|
2007
|
|
|
2003az geroztik, helduen alfabetatze eta euskalduntzerako ikastetxeez ari garelarik, euskaltegiak ez ezik, euskaltegiak eta autoikaskuntzarako zentroak aipatu behar dira. Azken hauek, euskaltegi izan gabe,
|
beste
hizkuntza batzuk irakasteaz gain, autoikaskuntzarako sistema bitartez euskara ere irakasten duten zentroak dira.
|
|
|
Izan ere, eskura ditugun datuek errealitate berri eta konplexuago bat erakusten digute. Gurean, jaramon gutxi egin ohi bazaie ere, egon badaude euskara eta gaztelania ez diren
|
beste
hizkuntza batzuk ere. Hori horrela dela frogatu digute, argi eta garbi, 2006ko hizkuntza erabilerako datuek.
|
|
|
Bestalde, elebakartasuna iraganean ahaztuta, euskararen berreskurapenarekin batera kanpoko
|
beste
hizkuntza batzuk ere gero eta entzunagoak dira gure bazterretan; etorkizuna eleaniztasunaren eta kultur aniztasunarenmoldez idatziko omen da, egungo egoera bi aro horien arteko igarobidea delarik.
|
|
2008
|
|
|
Horren arabera euskaldunok oso saiatuak izango ginateke. Hori ez dakit erabat poztekoa den, zeren eta oso saiatuak izanik ere, euskarazko Wikipediak duen edukia,
|
beste
hizkuntza batzuetakoarekin konparatzeko, hutsaren hurrengoa baita.
|
|
|
Bangor Unibertsitateko ikertzaile talde bat galeserarako zuzentzaile ortografikoak, ahotsaren sintesirako softwarea eta beste tresna batzuk garatzen ibili da. Ez da, ordea, galeserarako soilik ibili lanean,
|
beste
hizkuntza batzuetarako ere baliagarriak izan daitezkeen tresna generikoak ere garatu ditu.
|
|
|
Nazioartekoan puntako mailan mugituko den industria sendoa sortu dezakegu. Gure eskarmentua, eta tresnak
|
beste
hizkuntza batzuen prozesamenduan lagungarria izan daiteke. Ikerketa taldeek, industriak eta erakunde ofizialek koordinatu egin behar dira helburu hori lortzeko.
|
|
|
Gu ez gara soziolinguistak, eta nekez egin genezake ekarpenik hain espezializatua den ikertze arlo horretan. Artikulu honetan, gure asmo bakarra da euskarazko eta
|
beste
hizkuntza batzuetako corpus baliabideetan eta corpusgintzan egin dugun datu bilketa aurkeztea, eta datu horien azterketan oinarrituta gogoeta xume bat egitea, non gauden eta norantz jo behar genukeen hausnartzeko.
|
|
|
katalanez (bertan Valentziako barietatea sartzen dugu, izen ofizial ezberdina badu ere), gailegoz eta euskaraz idatzitakoak, alegia. Gainontzekoak
|
beste
hizkuntza batzuetan agertzen ziren, Penintsulakoak (asturieraz, araneraz, aragoieraz) eta kanpokoak (batik bat, etorkinentzat zuzenduriko komunikabideak). Orduan ikertutako urteetan() 116 ziberkomunikabide aurkitu eta katalogatu genituen Euskal Herriko Autonomi Erkidegoan.
|
|
2009
|
|
|
Euskal Hezkuntza Sistemaren helburu nagusia, hizkuntza eremuan, komunikazio gaitasun ona lortzea da euskaraz nahiz gaztelaniaz. Horrekin batera, beste helburua ikasleak gutxienez atzerriko beste hizkuntza batean trebatzea da, betiere lehenbiziko hizkuntza errespetatuz, jatorrizko
|
beste
hizkuntza batzuk dituzten ikasleen kasuan. Konplexua da benetan gai horri eskola ikuspuntutik heltzea, eskolaren xedeak ez baitu izan behar euskararen eta gaztelaniaren artean dagoen desoreka parekatzea.
|
|
2010
|
|
|
Badirudi ingelesa gero eta toki zabalagoa hartzen joango dela eskoletatik kanpo. Kostata euskararentzat irabazi diren esparru batzuk (aisia, kasu)
|
beste
hizkuntza batzuei zabaltzen bazaizkie, hedabideen eta teknologien mundua erabat erdaraz edo inglesez bizi badute... nola lor litezke euskal eleaniztunak. Nola lor liteke beste hizkuntzak ondo jakinik, euskaraz biziko diren herritarrak?
|
|
|
Ingelesa erabiltzen dutenek ez dute askotan interes berezirik britainiarrek edo amerikarrek bezala hitz egiteko, munduko edozein hiztunekin komunikatzeko tresna bihurtu baita (Seidlhofer, 2008). Hiztun hauek ez dute ingelesa bakarrik erabiltzen, ingelesa haien hizkuntzen errepertorioaren hizkuntza bat da,
|
beste
hizkuntza batzuekin batera. Egoera honen adierazle bat izan daiteke hizkuntzen erabilera interneten.
