|
2000
|
|
|
Orduan ez zekien zer erantzun ere, eta eman zidan erantzun bakarra honako hau izan zen: Giza Eskubideen onarpena beste garai batekoa zela, haiek
|
beste
denbora batzuk zirenez gero.
|
|
|
Xanek gauzak zertan zeuden, su etenaz galde egingo zion, nabari zuen ordea, bere hitzak laburrak eta ez egokiak izango zirela. Estrainio samar sentitzen zen; lagun haien prestutasuna, haien sua, haien dezisioa; baina bai haien janzkera, haien begiradak, haien umorea, haien keinurik sinpleenak ere...
|
beste
denbora batekoak balira bezala zen; hain zuzen, Xanen beraren denborakoak... Izan ote zen, su etenik, inoiz?
|
|
2001
|
|
|
Ni askatuta natza eta besteekin harremanean hasteko prest. Baina inor gutti arkituko duzu,
|
besteentzat
denbora duenik. Berekoi bihurtu gara.
|
|
|
Bestetik, bertako jendeak ez du liluratzaileak ikusteko lehengo gogoa. Gizarteko aurrerapenek
|
beste
denbora pasa batzuk eskaintzen dizkiete. Indioek beraiek gurago dute telebisioa eta zinema ikustea.
|
|
|
jendea, hezetasun sarkorra, izkinako argi gorrizta hori. Bat batean,
|
beste
denbora batean sartu naiz; pauso bakar batez iragan ditut mugak eta geografiak; hautsi, beren baitan bizi diren irudiak; eta ez naiz ohartzen (zalapartaka eta oihuka) bakarrik utzi nautela, aretozaina garrasika dudala, eta pantailatik irten den automobila gainera datorkidala.
|
|
|
Ez beldurtu. Aurrez harturiko neurriak parean jarri eta hasi, tipi tapa, bizi oihal horretan klarionaz marrak egiten, polito polito, marratxo  eta une aske bakoitzari behar beste leku, behar
|
beste
denbora emanez.
|
|
|
Azken mailari agur egiteaz bat, txoferrak sakatutako botoiari esker itxi zitzaizkidan bizkarrean, ordura arte babesean mantendu izan ninduten ateak. Apurka apurka hertsi ziren, etorkizunari, galtza bakeroekin gertatzen den antzera, behar den lekua egiteko behar
|
beste
denbora emanez.
|
|
|
Une bakoitzari zer dagokion jakitea ez da izaten erraza. Hala ere, badira argitasun izpi bat edo
|
beste
denbora oihal mugagabea bezain hilkorrak direnak. Hauxe da bat:
|
|
2002
|
|
|
Batzuetan, estutu egiten ziren zerrenda hartako tarteak; bestetan, zabaldu: estutzen zirenean, zaldi hotsa entzun ahal zen; zabaltzen zirenean, norbait ari zela deika iruditzen zitzaigun, eta halako molde bereziz non, hilobi ingurutik mugitu gabe, urruneko paisaje batean sentiarazten gintuen, edota
|
beste
denbora batean.
|
|
|
Egun osoan zehar aktibo sentitzeko behar dugun
|
beste
denbora lo egin behar da.
|
|
|
Janari irregularrak egitea edota batetik
|
bestera
denbora tarte luzeegiak pasatzen uztea hipogluzemiaren sortzaile izaten dira: hortxe bilatuko dugu (emakume menopausiko askoren kasuan) arnasestuen, haserregarritasunaren, nekearen eta beste hainbat gaitzen zergatia.
|
|
|
Hiru emakumeetako bakoitzak denbora labur batez erabili ohi zuen begi hori, eta, ondoren, begia bere begi zulotik atera eta ahizpetako beste bati eman ohi zion, honek ere bere begi zuloan jarri eta
|
beste
denbora apur batez erabil zezan.
|
|
|
|
Beste
denbora handiago baten barruan
|
|
|
|
beste
denbora handi handi baten baitan
|
|
2003
|
|
|
Psikoanalistaganako konfiantza ezinbestekoa denez, komeni zaigu hori aukeratzeko behar
|
beste
denbora hartzea.
|
|
|
Dena dela, orain dela hiru hamarkada jendea ez zen hain eroso bizi, eta ez zeukan bere burua antolatzeko (bikotearekin bizitzen jarri eta umeak izan aurretik), bere nahiak definitzeko eta bizimodua erabakitzeko gaur
|
beste
denbora.
|
|
|
Mikelek ez zuen UEUren historia kanonikoa idatzi nahi, ez zuengura UEUren aldeko panegiriko higuingarria egin. Horregatik edo liburua egitekoUEUk behar adina baliabide jarri du, eta Mikelek, bere aldetik, behar
|
beste
denbora eta gehiago eman dio proiektuari. Lan honi esker UEUk hainbat dokumentazioberreskuratu, txukundu eta atondu du; honi esker, besteak beste, gure artxiboaosatu eta hobetu egin da.
|
|
|
Mikelek ez zuen UEUren historia kanonikoa idatzi nahi, ez zuen gura UEUren aldeko panegiriko higuingarria egin. Horregatik edo liburua egiteko UEUk behar adina baliabide jarri du, eta Mikelek, bere aldetik, behar
|
beste
denbora eta gehiago eman dio proiektuari. Lan honi esker UEUk hainbat dokumentazio berreskuratu, txukundu eta atondu du; honi esker, besteak beste, gure artxiboa osatu eta hobetu egin da.
|
|
|
Era berean, konpromisoa hartzen du kontratu hori bi alderdiek adierazitako epean egiteko. Aholku gisa, erreserbarako behar
|
beste
denbora aukeratu behar da, erosotasunez etorkizuneko salerosketarako behar den finantzaketa bilatu ahal izateko. Kontuan hartu behar da hitzartu ohi dela erreserba epea igaro ondoren salerosketako agiri pribatua ematen ez bada erreserba gisa emandako zenbatekoa galdu egiten dela saltzailearen alde.
|
|
|
Dirudi, gure Jaungoicoa orain berroguei urte jarri zala Españiari begira,
|
beste
dembora batean Sodoma eta Gomorrari bezela: descendam et videbo (Genes.
|
|
2004
|
|
|
Zeure semea zentro horietako batera eramatea pentsatu baduzu, baten batzuk bisitatu eta, behin betiko erabakia hartu baino lehen, behar
|
beste
denbora hartzea komeni da.
