|
2009
|
|
|
Kanpaina ahalik eta gehien zabaltzeko, Interneten www.fuives.com webgunea sortu dute: Oraindik katalanez bakarrik dago, baina
|
beste
hizkuntza batzuetan ere egoteko lanean gabiltza, adibidez Euskal Herritik ere laguntza eman ahal izateko.
|
|
|
Emanaldi batzuk besteak baino egokiago dira, era berean, eta Eurovisionek bereziki egokia dirudi kontu honetarako. Ez bakarrik euskaraz Euskovision en, beste batzuk ere egin ziren
|
beste
hizkuntza batzuetan: grekeraz; portugesez (Brasildik!); alemanez; ingelesez oso interesgarria egin zuten Eurout.org webgune lesbikoan, eta konturatu ginen gurea egiten ari ginen bitartean.
|
|
2010
|
|
|
Ez da erronka txikia, batez ere literatura txikia izaki, eta hartarako leiho zabala da Frankfurt, munduko liburu azokarik garrantzitsuenetakoa baita. Gero eta euskarazko literatur lan gehiago itzultzen dituzte
|
beste
hizkuntza batzuetara, eta idazleentzat ez ezik, oro har euskal literaturarentzat ere onuragarria da, jakina. Baina literatura beste baldintzatzaile batzuen mendeko ere bada, hala nola merkatuarena; izan ere, balio literarioa eta errentagarritasuna sarritan ez dira bateragarriak.
|
|
|
Oposizioek (EPE), berez, baldintza berdinak ezartzen dituzte (antzinatasuna, prestakuntza, euskara eta
|
beste
hizkuntza batzuen ezagutza...) interesatuen artean dauden desberdintasunak agerian uzteko, desberdintasunen arabera aukeratzen baita. Herritarrei zerbitzu egokia emateko egokienak aukeratu behar dira.
|
|
2013
|
|
|
Karmelek askotan azpimarratu du hizkuntzalaritza eta hizkuntzen tipologia ezagutu beharrekoak direla euskara sakonki aztertzeko. Haren ustez, euskarak bere nortasuna du baina antzekotasun handiak ere baditu Europako
|
beste
hizkuntza batzuekin. Karmele nortasun handiko emakumea izan da, bide berriak urratu dituena Unibertsitatean eta euskararen irakaskuntzan.
|
|
|
Helburu moduko bat da, bai, baina gehiago da arimarako kontu bat beste ezertarako baino. Eta gure kasuan are zailagoa da profesionaltasuna, gainera,
|
beste
hizkuntza batzuek baino irakurle gutxiago ditugulako. Baina horregatik izan zen mugarri bat Obabakoak. Militantziaz eta gogoaz aparte, beste zerbait egin zitekeela erakutsi zuelako.
|
|
|
Galaxia Gutenberg argitaletxeak 1935 eta 1977 bitartean Oterok ekoitziriko lana kaleratu du liburuki batean. Sabina de la Cruzek eta Mario Hernandezek apailatu dute bilduma, zeinak poetaren hamabi poema liburuak (haietarik zortzik Otero bizirik zela ikusi zuten argia, eta gainerako laurak, hura hil ostean), 1942 eta 1946 bitartean idatziriko poema argitaragabeak,
|
beste
hizkuntza batzuetako poeten bertsioak, elkarrizketak eta adierazpenak biltzen dituena.
|
|
|
Hiriak 852.438 biztanle ditu, eta etxe kopurua bera da ia ia. Bidean, emakume indigena gonadunak daude bazter guztietan; haietako asko gaztelaniaz hizketan, eta beste gutxi batzuk,
|
beste
hizkuntza batzuetan. Kitxua eta aimara dira hizkuntza horiek, gaztelerarekin batera, hirian (eta herrialde osoan) ofizialak diren bi hizkuntzak.
|
|
|
1949a zen. Kooperatiba batzuetan agiriak euskaraz eta gaztelaniaz egiten zituztela ikusirik, horren kontrako agindu bat argitaratu zuten, esanez «erabat debekatuta» zegoela gaztelania ez
|
beste
hizkuntza batzuk erabiltzea enpresen izenetan eta agiri guztietan.
|
|
2014
|
|
|
Eleaniztasuna normala den herrietan, normala da hizkuntza batetik bestera ibiltzea, nahastea. Euskara
|
beste
hizkuntza batzuekin beti erabili dugu, eta erabili dugu; euskara beti egon da hizkuntza ukipen egoeran, eta, gaur egun, ez da errealista elebakartasunari buruz pentsatzea. Hizkuntzak ezin ditugu kaxatan sartu.