|
|
|
6 – Unibertsitateen gaian eskumena duen sailak eta unibertsitateek eurek zientziarako erabiltzen diren
|
beste
hizkuntza batzuk jakitea sustatuko dute, eta unibertsitatearen jarduera akademikoetan sartuko dute hizkuntza horien erabilera (11 kapitulua, 6) 3/ 2004 Legea).
|
|
|
Beraz, Pompeu Fabra Unibertsitateak konpromiso zorrotza hartu du hizkuntzak ikasteari, mugikortasunari eta kulturen arteko elkarrizketari dagokienez, kultura katalana ardatz hartuta, batasuna sustatzeko aniztasunaren eta nazioarteko elkar ulertzearen baitan. Era berean, munduko hizkuntzaeta kultura aniztasuna sustatzeko, zaintzeko eta mantentzeko bitarteko izan nahi du (ikus Europako Batzordea, 2008; ingelesaz gainera
|
beste
hizkuntza batzuk sustatzeko erronka aztertzen du dokumentuak). Beste hitz batzuetan esanda, herriari zerbitzu emateko nahi garbia eta irmoa du UPFk; hori dela eta, alde batetik, katalana erabili eta sustatu nahi du.
|
|
|
Hori da unibertsitateko hizkuntza ofiziala eta tradizionala, irakaskuntzan indar eragile da —hirugarren zikloko ikasketetan bereziki—, eta unibertsitateko administrazioko hizkuntza ofizial ere bada, integrazio hizkuntza gisa. Eta, era berean, UPFk irakaskuntza arlo berriak zabaldu nahi ditu
|
beste
hizkuntza batzuentzat, ingelesarentzat bereziki —baina ez horrentzat bakarrik—, nazioarteko komunikaziorako eta ikasketen eta zientziaren hedapenerako hizkuntza baita. Helburu horrekin, hirueletasunerako bideari ekingo dio pixkanaka unibertsitateak; bidea luzea izango da agian, eta ez du atzera bueltarik izango; etorkizun eleaniztun batera zuzenduko ditu gizarte katalana eta unibertsitatea bera.
|
|
|
Horrek erronka hirukoitza dakar epe motzerako eta ertainerako. Lehenik, zehaztu egin behar da katalanak unibertsitateko hizkuntza ofizial eta tradizional gisa duen papera; hau da, ardatz izan behar du unibertsitateko jarduera administratiboetan eta akademikoetan —hirugarren zikloan bereziki— Bigarrenik,
|
beste
hizkuntza batzuen erabilera ere bermatu behar da. Hasiera batean, gaztelania eta ingelesa erabiliko dira; lehena, Kataluniako hizkuntza koofiziala delako, eta bigarrena, nazioarteko komunikaziorako lingua franca delako.
|
|
|
Horien bidez, jakintza transmititu eta harremanak ezarri ahal izango dira beste pertsona eta erakunde batzuekin, eta, horrela, unibertsitateak bere jarduerako esparru guztietan ospe ona lortzen duela bermatuko da. Eta, azkenik,
|
beste
hizkuntza batzuen erabilera selektiboa sustatu edo sartu da unibertsitateko jardueretan. Honako hizkuntza hauek sustatu dira:
|
|
|
Bigarrenik,
|
beste
hizkuntza batzuen erabilera ere bermatu behar da. Hasiera batean, gaztelania eta ingelesa erabiliko dira. lortzeko, estrategia bat ezarri da, eta honako lau faktore nagusi hauetan oinarritzen da.
|
|
|
Nahiz eta oraindik euskarazko lerroa erabat osatuta egon ez arren, eta titulazio guztiek abiadura berdina jarraitu ez, geroz eta egoera orekatuagoan dago; bertako euskalduntze prozesua zabaltzen ari da baita irakasleen artean, administrazioan, eta abar. Ingelesa eta
|
beste
hizkuntza batzuk —neurri txikiagoan— sartzen hasi dira irakaskuntza ikaskuntzan 2005 ikasturtetik aurrera; horren adierazle da" Euskararen Errektoreordetza" izatetik" Euskararen eta Eleaniztasunaren Errektoreordetza" izatera pasatzea. Deustuko Unibertsitateko eta Mondragon Unibertsitateko egoerak ere adierazgarri dira, bertan espainieraren presentziaren ondoan, euskararena eta ingelesarena garatzen ari baita.
|
|
|
• hizkuntza bat ofiziala da lurralde osoan, eta eskualde edo eremu autonomoetan koofizialak diren
|
beste
hizkuntza batzuk daude. adibidez: espainia, erresuma batua...