|
|
|
Funtsezkoa da mahaira presarik gabe esertzea, patxadan gosaldu, bazkaldu eta afaltzeko behar
|
beste
denbora hartzea eta estres egoerei saihets egitea; janarien aurretik eta ondoren ez da ariketa fisikorik egin behar.
|
|
|
2) Bere berezko izaera duten eta diruzkoak ez diren betebeharrak haustean, horien ordez ez da zuzenean emango 709 artikuluko hirugarren paragrafoko diruzko baliokidea, eta hileko isun hertsagarriei euts dakieke, manu horretan ezarri urtebeteko epetik gora behar
|
beste
denbora.
|
|
|
—Lagun on ona —entzun nuen orduan, eta aspaldiko partez entzun ere— Orain arte ez dizut ezer esan nahi izan, zeren uste baitut zure bizitza osoa markatu, kutsatu eta bideratuko duen bolada honetan zeuk egin behar duzula aurrera, zeure ahalez, inoren laguntzarik gabe. Baina hainbeste proba pasa eta gero, eta kontuan harturik, gainera, negua korrika ttikian datorrela,
|
beste
denbora pasa bat proposatu nahi dizut. Eta estudioa da hori.
|
|
2005
|
|
|
Hamabost urteak betetakoan lehiaketa errealagoetan esku har dezake gaztetxoak, partida batetik bestera behar
|
beste
denbora pasatzen utzita (48 edo 72 ordu, gutxienez).
|
|
|
Hala ere, dendan jende larregi dagoenean eta jendea kanporatu nahi denean, erritmo oso biziak dituzten musikak, ia beti bakailao erakoak, jartzen dira. Modu berean, jende gutxi dagoenean, musika lasaia jartzen da, erosketak egiten gura dugun
|
beste
denboran jarrai dezagun.
|
|
|
–
|
Beste
denbora batzuk dira hauek, ama, askotan esan izan dizut.
|
|
|
Euskal Herria, edo zein herri bezala, anitza eta moeta askotakoa dugu eta kostaldeko herrialdeen edo barrualdekoen dinamika eta denborak ez dira berdintsuak. Historiak era kusten diguna zera da, denbora kronologikoez gain,
|
beste
denbora eta errit moak bereiztera, arkaikoa, mitikoa, betidanikoa duguna eta erabat errotua gizarteko hainbat arlotan. Espirituzko denboran ez dago etenik, ez eperik, ez mailarik.
|
|
|
Orain, kontsidera ditzagun mendikatean zeharreko arroka zutabe bertikalak. Arroken pisuak zama bat eragiten du zutabearen beheko aldean eta zamak, behar den
|
beste
denboran aplikatuz gero, azpiko mantuaren (eta batzuetan behe lurrazalaren) fluxua eragiten du, lurrazalaren zamaren eta mantuko flotazio indarren arteko oreka lortu arte. Mantuaren barnean murgiltzen den lurrazalaren zatiari lurrazalaren erroa deritzo.
|
|
|
Pentsatu behar da internautak sarearekin bat egin ahala posta elektronikoaren trafikoa hazi egiten dela, eta postontzia era guztietako mezuz betetzen dela bereizi gabe. Ondoren datozenak eraginkortasun jarraibideak dira, ez etiketa jarraibideak, nahiz eta hezkuntza onekoa izan
|
besteei
denbora ez galaraztea. Lanbide ingurunera bideratuta daude argi eta garbi, baina gai pribatuetan ere erabil daitezke.
|
|
|
Neguan erlojua ordubete atzeratuz eta udan aurreratuz lortu nahi den helburu nagusia eguneko argia aprobetxatzea da, energia aurrezteko. Gainera, Europako Batzordeak ezinbestekotzat jotzen du ordutegi bateratua izatea Europar Batasuneko herrialdeetan, barne merkatuak, garraioak eta telekomunikazioek behar bezala funtziona dezaten, eta, hartara, herrialde batzuen eta
|
besteen arteko
denbora desfaseak saihesteko. Britainia Handia eta Irlanda izan ziren udako ordutegia hartu zuten lehen herrialdeak, ikatza alferrik ez gastatzeko eta argi elektrikoa aurrezteko.
|
|
|
Goizeko seietan jaiki eta gaueko hamarrak arte asti asko dago. Palan edo tenisean egiten nuen lehen egunero, baina kiroletan ematen nuen denbora kenduta,
|
beste
denbora guztia neuretzat. Horretan mi lionarioa naizela esan ohi dut.
|
|
2006
|
|
|
Ez zuten kanperoa beste inor ikusten, astean behin edo jatekoa eramaten zien gizona.
|
Beste
denbora asko egoten ziren inor ikusi gabe. Sasoi hartan.
|
|
|
LE 37.3, f) artikuluaren arabera, «langileak, behar den
|
beste
denbora hardezake, erditu aurreko azterketak eta erditzea prestatzeko teknikak egiteko, horieklanorduetan egin behar badira». Lan baimen hau aipatutako artikuluan eta LAPLren26.5 artikuluan arautzen da.
|
|
|
Langileak enpresariaaurretik abisatu behar du eta azterketak lanorduetan egiteko beharra justifikatu.Hau da, langilea saiatu behar da jarduera horiek lanorduetatik kanpo egiten.Kontuan hartzen den irizpidea da amaren askatasuna zentroa, publiko ala pribatua, aukeratzeko. Baimenaren iraupena, behar den
|
beste
denbora, da, beraz kasuz kasuikusi beharrekoa.
|
|
|
Prestazioaren dinamikari buruz, sorospena jasotzeko eskubidea sortuko dahaurdunaldi bitarteko arriskuaren ondorioz lan kontratua eten den egunean (GSLO135.2 art. eta AHPE 18.1 art.). Sorospen hori jasoko da langilearen edo umekiarensegurtasuna eta osasuna babesteko behar den
|
beste
denboran, eta sorospenajasotzeari utziko zaio amatasunaren ondoriozko lan kontratua eten baino egun batlehenago edo langilea bere lanpostuan edo bere egoerarekin bat datorren beste lanpostu batean lanean hasi baino egun bat lehenago (AHPE 18.2 art.). Haurdunaldibitarteko arriskuaren ondoriozko sorospena iraungiko da: amatasunaren ondoriozlan kontratua eteteagatik, langilea bere lanpostuan edo bere egoerarekin batdatorren beste lanpostu batean lanean hasteagatik, lan kontratua iraungitzeagatikedo onuradunaren heriotzagatik (AHPE 18.4 art.). Amatasunaren ondoriozjasotzen den prestazioa, berriz, ez da iraungitzen lan kontratua iraungitzeagatik.
