|
2001
|
|
|
Nolabait esan, gure artean paperera pasatzen garenean, esan nahi dut (badakizue, orain  tsu arte, joan den mende arte, gizonak ez du biderik izan papera edo tinta edo antzeko zerbait ez baldin bada, esaten zituenak edo esan nahi zituenak gordetzeko, tomateak potoan sartuta gordetzen diren bezala gorde  tzeko), joan den mendeetatik datozkigun lekukotasunak gehienbat lekukotasun idatziak dira, paperetan daudenak; eta paperetan âhori garai horietako paperak erabili behar izan dituenak ongi baino ongiago daki eta gehienetan damuz ikasten duâ euskara ez dela gehiegi ausartzen, ez dela gehiegi aurreratzen, euskara beti atzera samar gelditzen dela. Euskarazko hitz bat aurkitzeko ehunka hitz irakurri behar dira
|
beste
hizkuntzaren batean dauden dokumentuetan.
|
|
|
Beste hizkuntzaren bat izan du beti aldamenean. Beharbada hemen maila batean edo bestean erabiltzen ziren hizkuntzetan euskara maiteena, bihotzekoena, kuttunena zen, edo nahi baduzue, etxekoena; baina etxetik irten ahala eta beste beharretara eratzen ginenean, hasten ginen berehala
|
beste
hizkuntzaren bat erabiltzen, honetarako edo hartarako.
|
|
|
Aita Zabalak  bazuen segur aski egiteko presakakoagorik eta aurrean bidaltzen du aski itxuratxarki erantzun batean Ulibarri eta Ulibarriren asmo hori; ez zuen ikusten zer arraiotarako behar zuen Bizkaiko foruak euskaraz jarria egon. Nik dakidanez gainera ez dago oraindik ere, eta ez da sekulan egon7 Gure lege zaharretan zaharrena eta begikoena, beraz, euskaraz sekula egon ez baldin bada, horrek zerbait adierazten du, alegia ez dela euskara izan, lehen adierazi dudan bezala, euskaldunen adierazpide eta mintzabide osoa, beti
|
beste
hizkuntzaren baten premian egon dela bere aldamenean.
|
|
|
Egia da euskara hortik kanpora eta aski zabalki egiten zela, baina eskualde horretan guztian ez zen euskaraz soilik egiten: euskararen aldamenean bazegoen
|
beste
hizkuntzaren bat. Beraz, guk besteren aurrean esaten dugunean Nafarroako Erriberak, Cascantek esate baterako, euskara galdu zuela eta berreuskaldundu egin behar dugula, ez gara egiaz ari; guk dakigunez eta guk ezagutzen dugun garaian Cascanten ez da euskaraz egin; hori da egia, egia huts hutsa eta Cascanten bezala hori bera gertatzen zen gutxi gorabehera Bizkaiko Enkartazioetan, Arabako zenbait zatitan eta beste franko lekutan.
|
|
|
Izan zuen gainera, Eskoliak hain zuzen, bere itzultzailea, nahiz eta ez
|
beste
hizkuntza batera. " Itzuli det, dio hemengo zerrendan ageri den Gregorio Arruek?
|
|
|
Ez nuke nahi euskara
|
beste
hizkuntza baten (Erdararen) errainu hits bihur dadin, eta" errainu" bitara har daitekeenez berehala argitzera noa zer esan nahi dudan. Guretzat," errainua" da guztiok itsatsirik daramaguna eta harako Peter Schlemihl hark galdu omen zuena.
|
|
|
Hona. Gazte horiek euskaldun hutsak izango dira ala (ez edo!)
|
beste
hizkuntzaren bat, ingurukorik edo ez hain ingurukorik, dakitenak, bereaz gainera. Bestela, oraingoek ez bezala, pentsatuko dutela segur da, ez hain segur zer nolakoa izango den" bestelakotasun" hori.
