|
2000
|
|
|
Orduan ez zekien zer erantzun ere, eta eman zidan erantzun bakarra honako hau izan zen: Giza Eskubideen onarpena beste garai batekoa zela, haiek
|
beste
denbora batzuk zirenez gero.
|
|
2001
|
|
|
Bestetik, bertako jendeak ez du liluratzaileak ikusteko lehengo gogoa. Gizarteko aurrerapenek
|
beste
denbora pasa batzuk eskaintzen dizkiete. Indioek beraiek gurago dute telebisioa eta zinema ikustea.
|
|
2002
|
|
|
Hiru emakumeetako bakoitzak denbora labur batez erabili ohi zuen begi hori, eta, ondoren, begia bere begi zulotik atera eta ahizpetako beste bati eman ohi zion, honek ere bere begi zuloan jarri eta
|
beste
denbora apur batez erabil zezan.
|
|
2008
|
|
|
baita areagotu ere, noiz edo noiz; Ernestinak, izan ere, ohartu behar zuen, ongi ohartu ere, etorritako karmeldarrak ez zuela frai Millanekin zerikusirik, doktrinaren marra zuzenari eusteko beste marra zuzen bati eusten zion Elizak, marra zuzena baita, halaber, makila, Elizak berak ardi galduen bide okerra zuzentzeko erabili ohi duena, zigorraren eta errepresioaren ikur?, eta ohartu behar zuen, ondorioz, iristear zela, iritsia zela jada?
|
beste
denbora bat, aita karmeldar estuaren barne denborak estutua, horregatik hartu zuen Ernestinak, beharbada, eskuetan, gelaratu bezain laster, kapitulutik jangelara joan ziren mojak, eta jangelatik geletara?, frai Millanek aste pare bat lehenago egin ziòn oparia:
|
|
|
–Eta nik jakin ez?! , esan zuen markesa andereak, txundituta; jarraian, baina, begiak hormako puntu batean iltzatzen zituela, halaxe jarraitu eta bukatu zuen esaldia,
|
beste
denbora bati begira balego bezala?: Baina bai, orain esaten duzula, egia izango da?
|
|
|
kontrajartzetik sortu zena eta Molinosen eta joera kietisten kondenak ekarri zituena, frai Millanek ez baitzituen bi jarrera haiek elkarren aurkakotzat jotzen, osagarritzat baizik, bere ustez bai baitzegoen denbora bat meditaziorako. Kredoa errezitatuz, adibidez, fede eta doktrina katolikoaren dogmak finka zitezkeen behin eta berriro? eta
|
beste
denbora bat kontenplaziorako, zeinean, Donibane Gurutzekoak idatzitako Kantu Espiritualaren ildotik, la música callada,/ la soledad sonora??, edonor murgil baitzitekeen isiltasun esanezinaren uretan, intuizioak atzemandako errealitate jainkozkoetan blai, entréme donde no supe,/ y quedéme no sabiendo/ toda ciencia transcendiendo. Penitentziaren eremuan, azkenik, elizako jendearen artean, nekez aurkituko zen garaiko giro itoan inor, ez apaizik, ez fraiderik, ez mojarik?
|
|
|
Dena prest horren luzaroan antolatutakoari ekiteko, bideari heldu eta amerikar filmetatik hartu dugun askatasun sentipen hori bizitzeko: etxea atzean, errepidea aurrean, eta nahi
|
beste
denbora, bizimodu estresatu honen menpekotasun gehienetatik libre. Azken lantxoa hartu dut atea itxi baino lehen:
|
|
|
–Eta nik jakin ez...! –esan zuen markesa andereak, txundituta; jarraian, baina, begiak hormako puntu batean iltzatzen zituela, halaxe jarraitu eta bukatu zuen esaldia,
|
beste
denbora bati begira balego bezala–: Baina bai, orain esaten duzula, egia izango da... izango ez da, bada!
|
|
|
" Burua hotsez betetako zurrunbilo bat da, mendean hartu behar duguna, hotsik gabeko lurretan loratzen baita, beste inon baino hobeto, Jainkoaren hitza". ...–hitzik gabeko esparrua bilatzen duena– kontrajartzetik sortu zena eta Molinosen eta joera kietisten kondenak ekarri zituena, frai Millanek ez baitzituen bi jarrera haiek elkarren aurkakotzat jotzen, osagarritzat baizik, bere ustez bai baitzegoen denbora bat meditaziorako –Kredoa errezitatuz, adibidez, fede eta doktrina katolikoaren dogmak finka zitezkeen behin eta berriro– eta
|
beste
denbora bat kontenplaziorako, zeinean, Donibane Gurutzekoak idatzitako Kantu Espiritualaren ildotik –la música callada,/ la soledad sonora... –, edonor murgil baitzitekeen isiltasun esanezinaren uretan, intuizioak atzemandako errealitate jainkozkoetan blai, entréme donde no supe,/ y quedéme no sabiendo/ toda ciencia transcendiendo... Penitentziaren eremuan, azkenik, elizako jendearen artean, nekez aurkituko zen garaiko giro itoan inor –ez apaizik, ez fraiderik, ez mojarik– bere buruari ez ziliziorik ez diziplinarik ezarriko ez zionik, eritasunak edo ezinbesteko beste arrazoiren batek eragotzi ezean; hartan ere, dena dela, zentzuz aholkatu zituen frai Millanek komentuko mojak:
|
|
|
Eta aita kameldarrak hitz eta hitz egiten zuen –hitzek berehala salatu zuten hizlaria, gizon ezin estuagoa behar zuena: ...tu behar zuen, ongi ohartu ere, etorritako karmeldarrak ez zuela frai Millanekin zerikusirik –doktrinaren marra zuzenari eusteko beste marra zuzen bati eusten zion Elizak, marra zuzena baita, halaber, makila, Elizak berak ardi galduen bide okerra zuzentzeko erabili ohi duena, zigorraren eta errepresioaren ikur–, eta ohartu behar zuen, ondorioz, iristear zela –iritsia zela jada–
|
beste
denbora bat, aita karmeldar estuaren barne denborak estutua... horregatik hartu zuen Ernestinak, beharbada, eskuetan, gelaratu bezain laster –kapitulutik jangelara joan ziren mojak, eta jangelatik geletara–, frai Millanek aste pare bat lehenago egin ziòn oparia: kaier bat zen, hogei bat orrikoa, frai Millanek idatzia eta frai Millanek berak kuttun zituèn hainbat testuz osatua:
|
|
2009
|
|
|
Eta egin duzuna ere, pasea da ja, itzali da, sekula egin ez balitz bezala da nolabait. Gogoratzen duzu, baina ez da,
|
beste
denbora bat da orain. Ez dago iraupenik.