|
|
2011
|
|
|
Beraz, datorkidan gogoeta honakoa da: euskaraz argitaratzen jarrai dezagun, eta gure komunikabideei eman beharrekoak euskaraz eman ondoren, zabal gaitezen
|
beste
hizkuntza batzuetara. Alde horretatik, Arkaitz Zarraga – Lanparak eta ispiluak soziolinguistika ezagutza zabaltzeko
|
|
|
Baina, hala ere, baliagarria da. Beraz, esango nuke denon beharrak ase gabe geratzen direla, alde batetik edozein arlotan hori baino askoz gehiago sor daitekeelako. gainera, kontuan izanda
|
beste
hizkuntza batzuetan zer dagoen, geu ere horretara heldu gura izanez gero, oraindik lan asko egiteko dagoela konturatzen gara. Nolanahi ere, dagoena erabiltzen hasten baldin bagara, horrekin ere aurrerabide handia egingo dugu.
|
|
|
Ingurumenaren auziak hizkuntzen hierarkia desagerrarazi behar du. hizkuntza bertan behera uzteko arrazoietako bat beste hizkuntza hobea dela pentsatzea da, eta norberarena kaskarragoa. Nolabait esatearren, hiztun horiek hizkuntza duintasuna galdu dute. dena den, argi izan behar dugu agian
|
beste
hizkuntza batzuk behar ditugula beste hizkuntza talde batzuetako gizakiekin hitz egiteko. Baliteke gizakiok gure espezieari dagokion lingua franca bat izatea.
|
|
|
erdara behar beharrezko kasuetan soilik erabili behar da, hizkuntza komunitatearen hizkuntzen eginkizunei ahalik eta kalte gutxien eragin diezaien. Bestela esanda, nahiz eta eleaniztasuna onartu eta
|
beste
hizkuntza batzuk jakin, hizkuntzen artean loturak eratzen ditugunean, lehentasuna eman behar diogu gure hizkuntza erabiltzeari: oinarri oinarrizkoa da.
|
|
|
erdararen eraginak eta erabilerak mugatua izan behar du; hau da, ez dio norberaren hizkuntzen jarraitutasun egonkorrari kalterik egin behar. Nahiz eta
|
beste
hizkuntza batzuk jakitea eta hizkuntzen arteko harremana aberasgarria izan, horrek ez du arriskuan jarri behar norberaren hizkuntzaren iraunkortasuna eta garapena. zer egin dezake pertsona batek hizkuntza iraunkortasunaren aldetik ekologikoagoa izateko, esate baterako, babes handiena behar duen hizkuntza erabil dezake beti. ekologikoa izateko, harremanetan eta argitalpenetan, norberaren hizkuntzari eman behar zaio lehentasuna. zer egin dezakete erakundeek eta udalek?
|
|
|
Alderdi askoko pentsamoldea izan behar dugu, sarri tentsioan egoten diren gauzak antolatzeko. demagun hizkuntzak espezietzat hartzen ditugula eta alderdi horiek —esate baterako, alderdi ekonomikoa— kontuan hartzen ditugula; nola antolatuko dugu hizkuntzen arteko harremana? hemen, gizarte erantzukizun korporatiboaren aldetik ari zarete alderdi hori lantzen, gizarte erantzukizun korporatiboa euskararen, katalanaren eta
|
beste
hizkuntza batzuen aldeko apustua egiten duen enpresa etika eratzailea den aldetik. hori garrantzitsua
|
|
2012
|
|
|
1 Irakaskuntza ereduen inguruan hausnartu behar da, gure umeak benetan euskaldunduko dituen sistema martxan jartzeko. Hau dioMertxe Mujika – Euskararen ezagutza eta erabilera, motibazio eta borondate kontua danean ezin da ahaztu jendarte eleanitz batean bizi garela eta, euskararekin batera,
|
beste
hizkuntza batzuen ezagutza ere ziurtatu egin behar dela, baina euskarak izan behar du beti lehentasuna.
|
|
|
Eleaniztasuna gero eta nabarmenagoa da publizitatean. Katalanezko publizitatean adibidez,
|
beste
hizkuntza batzuetako hitz eta esaldi gero eta gehiago sartzen dute iragarleek (Torrent, 2006). Joera hori gero eta ohikoagoa da mundu osoko publizitatean oro har, eta intentzio sinbolikoarekin egiten da, atzerriko hizkuntzatako hitz edo esamolde horiek sartzeak hizkuntza horren nongotasunari erreferentzia egiten diolako.
|
|
2013
|
|
|
Honi buruz aspalditik, eta askotan, aipatu dut (BAT aldizkari honetan ere) bi hitz hauen arteko argitasuna egiteko beharra, teknizismo diren neurrian modu ahalik eta unibokoan erabiltzea komeni delako. Berriro ere joaten bagara bi hauen iturritara, ingelesez eta
|
beste
hizkuntza batzuetan euskaraz baino lehen, ikusten dugu ondo bereizten direla: 1) personality, personalité, personalidad NORTASUNA(?); 2) identity, identité, identidad IDENTITATEA(?).