|
|
2002
|
|
|
Hemen ez dut nik ondorio garbirik ateratzen: diru konturik tartean ez balego, ez litzateke hobea izango eskolak
|
beste
hizkuntza batean ematen diren ikastetxe batera bidaltzea umea. Horrela, etxetik duten euskara galdu gabe, eta ahuldu gabe ere, beste hizkuntza baten ikasteko gai izango lirateke.
|
|
|
diru konturik tartean ez balego, ez litzateke hobea izango eskolak beste hizkuntza batean ematen diren ikastetxe batera bidaltzea umea? Horrela, etxetik duten euskara galdu gabe, eta ahuldu gabe ere,
|
beste
hizkuntza baten ikasteko gai izango lirateke.
|
|
|
Ez zituen, bada, Sarrionandiak 6.000 ale saldu lau egunez Durangon? Rubiok aurkitzen badu norbait liburu bat berak nahi dituen klabeetan idatziko duena,
|
beste
hizkuntza batetik itzuli gabe eta gramatika arazoak ukitu gabe; liburu horrek maila handia baldin badu; liburu hori, saltzeaz gain, erosi dutenek irakurtzen badute eta haien artean eztabaidatu; benetan literaturan mugarritzat har daitekeen liburua baldin bada, orduan ez izan dudarik: biharamunean edo biharamunagoan hasiko ginateke denok beste modu batera mintzatzen:
|
|
|
Baina erromatarrak Erromatik etorri ziren, eta alde hartatik ekarri zuten hizkuntza. Latina kanpotik etorria da, zentzu horretan, eta hemen aurkitu zuen dagoeneko perpausak justuki eta aberaski komunztatzen zituen
|
beste
hizkuntza bat, hitzen oparotasunak josia. Horregatik esaten da euskara zaharra dela, gaztelania baino zaharrago, zaharrago ez izanik ere, latina hona etorri zeneko hemen baitzegoen euskara lehenagotik, bertan goxo goxo.
|
|
|
Faxismoa, hura! Ene iduriko, hola pentsatzen dutenak beste planeta batekoak dira eta
|
beste
hizkuntza batean mintzo zaizkigu. Edo ni bizi ez naizen beste mundu batean bizi dira haiek, baldin planeta berberekoak bagara guztiak.
|
|
2006
|
|
|
Taci, poeta di merda!, erantzun zion ikazkinak, eta nire alde irtendako gizonarekin mutur joka hasi behar zuela ematen zuen, baina une hartan bizpahiru emakume, ez dakit nondik irten eta gero, ikazkinaren kontra hasi ziren, oihuka eta algaraka. Ez nuen esaten zutena ulertzen, ez dakit dialektoan ari ziren edo nik ezagutzen ez nuen
|
beste
hizkuntzaren batetan. Ikazkinak ez zien kontra egin nire alde irtendako gizonari eta emakume zirtogileei.
|
|
|
Nik ez nuen Ãchlerrek bezalako erraztasunik frantsesez, eta alemanez ari zitzaidan. Ahapeka, ordea, ia xuxurla batean, fran  tsesek aurpegi txarrez begiratzen ziguten-eta
|
beste
hizkuntzaren batean, alemanez batez ere, aritzen ginenoi.
|
|
2007
|
|
|
praktikotasuna, ez zapalketa eta ez militantzia. Galdu denean, euskaldunek erabilgarriagotzat jo duten
|
beste
hizkuntza batekiko ukipenagatik izan da. Eutsi diotenean, euskaldunek euskarari aski praktiko iritzi diotelako izan da, Franco baino lehen, Francoren garaian eta Francoren ondoren.