|
|
|
Lehen aipatu dugunamatasun eredu intentsiboa exijentea eta beteezina da: emakumeek ezin izangodizkiete inoiz behar
|
beste
denbora, behar beste ondasun material, eta behar besteoreka psikologiko eskaini beren seme alabei. Gizarteak umeak edukitzeko egokitzatemandako bete beharreko minimoen exijentzia mailak izugarrizko kostu emozionala du emakume konkretuentzat.
|
|
|
Haurra ospitaletik ateratzen denean, gurasoei laguntzen jarraitu beharra dago; familiak behar
|
beste
denboran laguntzeko sistema izan luke. Horretarako, profesional talde bat behar da (medikua, psikologoa, erizaina, gizarte langilea eta, ezgaitasunak eragiten dituen arazoen arabera, beste edozein profesional), gurasoekin aldizka bilduko dena, haurrak ospitalea utzi ondoren.
|
|
|
Kapitulu honen hasieran aipatu dugu eguzki egunak batez beste 24 ordu dituela. Hala ere, egun batetik bestera neurketa zehatzak egiten baditugu, Eguzkiaren kulminazio batetik
|
bestera
denbora tarte aldakorra dagoela ikusiko dugu.
|
|
|
Dena den, erantzuleak kaltearen ordaina eman dio hedabideari eta prezioa osorik ordaindu, baldin hedabideak beste publizitate bat erabilita kontrataturiko denbora edo espa64 Ezin da ongi jakin, azken pasarte hori kontuan harturik, iragarlea edo agentzia libratu ote den hedabideari edozein kalte ordain emateaz. Ez dirudi justifikatua dagoenik, batez ere, hedabideak lehenik kontrataturiko denbora edo espaziounitateak ez dituenean guztiz bete beste publizitate baten bidez. Erabat posible litzateke iragarle edo agentziak salgaitan kalte ordaina eskatzea, publizitate bera edo ezberdina duten
|
beste
denbora edo espazio unitateak kontratatuz (Erdozain,: 532).
|
|
|
Alde bietan laku bera izan bazen ere, emozioak guztiz dira ezberdinak hango aldean eta hemengoan.
|
Beste
denbora batean bainatu naiz. Oraingo denbora kronologikoari ez dagokion denbora paralelo batean, esango nuke.
|
|
2007
|
|
|
Hortik aurrera, zentzu oso desberdineko bi bide egiten ditut: batetik Anaren bidaia, ulertzen ez duenetik eta beldurra duen horretatik ihes egiteko eskubidea duen neska gaztea; eta
|
bestetik
denboran eginiko bidaia, non hainbat eszena agertzen diren (metaforak, ametsetan bezalako irudikapen sinbolikoak), emakumeak normalean gizonaren eskutik biolentzia jasan duen momentuena. Sintesi lan handiko bilduma da:
|
|
|
Zarradea sentidu izan dot. Orain astebete edo etorri naz, Euskal Herriko zurrunbilotik, eta hemen nago inguru honetatik urten ez dauen neska bategaz berbetan, bizirik nik
|
beste
denpora igaro dauena. Zortzi urteko semea dauka.
|
|
|
b) Langilea bere lanpostuan gertatutako teknika aldarazpenetara ez moldatzeagatik, aldarazpen horiek zentzuzkoak izan eta halakoak egin zirenetik gutxienez bi hilabete igaro direnean. Kontratua eten egingo da behar den
|
beste
denborarako eta gehienez hiru hilabeterako, enpresak birmoldaketa edo lanbide hobekuntzarako ikastaroa eskaintzen duenean, eskuduna den erakunde ofizialaren edo enpresako erakundearen bidez, langilea moldaketarako gaitu dadin.
|
|
|
Lanpostu aldaketa hori teknikoki zein objektiboki ezin bada egin, edo justifikatutako arrazoien ondorioz ezin bada gauzatu, ukitutako langileari lan kontratua etetea adieraz daiteke, Langileen Estatutuaren 45.1.d) artikuluak jaso haurdunaldi bitarteko arriskuaren ondorioz; etete hori izango da langile horren segurtasuna eta osasuna babesteko behar den
|
beste
denborarako, eta langile horrek aurreko lanpostuan edo bere egoerarekin bat datorren beste lanpostu batean lan egiteko ezintasunak iraun bitartean.
|
|
|
Behar den
|
beste
denbora, erditu aurreko azterketak eta erditzea prestatzeko teknikak egiteko, horiek lanaldian egin behar badira.
|
|
|
Langileen ordezkarientzako hauteskundeetan hautesleak edo hautagaiak izateko behar besteko antzinatasuneko langilerik ez egoteagatik, langileen orharrak. ...jarduna bertan behera geratuko da, langileen ordezkarien haudezkaririk ez duten lantokietan, langileek gehiengoz aukera dezakete prebentziorako eskuordearen eskumenak egikarituko dituen langile bat; langile horrek izango ditu prebentziorako eskuordearen ahalmenak, bermeak eta lanbide isilpekoaren ondoriozko betebeteskundeak egiteko antzinatasun betekizunak dauden unean, baina jardun hori behar den
|
beste
denboraz luzatuko da, hauteskundeak benetan egin arte.
|
|
|
Langileen Estatutuari buruzko Legearen 37 artikuluko 3 idatz zatiari f) letra gehitzen zaio, ondoko esanguran: «f) Behar den
|
beste
denbora, erditu aurreko azterketak eta erditzea prestatzeko teknikak egiteko, horiek lanaldian egin behar badira».
|
|
2008
|
|
|
baita areagotu ere, noiz edo noiz; Ernestinak, izan ere, ohartu behar zuen, ongi ohartu ere, etorritako karmeldarrak ez zuela frai Millanekin zerikusirik, doktrinaren marra zuzenari eusteko beste marra zuzen bati eusten zion Elizak, marra zuzena baita, halaber, makila, Elizak berak ardi galduen bide okerra zuzentzeko erabili ohi duena, zigorraren eta errepresioaren ikur?, eta ohartu behar zuen, ondorioz, iristear zela, iritsia zela jada?