|
|
|
Egia da, enpresa askotan errotuta dagoen kulturak (gai teknikoak
|
beste
hizkuntza batzuetan lantzeko gaitasun handiagoa edo ohitura, adibidez) leialtasuna jaistea eragin dezakeela enpresetan; zoritxarrez, oraindik ere arlo sozioekonomikoko kulturan erdarek (gaztelaniak eta ingelesak, bereziki) pisu handia dute.
|
|
2014
|
|
|
Transmisio ezaren ondorio bezala kokatuko nituzke honakoak. Izan ere, euskara eskolako hizkuntza baino ez bada batzuentzako eta kalean nahiz belaunaldi ezberdinen artean hizkera informalaren inguruko transmisiorik ematen ez bada,
|
beste
hizkuntza batzuetako esamoldeak itzultzea litzateke ondorioa.
|
|
2015
|
|
|
Euskara ikasteko gonbita ere luzatu zuten: " esaten dute euskara zaila dela, baina
|
beste
hizkuntza batzuk jakiteak erraztasuna ematen duela euskara ikasteko."
|
|
2016
|
|
|
Beste hitzetan: XX. mendeko erdialdearen hamarkadetan, asturieraren potentzia soziala handia nahikoa zen familia hizkuntza gisa gaztelania edo
|
beste
hizkuntza batzuk zuten hiztunak beretzeko. Garai hartan jaio ginenok intuizioz ezagutzen genuen kontu zehatz batek nolabaiteko islapen estatistikoa izan lezake puntu honetan:
|
|
|
XX. mendeko erdialdearen hamarkadetan, asturieraren potentzia soziala handia nahikoa zen familiahizkuntza gisa gaztelania edo
|
beste
hizkuntza batzuk zuten hiztunak beretzeko.
|
|
2017
|
|
|
Euskaran,
|
beste
hizkuntza batzuetan bezala, hizketa lagunari hitz egiteko modu desberdinak daude hau da, hizkuntz tratamenduak aurkitzen dira. Hizkuntz tratamenduak definitzeko bi elementu daude:
|
|
|
Miklosich ek, Weigand ek, Tagliavinik, Ajetik, Krsti ek eta Orel ek. Dena den, argi utzi behar da hizkuntzalari horiek beren azterketak ikuspegi albanologikotik egin zituztela, eta, beraz, garrantzi gutxiago eman ziotela Zadarreko arbanasiera mintzairak hiriko
|
beste
hizkuntza batzuekin zituen kontaktuei. Ikerketa honen helburua da berriki aipatutako hutsune hori betetzea eta ikuspegi lexikotik ekarpen bat egitea Zadarreko kroato arbanasieraren eta italo arbanasieraren arteko kontaktuen historiari.
|
|
|
Zadarreko arbanasierak hiri horretako
|
beste
hizkuntza batzuekin maila lexikoan dituen kontaktuak erakutsi nahi dira corpusean, modu horretan jatorriherrialdetik ekarritako eta behin xedeherrialdean egonda eremu semantiko bakoitzeko mailegatu den lexikoaren arteko ratioa eta harremana zehazteko. arteko konparaketa egiteko. Bestetik, Zadarreko arbanasierak hiri horretako beste hizkuntza batzuekin maila lexikoan dituen kontaktuak erakutsi nahi dira corpusean, modu horretan jatorri herrialdetik ekarritako eta behin xede herrialdean egonda eremu semantiko bakoitzeko mailegatu den lexikoaren arteko ratioa eta harremana zehazteko.
|
|
|
Zadarreko arbanasierak hiri horretako beste hizkuntza batzuekin maila lexikoan dituen kontaktuak erakutsi nahi dira corpusean, modu horretan jatorriherrialdetik ekarritako eta behin xedeherrialdean egonda eremu semantiko bakoitzeko mailegatu den lexikoaren arteko ratioa eta harremana zehazteko. arteko konparaketa egiteko. Bestetik, Zadarreko arbanasierak hiri horretako
|
beste
hizkuntza batzuekin maila lexikoan dituen kontaktuak erakutsi nahi dira corpusean, modu horretan jatorri herrialdetik ekarritako eta behin xede herrialdean egonda eremu semantiko bakoitzeko mailegatu den lexikoaren arteko ratioa eta harremana zehazteko.
|
|
|
Argi dago Cugnok 1929ko corpusa baliatuz Zadarreko arbanasieraren lexikoan aurki daitezkeen eragin aloglotikoak noraino iristen diren zehazten saiatu zela. Horretarako, Zadarreko arbanasierak hiriko
|
beste
hizkuntza batzuekin izandako kontaktuari garrantzia emateaz gain, lehenagoko hizkuntza kroato erromatarrekin izandako kontaktuari ere garrantzia eman zion. Cugnok Zadarreko mapa linguistikoari buruz zeukan informazioa bi mundu gerren arteko denbora tarteari dagokio.