|
|
2008
|
|
|
[Gehiago.] Euskara hizkuntza ederra edo poetikoa zela zioten lehenago (ez dago hizkuntza ederrik edo poetikorik, zeren ez baitago hizkuntza itsusi edo prosaikorik); hizkuntza zaharra dela ere bai (hizkuntza bat, gehienez ere, leku batean
|
beste
hizkuntza bat baino lehenagokoa izan daiteke, eta besterik ez: teknikoki, ez dago hizkuntza zaharrik, zaharragorik edo zaharrenik); horrezaz gainera, hizkuntza mundu esplikatzailea, bere baitan egia haundiak (edo Egia Haundia) dakartzana, eta ezdakitnoizko edo badakitnorainoko zibilizazio baten hizkuntza, eta abar luze bat:
|
|
|
aurrena, hizkuntza jakin bateko, grekozko? hitz bati balio unibertsal ahalguztidun bat eman, eta gero, hitz jainkozko horrexen baliokide egin
|
beste
hizkuntza bateko, euskarazko, hitz arrunt bat, herri ezjakinak emandako esanahia ukatuz eta jakintsu gailen homologatuek erakutsitakoa erantsiz.
|
|
2009
|
|
|
noranahikotasuna eta naturaltasuna. Baldintza horiek, gainera, testuinguru eleaniztun batean bete behar dira,
|
beste
hizkuntza batekin bizikidetza estuan, askoz indartsuagoa den, eta izaten jarraituko duen, hizkuntza baten konpainian.
|
|
|
Garbi izan genuke, bada, gaztelania ez ezik
|
beste
hizkuntza bat ere ofiziala duten erkidegoetan, neurri bateko edo besteko hizkuntz murgiltze sistemak legezkoak eta konstituzionalak direla, baldin eta ikasle guztiek gaztelania" behar adina" ezagutzea bermatzen bada. Ez konstituzionala, hain zuzen ere, gaztelania ez beste hizkuntzak alboratzea da, aipaturiko Auzitegi Gorenaren epaiak argiro finkatu duenez.
|
|
|
Asimetria hori ez dugu, beraz, larrimin iturri bihurtu behar. Gure iritzian, kasu horretan, elebitasun pasiboa lortzea izan behar du helburuak, alegia, euskaraz tutik ere ez dakiten herritar horiek, oraindik ere
|
beste
hizkuntza bat ikasi dezaketen milaka horiek, gutxienez euskaraz ulertzera iristea.
|
|
|
Aipatu berri dugun hizkuntzaren" erabilgarritasun edo baliagarritasuna" ez da inork gutxietsi lukeen arrazoibidea. Izan ere, norberaren hizkuntzaz gain
|
beste
hizkuntza bat edo batzuk ikasterakoan geure buruari egiten diogun galdera ez baita (bakarrik) izaten" zergatik ikasi?", baizik eta (baita ere)" zertarako ikasi?". Zergatik eta zertarako, biak dira, beraz, joko zelaia zedarritzen duten marrak.
|
|
|
Norberarena defendatzeko besteena mespretxatzen duenak intrantsigentzia eta bazterketa baino ez ditu ereiten. Esan nahi dugu, hizkuntza bat defendatzeko, ez dela beharrezkoa
|
beste
hizkuntza bat edo batzuk arbuiatzea edo gutxiestea. Ezin da egiazki hizkuntza bat defendatu gainerakoak gutxietsiz eta itolarrian jarriz.
|
|
|
alde batetik, espainiar guztiek nahitaez jakin behar dute gaztelania; ez dute, ordea, gaztelania erabiltzeko obligaziorik, eskubidea baizik. Bestetik, elebitasuna bermatzea ez da, ez behintzat Konstituzioaren arabera, gaztelania ez
|
beste
hizkuntzaren bat duten autonomia erkidegoek soilik beren bizkar egin behar duten eginkizun bat. Egia da Estatuak eta Estatuko erakunde zentralek, demokraziaren mende laurden pasatxo honetan, hitzak hitz, praktikan, oro har, bizkarra erakutsi diotela elebitasunari, ez ordea Konstituzioak hartara behartu dituelako.