|
|
|
Maria Bibianak, egia esan, ez zeramatzan zain bost minutu baizik; Maria Bibianaren denbora, baina,
|
beste
denbora bat zen, beharbada, Maria Bibiana ez baitzegoen memento haietan bere kontzientziarekin lasai, ausaz, ez erabat bederen, bitartekari lan haietan; izan ere, Ana Karenina?, emakume zikina, deitu zion don Anizeto kalonjeak:
|
|
|
Une hura magikoa izaten zen Nazario Orberentzat, une bete bakarretakoa?, hantxe ahazten baitzitzaizkion bat batean lantegiak ekartzen zizkiòn nekeak eta buruhausteak, hamar hamabi ordu luzetan pilatuak? denborak, une bakoitzean, dentsitate diferentea balu bezala, eta denbora batek
|
beste
denbora bat balu bezala ihesbide, barne prozesu alkimiko bat bitarteko, ez baitzegoen azaltzerik, bestela, nola segundo gutxi haiek, hain arinak eta hain haizea bezalakoak, bestalde, erauzten zioten bere baitatik eta egozten, ordutan eta ordutan pilatutako zama astuna, erratz batek gela bateko zaborra egozten duen bezala, edo haize zirimola batek, han hemenka metatutako zur puskak eta hartxintxarrak; gero, berriz, Teofilo Mariari begira jarri eta honela mintzatzen zen aita:
|
|
|
Guztia aldatu zitzaion, zinez, Nazario Orberi, baita une magiko hura ere, une bete bakarretakoa?, egunero bizi ohi zuena, lantegitik etxera itzuli eta haurrak besarkatzerakoan banan banan, harik eta Ada besoetan hartu eta zerura jaurtitzen zuen arte: aldatu ez ezik, une magiko haren magia ere hautsi zitzaion, sei anai arreben atzetik zazpigarrena imajinatu behar baitzuen, itzal ilun bat bezalakoa, beste seiak bere itzalpean ipintzen zituena, halako moldez, non denborak ez baitzuen jada
|
beste
denbora bat ihesbide, denboraren argi eta itzal guztiak itzal are itzalago haren menera baleude bezala, ez leihorik ez itzurbiderik; eta, imajinatzearen imajinatzeaz, munstroa indar handiz gorantz jaurti eta zeruan galtzen zela imajinatzen zuen, beharbada, eta han aingeru batek. Zertan zebilen, baina, Nazario, haur bat bezala edo beata santujale inozo bat bezala, aingerutxo baten ameskeriari helduta, baldin eta bera gizon praktikoa bazen, begietatik sartzen zitzaiona baizik sinesten ez zuena, alor hartan Santo Tomasen fedearen jabe?
|
|
|
...en), ezkerrekoak ez, eta medikua gero eta gehiago mintzatzen zen kolapsoterapiaz, erabateko erabakia hartzeko bi hilabete falta baziren ere?, baina, emakumeen harrera bitarteko, itxuraldatu egin zen haren aurpegia, irririk egiten ez zutèn ezpainek irri egin baitzuten eta dir dir egiten ez zutèn begiak bat bateko argitasunak hartu baitzituen; bazirudien, beraz, denbora bere arrastotik atera zela,
|
beste
denbora bat sortzeko: denborarekin zerikusirik ez zuèn denbora berria, uharte bat ere bazena, uhartea eta altxorra?, gaixotasunaren denborak inguratua; espazioarekin, baina, antzeko zerbait gertatzen zitzaion Gabinori, ausaz, gelako espazioan egon arren arrainontzitik zintzilikatu baitzituen begiak, arrainontzia gelako erdigunea eta gelako ardatza balitz bezala, zeinaren inguruan biraka baitzebiltzan gelako metro kubiko guztiak; arrainontziaren barruan, berriz, arrain gorria zen altxorra eta arrain gorria uharteko igerilaria.
|
|
|
Kanpoan, berriz, etengabekoak ziren tiroak eta tiro jasak; bigarren eta hirugarren konpainiak basoan gora zihoazen, gudu zelaian metrailadoreak garbitutako hogeita hamarren bat mutil zeutzan, hilik edo erdi hilik?, azken eraso hari azkena emateko prest; Domingok eta Chaplinek, beraz, kanpotik zetozèn tiro hots haiek entzun zitzaketen, nahiz eta biak ala biak
|
beste
denbora batek bizi behar zituen une hartan: Adaren heriotzazko denbora, harresi bat bezala altxa zitekeena, beraien eta beste soldadu guztien artean; baliteke, beraz, Domingok eta Chaplinek tiro hotsik ez aditzea, are gutxiago haien gorputzak besarkada ezin estuago batean urtu zirenean?, ongi baino hobeto entzun arren; baliteke, halaber, Domingo eta Chaplin behar bezala ez ohartzea sator gela berean sartu zutèn beste zauritu baten etorreraz, konorterik gabe zegoen eta astunki hartzen zuen arnasa?, eta baliteke, azkenik, Domingori eta Chaplini zirkunstantzia ezohiko batek bakarrik itzularaztea kanpoarekiko pertzepzioa eta lotura, nola gertatu baitzen handik segundo batzuetara, Domingok ezohiko hotsak eta burrunbak entzun zituenean:
|
|
|
Baina etxekoek amaren ezohiko jokabidea ohikotzat zutelako, bizpahiru urte zeramatzan beste espazio batek biziko balu bezala, baita
|
beste
denbora batek ere?, edo bileraren lehentasunak beste batzuk zirelako. Domingo zen, azken batean, bilerako protagonista?, bertan bilduek ez zioten jaramonik egin.