|
beste
denbora bat, aita karmeldar estuaren barne denborak estutua, horregatik hartu zuen Ernestinak, beharbada, eskuetan, gelaratu bezain laster, kapitulutik jangelara joan ziren mojak, eta jangelatik geletara?, frai Millanek aste pare bat lehenago egin ziòn oparia:
|
|
|
–Eta nik jakin ez?! , esan zuen markesa andereak, txundituta; jarraian, baina, begiak hormako puntu batean iltzatzen zituela, halaxe jarraitu eta bukatu zuen esaldia,
|
beste
denbora bati begira balego bezala?: Baina bai, orain esaten duzula, egia izango da?
|
|
|
kontrajartzetik sortu zena eta Molinosen eta joera kietisten kondenak ekarri zituena, frai Millanek ez baitzituen bi jarrera haiek elkarren aurkakotzat jotzen, osagarritzat baizik, bere ustez bai baitzegoen denbora bat meditaziorako. Kredoa errezitatuz, adibidez, fede eta doktrina katolikoaren dogmak finka zitezkeen behin eta berriro? eta
|
beste
denbora bat kontenplaziorako, zeinean, Donibane Gurutzekoak idatzitako Kantu Espiritualaren ildotik, la música callada,/ la soledad sonora??, edonor murgil baitzitekeen isiltasun esanezinaren uretan, intuizioak atzemandako errealitate jainkozkoetan blai, entréme donde no supe,/ y quedéme no sabiendo/ toda ciencia transcendiendo. Penitentziaren eremuan, azkenik, elizako jendearen artean, nekez aurkituko zen garaiko giro itoan inor, ez apaizik, ez fraiderik, ez mojarik?
|
|
|
Dena prest horren luzaroan antolatutakoari ekiteko, bideari heldu eta amerikar filmetatik hartu dugun askatasun sentipen hori bizitzeko: etxea atzean, errepidea aurrean, eta nahi
|
beste
denbora, bizimodu estresatu honen menpekotasun gehienetatik libre. Azken lantxoa hartu dut atea itxi baino lehen:
|
|
|
Orain arte ez dute ezer aurkitu. ... Agian behar
|
beste
denboran ez direlako saiatu; edo toki egokirantz ez dituztelako zuzendu. Baina beste aukera bat ere badago:
|
|
|
Adibide bakanok dakartzan poema horrek, hizkeraren aldetik, gipuzkera ezaugarri garbiak ditu, bestalde. Adibide bata kasu absolutuan dugu (a) eta
|
bestea
denbora zentzuko kasu inesibokoa da (b).
|
|
|
Argitalpen honetan, zientzialariek 21 giza enbrioi lortu zituztela kontatzen dute. Hala ere, bostek bakarrik iraun zuten blastozisto etapa (ernalketatik bospasei egunera gertatzen den enbrioia) lortzeko behar
|
beste
denbora, 40 zelula dituenean. Hala ere, ez zuten lortu ikerketaren azken helburua:
|
|
|
Usadioari jarraituz, jaietako lehen astelehenean koadrilen eguna ospatuko da. Goizean, asteburuko lo ezari aurre egiteko
|
beste
denbora utzi ondoren, bazkarirako mahaiak eta aulkiak banatuko dituzte goizeko 11:00etan Aldatzekuan. Ondoren, koadrilen elkarretaratzeari eta triki poteoari ekingo diote goiko tabernetan, goseari leku egiteko asmoz.
|
|
|
Real Madril, Bartzelona, Tau Baskonia eta Unicaja baino aurrekontu askoz apalagoa dute, eta ia ia izarrik gabeko taldea du. Han eta hemen bilatzen du, jokalari ezezagunak gehienak, eta haien onena emateko behar
|
beste
denbora ematen die jokalariei. Sitapaha Savane izan liteke atzerritarrei dagokienez adibide onena.
|
|
|
–Eta nik jakin ez...! –esan zuen markesa andereak, txundituta; jarraian, baina, begiak hormako puntu batean iltzatzen zituela, halaxe jarraitu eta bukatu zuen esaldia,
|
beste
denbora bati begira balego bezala–: Baina bai, orain esaten duzula, egia izango da... izango ez da, bada!
|
|
|
" Burua hotsez betetako zurrunbilo bat da, mendean hartu behar duguna, hotsik gabeko lurretan loratzen baita, beste inon baino hobeto, Jainkoaren hitza". ...–hitzik gabeko esparrua bilatzen duena– kontrajartzetik sortu zena eta Molinosen eta joera kietisten kondenak ekarri zituena, frai Millanek ez baitzituen bi jarrera haiek elkarren aurkakotzat jotzen, osagarritzat baizik, bere ustez bai baitzegoen denbora bat meditaziorako –Kredoa errezitatuz, adibidez, fede eta doktrina katolikoaren dogmak finka zitezkeen behin eta berriro– eta
|
beste
denbora bat kontenplaziorako, zeinean, Donibane Gurutzekoak idatzitako Kantu Espiritualaren ildotik –la música callada,/ la soledad sonora... –, edonor murgil baitzitekeen isiltasun esanezinaren uretan, intuizioak atzemandako errealitate jainkozkoetan blai, entréme donde no supe,/ y quedéme no sabiendo/ toda ciencia transcendiendo... Penitentziaren eremuan, azkenik, elizako jendearen artean, nekez aurkituko zen garaiko giro itoan inor –ez apaizik, ez fraiderik, ez mojarik– bere buruari ez ziliziorik ez diziplinarik ezarriko ez zionik, eritasunak edo ezinbesteko beste arrazoiren batek eragotzi ezean; hartan ere, dena dela, zentzuz aholkatu zituen frai Millanek komentuko mojak:
|
|
|
Eta aita kameldarrak hitz eta hitz egiten zuen –hitzek berehala salatu zuten hizlaria, gizon ezin estuagoa behar zuena: ...tu behar zuen, ongi ohartu ere, etorritako karmeldarrak ez zuela frai Millanekin zerikusirik –doktrinaren marra zuzenari eusteko beste marra zuzen bati eusten zion Elizak, marra zuzena baita, halaber, makila, Elizak berak ardi galduen bide okerra zuzentzeko erabili ohi duena, zigorraren eta errepresioaren ikur–, eta ohartu behar zuen, ondorioz, iristear zela –iritsia zela jada–
|
beste
denbora bat, aita karmeldar estuaren barne denborak estutua... horregatik hartu zuen Ernestinak, beharbada, eskuetan, gelaratu bezain laster –kapitulutik jangelara joan ziren mojak, eta jangelatik geletara–, frai Millanek aste pare bat lehenago egin ziòn oparia: kaier bat zen, hogei bat orrikoa, frai Millanek idatzia eta frai Millanek berak kuttun zituèn hainbat testuz osatua:
|
|
2009
|
|
|
Izan ere, hau izan zen 1905 eta 1931 urteen bitartean Paue, Olorue eta Maule lotzen zituen burdinbidearen zati bat. P.O.M izena zeraman linea honetako bidaiariek ez zuten prisa handiegirik izan behar, tren xume honek, gehienetik jota, orduko 30 edo 40 kilometro egiten baitzuen…
|
Beste
denborak ziren haiek! Nostalgiaren gazi gozo artean, tranbide honen lasaitasuna gozatuko dugu, etxe batzuen hala nola Barnetxenea edo Lhandenea gibelalde ederrak miretsita.