|
|
|
Meritu gutxi izan dute horretan, ordea, espainiar gobernuek eta administrazio zentralek. Hori horrela gertatzearen" errudun" nagusiak gaztelania ez
|
beste
hizkuntza bat ere ofiziala duten autonomia erkidegoak baitira. Hizkuntzen Euroitunaren aplikazio praktikoan gertatu diren aurrerakada nabarmen eta erabakigarriak autonomia erkidegoen eskutik etorri baitira; eta, aldi berean, Euroituna betetzerakoan, gabezia eta atzerapenik handienak espainiar Gobernuaren eta Estatuko zenbait administrazioren jarduera esparruetan aurkitzen baitira.
|
|
|
Hain zaila al da ulertzea eta onartzea, Espainiako hainbat lurralde edo herrialdetan, gaztelaniaren ondoan, bertako hizkuntza propioak daudela, eta, beraz, espainiar Estatuko milioika herritarrek hizkuntza propio bat dutela, ez bakarra baina bai propioa, normaltasunez erabili nahi dutena eta, gaztelania bezala, erabili ahal izan behar dutena? Hain zaila al da ulertzea, eta onartzea, gizarte bizitzako ezein arlotan eta edonon, normala dela, galdera edo eskaera bat katalanez, galegoz edo euskaraz egiten duenari, inola ahal bada, erantzuna eta arreta hizkuntza berean ematea, eta ez
|
beste
hizkuntza batean, ezta gaztelaniaz ere, normala, gaztelaniaz egiten duenari hizkuntza horretan erantzutea den modu berean. Hain zaila al da ulertzea eta onartzea ulergaitza eta onartezina dela, erabat, gizarte bizitzako hainbat gunetan, esate baterako ingelesaren erabilera guztiz normaltzat eta ulergarritzat eman eta, aldiz, haserrebide eta gogaikarri izatea hizkuntza propioen erabilera?
|
|
|
Beste hizkuntzaren bat izan du beti aldamenean. Beharbada hemen maila batean edo bestean erabiltzen ziren hizkuntzetan euskara maiteena, bihotzekoena, kuttunena zen, edo nahi baduzue, etxekoena; baina etxetik irten ahala eta beste beharretara eratzen ginenean, hasten ginen berehala
|
beste
hizkuntzaren bat erabiltzen, honetarako edo hartarako. (...) Euskadiko eremua osorik hartzen baldin badugu, eskualde hori ez da inoiz, bi mila urte horietatik gora nik ez dakit zer gertatzen zen?
|
|
|
osoro eta zeharo euskalduna izan,(...) eskualde horretan guztian ez zen euskaraz soilik egiten: euskararen aldamenean bazegoen
|
beste
hizkuntzaren bat. Beraz, guk besteren aurrean esaten dugunean Nafarroako Erriberak, Cascantek esate baterako, euskara galdu zuela eta berreuskaldundu egin behar dugula, ez gara egiaz ari; guk dakigunez eta guk ezagutzen dugun garaian Cascanten ez da euskaraz egin; hori da egia, egia huts hutsa eta Cascanten bezala hori bera gertatzen zen gutxi gorabehera Bizkaiko Enkartazioetan, Arabako zenbait zatitan eta beste franko lekutan.
|
|
|
Baina" hizkuntza non, aberria han" printzipioa praktikatzen baitzuen, Hungariatik alde egin aurretik, hilabeteak eta hilabeteak eman zituen hungariar poesia zaharra aztertzen eta buruz ikasten. Aukera bat baino gehiago izan zuen
|
beste
hizkuntzaren batean aritzeko, baina hungariera onetsi zuen munduan erroak izateko modu nagusitzat: hungariar poesia zaharra irakurtzen segitu zuen deserriko urte luzeetan ere.
|
|
|
Oso mekanismo sotil eta ia ikusezinen arrosario luzea dago irakurtzea bezalako ekintza itxuraz xume baten atzean, eta mekanismo sotil horiek automatizatuko badira, ez naiz aditua baina senak esaten dit ez dagoela beste biderik: euskararen erraien ezagutza behar du irakurketa mekanismoen irakaskuntzak; euskararen didaktikak eta metodologiak euskararen beraren erraietan euskarritu behar dituzte erroak, ez
|
beste
hizkuntza bateko metodologien kopia hutsean.