|
|
2016
|
|
|
Ekintzaileak behar dira Euskal Herrian, baina, ahal dela, euskaraz ekingo dutenak.Euskaraz ekiteak zailtasun gehigarria al dakar. Ekintzailea ohituta dago mota horretako proiektuetan murgiltzera. Gazteleraz ekiten badu ere,
|
beste
hizkuntza batzuk gehitu dizkio. Edozein enpresa ekinbidetan hizkuntzak kudeatu ditu.
|
|
|
Edozein enpresa ekinbidetan hizkuntzak kudeatu ditu. Zergatik ez ekin euskaraz, eta gero
|
beste
hizkuntza batzuk bere barnean hartu. Ekintzaileak asmoa izan arren, finantzaketa du. Nola dago alor hori. Aurtengo azokan arlo hori landuko dugu, 2014koan gaia atera zelako.
|
|
2017
|
|
|
Beldurrik gabe erabili zuen, beraz, zein erlatiboa edo zeinismoa.Bere inguruko eguneroko euskaran ez zuen Sarasolak halakorik entzuten, jakina; idazle klasikoengandik zuen ikasia erlatibozko esaldiak osatzeko modu hori. Baina bazekien
|
beste
hizkuntza batzuetan horren antzeko soluziobideak erabiltzen zirela, hizkuntzaren eguneroko erabileretatik apartekoak haiek ere, konplexutasun maila batetik gorako testuetan, esaldi batzuetan sortutako premiei hobeto erantzuteko. Horregatik, espero zuen euskaraz ere bide arrakastatsua izango zuela etorkizunean zeinismoak, normaltasun osoz txertatuko zela erabilera batzuetan, eta horrek zalutasuna emango ziola hurrengo urte eta hamarkadetan euskal prosari.Gaur egun, 45 urte geroago, orduan bezala, Sarasolak uste du euskarak zeinismoaren beharra daukala, ez ahozko eguneroko erabilerarako, baina bai konplexutasun maila batetik gorako testuetarako.
|
|
|
Egungo Testuen Corpus ean arakatzea aski da, ordea, Sarasolak berak liburuan esaten duenez, egiaztatzeko zeinismoaren erabilera ez dagoela oso zabaldua. «Maiztasun ez txikiz» darabilten idazle eredugarrien zerrenda bat ematen du liburuan, eta ez da zerrenda labur laburra ere, baina argi dago maiztasun txikiz darabiltenena egin balu askoz ere leku handiagoa hartuko ziokeela.Zergatik ezin izan du egin euskarak
|
beste
hizkuntza batzuek naturaltasun osoz egin duten bidea. Hizkuntza gutxitua delako, seguru asko.
|
|
2020
|
|
|
euren film ia guztien jatorrizko bertsioa euskaraz da. Baina errentagarriak izan daitezen eta ibilbidea izan dezaten,
|
beste
hizkuntza batzuetara itzuli behar izaten dituzte. Halaber, sarritan, errentagarritasuna lortzeko, koprodukzioak egiten dituzte beste herrialde batzuekin; esaterako, Dibulitoonek Errusiarekin ekoitzi zuen Yoko eta Lagunak telesaila (2015).
|
|
2021
|
|
|
Arrakastaren idealizazioak, bestalde, euskal artista asko
|
beste
hizkuntza batzuetan abestera eraman ditzake, eta hori ere gertatzen ari den fenomenoa da. Nire iritziz, sintoma hori ez da txarra bere horretan; baina hizkuntza aldaketa hori arrakastaren izenean egiteak (nahiz eta altuan esango ez duten), horrek bai ematen didala tristura.
|
|
|
Ez bakarra: bata urdinez tenperatura hartu digunari azaldu diot herrialdera iritsi berriak garela,
|
beste
hizkuntza batzuk dakizkigula ingelesa baino hobeto... eta hark erantzun: lasai, ingelesa ez da nire ama hizkuntza ere.
|
|
|
Krak ek baditu esanahi gehiago
|
beste
hizkuntza batzuetan ere.
|
|
|
Disneyren filmak islandieraz estreinatzen dira zinema aretoetan (Islandian dena azpidazten da, umeentzako filmak dira salbuespena bikoizketan), baina ezin dira euren telebista katean ikusi. Antzeko egoeran dauden
|
beste
hizkuntza batzuetako herritarrek salaketarekin bat egin zuten.
|
|
|
Plató deitu diote sorkuntza honi, gaztelaniazko azentu marka eta guzti, zineman eta telebistan erabiltzen diren estudio handiei erreferentzia eginez, baina argi dago Antzinaroko filosofoaren izenari egindako keinu bat dagoela izenburuaren atzean. Bestetik, gaztelaniaz gain
|
beste
hizkuntza batzuk entzun ditugu emanaldian zehar eta kaskoak jantzita —euskara, ingelesa eta frantsesa gutxienez—, haietariko batzuk aldi berean baina era bereizgarrian eman direnak.