|
|
|
Hamazortzi bat urte zituenean, baina? 1929an, beraz?, hiriko erakusleiho batean kolore askotako jertse liluragarri bat ikusi, barrura sartu, probatu, probatu besterik ez zuen egin? eta handik irten ez beste. Adak ongi oroit zitzakeen dendaren atzeko aldean zegoèn ehungailuaren hotsak,
|
beste
denbora baten adierazgarri zitezkeenak, artisautza sortzaile bati lotuak, erabaki zuen bere etorkizun hurbila, gurasoek begi onez hartu zutena; Adak ehungailu bat nahi zuen, eta josteko makina bat, bere berea, eta hariak eta harilak:
|
|
|
–Nahi
|
beste
denbora izan zenuen, beraz, medizinak hartzeko?
|
|
|
Guztia aldatu zitzaion, zinez, Nazario Orberi, baita une magiko hura ere –une bete bakarretakoa–, egunero bizi ohi zuena, lantegitik etxera itzuli eta haurrak besarkatzerakoan banan banan, harik eta Ada besoetan hartu eta zerura jaurtitzen zuen arte: aldatu ez ezik, une magiko haren magia ere hautsi zitzaion, sei anai arreben atzetik zazpigarrena imajinatu behar baitzuen, itzal ilun bat bezalakoa, beste seiak bere itzalpean ipintzen zituena, halako moldez, non denborak ez baitzuen jada
|
beste
denbora bat ihesbide, denboraren argi eta itzal guztiak itzal are itzalago haren menera baleude bezala, ez leihorik ez itzurbiderik; eta, imajinatzearen imajinatzeaz, munstroa indar handiz gorantz jaurti eta zeruan galtzen zela imajinatzen zuen, beharbada, eta han aingeru batek... Zertan zebilen, baina, Nazario, haur bat bezala edo beata santujale inozo bat bezala, aingerutxo baten ameskeriari helduta, baldin eta bera gizon praktikoa bazen, begietatik sartzen zitzaiona baizik sinesten ez zuena, alor hartan Santo Tomasen fedearen jabe?
|
|
|
hala, bada, guztiak besarkatzen zituen Nazario Orbek, azkena izan ezik, Ada besoetan hartu eta zerura jaurtitzen baitzuen, berriro jasotzeko, aitak barre egiten zuen bitartean eta neskatilak oihuxka urduri atsegin batzuk, ooo eta ooo! Une hura magikoa izaten zen Nazario Orberentzat –une bete bakarretakoa–, hantxe ahazten baitzitzaizkion bat batean lantegiak ekartzen zizkiòn nekeak eta buruhausteak, hamar hamabi ordu luzetan pilatuak... denborak, une bakoitzean, dentsitate diferentea balu bezala, eta denbora batek
|
beste
denbora bat balu bezala ihesbide, barne prozesu alkimiko bat bitarteko, ez baitzegoen azaltzerik, bestela, nola segundo gutxi haiek –hain arinak eta hain haizea bezalakoak, bestalde– erauzten zioten bere baitatik eta egozten, ordutan eta ordutan pilatutako zama astuna, erratz batek gela bateko zaborra egozten duen bezala, edo haize zirimola batek, han hemenka metatutako zur puskak eta h...
|
|
|
han ikasitakoari emana bizi zen Regina enean, orain orratzak hartu eta jertse bat edo beste egiten zuela, orain egongela apaintzen paper batzuekin edo beste zernahirekin. Hamazortzi bat urte zituenean, baina –1929an, beraz–, hiriko erakusleiho batean kolore askotako jertse liluragarri bat ikusi, barrura sartu, probatu –probatu besterik ez zuen egin– eta handik irten ez beste –Adak ongi oroit zitzakeen dendaren atzeko aldean zegoèn ehungailuaren hotsak,
|
beste
denbora baten adierazgarri zitezkeenak, artisautza sortzaile bati lotuak– erabaki zuen bere etorkizun hurbila, gurasoek begi onez hartu zutena; Adak ehungailu bat nahi zuen, eta josteko makina bat, bere berea, eta hariak eta harilak: Regina enean bere lantegi txikia nahi zuela, alegia; bere erabaki hark bazuen bihozkadatik zerbait, baina bihozkada bat baino gehiago ere bazen; eta nola gogoz lan egiten baitzuen eta gustu handiarekin, bezero batzuk ere egin zituen berandu baino lehen:
|
|
|
Baina etxekoek amaren ezohiko jokabidea ohikotzat zutelako –bizpahiru urte zeramatzan beste espazio batek biziko balu bezala, baita
|
beste
denbora batek ere–, edo bileraren lehentasunak beste batzuk zirelako –Domingo zen, azken batean, bilerako protagonista–, bertan bilduek ez zioten jaramonik egin.
|
|
|
Maria Bibianak, egia esan, ez zeramatzan zain bost minutu baizik; Maria Bibianaren denbora, baina,
|
beste
denbora bat zen, beharbada, Maria Bibiana ez baitzegoen memento haietan bere kontzientziarekin lasai, ausaz, ez erabat bederen, bitartekari lan haietan; izan ere, Ana Karenina –" emakume zikina" deitu zion don Anizeto kalonjeak: " urdanga lohi eta lizuna"! – irakurtzeko gai izan zirèn bi emakumek auskalo zer idatz ziezaioketen elkarri, ez zuen jakin ere egin nahi!