|
|
|
Suposatzen dut etsia hartuta nengoela hizkuntzaren ikaskuntzarekin/ irlandera ikasten etsia hartzen duzu beti/ gogorra da eta suposatzen dut em izango direla irlandera baino askoz gogorragoak diren
|
beste
hizkuntza batzuk baina hala ere oso gogorra da eta em batez ere irlandera idaztea eh nik neuk idatzitako idazlan bat marka gorriekin ikusten dudanean etsia hartzen dut esan behar dudanean eh [graduondoko ikasketetan] graduatzear nago eta oraindik ere akatsak egiten ditut/ badira ulertzen ez ditudan zenbait gauza ez dut gustuko eta esan beharra daukat hori etsigarria dela em suposatzen dut nire ir...
|
|
2018
|
|
|
Musikari dagokionez, euskaraz eta
|
beste
hizkuntza batzuetan maila berean entzuten dutenen ehunekoa antzekoa da bi herrietan; izan ere, Ondarroako laginaren %59k eta Bermeoko laginaren %60, 2k erantzun du aukera hori. Nagusiki euskarazko musika kontsumitzen dutenak, ordea, gehiago dira Ondarroan (%24, 7) Bermeon (%8, 9) baino.
|
|
|
Irakasgai hori ahal den neurrian koordinatu litzateke EAE eta KE irakasgaietan lantzen diren zenbait gaitasun eta trebetasunekin, eskaintza osagarri eta eraginkorrago egiteari begira. Prestakuntza programetan kontuan hartu lirateke baita
|
beste
hizkuntza batzuetan komunikazioIgone Zabala – Euskararen lantze funtzionala eta profesionalen komunikazio gaitasunen garapena osasun alorrean trebetasunak lantzeko garatu diren programak ere eta, bestalde, komunikazio klinikoan euskara erabiltzen denean aurre egin behar zaien arazo zehatzak, adibidez, arreta hartzaileen profil soziolinguistikoa dela eta gerta daitezkeen komunikazio zailtasun...
|
|
|
5 Gehienetan euskara, gaztelania eta frantsesa entzun dira, baina baita
|
beste
hizkuntza batzuk ere. Horregatik, frantsesa beste hizkuntzekin batera kokatu da aparteko talde batean.
|
|
2019
|
|
|
Andras Kornai – Hizkuntzen Heriotza digitala egon daitezke adiera tradizionaleko egoera oparoan baina digitalki txiro diren
|
beste
hizkuntza batzuk baino. artxibo digitaletan egonik ere hiztunik ez duten hizkuntzak h kategorian (heritage ondare) kokatzen ditugu. aspaldian egoera horretan dauden halako hizkuntza batzuk wikipediara heldu dira, baina soilik dokumentatzeko asmoa duten kasu berriak" wikia" izeneko proiektura mugitu dira egun. artxibo digitalak irauteko helburuarekin sortzen direnez, hizkuntza jakin bat ... Baina mugimendu hori ez da biziberritze moduan ikusi behar, bi norabideetako komunikazioaren ikuspuntutik behintzat, bi kategoria horietako hizkuntzak digitalki hilda baitaude. hizkuntzen heriotzaren inguruko azterketa guztiek apurtu ezina den oinarri bera dute:
|
|
|
Txinera klasikoa, sanskritoa eta latinaren kasuek adierazten dutenez, desagertuta dauden hainbat hizkuntza ikuspegi digitalean hornituago egon daitezke adiera tradizionaleko egoera oparoan baina digitalki txiro diren
|
beste
hizkuntza batzuk baino. metodoan aipatutako haziak ezartzeko r erabili da. r maximoa (5) duten 16 hizkuntzek t0 osatzen dute: ingelesa, japoniera, frantsesa, alemana, gaztelania, italiera, portugesa (Brasilgoa zein europakoa), nederlandera, suediera, norvegiera (Bokmål), daniera, suomiera, errusiera, poloniera, txinera (tradizionala eta sinplifikatua) eta koreera. hain zuzen ere, hauek dira applek sistema eragilean onartzen dituen hizkuntzak eta irizpide hori prestigioaren isla da, aipatutako (ii) irizpidea (hizkuntzaren ospea), apple beraren prestigioa handia baita komunitate digitalean. wikipediako sailkapenean dauden lehen 16 hizkuntzen artean (v) irizpidea (wikipedia) hartuko bagenu t1 hazi alternatibo gisa, helmuga berera iritsiko ginateke.