|
|
|
Apatxak ere gaixotu litezke, batzuetan arin osatzen dira baina
|
besteetan
denbora luzez ibiltzen dira piztiak koxorik edo herren.
|
|
|
Valentziako PPko (PPCV) Batzorde Exekutibo Erregionalak, alderdiko zuzendaritza nazionalak egokia uste bezain
|
beste
denbora, Ricardo Costa idazkari nagusia kargutik kentzeko erabakia hartu du, Francisco Camps PPCVko presidenteak adierazi duenez.
|
|
|
Dastatzaileek zentzumen memoria izan behar dute; hau da, ezaugarri berdinak beti era berean identifikatzen jakin behar dute. Beraz, dastatze batetik
|
bestera
denbora tarte bat utzita, produktu berari emandako notak berdintsua izan behar du. Horrekin lotuta, dastatzaileek gai izan behar dute produktu bera egun berean hainbat aldiz berdin puntuatzeko, nahiz mota bereko produktu desberdinak bereizteko.
|
|
|
Eta egin duzuna ere, pasea da ja, itzali da, sekula egin ez balitz bezala da nolabait. Gogoratzen duzu, baina ez da,
|
beste
denbora bat da orain. Ez dago iraupenik.
|
|
|
Maria Bibianak, egia esan, ez zeramatzan zain bost minutu baizik; Maria Bibianaren denbora, baina,
|
beste
denbora bat zen, beharbada, Maria Bibiana ez baitzegoen memento haietan bere kontzientziarekin lasai, ausaz, ez erabat bederen, bitartekari lan haietan; izan ere, Ana Karenina?, emakume zikina, deitu zion don Anizeto kalonjeak:
|
|
|
Une hura magikoa izaten zen Nazario Orberentzat, une bete bakarretakoa?, hantxe ahazten baitzitzaizkion bat batean lantegiak ekartzen zizkiòn nekeak eta buruhausteak, hamar hamabi ordu luzetan pilatuak? denborak, une bakoitzean, dentsitate diferentea balu bezala, eta denbora batek
|
beste
denbora bat balu bezala ihesbide, barne prozesu alkimiko bat bitarteko, ez baitzegoen azaltzerik, bestela, nola segundo gutxi haiek, hain arinak eta hain haizea bezalakoak, bestalde, erauzten zioten bere baitatik eta egozten, ordutan eta ordutan pilatutako zama astuna, erratz batek gela bateko zaborra egozten duen bezala, edo haize zirimola batek, han hemenka metatutako zur puskak eta hartxintxarrak; gero, berriz, Teofilo Mariari begira jarri eta honela mintzatzen zen aita:
|
|
|
Guztia aldatu zitzaion, zinez, Nazario Orberi, baita une magiko hura ere, une bete bakarretakoa?, egunero bizi ohi zuena, lantegitik etxera itzuli eta haurrak besarkatzerakoan banan banan, harik eta Ada besoetan hartu eta zerura jaurtitzen zuen arte: aldatu ez ezik, une magiko haren magia ere hautsi zitzaion, sei anai arreben atzetik zazpigarrena imajinatu behar baitzuen, itzal ilun bat bezalakoa, beste seiak bere itzalpean ipintzen zituena, halako moldez, non denborak ez baitzuen jada
|
beste
denbora bat ihesbide, denboraren argi eta itzal guztiak itzal are itzalago haren menera baleude bezala, ez leihorik ez itzurbiderik; eta, imajinatzearen imajinatzeaz, munstroa indar handiz gorantz jaurti eta zeruan galtzen zela imajinatzen zuen, beharbada, eta han aingeru batek. Zertan zebilen, baina, Nazario, haur bat bezala edo beata santujale inozo bat bezala, aingerutxo baten ameskeriari helduta, baldin eta bera gizon praktikoa bazen, begietatik sartzen zitzaiona baizik sinesten ez zuena, alor hartan Santo Tomasen fedearen jabe?
|
|
|
...en), ezkerrekoak ez, eta medikua gero eta gehiago mintzatzen zen kolapsoterapiaz, erabateko erabakia hartzeko bi hilabete falta baziren ere?, baina, emakumeen harrera bitarteko, itxuraldatu egin zen haren aurpegia, irririk egiten ez zutèn ezpainek irri egin baitzuten eta dir dir egiten ez zutèn begiak bat bateko argitasunak hartu baitzituen; bazirudien, beraz, denbora bere arrastotik atera zela,
|
beste
denbora bat sortzeko: denborarekin zerikusirik ez zuèn denbora berria, uharte bat ere bazena, uhartea eta altxorra?, gaixotasunaren denborak inguratua; espazioarekin, baina, antzeko zerbait gertatzen zitzaion Gabinori, ausaz, gelako espazioan egon arren arrainontzitik zintzilikatu baitzituen begiak, arrainontzia gelako erdigunea eta gelako ardatza balitz bezala, zeinaren inguruan biraka baitzebiltzan gelako metro kubiko guztiak; arrainontziaren barruan, berriz, arrain gorria zen altxorra eta arrain gorria uharteko igerilaria.