|
|
|
Kanpoan, berriz, etengabekoak ziren tiroak eta tiro jasak; bigarren eta hirugarren konpainiak basoan gora zihoazen –gudu zelaian metrailadoreak garbitutako hogeita hamarren bat mutil zeutzan, hilik edo erdi hilik–, azken eraso hari azkena emateko prest; Domingok eta Chaplinek, beraz, kanpotik zetozèn tiro hots haiek entzun zitzaketen, nahiz eta biak ala biak
|
beste
denbora batek bizi behar zituen une hartan: Adaren heriotzazko denbora, harresi bat bezala altxa zitekeena, beraien eta beste soldadu guztien artean; baliteke, beraz, Domingok eta Chaplinek tiro hotsik ez aditzea –are gutxiago haien gorputzak besarkada ezin estuago batean urtu zirenean–, ongi baino hobeto entzun arren; baliteke, halaber, Domingo eta Chaplin behar bezala ez ohartzea sator gela berean sartu zutèn beste zauritu baten etorreraz –konorterik gabe zegoen eta astunki hartzen zuen arnasa–, eta baliteke, azkenik, Domingori eta Chaplini zirkunstantzia ezohiko batek bakarrik itzularaztea kanpoarekiko pertzepzioa eta lotura, nola gertatu baitzen handik segundo batzuetara, Domingok ezohiko hotsak eta burrunbak entzun zituenean:
|
|
|
...ezkerrekoak ez, eta medikua gero eta gehiago mintzatzen zen kolapsoterapiaz, erabateko erabakia hartzeko bi hilabete falta baziren ere–, baina, emakumeen harrera bitarteko, itxuraldatu egin zen haren aurpegia, irririk egiten ez zutèn ezpainek irri egin baitzuten eta dir dir egiten ez zutèn begiak bat bateko argitasunak hartu baitzituen; bazirudien, beraz, denbora bere arrastotik atera zela,
|
beste
denbora bat sortzeko: denborarekin zerikusirik ez zuèn denbora berria, uharte bat ere bazena –uhartea eta altxorra–, gaixotasunaren denborak inguratua; espazioarekin, baina, antzeko zerbait gertatzen zitzaion Gabinori, ausaz, gelako espazioan egon arren arrainontzitik zintzilikatu baitzituen begiak, arrainontzia gelako erdigunea eta gelako ardatza balitz bezala, zeinaren inguruan biraka baitzebiltzan gelako metro kubiko guztiak; arrainontziaren barruan, berriz, arrain gorria zen altxorra eta arrain gorria uharteko igerilaria.
|
|
2010
|
|
|
Baina nik ere galdetu dut han eta hemen, eta norbaitek zutik ikusi du, besoak goraturik, lurretik hamar zentimetrora; beste batek zutik eta besoak beheraturik? Honek istant batean ikusi du, idazkariak bezala; horrek hamar bat segundotan, eta bada esaten duenik ikusi duela gau osoan, sorginen garaian bezala??; zuk begiak zabaldu nahi zenizkidan, baina ni
|
beste
denbora baten irrikan bizi nintzen, eta neure denboraren nondik norakoak erakutsi nizkizun, esaldi handiusteko bat erabilita: –Eternitatean bihar bihurtzen da gaur eta gaur bihurtzen da bihar, eta hala, une berean egon gaitezke besoak goraturik eta beheraturik, esna eta lotan?!?;. Zu ez, zaude ziur?
|
|
|
Nork esango zidan niri, ordea, zuk zeure idazkia utziko zenidala?; hitz idatzia, gainera, zintzotasunez idatzia, zuk egin duzun bezala?, beste gauza bat da; hitz idatziak, izan ere,
|
beste
denbora bat du; zu hilik zaude, bestalde, eta beste distantzia batekin neur dezaket guztia, errukiaren betaurrekoak neure begien aurrean paratuta, horregatik ulertzen baititut izkribuaren azken aldean zuzentzen dizkidazun hitzak:
|
|
|
denbora ere, medikua gero eta konbentzituago zegoen ezkerreko birikan kolapsoterapia bat behar nuela, eta hitz mehatxagarriaren zamak estutzen ninduen?
|
beste
denbora bat baitzen jada, askoz ere meheagoa eta atzigaitzagoa, betikotasunaren ertzekoa hor nonbait, arrainontziaren kristalezko esfera, bat batean, erloju bihurtu balitz bezala, eta arrain urdina orratz apetatsu, orduen desorduak markatzen zizkidana:
|
|
|
eta etenkakoa izan da-eta? hondarrean
|
beste
denbora bat hartu badut ere, testua txukuntzeko, baita pasarte bat edo beste berridazteko ere, nahiz eta ez nagoen hain seguru. Izan ere, azken bolada honetan ezusteko batek baino gehiagok hainbat gauzaren inguruko ikuspuntua aldatu dit, eta duda hori da:
|
|
|
Baina nik ere galdetu dut han eta hemen, eta norbaitek zutik ikusi du, besoak goraturik, lurretik hamar zentimetrora; beste batek zutik eta besoak beheraturik... Honek istant batean ikusi du, idazkariak bezala; horrek hamar bat segundotan, eta bada esaten duenik ikusi duela gau osoan, sorginen garaian bezala..."; zuk begiak zabaldu nahi zenizkidan, baina ni
|
beste
denbora baten irrikan bizi nintzen, eta neure denboraren nondik norakoak erakutsi nizkizun, esaldi handiusteko bat erabilita: " Eternitatean bihar bihurtzen da gaur eta gaur bihurtzen da bihar, eta hala, une berean egon gaitezke besoak goraturik eta beheraturik, esna eta lotan...!";" Zu ez, zaude ziur... lotan baitzaude gaur, lotan egongo zara bihar eta lotan beti!" esan zenidan mespretxuz.
|
|
|
Ni ez nengoen neure onenean, baina, emakumeen harrera bitarteko, guztiz aldatu zitzaidan umorea: arestian ez nuen bizipozik, eta orduantxe nagusitu zitzaidan bizipoza; arestian ez nuen irririk egiten, eta orduantxe egin nuen irri... denbora ere —medikua gero eta konbentzituago zegoen ezkerreko birikan kolapsoterapia bat behar nuela, eta hitz mehatxagarriaren zamak estutzen ninduen—
|
beste
denbora bat baitzen jada, askoz ere meheagoa eta atzigaitzagoa, betikotasunaren ertzekoa hor nonbait... arrainontziaren kristalezko esfera, bat batean, erloju bihurtu balitz bezala, eta arrain urdina orratz apetatsu, orduen desorduak markatzen zizkidana: zorionaren ordurik gabeko orduak besterik ez...