|
|
|
Agerikoa da, beraz, aurrerapauso handiak eta nabarmenak egin dituela euskarak azken urteetan Informazio eta Komunikazio Teknologien (IKT) alorrean eta Interneteko esparruan; hala ere, ezin da ahaztu, aurrerantzean hizkuntza bizia izango bada, euskara teknologia berrietan integratzen jarraitzeko ahalegin bateratuak egiten segitzea ezinbestekoa dela." [Eusko Jaurlaritza, 2016b] euskararen bizitasun digital ona adierazteko erabilitako datu horietako batzuk hobeak dira gaur egun. adibidez, wikipediaren kasuan, 350.000 artikuluen langa gainditua dago eta gaur egun euskarazko wikipedia 29 tokian kokatzen da (wikipedia 2019) munduko zerrendan. esan daiteke wikipedia proiektuaren kasuan bezala, euskararen bizitasun digital onaren arrazoi nagusia bere komunitate aktiboa dela. euskarak komunitate digital aktiboa du bere inguruan, etengabe edukiak sortu eta teknologiak euskarara egokitzen dituzten pertsona, entitate eta erakundeak ditugu. komunitate honi esker bideratu zen. euS domeinuaren sorrera, eta Interneten lehen mailako domeinua izateak euskarari beste hizkuntza askok ez duten babes berezia ematen dio sarean. Ildo hori sustatzeko politika aktiboak eta diru-laguntzak ere bideratu dira administraziotik, eta horrek guztiak euskarak duen bizitasun digital ona (waliño, 2016b) izan du emaitza,
|
beste
hizkuntza batzuekin gertatzen ez den moduan. egoera hau azaltzeko, andras kornaik" goraldi digital" kontzeptuaz hitz egiten du Berriako elkarrizketan, heriotza digitalaren kontrako prozesu moduan:
|
|
|
— Zeintzuk dira gelan/ kalean euskara darabiltenak eta, gero, whatsappen biak (euskara+ gaztelera) edo
|
beste
hizkuntza batzuk?
|
|
2020
|
|
|
Azken garapen honek, noski, arazo handi bat ekar diezaioke hizkuntza gutxiagotuan lan egiten duen hedabideari eta oro har bere hizkuntza gutxiagotua normalizatu nahian ari den komunitateari. Izan ere, gero eta gehiago makinekin ahots bidez komunikatuko bagara, makina horiekin euskaraz aritzeko aukera bermatu ezean,
|
beste
hizkuntza batzuk erabiliko dira eta euskarak beste erabilera espazio bat galduko du, horrek dituen ondorio guztiekin. Ahots laguntzaileen hedapena gailuetatik harantzago doan fenomenoa da eta ezinbestekoa izango da eremu horretan euskaraz aritzeko aukera bermatzea.
|
|
2021
|
|
|
Horra hor EAE n hitz egin daitezkeen hizkuntzen zerrendara gehitzeko beste bi. Horiez gain, hiztun kopuru txikiko
|
beste
hizkuntza batzuk ere egon daitezke, esate baterako, aragoiera, asturiera edo extremenoa.
|
|
|
Txina jatorria duten ia 7.000 lagun bizi dira EAEn, eta, mandarin txinera edota kantonera hizkuntzak hedatuenak badira ere, hizkuntza aniztasun oso handia dago estatu horretan. Beraz, aurreikus daiteke jatorri honetako biztanleek
|
beste
hizkuntza batzuk ere hitz egin ditzaketela.
|
|
|
Azkenik, aipatu gabe ezin utzi Frantziako jatorria duten biztanle batzuk ere frantsesaz gain
|
beste
hizkuntza batzuk ere hitz egin dezaketela, hala nola, bretoiera, okzitaniera, katalana, alemana, korsikera eta, jakina, baita euskara ere.
|
|
|
Jatorri horretako% 43,5 Gipuzkoan kokatzen da,% 30,1 Araban eta% 26,4 Bizkaian. horretako biztanle gehienek hizkuntza horretan ere hitz egiten dute. Nolanahi ere, kontuan izanda estatu horretako hizkuntza aniztasun handia aurreikus daiteke
|
beste
hizkuntza batzuk ere hitz egingo dutela, jatorri horietako biztanleek.
|
|
|
oro har elebakarrak dira gaztelaniaz, ikerketa honetan parte hartu dutenak, Boliviako lekukoa izan ezik; kitxua hiztuna eta aimarako hitz batzuk ezagutzen duen lekukoa baita. Gehienek euren jatorrizko herrialdeetan
|
beste
hizkuntza batzuk badaudela badakite, baina eurengandik oso urrun hautematen dituzte, hizkuntza horiek hitz egiten dituzten talde indigenak bezala.