|
|
|
Kanpoan, berriz, etengabekoak ziren tiroak eta tiro jasak; bigarren eta hirugarren konpainiak basoan gora zihoazen, gudu zelaian metrailadoreak garbitutako hogeita hamarren bat mutil zeutzan, hilik edo erdi hilik?, azken eraso hari azkena emateko prest; Domingok eta Chaplinek, beraz, kanpotik zetozèn tiro hots haiek entzun zitzaketen, nahiz eta biak ala biak
|
beste
denbora batek bizi behar zituen une hartan: Adaren heriotzazko denbora, harresi bat bezala altxa zitekeena, beraien eta beste soldadu guztien artean; baliteke, beraz, Domingok eta Chaplinek tiro hotsik ez aditzea, are gutxiago haien gorputzak besarkada ezin estuago batean urtu zirenean?, ongi baino hobeto entzun arren; baliteke, halaber, Domingo eta Chaplin behar bezala ez ohartzea sator gela berean sartu zutèn beste zauritu baten etorreraz, konorterik gabe zegoen eta astunki hartzen zuen arnasa?, eta baliteke, azkenik, Domingori eta Chaplini zirkunstantzia ezohiko batek bakarrik itzularaztea kanpoarekiko pertzepzioa eta lotura, nola gertatu baitzen handik segundo batzuetara, Domingok ezohiko hotsak eta burrunbak entzun zituenean:
|
|
|
Baina etxekoek amaren ezohiko jokabidea ohikotzat zutelako, bizpahiru urte zeramatzan beste espazio batek biziko balu bezala, baita
|
beste
denbora batek ere?, edo bileraren lehentasunak beste batzuk zirelako. Domingo zen, azken batean, bilerako protagonista?, bertan bilduek ez zioten jaramonik egin.
|
|
|
Hamazortzi bat urte zituenean, baina? 1929an, beraz?, hiriko erakusleiho batean kolore askotako jertse liluragarri bat ikusi, barrura sartu, probatu, probatu besterik ez zuen egin? eta handik irten ez beste. Adak ongi oroit zitzakeen dendaren atzeko aldean zegoèn ehungailuaren hotsak,
|
beste
denbora baten adierazgarri zitezkeenak, artisautza sortzaile bati lotuak, erabaki zuen bere etorkizun hurbila, gurasoek begi onez hartu zutena; Adak ehungailu bat nahi zuen, eta josteko makina bat, bere berea, eta hariak eta harilak:
|
|
|
–Nahi
|
beste
denbora izan zenuen, beraz, medizinak hartzeko?
|
|
|
Hurrengo urratsa mikrobioak biofilmean metatzea da. Izan ere, bakterioa eratzen hasteko, gainazalaren eta bakterioaren arteko kontaktua gertatu behar da, eta, gainera, bakterioak ugaritu eta egitura mikroskopiko bat eratzeko behar
|
beste
denbora igaro behar du. Horregatik, adituek etengabeko garbiketa egokiaren alde egiten dute; izan ere, bakterio aglomerazioaren arazoetako bat da garbiketa desegokia edo ez eraginkorra jasaten duten ekipoetan gertatzen dela.
|
|
|
Ebakuntza plastikoak egiten dituzten klinikak krisian omen daude orain, gero eta bular ebakuntza gutxiago erosten denez. Pobreak ere joaten ziren mailegua eskatu ondoren; ez diegu behar
|
beste
denbora eman bular txikiak aldarrikatzeko.
|
|
|
Gaur egun diru gutxi dutela dio Zamalloak. Basoa landatu zutenetik ez da behar
|
beste
denbora igaro, eta 15 urte barru edo egurra saldu ahal izango dutela uste dute. Dena den, argi dauka gaur egun haien diru ekarpenak laguntza moduan ulertu behar direla.
|
|
|
Sinetsita dago. Aurreneko diskoa osatzeko musikariek behar
|
beste
denbora hartzen dutela dio, inor ez da zain izaten. Ondoren, ordea, bestelakoak dira tempoak, aldiak, diskoak.
|
|
|
Guztia aldatu zitzaion, zinez, Nazario Orberi, baita une magiko hura ere –une bete bakarretakoa–, egunero bizi ohi zuena, lantegitik etxera itzuli eta haurrak besarkatzerakoan banan banan, harik eta Ada besoetan hartu eta zerura jaurtitzen zuen arte: aldatu ez ezik, une magiko haren magia ere hautsi zitzaion, sei anai arreben atzetik zazpigarrena imajinatu behar baitzuen, itzal ilun bat bezalakoa, beste seiak bere itzalpean ipintzen zituena, halako moldez, non denborak ez baitzuen jada
|
beste
denbora bat ihesbide, denboraren argi eta itzal guztiak itzal are itzalago haren menera baleude bezala, ez leihorik ez itzurbiderik; eta, imajinatzearen imajinatzeaz, munstroa indar handiz gorantz jaurti eta zeruan galtzen zela imajinatzen zuen, beharbada, eta han aingeru batek... Zertan zebilen, baina, Nazario, haur bat bezala edo beata santujale inozo bat bezala, aingerutxo baten ameskeriari helduta, baldin eta bera gizon praktikoa bazen, begietatik sartzen zitzaiona baizik sinesten ez zuena, alor hartan Santo Tomasen fedearen jabe?
|
|
|
hala, bada, guztiak besarkatzen zituen Nazario Orbek, azkena izan ezik, Ada besoetan hartu eta zerura jaurtitzen baitzuen, berriro jasotzeko, aitak barre egiten zuen bitartean eta neskatilak oihuxka urduri atsegin batzuk, ooo eta ooo! Une hura magikoa izaten zen Nazario Orberentzat –une bete bakarretakoa–, hantxe ahazten baitzitzaizkion bat batean lantegiak ekartzen zizkiòn nekeak eta buruhausteak, hamar hamabi ordu luzetan pilatuak... denborak, une bakoitzean, dentsitate diferentea balu bezala, eta denbora batek
|
beste
denbora bat balu bezala ihesbide, barne prozesu alkimiko bat bitarteko, ez baitzegoen azaltzerik, bestela, nola segundo gutxi haiek –hain arinak eta hain haizea bezalakoak, bestalde– erauzten zioten bere baitatik eta egozten, ordutan eta ordutan pilatutako zama astuna, erratz batek gela bateko zaborra egozten duen bezala, edo haize zirimola batek, han hemenka metatutako zur puskak eta h...