|
|
|
Ez pentsa idazki hau jardun jarraituan idatzi dizudanik, aste batzuetako beta hartuta, prozesua luzeagoa —bospasei urtekoa, hortxe hortxe— eta etenkakoa izan da-eta... hondarrean
|
beste
denbora bat hartu badut ere, testua txukuntzeko, baita pasarte bat edo beste berridazteko ere, nahiz eta ez nagoen hain seguru... Izan ere, azken bolada honetan ezusteko batek baino gehiagok hainbat gauzaren inguruko ikuspuntua aldatu dit, eta duda hori da:
|
|
|
Nork esango zidan niri, ordea, zuk zeure idazkia utziko zenidala?; hitz idatzia, gainera —zintzotasunez idatzia, zuk egin duzun bezala—, beste gauza bat da; hitz idatziak, izan ere,
|
beste
denbora bat du; zu hilik zaude, bestalde, eta beste distantzia batekin neur dezaket guztia, errukiaren betaurrekoak neure begien aurrean paratuta... horregatik ulertzen baititut izkribuaren azken aldean zuzentzen dizkidazun hitzak: " Gabino:
|
|
2011
|
|
|
Alderdiak animatu eta laguntzea, behar
|
beste
denboran, elkarrizketa politikorako agenda prestatzen eta garatzen.
|
|
|
Han eseririk ahulak ziruditen mundu handi honetan, Elisak begiratzen zien igerilekuan atzerantz igeri urruntzen zela eta pentsatu zuen agian egunen batean poztu egingo zela,
|
beste
denbora batean, bainuetxean topatzen bazituen, beste guztiak baino ezagunago egingo zitzaizkiolako; beraiengatik errudun sentitzea hain erraza litzateke orain, abandonatu nahi zituelako, gezurra esan zielako, zen bezala onartzeko aukerarik eman nahi ez zielako, egiatia izango ez zelako. Ez zekien, berea?
|
|
|
Emakume zoragarri batekin bizi naiz, alaba bat izatekoa naiz... zoriontsua naiz. Julen beste...
|
beste
denbora bati dagokio. Jende batzuek nahigabea besterik ez dute zabaltzen beren inguruan.
|
|
2012
|
|
|
Herrialde hura eta biztanleak hain argi eta garbi kritikatu nituenean, ez zidan beste ezer erantzun baizik eta ez nintzela haien artean behar
|
beste
denbora egon irizpiderik izateko; eta munduko nazio ezberdinek ohitura ezberdinak dituztela, eta ildo bereko beste zenbait egia arrunt. Baina beraren jauregira itzuli ginenean, ea zer iruditzen zitzaidan eraikin hura galdetu zidan, ea zer zentzugabekeria ikusi nuen eta zer kexu nuen bere morroien janzkera eta itxuraz.
|
|
|
Bada
|
beste
denbora pasa bat ere, zenbait kasu berezitan Enperadorearen, Enperatrizaren eta Lehen Ministroaren aurrean bakarrik egiten dena. Hamabost zentimetroko luzera duten zetazko hiru hari mehe 13 uzten ditu Enperadoreak mahai gainean.
|
|
|
–Jaunak, aspertzen hasita nago, esan nien ozenki?, borroka egin behar badugu, borroka egin dezagun; atzo nahi
|
beste
denbora izan zenuten berriketan aritzeko...
|
|
2013
|
|
|
Zerbitzu eskailerak karrika ilun batera ematen zuen, etorbide nagusia zegoen lekutik ehun bat metrora. Rasputini bisita egitera joaten zitzaionean, kalexka ilun horretan uzten zuen beti Katia Vernikobak bere zalgurdia, eta gidaria bere zain izaten zuen, behar
|
beste
denbora itxaroten. Kalera ateratzean, ezkaratz ilun hartatik, gizon behartsu bat ikusi zuen lurrera botata.
|
|
|
Deslotu beharreko korapiloak. Eta hain da berezkoa kanta baten muina topatzea
|
beste
denbora batean, beste leku batean. Batzuetan, askotan, ia beti, distantzia behar da edozein gertakari edo sorkuntzarekiko, hain zuzen ere beragana hurbiltzeko.
|
|
|
Beste jende modu batzuk. Elkarrizketetan erantzuteko
|
beste
denbora batzuk. Isiltasuna.
|
|
|
Aizu, baina, lehenengo astean har zaitzakedan? kopla hori ez zait gustatu, Iratxe; badakizu nahi
|
beste
denbora eman dezakezula nirean... lanak irauten dizun denbora guztian, alegia.
|
|
|
Behin edo bitan pittin bat gorritzen zela antzeman zuen; baina gehienetan Charlottek, zentzu handiz, ez zuen entzuten. Behar
|
beste
denbora eman zuten jesarrita egongelako apaindura guztiak miresten, arasatik hasi eta sutondoko hormatxoraino, eta bidaian zein Londresen izandako guztiaren berri ematen, eta horren ondoren Collins jaunak lorategitik osteratxo bat egitera gonbidatu zituen.
|
|
2014
|
|
|
Eta nire esku dago hori. Gizon batek, nirekin maiteminduta dagoenean, ez du
|
beste
denbora pasarik bilatzen. Beste neska derrepentean uzteko agindu nion, eta hala egin zuen.
|
|
|
536 Oso serio hartzen dut egiten dudan guztia. Ez daukat
|
beste
denbora pasarik.
|
|
|
Paretan eta azulejuetan behera, gelari zerion izerdi antzeko bat oroitzen dut, neure kopetakoaren isla izan zitekeena. Ez egun ez gau ez den ordua, ez negu ez uda ez den sasoia, izuaren tenplu hartakoa
|
beste
denbora bat balitz bezala, kanpoko lege eta ohiturek zer esanik ez dutena. Sabaian zintzilik argi fluoreszente beti piztua, hots sor beti berdin bat eginez, zomorro hegalari mekaniko bat balitz bezala.
|
|
2015
|
|
|
Haren atzamar luzeetatik ihesean ibiltzea dibertimendua bihurtu da niretzat. Eta hori nahikoa entretenimendu ez balitz, badut
|
beste
denbora pasa hobe bat: errotonda inguruan dabiltzan auto, kamioi eta bestelakoei erreparatzea atsegin dut.
