina, arazo ugari sortzen zuten euskara bezalako hizkuntza bat deskribatzeko, baina hori zen eskura zuten metodologia. Larramendik aitortu du euskara asko aldentzen dela beste hizkuntza batzuetatik, baina, aldi berean erakutsi nahi du euskara" sartzen dela"
|
beste
hizkuntza batzuetako kategorietan (Gomez 1991).
|
|
|
XIX. mendearen erdialdetik aurrera, gramatika historiko konparatzailea nagusitu zen Europan. Eta" hizkuntzalaritza berriaren ekarpenekin, hizkuntzaren sailkapen tipologikoarekin batik bat, erabat aldatu zen euskararen eta
|
beste
hizkuntza batzuen arteko erkaketa saioen ikuspegia" (Gomez 2006: 145).
|
|
|
Euskararen baliabideen berri ematea dagokigu guri. Baina gaur onartzen da hizkuntza bakoitzak dituela bere baliabideak informazioa kudeatzeko, eta, hor, gutxienez ingelesez, eta
|
beste
hizkuntza batzuetan, aipatzen dira topic fronting, left dislocation eta cleft sentences, eta antzeko terminoak. Ondo ulertzen ez badugu horiek zer diren, euskaraz ere nekez egingo dugu deskribapen onik, beste hizkuntza batzuekin konparazioak egiteko balioko digunik.
|
|
|
Baina gaur onartzen da hizkuntza bakoitzak dituela bere baliabideak informazioa kudeatzeko, eta, hor, gutxienez ingelesez, eta beste hizkuntza batzuetan, aipatzen dira topic fronting, left dislocation eta cleft sentences, eta antzeko terminoak. Ondo ulertzen ez badugu horiek zer diren, euskaraz ere nekez egingo dugu deskribapen onik,
|
beste
hizkuntza batzuekin konparazioak egiteko balioko digunik. Beraz, horrek guztiak eskatzen du terminologia egokitzea eta jakitea guztiok kontzeptu berak erabiltzen ari garela, eta modu bertsuan ulertzen ditugula kontzeptu horiek.
|
|
|
esku-lan (trabajo manual/ travail manuel), aho literatura (literatura oral/ litterature orale), ekonomi teoria (teona economica/ theorie economique), etab. Bide honi eutsi behar litzaioke orain ere, ahal den guztian, erdal hitz moldaera arrotzen menpekoegi bizi nahi ez badugu". Horretaz asko ikertu eta argitaratu da
|
beste
hizkuntza batzuetan. Gure artean, besteak beste, hor daude Igone Zabalaren (1997) 13 eta Xabier Artiagoitiaren (2002) 14 lanak.
|
|
2021
|
|
|
Euskarak hezkuntza arautuan duen ibilbidean etengabeko kezka izan da eta da zer modutan jorratu behar den hizkuntza aniztasuna. Testuinguru linguistiko ezberdinetatik datozen haurrak euskara zer modutan barneratuko duten (murgiltze ereduan edo modu bereizian), zer adinetan den egokiena
|
beste
hizkuntza batzuekin harremanetan hastea, nola lortu hizkuntza jakin baten erabilera testuinguru jakin batzuetan horiek denak eztabaidagaiak dira gaur egun.
|
|
2022
|
|
|
John Walshek ahotan du Europako Mendebaldeko beste hizkuntza gutxituen bilakaera. Liburuan, behin baino gehiagotan aipatzen da
|
beste
hizkuntza batzuek, autonomia politiko mugatuagoa izanda ere (galesa, katalana, euskara...), irlanderak baino" arrakasta" handiagoa izan dutela. Ez dagokit hemen horretan sakontzea; gai korapilatsua da eta azterketa serioa egin litzateke.
|
|
2023
|
|
|
ahotsa. Azken batean, idazleek
|
beste
hizkuntza batzuetan ahotsa izateko erabiltzen dituzten estrategiak hartu dira hizpide orriotan. Ahotsa, idazle batek bere barrua adierazteko daukan tresnarik behinena.
|