|
|
|
Honela idatzi zuen Soldevillak [43] kantagintza eta elebakartasunaren inguruan, Escamillaren hitz batzuk berreskuratuz. Escamilla lehen kantagintzaren zabaltzaile nagusietako bat izan zen, Radio Barcelona irratiko" Radisocope" programaren bidez, eta Serraten sustatzaile eta babesle, gero?: " zilegi da noizbehinka
|
beste
hizkuntza bat erabiltzea, beste merkatu batean sartzeko palanka gisa". Serratekin behin betiko amaitu zen kantagintzaren lehen aldiaren elebakartasun militantea. Eurovision lehiaketan" La la la" kanta katalanez kantatzeko ahalegin ustelaren bidez sinbolizatua.
|
|
|
Serratekin behin betiko amaitu zen kantagintzaren lehen aldiaren elebakartasun militantea. Eurovision lehiaketan" La la la" kanta katalanez kantatzeko ahalegin ustelaren bidez sinbolizatua. Hala ere, ez bakarrik Serratek, beste kantari gehienek ere zilegi ikusi zuten
|
beste
hizkuntza batean kantatzea, gero hala egin edo ez. Gaztelaniarako jauzi horrek garbi erakusten du herria ohitzen hasia zela hizkuntzaren ordezkapen prozesuak eragindako diglosiara, guztiz bizia eta askoz aurreratuagoa egun. Hala, elebakartasunaren hausturak eragin hilgarria izan zuen kantagintza katalanean, baina alde onik ere izan zuen:
|
|
|
Kantatutakoaren erabileratik eta orientaziotik nahiko askea eta independentea den modu batean, eta hori oso garrantzitsua da. Hori horrela izan zela ez dago eztabaidatzerik, eta, gainera, Nova Cancóren mugimenduaren barruan sortu ziren arazoen zergatia ulertzen laguntzen digu, batzuek
|
beste
hizkuntza bat erabiltzea erabaki zutenean, beren kantetan antzeko gaiak jorratu arren. Bai, hala gertatu zen, adibidez, Serrat, Guillermina Motta, Núria Feliu edota Joan Baptista Humet ekin, bakarrik ospetsuenak aipatzearren, eta, nahi izanez gero, kantagintza katalanaren arazo hau zikloka errepikatzen dela ulertzeko, baita Sopa de Cabra edo Umpah Pah bezalako rock taldeekin ere, 1980ko eta 1990eko hamarraldietan.
|
|
|
Esana dugu hizkuntza elementu nagusi gisa zehaztu izan dela beti nazionalismo katalanaren parametroak eratzeko orduan. Bakanetan defendatu, eraiki edo teorizatu da nortasun nazional katalana berezkoa ez den
|
beste
hizkuntza batean. XIX. mendeko eta Bigarren Errepublika aurreko zenbait argitalpen katalanistez haratago.
|
|
2010
|
|
|
Gainera, zer gauza bitxia, Bergarakoei ia dena nahiko ongi ulertzen nien bitartean, Osintxu eta Antzuolakoei, ordea, ez nien ia ezer endelegatzen. Hura
|
beste
hizkuntza bat zen niretzat. Katalana eta galegoa askoz errazago ulertzen nituen, ezer jakin gabe ere.
|
|
|
Oso erraza da" Jainkoa Egia da" edo" Jainkoa Ongia da" esatea, guk erabiltzen ditugun hitzen esanahi arrunta modu misteriotsu batez aldatu baldin badugu. Badirudi gure hizkuntzarekiko homofonoa den
|
beste
hizkuntza batez mintzatzen direla, eta guk ez dugu hizkuntza hori ulertzen. Benetan, norbaitek ulertzen al du?