|
|
|
Kale nagusia abandonatu dute, eta kale estu batetik beste kale estu batera doaz, harrizko labirintoan barrena. Dena da hain harrizko, dena da hain hotz, dena da hain geldo non ematen duen
|
beste
denbora batek agintzen duela pasabide mehar horietan. Apenas dago jenderik bazterrotan, baina edozein txokotatik aditzen diren sirena hotsen oihuek eta eraikinen artetik goraka doazen ke adarren dantzak lazgarritasun ukitua ematen diote kale arteko itxurazko jabaltasunari.
|
|
|
Baina badaki ezin duela, badaki Fred, Telmo, Karim eta? Vasili (auskalo zer izen darabilen orain) beste leku eta
|
beste
denbora batean daudela. Beste ezleku eta beste ezdenbora batean, bururatu zaio begietatik hormigoi eta altzairuzko malko bana labaindu zaizkion unean.
|
|
|
Ileetatik oratu eta autora arrastaka eraman dute. Lasai, egongo zaren lekuan nahi
|
beste
denbora izango duzu hiltzeko, eta tu egin dio aurpegian bi beleetako batek. Martxan jarri den motorraren hotsak urratu du isiltasuna.
|
|
|
Ekaitza baretu zenean uso zuri bat hurbildu zitzaigun, mokoan olibondo adartxo bat zekarrela, eta aldean gelditu zitzaigun, harro. Atanasiok labanarekin moztu zion lepoa abildade ikusgarriz, eta bion artean jan genuen gordinik, luma eta guzti, edo lumatu gabe beharbada, eta usoaren odolarekin graffiti sakrilego bat pintatu genuen sarrerako atean, adierazi nahian bezala eremu hura gurea zela, guk hartu genuela indarrez, eta itxaron egingo genuela, itxaroteko prest geundela behar
|
beste
denbora, behar beste gizaldi.
|
|
|
Otegik eta bazekiten nahi
|
beste
denbora ez zutela izango egin nahi zuten eztabaida bideratzeko. Legez kanporatuta zegoen alderdi bateko kideak ziren, politikagintzan aritzea debekatua zuten eta, disimulu handirik gabe, politikagintzan ari ziren.
|
|
|
Orain banekien Joëlek ez zuela San Antonio libururik hartu ganbarako kaxatik. Bazuen gauetarako
|
beste
denbora pasa gustagarriagorik.
|
|
|
Beka eskatu eta dirua lortzeko, perfektua. Lan filologikoa astiro astiro egin eta, aldi berean, nahi
|
beste
denbora benetako zereginerako: militantziarako.
|
|
|
Ez duzu, dena den, halakorik gertatuko zaizunik uste. Aurreneko egunak pasatu ondoren, lasaiago eta fidakorrago ikusten dituzu eta, gainera, nahi
|
beste
denbora daukazu. Erne ibiltzea komeni zaizu, hala ere, amarruren batean erori nahi ez baduzu.
|
|
|
Eta, bai, gogoan dut une bat heldu zela non begiak hirurogeita lau laukietatik aldendu eta
|
beste
denbora pasa atsegingarriagoren bat bilatzen hasi bainintzen. Utzi eginen nuen, bai, behin betiko beharbada... egun batean liburua zabaldu eta ganbitoaren estrategia azaltzen zuen partida ikasi izan ez banu.
|
|
|
Epaiketa aurreko espetxealdian beste presoengandik bakarturik mantenduko dute, hari musikala eta defentsako abokatuaren bisitak
|
beste
denbora pasarik gabe.
|
|
2016
|
|
|
Eba neska bakarra izanez, engoitik, kontuz ibili zela konturatzen zen, denen menpe baitzegoen eta Adanek bera defenditzeko, gauza handirik ez zuelako egiten ahal tropa horren kontra. Orain ohartzen zen zergatik,
|
beste
denbora batean, lau hanketako ibileratik emaztea zutitu egin zen. Erekek ere hori bazekien, orduan, susmoa hartu zuelako gizonari bere alua errazago ezkutatzeagatik.
|
|
|
Bere berezko itxura, jadanik, ez zen lurtarra, aro horretan ezagut zitezkeen lurtarretarik urruti zegoen behintzat, bai aurpegiz, baita era janzteko manerez. Gizakia zela nabari zen, hori bai, baina
|
beste
denbora batekoa. Nondik heldu ote liburu horrekin besapean?
|
|
|
Zenbat denbora igaro da hegazkina aireratu denetik? Hegaldiak berez irauten duen barne denbora fisikoari hegazkina lurbiran egiten ari den ibilia gehitu behar zaio, beti sortaldera, eguzkiaren bira azkartuz, beste sei bat ordu edo, beraz alferrik du erlojuari begiratzea, mundu berriko denbora adierazten dio horrek, bere mundukoa edo berea izan denekoa behintzat, beste mundu baterantz baitoa,
|
beste
denbora batean sartzera, bien bitartean ez lur batean ez bestean dagoela, ez denbora batean ez bestean, mundutik aparte eta ez denboraren altzoan bezala.
|
|
2017
|
|
|
Eta hala pasa ziren hilabeteak, Inaxi, zure ama eta hirurok Costa Ricatik Nikaraguari atsedenik gabe begiratzen geniola. Inoiz beste herrialdeetako kide gehiago etorri ziren etxera, baina ez zuten Inaxik
|
beste
denbora eman bertan. Fronteak astero Costa Rican argitaratzen zuen egunkari baterako artikuluak idazten zituen Inaxik.
|
|
|
Egoera irauli egin zait: lehen denborarik ez nuen nahi nituen gauzak egiteko, eta orain nahi
|
beste
denbora dut, baina dirurik ez. 630 euroko pentsio horrekin ahal dudana egiten dut.
|
|
|
Uste dut, gainera,
|
beste
denbora puska batean helduok jarraitu dugula familia askori tira egiten. Horregatik, ezinbestekoa da pentsioen gutxieneko maila bat finkatzea.
|
|
|
Ia paragraforik berrirakurri behar izan gabe. Gero, buruak atsedena edo tokiz aldatzea behar zuela ikustean, egongelara jaitsi nintzen
|
beste
denbora batez irakurtzera besaulki erosoago horretan.
