|
2006
|
|
|
Euskal Autonomi Elkartean 1981ean euskararen ezaguerari buruzko 4 item sartu ziren, ulermena, mintzamena, irakurmena eta idazmenari buruzkoak hain zuzen ere. Hurrengo Udal Erroldan Nafarroara hedatu zen eta EAEn ama hizkuntzari (Jatorrizko hizkuntza alegia) buruzko galdera
|
berri
bat sartu zuten; eta azkeneko Zentsuan (1991) beste bat etxean erabiltzen den hizkuntza deitutakoa, gazteleraz honela galdetzen da: ¿ Qué lengua habla Vd. en su casa más a menudo?, eta euskaraz:
|
|
|
Jakina denez 86an jaso zen aurrenekoz horri buruzko informazioa Udal Erroldetan, EAEn bakarrik. Adituek ama hizkuntza esaten diote 3 urte baino lehenago ikasten denari, horrek definitzen du hiztun tipologi
|
berri
bat zeinen arabera hiztunak honako hauek izan daitezkeen: Jatorrizko euskaldunak: 3 urte baino lehenago euskara bakarrik ikasi dutenak. Jatorrizko elebidunak:
|
|
|
Aurrerapenak ez du etenik eta 91ko Zentsua hiztun tipologi
|
berri
bat ekartzear dago:
|
|
|
Ekuazioan agertzen diren moduan, aurrena, adin talde gazteenetan emandako hazkuntza; honetan deskonposaketa
|
berri
bat egin dugu: euskaldungoaren berezko hazkuntza eta hezkuntza elebidunari dagozkion bi faktoreak hurrenez hurren.
|
|
2007
|
|
|
Batasun maila bat atxiki beharra zegoen, eta ikuspegi berriak ere beharrezkoak ziren; nazio ikuspegia, herri mugimendu izaera, koordinazio beharra... Ikuspegi berri hauek bere egituran, bere antolaketan eta bere izaeran bilduko zituen erakunde
|
berri
baten beharra aurreikusten zuten.
|
|
|
AEKren sorrerak ez zuen aurretiaz aritzen ziren taldeen lanaren haustura ekarri, baizik eta egoera
|
berri
baten aurrean lanean jarraitzeko hauspoa.
|
|
|
batzordeen bidez koordinatutako herri mugimendua eta bere lana euskaltegi edo euskal eskoletan burutzen duena. AEKren sorrerak ez zuen aurretiaz aritzen ziren taldeen lanaren haustura ekarri, baizik eta egoera
|
berri
baten aurrean lanean jarraitzeko hauspoa.
|
|
|
" 1960 urte inguruan azaltzen da euskal arazoetarako belaun
|
berri
bat. Urte hori ezkeroztik, behar bada, pixka bat lehentxoagotik euskal adimena eta euskal sentipena berritu egiten da, bere baitan zartada bat sentitzen du eta ordu ezkeroztik gertaera hau belaun berri baten esnatzea, kontuan hartu gabe ez dago soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 39 aztertzerik ez euskal kultura, ez euskal politika, ezta ere euskaldunen artean dabiltzan ideologiak.
|
|
|
" 1960 urte inguruan azaltzen da euskal arazoetarako belaun berri bat. Urte hori ezkeroztik, behar bada, pixka bat lehentxoagotik euskal adimena eta euskal sentipena berritu egiten da, bere baitan zartada bat sentitzen du eta ordu ezkeroztik gertaera hau belaun
|
berri
baten esnatzea, kontuan hartu gabe ez dago soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 39 aztertzerik ez euskal kultura, ez euskal politika, ezta ere euskaldunen artean dabiltzan ideologiak. Hau da azken urteotako gertakarik bortitzena.
|
|
|
Batasun maila bat atxiki beharra zegoen, eta ikuspegi berriak ere beharrezkoak ziren; nazio ikuspegia, herri mugimendu izaera, koordinazio beharra... Ikuspegi berri hauek bere egituran, bere antolaketan eta bere izaeran bilduko zituen erakunde
|
berri
baten beharra aurreikusten zuten.
|
|
|
Dena dela normalizazio proiektuak garatzen ere hasi gara eta zentzu honetan Burlatako Euskal Herria Peñan garatzen ari garen hizkuntzaren normalkuntza plana aipatu gabe ezin utzi, aisia eta euskara lotzeko beste modu
|
berri
bat garatzen ari baikara bertan.