|
|
|
Horiez gain, zenbaitek hizkuntza gutxituak ere hitz egiten dituztela ere baieztatu da. Era berean, jatorriko estatuetan gaztelania hizkuntza ofiziala duten biztanleen taldean nagusiki elebakarrak direla gaztelaniaz ere ikusi da; horietako askok jatorrizko herrialdeetan
|
beste
hizkuntza batzuk hitz egiten direla badakite, baina eurengandik oso urrun daudela adierazten dute (bai hizkuntzak eta baita hitz egiten dituzten bertako talde indigenak ere). Nabarmentzekoa da, halere, zenbait informatzailek euren lurraldeetan hitz egiten diren jatorrizko hizkuntzekiko hurbilpen sentimendua garatu dutela, euskarak bizi duen biziberritze prozesuarekin adierazitako enpatiaren ondorioz.
|
|
|
Era berean, jakin da leku berezia hartzen dutela jatorri estatuetan gaztelania ofiziala duten biztanleek, Gipuzkoan zehazki jatorri atzerritarreko biztanleriaren% 43 osatzen dute, 2019ko datuen arabera (Aierdi et al. 2020, 39). Horietako gehien gehienak gaztelaniaz elebakarrak dira, nahiz eta horietako batzuk Amerikako
|
beste
hizkuntza batzuk ere hitz egiten dituzte, besteak beste, kitxua, ketxua, aimara, guarani eta nahuatl, besteak beste.
|
|
|
katalanak ohiko hizkuntza eta identifikazio hizkuntza gisa izan duen beherakadak ez dakar berekin gaztelaniaren ehunekoen gorakada ohiko hizkuntza eta identifikazio hizkuntza gisa. Hor, kasuan kasuko katalana gaztelania elebidunen ehunekoez gainera, kontuan hartu behar ditugu ere beste hizkuntza konbinazio batzuk eta
|
beste
hizkuntza batzuetako hiztunen ehunekoak. Hori horrela, 2003an,% 4,4 ziren lehen hizkuntzatzat katalanaz edo gaztelaniaz bestelako hizkuntza bat zuten kataluniarrak; 2018an,% 10,8 Hau da, katalanaren galerak lotura handiagoa du beste hizkuntza batzuen gorakadarekin gaztelaniarenarekin baino.
|
|
|
Hor, kasuan kasuko katalana gaztelania elebidunen ehunekoez gainera, kontuan hartu behar ditugu ere beste hizkuntza konbinazio batzuk eta beste hizkuntza batzuetako hiztunen ehunekoak. Hori horrela, 2003an,% 4,4 ziren lehen hizkuntzatzat katalanaz edo gaztelaniaz bestelako hizkuntza bat zuten kataluniarrak; 2018an,% 10,8 Hau da, katalanaren galerak lotura handiagoa du
|
beste
hizkuntza batzuen gorakadarekin gaztelaniarenarekin baino.
|
|
|
2 Hizkuntza ofizial bakarra izan arren, herrialdeko zenbait tokitan
|
beste
hizkuntza batzuei nolabaiteko babesa eta aitorpen ofiziala ematen dieten estatuak: Austria, Kroazia, Txekiar Errepublika, Alemania, Hungaria, Portugal, Errumania, Eslovakia, Eslovenia, Suedia eta Erresuma Batua.
|
|
|
Proposamen honen motibazio nagusia artikuluaren honako iritzi hauetan topa daiteke, agian: "
|
beste
hizkuntza batzuk ingelesaren aurrean galtzen ari dira: errealitatea da.
|
|
|
Halaber, datuek erakusten dute eleaniztasuna eta ELF osagarriak direla Danimarkan: ingelesaz gain, atzerriko
|
beste
hizkuntza batzuk erabiltzen dira, alemana (%30), suediera (%7) edo frantsesa (%7), besteak beste. Antzeko egoera bizi da Herbehereetan.
|
|
|
Antzeko egoera bizi da Herbehereetan. Ingelesak oso posizio sendoa du, baina eleaniztasun egitura baten parte da; bere lekua eta funtzioa du, baina leku zabala uzten die hizkuntza nazionalari, atzerriko
|
beste
hizkuntza batzuei eta etorkinen hizkuntzei (Booij, 2001).
|
|
|
" B" hizkuntza erabiltzen da beti" A" eta" B" hiztunen arteko interakzioetan eta" B" hizkuntzaren hegemonia betikotu egiten da (Fishman, 2002). Errealitate horietan," B" hizkuntzaren bitartez ezagutzen dute mundua" A" hiztunek, eta
|
beste
hizkuntza batzuetan sortzen diren edukiak bikoiztu edo itzuli egiten dira" B" hizkuntzara," A" hiztunaren esku jartzeko.
|
|
|
Armenian, nahiz eta gehiengo absolutua armeniar hiztunek osatzen duten,
|
beste
hizkuntza batzuetako hiztun talde nahiko txikiak bizi dira.
