|
2021
|
|
|
DM bihurtu dira. Areago, hauek, DM bihurtzen diren
|
beste
adberbio asko ez bezala, ezin dira inoiz galdegai izan; ezinezkoa da honenbat (gaur gutxi erabilia) edo horrenbestez galdegaiaren lekuan ezartzea.
|
|
|
Gertaera izentzat har daitezke horietako gehienak. b) ‘Baliabidea’ edo ‘tresna’ adierako izenak ere izan daitezke oinarri: aizkoraka, arraunka, atzaparka, eztenka, haginka, hozka, makilaka, ukabilka, zirika eta abar. c) ‘Lekua’ adierazten duten izenak dituzte oinarri
|
beste
adberbio hauek: alboka, aldamenka, atzeka, aurreka, gibelka, han hemenka, saiheska. d) ‘Esateari’ lotua dagoen esanahia hartzen du adberbioak honako adibide hauetan:
|
|
|
[PS [ds larunbat a] arte]> larunbata arte. Arte ren osagarria
|
beste
adberbio bat ere izan daiteke: bihar arte, gero arte...
|
|
|
21.10.3.2b Baina badira
|
beste
adberbio batzuk, berez izen baten gainean eraikiak izan arren modu absolutuan edo ulertzen ditugunak: gora joan da, behean bizi da eta abar, baina ez* arbolaren gora igo da,* zubiaren behean bizi da (cf. arbola (ren) gainera igo da; zubi (aren) azpian/ zubipean bizi da).
|
|
|
22.6.5d Erakuslea ez izanik, bada la horretaz baliaturik egiten dugun
|
beste
adberbio bat ere: bestela.
|
|
|
22.7.1a Hemen aipatuko diren adberbio guztiak zenbatekoari edo intentsitateari daude lotuak, baina lotura horren indarrak gradu asko izan ditzake. Maila adberbioak ditugu, batetik, adjektibo baten,
|
beste
adberbio baten edo aditzaren maila edo intentsitatea adierazteko erabiltzen direnak: Hau oso berria da, eta ez diot inori ezer esan, oraindik (Zaldua); Hori arras laketu zait; zeren eta hura hemen ez denean, nehork ez baitit hitz egiten, eta aspertzen bainaiz (Jon Muñoz); Behin oso haserretu zen nirekin (Garate); Nor berean aski gustura egon gintezkeen, baina bata bestearena normalena zen arrotz sentitzea (Zubizarreta).
|
|
|
22.4.3.3a Egun multzokoak dira
|
beste
adberbio batzuk. Egun izen (egun ona egin zuen) eta adberbio (egun ez da holakorik erabiltzen) izan daiteke.
|
|
|
22.7.4a Adberbio horietako batzuk maila adberbio hutsak dira, ez dira beste zereginetan agertuko, aldamenean adjektibo edo
|
beste
adberbio bat behar dute, eta ezin dira bestelako inguruneetan agertu: * Badaki txit.
|
|
|
Adibidez, ere partikula adberbiotzat har daiteke, eta horrek beti du itxura hori, ez du besterik hartzen, ez artikulurik ez postposiziorik. Baina euskaraz ez da hori gertatzen
|
beste
adberbio askorekin, aurreko pasartean ikusi dugun gisan, adberbioek postposizioak hartzen ahal baitituzte. Azkuek espresuki esaten zuen euskal adberbioak ez zirela hain aldaezinak:
|
|
|
Laster adberbioaz gainera, sarri, fite, agudo eta beste batzuk ere erabil daitezke forma hau eratzeko (bezain sarri, bezain fite, bezain agudo). Laster da erabiliena; sarri ere erabiltzen da Iparraldean fite baino maizago; agudo, berriz, Hegoaldean;
|
beste
adberbio batzuk (pronto, azkar, arin...) urriago erabiltzen dira egitura honetan. Forma hauek konparazioko bezain morfemarekin eratuak izan arren, ez dute elementu biren arteko konparazioa eratzen; ez dira, alegia, Zu bezain arin ibili naiz ni edo Atzo bezain laster dator gaur ere ibaiko ura esaldien gisakoak.
|
|
|
22.2.2a Baditugu adberbio eratorriak ere. Izena, adjektiboa, aditza nahiz
|
beste
adberbio bat oinarri harturik, eta horri adberbio atzizki bat erantsirik sortzen ditugu adberbio eratorriak. Adberbioak sortzeko atzizki nagusiak honako hauek dira:
|
|
|
22.3.2c Azkenik,
|
beste
adberbio batzuk hiztunak duen jarrera adierazteko erabiltzen ditugu: agian, beharbada, itxuraz, nonbait...
|
|
|
luzaro. Eta badira
|
beste
adberbio anitz eskema horretan kokatzeko lana ematen dutenak. Horregatik aparteko sail batean aipatuko dira:
|
|
|
22.4.1c Galdetzailean oinarriturik egiten dira
|
beste
adberbio elkartu hauek: edonoiz, noiznahi, noizbait, inoiz...
|