|
|
|
Hasiera batean hiru fitxa erabiltzen baziren euskararen erabilera aldagai adierazgarrien arabera aztertu ahal izateko (generoa, talde tamaina, eta haurren presentzia), aurten aldagai guztiak fitxa batean sartu ditugu eta, beraz, jasotako elkarrizketen kopurua asko handitu da datuen fidagarritasuna hobetuz. Gainera, aldagai
|
berri
bat ere neurtu ahal izan dugu: adin taldeen barneko hizkuntza erabilera.
|
|
|
Hasiera batean hiru fitxa erabiltzen baziren euskararen erabilera aldagai adierazgarrien arabera aztertu ahal izateko (generoa, talde tamaina, eta haurren presentzia), aurten aldagai guztiak fitxa batean sartu ditugu eta, beraz, jasotako elkarrizketen kopurua asko handitu da datuen fidagarritasuna hobetuz. Gainera, aldagai
|
berri
bat ere neurtu ahal izan dugu: adin taldeen barneko hizkuntza erabilera.
|
|
|
Erabaki hori hartzean eragina izan du, orobat, aurreko urteetako esperientziatik ikasitakoak aukera eman digula neurketaren dimentsioa sinplifikatzeko. Beraz, Euskal Herriko datuak eta herrialdeetakoak lortu ahal izateko, orain arteko metodoaren oinarriei eutsiz, herrien aukeraketarako diseinu
|
berri
bat egin behar izan da. Udalerrien kopurua murriztearen ondorioz, ez dugu jaso nahiko daturik eskualde mailako balorazioak egin ahal izateko.
|
|
|
• Euskarari presentzia publiko handiagoa ematea, idatzizkoa nola ahozkoa, erabilera aztura eta jarreren aldatzea ekarriko lukeen dinamika
|
berri
baten aldera.
|
|
|
Kale erabileraren neurketaren metodologiak eredu
|
berri
bat hartu du 2006an eta neurketaren baldintzak aldatu dira Ipar Euskal Herriko ere. Ikus horri buruz Kike Amonarriz eta Lionel Jolyren artikulua (Bat 62, 2006).
|
|
|
Eta emaitza hori esplikatzeko hedatzen den euskararen irakaskuntzaren lehen ekarpena litzatekeela aurreratu nuen. Lau urte beranduago, neurketa
|
berri
bat kontuan hartuz, haur taldearen erabileraren beherakada bat berriz hasten dela ohartzen da, beherakada txiki izanik ere eta holako ehunekoa hain adierazgarri ez bada ere. Orotara, hamahiru urteko garai bat neurtuz, haur taldearen kale erabilera ez dela aldatzen erran genezake,% 0,3 galduz.
|
|
|
Badirudi ziklo baten amaieran, eta espero dugu
|
berri
baten atarian, gaudela. Euskararen erabilera hazi bai baina ahultzen ari da.
|
|
|
Aipatu bezala, neurtaldi
|
berri
bati begira egin behar den metodologiaren eguneratzea eta egokitzea ez da erraza, Erabileraren Kale Neurketa oso sentibera baita gizartean gertatzen diren aldaketen aurrean. Esaterako, eskuko telefonoaren erabilera zabaldu zen urteetan neurtzaileek jasotako" bakarrizketak" neurketan integratzeko irizpideak landu behar izan ziren.
|
|
|
Kooperatibak eta euskara. Historia eta aro
|
berri
baten oinarriak. Eskoriatza eta Arrasate.
|
|
|
Aro
|
berri
bat ireki zen Euskal Herri 2010 prospektibarekin, herrigintza antolatzeko gizarte zibila eta gizarte politikoa uztartuz. urraspide luze baten ondotik, Euskararen erakunde publikoaren sorkuntza hitzartu zen 2006an. zein dira euskal kulturaz arduratzen diren elkarte horiek? 185 elkarte edo federazioren zerrenda aurki ditake Euskal kultur erakundearen webgunean.