|
|
2022
|
|
|
«Familiek oso argi daukate irakats hizkuntza katalana dela, familia bakoitzaren ama hizkuntzak alde batera utzi gabe». Haiei ere hizkuntza horretan hitz egiten diete, eta aldatzeko eskatuz gero soilik jotzen dute
|
beste
hizkuntza batzuetara, «baina beti katalana erreferentzia gisa edukita». Katalanezko murgiltze sistemaren abantailez mintzo da Franquesa ere:
|
|
|
«Ohartu dira ereduak hauspoa hartuko zuela, eta ezin izan dute jasan. Badakite euskarari gehien kalte egiten diona
|
beste
hizkuntza batzuekin nahastea dela, eta horregatik egin dute».
|
|
|
Hizkuntzari dagokionez, EHUren oharraren arabera, gradu guztiak euskaraz nahiz gazteleraz egin daitezke. Gainera, nabarmendu dute
|
beste
hizkuntza batzuetan egiten duten eskaintza ere gero eta handiagoa dela: Business and Economics gradu bikoitza ingelesez ematen dute; Lehen Hezkuntzako irakasle izateko ikasketak eredu hirueledunean egin litezke Gasteizen eta Bilbon; eta Bilbon aukera hori dute Haur Hezkuntzako irakasle izateko graduan ere.
|
|
|
Business and Economics gradu bikoitza ingelesez ematen dute; Lehen Hezkuntzako irakasle izateko ikasketak eredu hirueledunean egin litezke Gasteizen eta Bilbon; eta Bilbon aukera hori dute Haur Hezkuntzako irakasle izateko graduan ere. Gainera, unibertsitatearen esanetan, «gradu gehienek» ingelesezko irakasgaiak dauzkate —800 baino gehiago dira—, eta
|
beste
hizkuntza batzuetan ere ematen dituzte 180 irakasgai inguru.
|
|
|
Ordenantzak dio euskaraz idatziko direla okupatutako eremuan jendearen eskueran eta bistan jartzen diren elementu guztiak: menuak, prezioen zerrendak, kartelak, eskaintzen oharrak, arbeletako oharrak… Euskaraz ez ezik,
|
beste
hizkuntza batzuetan ere idatzi ahal izango dira, baina, elementuak hizkuntza batean baino gehiagotan jartzen badira, euskarari lehentasuna eman zaio: hurrenkeran, tamainan…
|
|
|
Netflixek euskarara bere kabuz bikoiztuko duen aurreneko filma da The Sea Beast, eta uztailaren 8an estreinatuko dute mundu osoan. Katalanera, galegora eta
|
beste
hizkuntza batzuetara ere bikoiztuko dute. BERRIAk jakin duenez, Bilboko Mixer enpresan ari dira film hori euskarara bikoizten.
|
|
|
Netflixek euskarara bere kabuz bikoiztuko duen aurreneko filma da The Sea Beast, eta uztailaren 8an estreinatuko dute mundu osoan. Katalanera, galegora eta
|
beste
hizkuntza batzuetara ere bikoiztuko dute. Bilboko Mixer enpresan ari dira film hori euskarara bikoizten.
|
|
|
Zer gertatzen da hor, orduan? Leku izen guztiak ez direla berdin idazten hizkuntza guztietan, eta fenomeno orokorra dela leku izen batzuek (garrantzitsuenak edo ezagunenak), jatorrizko izenaz gainera, beste izen batzuk edo jatorrizko izen horren aldaera batzuk izatea
|
beste
hizkuntza batzuetan. Izen horiek exonimoak dira.
|
|
|
Eta Kiev izen nagusietakoa da, Europako hiririk eta hiribururik handienetakoa baita. Horregatik, ez da harritzekoa aldaerak izatea
|
beste
hizkuntza batzuetan. Horrek ez du esan nahi, ordea, Kiev forma aldaezina denik eta nahitaezkoa denik horrela erabiltzea, baina bai kontuz aztertzeko kontua dela eta ez presaka erabakitzekoa une jakin bateko egoeragatik.
|
|
|
Behategiaren urtekarian Itzulpen automatikoa: euskara hutsezko hedabideetatik, euskara ardatz duten proiektu komunikatiboetara artikulua idatzi du, eta nabarmendu du adimen artifizialak sortutako aukerak«hartu, ulertu eta baliatu» egin behar direla, euskaraz sortutako edukiak
|
beste
hizkuntza batzuetan zabaltzeko.