|
|
|
han ikasitakoari emana bizi zen Regina enean, orain orratzak hartu eta jertse bat edo beste egiten zuela, orain egongela apaintzen paper batzuekin edo beste zernahirekin. Hamazortzi bat urte zituenean, baina –1929an, beraz–, hiriko erakusleiho batean kolore askotako jertse liluragarri bat ikusi, barrura sartu, probatu –probatu besterik ez zuen egin– eta handik irten ez beste –Adak ongi oroit zitzakeen dendaren atzeko aldean zegoèn ehungailuaren hotsak,
|
beste
denbora baten adierazgarri zitezkeenak, artisautza sortzaile bati lotuak– erabaki zuen bere etorkizun hurbila, gurasoek begi onez hartu zutena; Adak ehungailu bat nahi zuen, eta josteko makina bat, bere berea, eta hariak eta harilak: Regina enean bere lantegi txikia nahi zuela, alegia; bere erabaki hark bazuen bihozkadatik zerbait, baina bihozkada bat baino gehiago ere bazen; eta nola gogoz lan egiten baitzuen eta gustu handiarekin, bezero batzuk ere egin zituen berandu baino lehen:
|
|
|
Baina etxekoek amaren ezohiko jokabidea ohikotzat zutelako –bizpahiru urte zeramatzan beste espazio batek biziko balu bezala, baita
|
beste
denbora batek ere–, edo bileraren lehentasunak beste batzuk zirelako –Domingo zen, azken batean, bilerako protagonista–, bertan bilduek ez zioten jaramonik egin.
|
|
|
Maria Bibianak, egia esan, ez zeramatzan zain bost minutu baizik; Maria Bibianaren denbora, baina,
|
beste
denbora bat zen, beharbada, Maria Bibiana ez baitzegoen memento haietan bere kontzientziarekin lasai, ausaz, ez erabat bederen, bitartekari lan haietan; izan ere, Ana Karenina –" emakume zikina" deitu zion don Anizeto kalonjeak: " urdanga lohi eta lizuna"! – irakurtzeko gai izan zirèn bi emakumek auskalo zer idatz ziezaioketen elkarri, ez zuen jakin ere egin nahi!
|
|
|
Kanpoan, berriz, etengabekoak ziren tiroak eta tiro jasak; bigarren eta hirugarren konpainiak basoan gora zihoazen –gudu zelaian metrailadoreak garbitutako hogeita hamarren bat mutil zeutzan, hilik edo erdi hilik–, azken eraso hari azkena emateko prest; Domingok eta Chaplinek, beraz, kanpotik zetozèn tiro hots haiek entzun zitzaketen, nahiz eta biak ala biak
|
beste
denbora batek bizi behar zituen une hartan: Adaren heriotzazko denbora, harresi bat bezala altxa zitekeena, beraien eta beste soldadu guztien artean; baliteke, beraz, Domingok eta Chaplinek tiro hotsik ez aditzea –are gutxiago haien gorputzak besarkada ezin estuago batean urtu zirenean–, ongi baino hobeto entzun arren; baliteke, halaber, Domingo eta Chaplin behar bezala ez ohartzea sator gela berean sartu zutèn beste zauritu baten etorreraz –konorterik gabe zegoen eta astunki hartzen zuen arnasa–, eta baliteke, azkenik, Domingori eta Chaplini zirkunstantzia ezohiko batek bakarrik itzularaztea kanpoarekiko pertzepzioa eta lotura, nola gertatu baitzen handik segundo batzuetara, Domingok ezohiko hotsak eta burrunbak entzun zituenean:
|
|
|
...ezkerrekoak ez, eta medikua gero eta gehiago mintzatzen zen kolapsoterapiaz, erabateko erabakia hartzeko bi hilabete falta baziren ere–, baina, emakumeen harrera bitarteko, itxuraldatu egin zen haren aurpegia, irririk egiten ez zutèn ezpainek irri egin baitzuten eta dir dir egiten ez zutèn begiak bat bateko argitasunak hartu baitzituen; bazirudien, beraz, denbora bere arrastotik atera zela,
|
beste
denbora bat sortzeko: denborarekin zerikusirik ez zuèn denbora berria, uharte bat ere bazena –uhartea eta altxorra–, gaixotasunaren denborak inguratua; espazioarekin, baina, antzeko zerbait gertatzen zitzaion Gabinori, ausaz, gelako espazioan egon arren arrainontzitik zintzilikatu baitzituen begiak, arrainontzia gelako erdigunea eta gelako ardatza balitz bezala, zeinaren inguruan biraka baitzebiltzan gelako metro kubiko guztiak; arrainontziaren barruan, berriz, arrain gorria zen altxorra eta arrain gorria uharteko igerilaria.
|
|
|
Biribilean loto jarreran esertzen zirelarik, Om ka hasten zen yoghi zaharra, arnasa luzatuz, arnasbeherak amaierarik ez balu bezala, eta doinu hark
|
beste
denbora batera sartzen zituen biribilean zeudenak, edo halako zerbait nabaritzen zuten beren baitan.
|
|
|
Hori, zerria oso osorik baldin badago. Zatiren bat falta bazaio, ordea, nirekin geratu duzue, morroi eta neskame, nik nahi
|
beste
denboran, eta, gainera, zerriari falta zaion zatia moztuko dizuet gorputzetik. Entzun?
|
|
|
Gizartean euskarazko irakaskuntzaren alde ernaldu den eskaerari erantzun behar izan zaio oso denbora laburrean, askotan, ordea, horrexegatik giza baliabide eta baliabide material gutxirekin. Herritarrek aitortua dute Euskadi osoko edozein tokitan euskarazko irakaskuntza jasotzeko eskubidea, eta, eskubide horren babesean, gizartean euskarazko irakaskuntzaren alde zorionez piztu eta zabaldu den eskaera gero eta handiagoari erantzun nahi eta behar izan zaio; askotan, ordea, behar adina baliabide osatzeko behar
|
beste
denborarik gabe. Horren guztiorren ondorioz, irakasle askok berealdiko ahalegin txalogarria egin behar izan dute oso denbora laburrean, baina zenbait irakasleri, batez ere adinean aurreratuen zeudenei, kontrako eztarrira joan zaie euskara, eta, normala denez, euskara gaitasun maila mugatua bereganatu ahal izan dute.