|
|
|
Gertatzen da familia bereko bi edo hiru belaunaldi ibili direla dantza edo kantu talde berean. Gazteak elkartean sartzen dira musika, kantuz, antzerkian edo bertsolaritzan ikasteko. ohore zaie nortasun
|
berri
batez jabetzeaz. elkartea federazio batean bada lehiaketak eta txapelgoak antolatzen dira. publiko zabala hurbiltzen da. herrietako bestetan elkarteek parte hartzen dute giro alaian. Botere publikoarekin zerbait traba gertatzen bada, elkarteak
|
|
|
André Ladousse, sortzez zuberotarra, kultura Ministeritzako ikuskatzaile nagusi bat da eta Akitaniako kultura zuzendaritzak eskatu zion ekeri buruzko entzunaldi bat. ehun bat eragile entzun zituen eta idazki luze batean bere diagnosia eman zuen. egia da 18 urtez ekek lan harrigarria egin duela, baliabide gutirekin elkarteak eta artistak laguntzen, egitarauak koordinatzen, harremanak lotzen eragileen eta erakunde publikoen artean. ondorioz fidantza osoa dauka herritarren eta agintarien aldetik. Baina ekeren egitasmoa zen" euskal lurraldeko politika kulturalaren egitura nagusia eta mugiarazlea" izatea. urraspide honetan eke gelditu da. oraindik funtzio
|
berri
bat beteko du: kultura obragintza publikoaren laguntzaile.
|
|
|
1994an, hirugarren jardunaldiak bildu ziren eta erakundeek norabide
|
berri
bat hartu zuten. kulturgintzaren geroa segurtatua zenaz geroz orain euskarari buruz indar berri bat egin behar zen. egin behar zen. Euskararen agiria finkatu zen europako kontseiluak proposatu zuen Euskalde eta gutxiengoen eurokarta (1992) eredutzat hartuz:
|
|
|
1994an, hirugarren jardunaldiak bildu ziren eta erakundeek norabide berri bat hartu zuten. kulturgintzaren geroa segurtatua zenaz geroz orain euskarari buruz indar
|
berri
bat egin behar zen. egin behar zen. Euskararen agiria finkatu zen europako kontseiluak proposatu zuen Euskalde eta gutxiengoen eurokarta (1992) eredutzat hartuz:
|
|
|
Eta horretan gure aberria, Euskadi, eta gure herria, Euskal Herria ez dira bakarrak. Adigai orokorra da hori mundu zabalean; izan ere, animalienganako tratamendu jakin hori da gizaldietan zehar izan diren jokaera batzuk aldatzen ari direla erakusten duena, alegia, animaliak, kasu honetan, modu batera ikustera datorren joera
|
berri
baten araberakoa. Eta gure Herriak ezin dezake ikusmolde orokor horretatik at geratu.
|
|
|
Zenbaki honetako artikuluan bertan Iñaki Iurrebasok dioenez: " bietatik ekarritako datuak uztartuz eta elkarrekin aztertuz, hobeto, sakonago, fidagarritasun handiagoarekin ezagut dezakegu euskararen egoera eta bilakaera zein izan den, iturri bakarretik edanez baino." Aurrerapauso handia eta txalotzeko moduko ahalegina da bi ikerlan horien emaitzak uztartu eta hainbat lekutan elkarrekin aurkeztu izana; aro
|
berri
baten beste zantzu bat.
|
|
|
Aurreko guztia gutxi balitz, bi ikerketa horien uztarketak aukera
|
berri
bat dakar, Iñaki Iurrebaso eta bion ustean: bidea zabaltzen du euskararen adierazle sistema osatzen hasteko.
|
|
2008
|
|
|
lan egiteko modua, negozioak egiteko modua, pertsonekin erlazionatzeko modua, zerbitzuak jasotzeko modua, informazioa jasotzeko modua... Internetekin batera beste kontzeptu
|
berri
bat ere sortu zen" errealitate birtuala", gure ordenagailuaren bidez iristen zaigun beste espazio bat.
|
|
|
Internetek, hau da sareen Sareak, bizitza aldatu digu... Internetekin batera beste kontzeptu
|
berri
bat ere sortu zen" errealitate birtuala", gure ordenagailuaren bidez iristen zaigun beste espazio bat.