|
|
|
Hala ere, deitoratu dute modu horretan hizkuntza guztien «gutxieneko presentzia» ez dela bermatuko: «Gaztelania ez den
|
beste
hizkuntza batzuetako edukiak gehitu liratekeela adieraztera mugatzen da».
|
|
|
Horrez gain, salatu dute Espainiako Kongresuko osoko bilkuran eztabaidatuko duten proposamena «oldarkorra» dela ekoizle independenteekin, hain justu, «gaztelania ez den
|
beste
hizkuntza batzuetan eskuragarri egon den gutxieneko eskaintza bermatzen zuten» horiekin.
|
|
|
«Eremu eleaniztunetan komunikazioa ez dadila oztopo bat izan». Horregatik, euskararekin ez ezik,
|
beste
hizkuntza batzuekin ere lanean ari da Elhuyar, hala nola gaztelerarekin, frantsesarekin, ingelesarekin, katalanarekin eta galegoarekin.
|
|
2023
|
|
|
Orduan konturatu ziren eurek uste zuten baino leku gehiagotan daudela euskaldunak. “Horri esker, ez zitzaigun hain zaila egin
|
beste
hizkuntza batzuetan hitz egiten zutenekin harremanetan jartzea eta haien errealitateak ezagutzea. Tribu asko ezagutu genituen”.
|
|
|
Hainbat egitasmo dituzte aurrera begira, «Hamaika Telebistaren eraldaketa digitala bultzatzeko eta adimen artifizialeko beste hainbat teknologia aplikatzeko». Elkarlanaren emaitza izan daitezke, besteak beste, elkarrizketen azpidatziak, euskalkietan egiten diren mintzaldienak, azpidatziak
|
beste
hizkuntza batzuetara itzultzea, audioak beste hizkuntza batzuetan ere sortzea, beste hizkuntza batzuetakoa euskarara automatikoki bikoiztea, testuetatik hitz gakoak erauztea edotalaburpen automatikoak egitea.
|
|
|
Hainbat egitasmo dituzte aurrera begira, «Hamaika Telebistaren eraldaketa digitala bultzatzeko eta adimen artifizialeko beste hainbat teknologia aplikatzeko». Elkarlanaren emaitza izan daitezke, besteak beste, elkarrizketen azpidatziak, euskalkietan egiten diren mintzaldienak, azpidatziak beste hizkuntza batzuetara itzultzea, audioak beste hizkuntza batzuetan ere sortzea,
|
beste
hizkuntza batzuetakoa euskarara automatikoki bikoiztea, testuetatik hitz gakoak erauztea edotalaburpen automatikoak egitea.
|
|
|
Hainbat egitasmo dituzte aurrera begira, «Hamaika Telebistaren eraldaketa digitala bultzatzeko eta adimen artifizialeko beste hainbat teknologia aplikatzeko». Elkarlanaren emaitza izan daitezke, besteak beste, elkarrizketen azpidatziak, euskalkietan egiten diren mintzaldienak, azpidatziak beste hizkuntza batzuetara itzultzea, audioak
|
beste
hizkuntza batzuetan ere sortzea, beste hizkuntza batzuetakoa euskarara automatikoki bikoiztea, testuetatik hitz gakoak erauztea edotalaburpen automatikoak egitea.
|
|
|
Euskarak bizi duen prozesua
|
beste
hizkuntza batzuek ere izan dute. Euskarak iraungo badu, batu beharra dauka:
|
|
|
berrehundik gora lagun elkartu ziren Donostiako 71 Zinemaldian parte hartuko duen euskal zinema aurkezteko. Euskal Herriko hemeretzi film emango dituzte denera; tartean, nagusiki euskaraz egindako hamar lan, eta
|
beste
hizkuntza batzuen artean euskara ere baduten lau. Gainera, aurten, aurreneko aldiz, Donostiako Kursaal 1 aretoan programatutako Sail Ofizialeko film guztiak euskarazko azpidatziekin emango dituzte.
|
|
|
Eta euskarak jasaten duena bezalako diglosia egoeran, horrek ondorioak ditu: helburua zerbait komunikatzea bada, orduan, badaude
|
beste
hizkuntza batzuk (gaztelania, frantsesa) testuinguru askotan (ghettoetatik kanpo), euskaldunek ez ezik, beste guztiek ere erabiltzen dituztenak. Greba antolatzeko asanbladan, guraso bileran, eskailerakoan, zinemako ilaran.
|
|
|
Euskarara ez den
|
beste
hizkuntza batzuetara gehien itzulitako egileetako bat da Landa, eta ospe handiko sari asko irabazi ditu. Elgarrestak azpimarratu duenez, feminismoa eta euskara uztartzen ditu, sozializazio prozesuan eta nortasun eraikuntzan dauden gazteentzako idazteko.
|