|
|
|
Arrapaladan, eguzki erlojuetako erranekin hasi natzaio,
|
beste
denbora apur batez nirekin lotuko nuelakoan emakumea:
|
|
2010
|
|
|
Disko batetik
|
bestera
denbora nahiko pasatzen da, eta askotan ordurako abestiak erre egiten dituzue…
|
|
|
Txapelketaren ondoren, asteburu bakoitzean bi hiru lekutara joaten hasi nintzen, etxetik nahiko urrun, jende asko ezagutu dut... Beharbada ez daukazu lehen
|
beste
denbora zure inguruko lagunekin, koadrilarekin, egoteko. Alde horretatik nire bizitza aldatu egin da, asteburuetako martxa, batez ere, baina ikasten ari naiz.
|
|
|
Baina nik ere galdetu dut han eta hemen, eta norbaitek zutik ikusi du, besoak goraturik, lurretik hamar zentimetrora; beste batek zutik eta besoak beheraturik? Honek istant batean ikusi du, idazkariak bezala; horrek hamar bat segundotan, eta bada esaten duenik ikusi duela gau osoan, sorginen garaian bezala??; zuk begiak zabaldu nahi zenizkidan, baina ni
|
beste
denbora baten irrikan bizi nintzen, eta neure denboraren nondik norakoak erakutsi nizkizun, esaldi handiusteko bat erabilita: –Eternitatean bihar bihurtzen da gaur eta gaur bihurtzen da bihar, eta hala, une berean egon gaitezke besoak goraturik eta beheraturik, esna eta lotan?!?;. Zu ez, zaude ziur?
|
|
|
Nork esango zidan niri, ordea, zuk zeure idazkia utziko zenidala?; hitz idatzia, gainera, zintzotasunez idatzia, zuk egin duzun bezala?, beste gauza bat da; hitz idatziak, izan ere,
|
beste
denbora bat du; zu hilik zaude, bestalde, eta beste distantzia batekin neur dezaket guztia, errukiaren betaurrekoak neure begien aurrean paratuta, horregatik ulertzen baititut izkribuaren azken aldean zuzentzen dizkidazun hitzak:
|
|
|
denbora ere, medikua gero eta konbentzituago zegoen ezkerreko birikan kolapsoterapia bat behar nuela, eta hitz mehatxagarriaren zamak estutzen ninduen?
|
beste
denbora bat baitzen jada, askoz ere meheagoa eta atzigaitzagoa, betikotasunaren ertzekoa hor nonbait, arrainontziaren kristalezko esfera, bat batean, erloju bihurtu balitz bezala, eta arrain urdina orratz apetatsu, orduen desorduak markatzen zizkidana:
|
|
|
eta etenkakoa izan da-eta? hondarrean
|
beste
denbora bat hartu badut ere, testua txukuntzeko, baita pasarte bat edo beste berridazteko ere, nahiz eta ez nagoen hain seguru. Izan ere, azken bolada honetan ezusteko batek baino gehiagok hainbat gauzaren inguruko ikuspuntua aldatu dit, eta duda hori da:
|
|
|
Nahiz eta guk alde batetik kostu ekonomikoak eta
|
bestetik
denbora aztertu, zalantza gabe denbora dirua da (beti aipatzen den urrea). Gizarteari bide jurisdikzionalak dakarkion kostu ekonomiko handia jada aipatu da.
|
|
|
Frijitze ziklo batetik
|
bestera
denbora gutxi pasatzen bada, olioaren tenperatura altua mantendu egin behar da (jakirik gabe). Alta, denbora luze pasatzen bada, tenperatura jaitsi eta kubeta estali behar da.
|
|
|
Garrantzitsuenetako bat gurasoekin harreman afektibo ona izatea da. Behar
|
beste
denbora ematea adin goiztiarretan elkarrekin egoteko, haiekin jolasteko, haien jarrerei arreta jartzeko eta, beharrezkoa denean, haien kontrola egiteko. Funtsezkoa da haurren eskaerei mugak jartzea txiki txikitatik, eta haietan tinko eustea.
|
|
|
Emakumearen keinu herabea ezezkotzat interpretatu du oraingoan gizonak.
|
Beste
denbora tarte bat igaro da, ez hitzik ez mugimendurik gabe, eta halako batean zutitu egin da andrea. Altxatu egin da Julen ere, bisitaren arrazoia ezagutuko duelakoan azkenean, baina, horren partez, jira egin eta sukaldetik irten da emakumea, aterako bidean.
|
|
|
Baina nik ere galdetu dut han eta hemen, eta norbaitek zutik ikusi du, besoak goraturik, lurretik hamar zentimetrora; beste batek zutik eta besoak beheraturik... Honek istant batean ikusi du, idazkariak bezala; horrek hamar bat segundotan, eta bada esaten duenik ikusi duela gau osoan, sorginen garaian bezala..."; zuk begiak zabaldu nahi zenizkidan, baina ni
|
beste
denbora baten irrikan bizi nintzen, eta neure denboraren nondik norakoak erakutsi nizkizun, esaldi handiusteko bat erabilita: " Eternitatean bihar bihurtzen da gaur eta gaur bihurtzen da bihar, eta hala, une berean egon gaitezke besoak goraturik eta beheraturik, esna eta lotan...!";" Zu ez, zaude ziur... lotan baitzaude gaur, lotan egongo zara bihar eta lotan beti!" esan zenidan mespretxuz.
|
|
|
Ni ez nengoen neure onenean, baina, emakumeen harrera bitarteko, guztiz aldatu zitzaidan umorea: arestian ez nuen bizipozik, eta orduantxe nagusitu zitzaidan bizipoza; arestian ez nuen irririk egiten, eta orduantxe egin nuen irri... denbora ere —medikua gero eta konbentzituago zegoen ezkerreko birikan kolapsoterapia bat behar nuela, eta hitz mehatxagarriaren zamak estutzen ninduen—
|
beste
denbora bat baitzen jada, askoz ere meheagoa eta atzigaitzagoa, betikotasunaren ertzekoa hor nonbait... arrainontziaren kristalezko esfera, bat batean, erloju bihurtu balitz bezala, eta arrain urdina orratz apetatsu, orduen desorduak markatzen zizkidana: zorionaren ordurik gabeko orduak besterik ez...
|