|
|
2018
|
|
|
Eta, guztiarekin ere, egiatan, handitzat jotzen ditugu Marshall jauna, Lane jauna eta beste, nahiz gutako gehienok ez ditugun bertatik bertara ikusi halako baldintzetan lanean. Onartu beharrean nago Graham jaunak arrazoi pizar bat baduela horretan, baina, ofizioan nik
|
beste
denbora eramanez gero, edonor gai da gizon baten profesionaltasunaren heina senez kalkulatzeko, bera presiopean lanean ikusi beharrik gabe ere. Izan ere, maiordomo handi bat ezagutzeko xantza izanez gero, inork ez du «froga»ren bat eskatzeko premiarik izaten, pentsaezina izaten baita hark inongo egoeratan ez erakustea autoritatez beteriko profesionaltasun hori.
|
|
|
Bart luzatu egin zitzaion gaua Karkaba tabernan, zerbezak erre eta tabakoa edan, mundua konpontzen aritu ziren, arratsaldetik hasita, portuko terraza batean, eta larunbataren azken orduek gehi domeka goizaldekoek ez zieten behar
|
beste
denbora utzi norberaren barruko barreak eta eztabaidak husteko batak bestearen gainean. Bizipenak.
|
|
2019
|
|
|
Zirraragarria da planteatzen den arazoa, bai, eta amari, astia duenean, gozagarria zaio hezitzaile izatea: lasai lasai parke batean, haurtxoa zuribide du oraindik, sabelean zeukanean bezalaxe; gutxi asko infantila denez oraindik, askotan ederki pasatzen du haurrarekin txorakeriak eginez,
|
beste
denbora bateko jolas, hitz, kezka, pozbideak piztuz ostera. Baina garbitzen edo sukaldean aritzen denean, beste haur bati bularra ematen dionean, erosketak egin eta bisitak jasotzen dituenean eta, batez ere, senarraz arduratzen denean, presentzia trabagarri eta akigarria zaio haurra; ez du hura, hezteko?
|
|
|
Ulertu, adibidez, futbol partida bat jokatzen denean (arbitroak hasierako ziztualdia jotzen duenetik bukaeraraino: deskontu eta guzti, jakina), jarraitzaileak, oro har, denborarekin zerikusirik ez duen
|
beste
denbora batean sartzen direla, denbora mistiko sakratu batean, bestela esanda:
|
|
|
baita Josetxo eta Goldwin ere, adiskideturik. Bueno, garbi dago Josetxo eta Goldwin ezin zitezkeela inoiz ere adiskidetu, baina txakurrak eta katuak ere beren sena zuten eta, nagusiek adieraziaren arabera, haiek ere
|
beste
denbora batzuk zirela ulertzera iritsi ziren, amorrutik errespeturako edo indiferentziarako bidea egiten zutela, ez zaunkarik ez errabiazko ufarik. Esan nahi baita hura beste giro bat zela guztiz.
|
|
|
Marlene Dietritch paregabeaz ari zitzaidaan, jakina. Baina haiek
|
beste
denbora batzuk zituan, eta badakik zer gertatzen den gero: ohitu eta akabo?
|
|
|
gero erabaki zuzenak hartzea. Horretarako, behar
|
beste
denbora hartuko dugu. Klase batzuk galduko dituzu, baina ez dago arazorik, irakasleak jakinaren gainean daude.
|
|
|
Jateko zerbait zekarren, hiztegiaren aldetik zorroztasun handiagoaz jokatuz ahorako munizioak deituko genituzkeenak, gerra batera etorri zen ber, bere erantzukizunez oso jakitun etorri ere, Bai, musu bat, eta bi, eta hiru, baina ez hadi distraitu, lanean ari hintzen eta lanean segitu behar duk, denborak denetarako ematen dik, baita laburra denean ere, eta guk bi gau eta egun oso bat ditiagu, eternitate bat, emadak beste musu bat, bakarrik, eta eser hadi, esadak zer moduz doan historia, Mogueimek eta Ouroanak topo egin diten, Horren eufemistikoki ez esateko, esan nahi duk jada oheratu direla, Nolabait esan, bai, Nola, nolabait esan, Haiek ez zitenan oherik, izarren argipean etzan zitunan, Hura zortea, Gau epela, haiek elkarrekin zitunan eta marea gora zetorrenan, Hitz horiekin idatziko huela espero diat, Ez, ez ditinat hitz horiek idatzi baina oraindik garaiz nagon. ...do ez, ez gaitun emozioak eta baita emoziorik izanaren oroimena galdu duten senar emazte zaharrak bezalakoak, alderantziz, Ouroana eta Mogueime bezalakoak gaitun, hasten ari gaitun, Orduan esan nahi duk distraitu egiten haudala, Jainkoari esker, baina pentsatzen ari nintzena zunan ez dudala hemen idazten segituko, Zergatik, Ez zekinat oso ongi, bulegoa uztea errutina uztea bezala izan zunan, agian
|
beste
denbora batean sartuko ninduen ohituraren urratzea, baina orain, ia itzultzen ari naizenean, nire zuzentzaile aulkia eta mahaia berreskuratzeko gogoa dinat, azken finean horixe naun, Zergatik errepikatzen duk behin eta berriz lelo hori, Mogueime eta Ouroanaren artekoan dena garbi geldi dadin, Azal ezak kontu hori, Mogueime ez dun sekula kapitain izango, eta ni ez naun inoiz idazle izango, Eta bel... Raimundo Silvak irribarre egin zuen, Heuk idatzi behar huen historia hau, Sekula ez zitzaidaan burutik pasatuko hiri pasa zitzaian ideia, hau da, inolako zalantzarik ez duen gertaera historiko bat ukatzea, Neronek ere ez ninan jakingo esaten zergatik egin nuen, Egia esan, nik uste diat pertsonen arteko egiazko bereizketa horixe dela, baietz eta ezetz esaten dutenen artekoa, eta oso ongi zekiat, hik horretaz ohartarazi baino lehen esaten diat, pobreak eta aberatsak badirela, eta indartsuak eta ahulak, baina kontua ez duk hori, bedeinkatuak bitez ezetz esaten dutenak, beraiena izan bailuke lur honetako erresumak, bailuke, esan dun, Nahita erabili diat hipotetikoa, lur honetako erresuma ezetza baietzaren zerbitzuan jartzeko talentua dutenena baita, edo eta, ezetz baten egileak izan direnean, arin bai arin ezetz hura ezabatu eta baietz bat jartzen dutenena, Ongi esana, Ouroana maitea, Eskerrik anitz, Mogueime maitea, baina ni emakume xume bat baizik ez nauk, lizentziatua banaiz ere, Eta ni gizon xume bat, zuzentzailea izanik ere.