|
|
|
Elebila beste dokumentu bilatzaile bat da, baina bere esparrua zabalagoa da, Internet osoan bilatzen du eta. Web nabigatzaile oso bat eraikitzea lan erraldoia denez, bide
|
berri
bat urratu behar izan da euskaraz ondo moldatzen den web bilatzaile bat sortzeko. Internet nabigatzaileek barruan bi modulu edukitzen dute:
|
|
|
Garbi ikusi genuen web 2.0 delakoak orokorrean asko eskaintzen zuela, eta irakaskuntza arloan bereziki emankorra izan zitekeela. Alde batetik, dohaineko eta erabilerrazak diren tresna mordo bat (blogak1, wikiak2, webquestak3, batzaileak4, marka gune sozialak5..) jartzen dira gure eskura; eta, bestetik, hori bezain garrantzitsua den filosofia
|
berri
bat (partekatzea, ezagutza denon artean eraikitzea, autonomiaz jokatzea, irakaslearen rola aldatzea...). Gauzak horrela, ez genuen nahi teknologia berrien inplementazioa informatikako klaseetara edo ordenagailu gehiago erostera mugatzea.
|
|
|
Ez da galarrotsen beharrik eta ez da mintzen nehor ere. Tobera mustren aro
|
berri
bat sortu zen orduan eta, lekuko gisa, mintzo naiz parte hartu bainuen 1946eko emanaldian.
|
|
|
Ez da galarrotsen beharrik eta ez da mintzen nehor ere. Tobera mustren aro
|
berri
bat sortu zen orduan eta, lekuko gisa, mintzo naiz parte hartu bainuen 1946eko emanaldian. Ez naiz batere oroit zer gai hautatu zen eta parte hartu zuten gehienak bertze mundura joanak dira, bainan oroit naiz plazan bildu zela sekulako jendea, hiru milako bat, bertsulariek alegeratu zutela jendea, dantzariek eman zutela berea, zirtzilek halaber ikusleak loriaturik utziz eta taulen gainean arizan zirela gataskan, bainan ez naiz oroit zertaz.
|
|
|
1 Elkarte mugimendua biziki eraginkor ateratzen da, euskararen eta euskal kulturaren alde, indarrak biltzen dituelarik ideologien eta gatazken gainetik. Gainera, publiko
|
berri
bat erakarri dute," Kantuketan" eta" Batekmila" bezalako animazio zabalek.
|
|
|
Eta inkestak erakutsi zuen euskararen gain behera gelditua zela adin multzo gazteenean, bereziki eskolaren bitartez. Beraz indar
|
berri
bat egin behar zela irakaskuntzaren alorrean.
|
|
|
Irakasle nintzen, ene emaztea erizain. Quebecera joan ginen eta abentura
|
berri
bat hasi genuen.
|
|
|
2008an, hiru lanpostu eta erdi kenduko dituztela jakinarazi dute irakaskuntza elebidunean, bi lanpostu berri sortuz eta bost eta erdi ezabatuz. Aldi berean, neurri
|
berri
bat hartu dute: gela elebidun bat idekitzeko, beharrezkoa den haur kopurua handitu dute 22 ikaslerengana iraganaraziz (frantses elebakarreko klaseetan 25).
|
|
|
Euskararen teknikari sare bat garatu du sei lanposturekin herri elkargo edo hiritan, soldaten erdia beregain hartuz27 EPPko talde profesionala bera ere azkartu da zazpi langilekin orain. Giza-eremu
|
berri
bat ireki zaio euskarari, haur txikien harrerarena haurtzaindegi elebidun edo euskaradunetan28.
|
|
|
Montreal Handiko Komunitatea Garatzeko Iniziatibak (GMCDI) bultzada
|
berri
bat ekarri du komunitatea mobilizatzeko, eta egun hezkuntzan, negozioetan, eta osasun— eta gizarte zerbitzuetan dauden beste sektore mobilizazio batzuk indartzen ditu (ikusi Jedwab eta Maynard, liburuki hau).
|
|
|
Esan daiteke ziberkomunikabideetan baino are gehiago erabiltzen dela euskara batua komunikabide idatzietan edo. Azken hauetan, elkarrizketetan batik bat, tokian tokiko formak askoz gehiago erabiltzen dira ahozko komunikazioan. edo eredu
|
berri
bat sortu: Resurrección Mar� a de Azkueren gipuzkera osotua edo aranisten (Ebaristo Bustintza buru zela) euzkera garbija (gure egunetan hiperbizkaiera izena eman dio eredu horri Itziar Laka irakasleak) edota Herria aldizkarian erabiltzen zen nafarrera lapurtera literarioa, Piarres Lafittek kodetua.