|
|
|
Lehenago esan dugun bezala, errusiera asko erabiltzen da hor, eta irakaskuntzan tokiko hizkuntzak baino garrantzia handiagoa du. Bestalde,
|
beste
hizkuntza batzuek hiztun talde txikiak dituzte: kurduerak, asirierak, avarerak, udierak, txetxenierak eta batsbierak edo tsova tuxerak.
|
|
|
Kide askorentzat oso eredugarria da euskarak azken 35 urteotan izan duen bilakaera eta, hortaz, esan daiteke hizkuntzanormalizazioari buruz hitz egiten denean, euskara erreferentzia dela Europan eskualde edo eremu urriko hizkuntzen artean. Izan ere, guretzat ona izan dena
|
beste
hizkuntza batzuentzat ere ona izan daiteke. Programak eta proiektuak partekatu daitezke.
|
|
2022
|
|
|
Esparru sozioekonomikoan faktore askok eragiten dute zuzenean edo zeharka, eta horiek aintzat hartu ditugu euskara bultzatzeko: sektoretik sektorera alde handia dago, eta bakoitzak badauzka berariaz landu edo kontuan izan beharreko ezaugarriak; enpresa motak eta lan egiteko moduak aldatu egin dira; merkatua zabaldu eta handitu egin da, globalizazioak mundua ireki eta
|
beste
hizkuntza batzuk ekarri dizkigu (baina baita euskara mundura zabaltzeko aukera eman ere); digitalizazioak lan batzuk are gehiago erraztuko dizkigu, baina argi ibili ezean, morroi edo menpeko bihurtuko gaitu; langileen lan baldintzak aldatu egin dira... Gu geu ere aldatu egin gara, eta gurekin gizartea eta bizimodua ere bai, eta aldatzen ari dira oharkabean baina etengabe gure balioak, sinesmenak, jokaerak, nahiak, ametsak...
|
|
|
Kanpo komunikazioetako hizkuntzak eta kanpokoekiko kontratuak hertsiki araututa daude frantsesezko zerbitzua bermatu ahal izateko, eta zenbait egoeratan frantsesari lehentasuna emateko. Beste jarrera kezkagarri bat da kontratazioan frantsesa ez den
|
beste
hizkuntza batzuetan eskatzen diren gaitasunak zorrotz gainbegiratzea. Izan ere, hemendik aurrera, eskaera horien aurretik, lanpostuari lotutako benetako hizkuntza beharren ebaluazioa egin da, eta horiek justifikatzen dituzten arrazoiak aurkeztu.
|
|
|
Goian aipatutako bi aldagai horiek –gaitasuna eta lehen hizkuntza– herritarren ezaugarri indibidualei egiten die erreferentzia. Hizkuntza batean hitz egiten jakitea norberaren ezaugarri kognitiboa da, errealitate psikologiko batutzailea, hizkuntza berriak eskura baitaitezke lehendik ikasitako
|
beste
hizkuntza batzuen ezagutza kaltetu gabe. Erabilera, aldiz, ezaugarri kolektiboa, familiakoa edota soziala da (Vila i Moreno, F. Xavier, 2021), ez dago norbanakoaren esku, soilik.
|
|
|
Beste datu interesgarri bat: euskara edo gaztelania ez
|
beste
hizkuntza batzuen erabilera adin talde honetan da handiena, nahiz eta oso mugatua den(% 3); batez ere adinkideen artean erabiltzen da.
|
|
|
Generoarekin lotuta, beste datu bat ere bai: kalean
|
beste
hizkuntza batzuetan hitz egiten dutenen ehunekoa handiagoa da gizonezkoen artean.
|
|
|
2021eko neurketaren emaitza nagusia hau da: udalerri euskaldunetako kaleetan, euskaraz entzun dira hamarretik sei(% 61), eta gaztelaniaz ia hamarretik lau(% 37);
|
beste
hizkuntza batzuetan,% 2 93 udalerrietako behaketaren emaitza da hori. Aurreko neurraldiarekin konparatzeko, bi aldietan behatutako 74 udalerriak hartu dira kontuan, eta ondorioa argia da:
|
|
|
Pertsona gehienak gaztelaniazko elkarrizketetan ari ziren(% 90,8). Gainerakoak frantsesezko(% 0,1) eta
|
beste
hizkuntza batzuetako elkarrizketatan ari ziren(% 5,0). Datu aipagarria da euskara, gaztelania edo frantsesa ez diren beste hizkuntzen erabilera altuagoa izatea Gasteizko kaleetan euskararena baino.
|
|
|
Beste hizkuntzen erabileran berariazko kasuistika agertzen da. EKEren kasuan, hiztunak nagusiki bertakoak izango dira; aldiz, gaztelania edo frantsesa ez diren
|
beste
hizkuntza batzuetako hiztunak atzerritarrak izango dira, batez ere. Hortaz, EKEren joera azaltzeko baliatu izan ditugun arrazoiek ez dute hemen lekurik.
|