|
2021
|
|
|
DM bihurtu dira. Areago, hauek, DM bihurtzen diren
|
beste
adberbio asko ez bezala, ezin dira inoiz galdegai izan; ezinezkoa da honenbat (gaur gutxi erabilia) edo horrenbestez galdegaiaren lekuan ezartzea.
|
|
|
Gertaera izentzat har daitezke horietako gehienak. b) ‘Baliabidea’ edo ‘tresna’ adierako izenak ere izan daitezke oinarri: aizkoraka, arraunka, atzaparka, eztenka, haginka, hozka, makilaka, ukabilka, zirika eta abar. c) ‘Lekua’ adierazten duten izenak dituzte oinarri
|
beste
adberbio hauek: alboka, aldamenka, atzeka, aurreka, gibelka, han hemenka, saiheska. d) ‘Esateari’ lotua dagoen esanahia hartzen du adberbioak honako adibide hauetan:
|
|
|
[PS [ds larunbat a] arte]> larunbata arte. Arte ren osagarria
|
beste
adberbio bat ere izan daiteke: bihar arte, gero arte...
|
|
|
21.10.3.2b Baina badira
|
beste
adberbio batzuk, berez izen baten gainean eraikiak izan arren modu absolutuan edo ulertzen ditugunak: gora joan da, behean bizi da eta abar, baina ez* arbolaren gora igo da,* zubiaren behean bizi da (cf. arbola (ren) gainera igo da; zubi (aren) azpian/ zubipean bizi da).
|
|
|
22.6.5d Erakuslea ez izanik, bada la horretaz baliaturik egiten dugun
|
beste
adberbio bat ere: bestela.
|
|
|
22.7.1a Hemen aipatuko diren adberbio guztiak zenbatekoari edo intentsitateari daude lotuak, baina lotura horren indarrak gradu asko izan ditzake. Maila adberbioak ditugu, batetik, adjektibo baten,
|
beste
adberbio baten edo aditzaren maila edo intentsitatea adierazteko erabiltzen direnak: Hau oso berria da, eta ez diot inori ezer esan, oraindik (Zaldua); Hori arras laketu zait; zeren eta hura hemen ez denean, nehork ez baitit hitz egiten, eta aspertzen bainaiz (Jon Muñoz); Behin oso haserretu zen nirekin (Garate); Nor berean aski gustura egon gintezkeen, baina bata bestearena normalena zen arrotz sentitzea (Zubizarreta).
|
|
|
22.4.3.3a Egun multzokoak dira
|
beste
adberbio batzuk. Egun izen (egun ona egin zuen) eta adberbio (egun ez da holakorik erabiltzen) izan daiteke.
|
|
|
22.7.4a Adberbio horietako batzuk maila adberbio hutsak dira, ez dira beste zereginetan agertuko, aldamenean adjektibo edo
|
beste
adberbio bat behar dute, eta ezin dira bestelako inguruneetan agertu: * Badaki txit.
|
|
|
Adibidez, ere partikula adberbiotzat har daiteke, eta horrek beti du itxura hori, ez du besterik hartzen, ez artikulurik ez postposiziorik. Baina euskaraz ez da hori gertatzen
|
beste
adberbio askorekin, aurreko pasartean ikusi dugun gisan, adberbioek postposizioak hartzen ahal baitituzte. Azkuek espresuki esaten zuen euskal adberbioak ez zirela hain aldaezinak:
|
|
|
Laster adberbioaz gainera, sarri, fite, agudo eta beste batzuk ere erabil daitezke forma hau eratzeko (bezain sarri, bezain fite, bezain agudo). Laster da erabiliena; sarri ere erabiltzen da Iparraldean fite baino maizago; agudo, berriz, Hegoaldean;
|
beste
adberbio batzuk (pronto, azkar, arin...) urriago erabiltzen dira egitura honetan. Forma hauek konparazioko bezain morfemarekin eratuak izan arren, ez dute elementu biren arteko konparazioa eratzen; ez dira, alegia, Zu bezain arin ibili naiz ni edo Atzo bezain laster dator gaur ere ibaiko ura esaldien gisakoak.
|
|
|
22.2.2a Baditugu adberbio eratorriak ere. Izena, adjektiboa, aditza nahiz
|
beste
adberbio bat oinarri harturik, eta horri adberbio atzizki bat erantsirik sortzen ditugu adberbio eratorriak. Adberbioak sortzeko atzizki nagusiak honako hauek dira:
|
|
|
22.3.2c Azkenik,
|
beste
adberbio batzuk hiztunak duen jarrera adierazteko erabiltzen ditugu: agian, beharbada, itxuraz, nonbait...
|
|
|
luzaro. Eta badira
|
beste
adberbio anitz eskema horretan kokatzeko lana ematen dutenak. Horregatik aparteko sail batean aipatuko dira:
|
|
|
22.4.1c Galdetzailean oinarriturik egiten dira
|
beste
adberbio elkartu hauek: edonoiz, noiznahi, noizbait, inoiz...
|
|
2022
|
|
|
UZTARO 123, 81 83 Bilbo, 2022ko urria abendua datoz ñabardurak: " Dena dela, aditzak modifika ditzaketen hitzek adjektiboak eta
|
beste
adberbio batzuk ere modifika ditzakete[...]" (ibid. 2002:
|
|
|
Gaztelaniari dagokionez, Bosque eta Demonteren (1999) gramatikan, adberbioa modifikatzen duenaren arabera definitzen da, printzipioz: " Adberbioa aditza (edo perpausa), adjektiboa edo
|
beste
adberbio batzuk modifikatzen dituen hitz mota bezala definitu ohi da[...]" 5 Alabaina, segidan zenbait adberbiok beste hitz mota batzuk ere modifika ditzaketela gaineratzen da, hala aurretik emandako definizioa kolokan jarriz (Pavon Lucero, 1999: 567).
|
|
|
Horren ordez, Fabregasek mente rentzat iradoki bezala, ki osagaiak kategoria aldatzen duen edo, zehatzago, adjektiboak perpauseko zenbait elementu modifikatzea baimentzen duen osagai gisa ikustea argigarriagoa litzateke. Dena dela, esan bezala, euskaraz, A, AS edo Perp eremua baino ez dute modifikatzen hitz hauek, ez ditugu adjektiboak ez
|
beste
adberbio batzuk modifikatzeko lanetan aurkituko.
|