|
|
|
Telefonoa hartu, eta galdetu egin zuen, Esan, berehala ezagutu zuen argitaletxeko telefonistaren ahotsa, Maria Sara doktorearekin lotuko zaitut, esan zuen. Zain zegoen bitartean erlojua begiratu zuen, seiak hamar gutxi ziren, Zein azkar joan den denbora, eta egia zen denbora azkar joan zela, baina hori pentsatzeak hala moduzko babesa ematea beste helbururik ez zuen, haize leunak hedatu eta eskobatzen duen ke meharrezko gortina bezalako babesa, Raimundo Silva Zein azkar joan den denbora pentsatuz entretenitzen baldin bazen,
|
beste
denborak, zeinetara bat batean amildu baitzen bere burua, geroratzen ari zelako ilusioa emango zion, eta etenaldia dardarizo batean oinarritzen da, eskuineko eskuak dar dar egiten duela dirudi, emeki, paperaren gainean pausatua. Orduan telefonistak, txoriburuak halakoak, hauxe esan zuen, Maria Sara doktorea, loturik zaude, Raimundo Silvak ukabila itxi zuen, denbora uhertu egin zen, nahasirik, gero hedatu egin zen, berezko jarioan isuri zen, Arratsalde on, Silva jauna, Arratsalde on, Zer moduz, Ongi eta zu, Ongi, eskerrik asko, hementxe nabil lana antolatzen, eta jakin nahi nuen poesia liburu horretako probak zertan diren, Oraintxe bertan bukatu dut zuzenketa, egun osoa eman dut horretan, bihar eramango dut argitaletxera, Beraz, egun osoa eman duzu horretan, Egun oso osoa ez, Costa jaunak ekarri zidan nobela irakurri dut pare bat orduz, Ongi aprobetxatu duzu denbora, Bestela ez dut zertan aprobetxatu, Esaldia interesgarria da, Interesgarria izango da, baina azpi asmorik gabe esan dut, pentsatu gabe atera zait, Dirudienez trebea zara horretan, Zertan, baina, Pentsatu gabe esate horretan, pentsatu gabe egitean, Beti uste izan dut gizon pentsakorra naizela, halakoxea naizela uste dut, gizon pentsakorra, Baina uneko bultzadaren menpekoa, Andrea, mesedez, gertatu zenari buruzko etengabeko eztenkadak jasaten ibili behar badut, hobe dut lana beste argitaletxeren batean bilatzea, Ez zintudan ernegatu nahi, barkatu, nire ahotik ez da horri buruzko hitz gehiagorik aterako, Estimatua, Ongi da, orduan ekarri bihar proba horiek, eta nobelari dagokionez, egun osoa horretan eman dezakezula kontuan hartuta, laster ekarri duzula espero dut, Ez da oso kontu luzea izango, ez kezkatu, Ez naiz kezkatzen, Silva jauna, badakit zure lanaz fio naitekeela, Ez diot inoiz huts egin nire lanaz fio izan denari, Orduan, ez iezadazu niri huts egin, Ez horixe, Bihar arte, Silva jauna, Bihar arte, Maria Sara doktorea.
|
|
|
Raimundo Silvak ez zuen erantzunik eman, esku artean zuen paperari begira gelditu zen, baina irakurri gabe, bera bezalako zuzentzaile arituarentzat, nekez asmatuko zen esateko behar dena baino denbora luzeago iraungo zuen ustekabea. ...rik jarraitu zuen, baina soin enborra tentetu eta aurrerantz makurtu zen apur bat, ikusarazi nahian edo, berari zegokionez, elkarrizketa bukaturik zela, ondorengo segundoan, ez bazen okerrik gertatzen, zutitu egingo zela azken hitzak esateko, jaramonik egiten ez zaien hitz horiek, errepikapenak eta azturak esanahiaz gabetu dituzten agurtzeko formula horiek, hau ere komentario errepikatua da, hemen
|
beste
denbora batean eta beste toki batean egin zen beste baten oihartzun gisa sartu dena, hortaz, ondorengo garapenik merezi ez duena, ikus Retrato do Poeta no Ano da sua Morte.
|
|
2020
|
|
|
Miguelek kafea husteko
|
beste
denbora iraun du elkarrizketak. Motz jo du; izan ere, biek ala biek ez dute oso argi zer esan eta zer isildu.
|
|
2021
|
|
|
Eguzkitako betaurrekoak jantzita disfrutatzen ditut nire miresmenak, tunbonan etzanda, alarmari tinbrea jarri gabe, aspertzeraino. Ilusioekin ere nahi
|
beste
denbora galtzeko prest egoten naiz, badakidalako ilusioz bizi dugunak ez digula denbora kentzen. Haserrearekin gehiago kostatu zait, ikasi egin behar izan dut zer den, zer ez, nola kudeatu eta nola garamatzan edonora, nonbaitera ez badaramagu.
|
|
|
–Joan zaitez –esan zuen Jeanek– Eta behar
|
beste
denbora gera zaitez. Nire etxean itxarongo dizut gaur gauean eta bihar goizean.
|
|
2023
|
|
|
Haiek ezagutu zituztenak bizi dira oraino, baina horiek ere gero eta helduago, gero eta zaharrago. Istorio hau idazteko presarik ez dut izan orain arte, baina dut lasai eta patxadaz jardun, bere lana egiteko nahi
|
beste
denbora duenaren tankeran. Ez baitut, inola ere.
|
|
|
Hasi orduko ilundu die, eta mugikorrak esku argi modura erabili behar izan dituzte. Hala ere, behar
|
beste
denbora inbertitu dute azterketa zorroztasunez egiteko. Bost ordu inguruko jarduna izan da.
|