|
|
2012
|
|
|
" Nik ez dut kritikatzen atzerritarrak
|
beste
hizkuntza batean aritzea, baina, gutxienez, jar daitezela ados, eta denek hitz egin dezatela hizkuntza bera".
|
|
|
Bada, emakumeak ez zuen etsi eredu hura guztiz bere egin arte. Gaztelaniazko ereduak, ukitu arrotzik izatekotan, izan zitzala xarma bereko
|
beste
hizkuntza batenak, batez ere frantsesarenak (hurbiltasunarengatik, distirarengatik, gaur ingelesak bete duen tokiarengatik), eta ez euskararenak. Txikitan ikasitakoak kontzienteki baztertu, gaztelania ahal zuen ondoen ikasi eta, gainera, ukitu frantses batzuk ere ematen hasi zen bada bere jardunari.
|
|
2019
|
|
|
Elie Wiesel etortzen zitzaidan gogora: Auschwitz aurretik, idazleak hainbat hizkuntza ezagutzen zuen, baina Auschwitzen ondotik
|
beste
hizkuntza bat ikastea erabaki zuen, frantsesa?, erronka eta irtenbide gisara: bere buruari bizirik zegoela erakutsi nahi zion, bizirautea lortu zuela; baina aldi berean beste garai batean, beste paisaia batean zegoela sentitu beharra zeukan.
|
|
|
Gasteiz, lehenengo aldiz, Korrikari buruzko bideoan ezagutua nuen eta, geroago, hainbatetan azaldu zen I. A. irakaslearen material grafiko eta idatzian. Eta orain Gasteizen nintzen, beste paisaia,
|
beste
hizkuntza batean ni neu ere. Hiriburua autobus geltokitik beretik atsegina iruditu zitzaidan, bizia, berdea oso eta harritu egin nintzen parkeen ugaritasunarekin.
|
|
|
Hitza, entzun, entzun dut, baina ez dut erreakzionatu. Hitzaren esanahia gurekin zerikusirik ez balu bezala hartu dut, edo
|
beste
hizkuntza bateko hitza balitz bezala. Hil.
|
|
|
Hona kontuan izan beharreko beste auzi bat ere:
|
beste
hizkuntza batean, askotan hemendik oso urrutiko batean, idatzitako lanen itzulpenak gurean eragiten al du efektu literariorik. Erantzun bakarra daukat, oso arrunta bestalde:
|
|
|
Cortázarren literatur jardunaren aberastasunaz eta hura
|
beste
hizkuntza batera eramatearen zailtasunaz dihardu bigarren paragrafoak. Bere osoan dakart hona:
|
|
|
Odiseok uharte eta hizkuntza arrotzetako ipuinak ekarri ez zituen ba etxera? Zer da itzulpena ez bada testu jakin bat
|
beste
hizkuntza batera pasatzea. Jatorrizkoa eta itzulpena ez al dira tapizaren aurkia eta ifrentzua, azken finean, tapiz bera?
|
|
|
Euskarazko obra original bat
|
beste
hizkuntza batera pasatzerakoan âgaztelaniara ia betiâ, badira autoreak lan hori konfian  tzazko itzultzaile baten esku uzten dutenak, eta badira autoreak nahiago dutenak lan hori beren gain hartu. Bi bideak dira zilegi, zirkunstantzia bietan autorearenak dira, benaz, hitza eta erabakia.
|
|
|
Eta eragiten dit baita ere ia segurtasun osoa ez nukeela nahiko distantzia hartuko neuk idatzitako testutik. Hilabeteak eta hilabeteak jardun ondoren obra bat idazten eta zuzentzen, edozein lan artistikorako behar diren sosegu psikologikoa eta bulkada faltatuko li  tzaizkidake hizkuntza batean idatzitako lana
|
beste
hizkuntza batera pasatzeko orduan. Eta are neke handiagoa biziko nuke testua aldatzeko tentazioak baztertzen, amorratuko nintzateke jatorrizkoan topatutako akatsekin.