|
|
|
Euskaldunen merkatuan euskarazko produktuak saturaziotik urruti daude oraindik. Hitza rekin ikus dezakegu, euskarazko hedabide
|
berri
bat sortzeak euskarazko kontsumoa handitzea dakarrela.
|
|
|
Dena den, indize
|
berri
batez ari ginen idazten: Iez= ezagutza sustatzeko inbertsioak/ euskaldun berri kopurua, hau da, euskaldun berri bat gehiago lortzeko egin behar den inbertsioa, batez beste.
|
|
|
Dena den, indize berri batez ari ginen idazten: Iez= ezagutza sustatzeko inbertsioak/ euskaldun berri kopurua, hau da, euskaldun
|
berri
bat gehiago lortzeko egin behar den inbertsioa, batez beste.
|
|
2009
|
|
|
Aitak euskara maite du eta ez du inoiz ulertu zergatik Nafarroako Legebiltzarrak euskaren koofizialtasuna22 aitortu arren, azkenean Nafarroa hiru hizkuntza eremutan zatitu zen. Parlamentuak 1980an harturiko erabakia ez betetzeak euskara politizatzeko garai
|
berri
bat ireki zuela pentsatzen du aitak23 Orduz geroztik, beti esaten du" Euskara lingua navarrorum izatetik nafar batzuen hizkuntza izatera pasa da; hitz ederrak aparte utzita, batzuen, eta ez guztien, ondare bilakatu da24".
|
|
|
2003ko otsailean helduentzako euskarazko klaseak ematen hasi zen. Hilabete horretan, Nafarroako Gobernuak beste dekretu
|
berri
bat iragarri zuen32, aurrekoaren irizpide berberekin. Ezberdintasun bakarra zekarren; xedapen berri batek, izan ere, kartel elebidunen (euskara gaztelania) ordez kartel elebakarrak (gaztelania hutsezkoak) jartzeko gaitu zituen33.
|
|
|
Hilabete horretan, Nafarroako Gobernuak beste dekretu berri bat iragarri zuen32, aurrekoaren irizpide berberekin. Ezberdintasun bakarra zekarren; xedapen
|
berri
batek, izan ere, kartel elebidunen (euskara gaztelania) ordez kartel elebakarrak (gaztelania hutsezkoak) jartzeko gaitu zituen33.
|
|
|
Ingelesa goian dago, eta denon hizkuntza da. Hizkuntza globala baino gehiago elkartruke orokorreko hizkuntza da, eta eztabaida
|
berri
bat dago orain, alegia zein diren hizkuntza globalak eta zein ez.
|
|
|
Gaur egun hizkuntza ekosistema
|
berri
bat dugu eta hizkuntza bat globala izatea edo ez izatea ez dago hiztun kopuruaren baitan ez eta gobernuen eragin politikoaren baitan ere, baizik eta hiztunek globalizazioaren parte izateko duten borondatean: ingelesa hizkuntza komun gisaeta garai globalean tresna erabilgarri izan nahi duten hizkuntzak daude.
|
|
|
Eleaniztasunak bidea ematen digu gure hizkuntza hizkuntza kolektibotzat hartzeko, eleaniztasuna errespetatuz harekin elkar ulertzeko, geurea den bakarra delako eta bereizten gaituelako. Horrek denak, nire ustez, soziolinguistikaren aldetik unibertso
|
berri
bat sortzen du, eta funtsezko aldaketa bat dago bertan. Nirea hizkuntza globala da, ez da ingelesa, ez espainiera, ez italiera, baina nirea ere globala da hala izateko borondatea dagoelako, eta hizkuntza globalen talde horretan sartzea lortu da, globalizazioaren aurrean isolaturik gelditu nahi ez duten hizkuntzen artean, beste edozein baino gutxiago izan nahi ez dutenen artean.
|
|
|
Iker eremuaren garrantzia kontuan harturik eta berari buruz ditugun gabeziez jabeturik, egitasmo
|
berri
bat bultzatzen ari da Euskaltzaindia, euskararen historia soziala argitzeko. Guk dakigula ez dago aurrekari handiegirik lan molde horretaz, nazioarte mailan.