|
|
|
Mespretxua ala auzo oneko tratua, egokiera bakoitzaren menturara? Nolakoak dira liburukoa ez den
|
beste
hizkuntza batean mintzatzen diren pertsonaiak eta haietako bakoitzaren maila soziala, nolakoa da narrazioak halako egoerei ematen dien trataera?
|
|
|
Horrek guztiak badu argibide psikologikoa, ezen ez arrazoia: hizkuntza propioa aberasten doa eta hemen zirriborratzen ari naizen perfileko hiztunak, aldiz,
|
beste
hizkuntza batean asetzen ditu bere premia espiritualak, baina horra non hiztunak bere hizkuntza propioaren eboluzioari egozten dion errua, eta bere egarri intelektuala beste hizkuntza batean asetzeari hizkuntza propioa baztertuta.
|
|
|
Horrek guztiak badu argibide psikologikoa, ezen ez arrazoia: hizkuntza propioa aberasten doa eta hemen zirriborratzen ari naizen perfileko hiztunak, aldiz, beste hizkuntza batean asetzen ditu bere premia espiritualak, baina horra non hiztunak bere hizkuntza propioaren eboluzioari egozten dion errua, eta bere egarri intelektuala
|
beste
hizkuntza batean asetzeari hizkuntza propioa baztertuta.
|
|
|
Gaztelaniaz, bereziki Hegoaldeko tradizioan; frantsesez, Iparraldekoan. Eta idazten ari nintzelarik, erdal erreferentzia horiek etortzen zitzaizkidan kabutara,
|
beste
hizkuntza batetik etxekora egin behar nuen etengabe, beste hizkuntzetatik jasotako teknikak, moduak, estrategiak etxekotu behar nituen. Orain, ordea, gero eta aukera gehiago dago euskaratik euskarara bidaia  tzeko.
|
|
|
Poesia, hizkuntza baten emaitzarik gorena, itzulezina dela esan ohi da: hizkuntzaren jenioa darama bere baitan, nola itzuli
|
beste
hizkuntza batera bidean ezer galdu gabe. Bidaian galtzen den horixe omen da poesia.
|
|
|
Ordutik euskarazko bertsioa erosi dudan arte pasatuak dira urte batzuk eta pentsatzen dut bizipen haiek guztiak gaindituak ditudala, beste bat naizela, euskarazko bertsioak ez didala euskara baino emango,
|
beste
hizkuntza baten ispiluan ikusi nuena jasoko dudala Irene Aldasororen itzulpenean ere, baina orain nire potretaren nolakoak ez nau orduan bezala arduratzen, orain itzulpenaren nolakoak eragiten dit jakin min nagusia, eta horrek asetzen banau, batere damurik ez, aitzitik baizik, euskal bertsioari ekin izana.
|
|
|
Itzulpenik gabe, irakurleak idazleak barne ez dauzka etxeko sorkuntzak baino bere hizkuntzan. Itzulpenik gabe,
|
beste
hizkuntza bat dugu, ez euskara, literatura unibertsalaren munduan ibiltzeko bidaide. Itzulpenik gabe, beste hizkuntza batean hartzen ditugu literatura unibertsalaren testuak eta erreferentzia historikoak, beste hizkuntza batean bilatzen ditugu berrikuntzak ere.
|
|
|
Itzulpenik gabe, beste hizkuntza bat dugu, ez euskara, literatura unibertsalaren munduan ibiltzeko bidaide. Itzulpenik gabe,
|
beste
hizkuntza batean hartzen ditugu literatura unibertsalaren testuak eta erreferentzia historikoak, beste hizkuntza batean bilatzen ditugu berrikuntzak ere. Beste hizkuntza batetik jasotzen ditugu, halaber, munduak munduaz eta gutaz esandakoak, beste hizkuntza batean asetzen dugu bereziki gure egarri kultural noranahikoa.
|
|
|
Itzulpenik gabe, beste hizkuntza bat dugu, ez euskara, literatura unibertsalaren munduan ibiltzeko bidaide. Itzulpenik gabe, beste hizkuntza batean hartzen ditugu literatura unibertsalaren testuak eta erreferentzia historikoak,
|
beste
hizkuntza batean bilatzen ditugu berrikuntzak ere. Beste hizkuntza batetik jasotzen ditugu, halaber, munduak munduaz eta gutaz esandakoak, beste hizkuntza batean asetzen dugu bereziki gure egarri kultural noranahikoa.
|
|
|
Itzulpenik gabe, beste hizkuntza batean hartzen ditugu literatura unibertsalaren testuak eta erreferentzia historikoak, beste hizkuntza batean bilatzen ditugu berrikuntzak ere. Beste hizkuntza batetik jasotzen ditugu, halaber, munduak munduaz eta gutaz esandakoak,
|
beste
hizkuntza batean asetzen dugu bereziki gure egarri kultural noranahikoa. Horrek guztiak ondorio latzak dakartza euskal sistema literariora eta euskarara.
|
|
|
Literaturan oso ohikoa da genero batetik bestera pasatzea. Ohikoa ez dena, hastapen artistikoetako hizkuntza utzi eta
|
beste
hizkuntza batean idaztea, maizenik atzean lagatakoa baino (are) literatura prestigiotsuagoan. Nabokovek errusieratik ingelesera egin zuen txango; Joseph Conradek ingelesez idatzi zuen, ez polonieraz; Samuel Beckettek frantsesez burutu zuen ia bere lan literario guztia, eta ez Irlandan egiten diren bietako batean, irlanderaz edo ingelesez.
|
|
|
Lau idazle horien kasuak ezagunak dira, guztiak ere motibazio desberdinen arabera utzi zuten ama hizkuntza atzean eta
|
beste
hizkuntza baten hautua egin. Ez dira hain ezagunak orain tesela honetara dakartzadan hiru idazle entzutetsuen hiru egoera:
|
|
2020
|
|
|
Ezin nuen imajinatu
|
beste
hizkuntza bat izan zitekeenik, pertsonaren batek nik ulertzen ez nuen hitzen bat esan zezakeenik.
|
|
|
Esan ohi zen buhameek, herriaren aldirietan bizi baitziren?
|
beste
hizkuntza bat hitz egiten zutela, baina nik uste nuen hura ez zela benetako hizkuntza bat, asmatutako hizkuntza bat baizik, beren artean erabiltzeko soilik, nire neba Yanok eta biok hitz egiten genuenaren tankerakoa, neba txikiak, Tilak, gure arteko jarduna uler ez zezan.
|
|
2022
|
|
|
Ekarpen haundia da munduarentzat Euskaditik egiten dena: azalean hizkuntza batean ari garela, sakonean
|
beste
hizkuntza batean mintza gaitezke.
|
|
|
Kontua da, hogeita bost urterekin, neroni ere nirea ez zen leku batera iritsi nintzela, eta zeharo ez baina pixka batean arrotza zitzaidan hizkuntza bati aurre egin behar izan niola, ondotxo ezagutzen nuen
|
beste
hizkuntza baten laguntzarekin âKristofek baino abiapuntu hobea, berazâ. Denborarekin, gainera, gutxi asko ezagutzen ditudan hiz  kuntza horiek ez dira etsaitu, baina joan dira egiten beren lekua, bultzatzen ondokoa, kokatzen hala hola.
|
|
|
Eta katalana bilakatu bada etxeko hizkuntza, kulturakoak gaztelania eta frantsesa, euskara bilakatu da nire hizkuntza literarioa. Irakurri egiten dut âeuskaratutako literatura, bikainaâ, baina batez ere idatzi ânahiz, panorama ikusita, gogoa ematen duen
|
beste
hizkuntza batean hastekoâ. Paradoxikoa ere bada, literaturarik apenas izan duen hizkuntza bat, hizkun  tza literario bilakatzea.
|