|
|
|
ikersaioak osatu, biribildu, zehaztu, zuzendu eta eguneratu egin ahal izango dira, informazio edota interpretazio berrien arabera. Iturri
|
berri
bat aurkitzen denean informazio hori (horri dagokion dokumentua batetik, eta hartatik aterako den aipu multzoa bestetik) datu basean sartuko da. Euskararen dimentsio sozialari buruzko beste ikerketa bat egiterakoan gero eta informazio gehiago izango dugu aldez aurretik bildua, prozesatua eta erabiltzeko prestatua.
|
|
|
Sarearen bidez prestatu eta heztea" ikastaroa egin nuen Euskal Herriko Unibertsitatean. Hantxe antzeman nuen euskararen irakaskuntzari leiho
|
berri
bat zabaltzen zitzaiola. Nire aurreikuspenak zuzenak izan zirelakoan nago.
|
|
|
Bestalde, ikasleek egindako argazkiak edo sarean aurkitutako irudiak igotzeko aukera ematen dute blogek, eta horiek deskribatu edota azaltzen dituzte ikasleek. Beraz, irakasleoi mundu
|
berri
bat zabaltzen zaigu, eta bide batez, gure ikasleen jakin mina pizten dugu.
|
|
|
Asko hitz egin da, halaber, irakaskuntzak Internetera hurbiltzeko eta berau ulertzeko modu berri honi atera dakizkiokeen onurez. Batetik, dohaineko eta erabilerrazak diren hainbat tresna jartzen dira gure eskura; eta bestetik, lan egiteko filosofia
|
berri
bat irekitzen da irakasleon artean.
|
|
|
Asko hitz egin da, halaber, irakaskuntzak Internetera hurbiltzeko eta berau ulertzeko modu berri honi atera dakizkiokeen onurez. Batetik, dohaineko eta erabilerrazak diren hainbat tresna jartzen dira gure eskura; eta bestetik, lan egiteko filosofia
|
berri
bat irekitzen da irakasleon artean.
|
|
|
Bereziki BAT aldizkari soziolinguistikoa animatzen zuen. Gero euskalgintzaren bilgune
|
berri
bat antolatu zen Gizarte eragileen Kontseilua gehiago mobilizazioari norabidetua zeren eta EKB informazio zentro bilakatu zen. Bistan da Txillardegi ados zela aldaketa horrekin baina EKB desagertzearekin, BAT aldizkariarentzat kokaleku berri bat asmatu behar zen.
|
|
|
Gero euskalgintzaren bilgune berri bat antolatu zen Gizarte eragileen Kontseilua gehiago mobilizazioari norabidetua zeren eta EKB informazio zentro bilakatu zen. Bistan da Txillardegi ados zela aldaketa horrekin baina EKB desagertzearekin, BAT aldizkariarentzat kokaleku
|
berri
bat asmatu behar zen. " SEI Sortzen hasieran gogoetaldi bat izan zen, ikerketa zabal bat eginez ikusteko zer egiten zen beste herrietan ere adibidez Quebecen.
|
|
|
Ohore bezala hartu nuen eta ideia nagusiak azaldu nintuen. Laster egitura
|
berri
bat eraiki zen" Soziolinguistika Klusterra". BAT aldizkariak bazuen bere egoitza.
|
|
|
Laster egitura
|
berri
bat eraiki zen" Soziolinguistika Klusterra". BAT aldizkariak bazuen bere egoitza.
|
|
|
Eta gerokoak gero, Seaskaren onarpena, administrazio langileen formakuntza, Inseerekilako lankidetza eta beste. Onarpen ofizial bat hordago," de facto", ospe publiko
|
berri
bat euskarari ematen diona, bai eta ere baliabide berri batzu, irakaskuntza eta erabileraren lagungarri. Gainera 2008an eskualde hizkuntzak konstituzioan sartu dira ondare publiko bezala, hizkuntza lege bati bidea irekiz.
|
|
|
Hizkuntzaren ikaskuntzak norberaren gizarte testuinguruarekin du zerikusia. Hizkuntza
|
berri
bat ikasteko interesa estuki lotuta dago hizkuntza
|
|
|
Nikya nire burua (kili kolo) moldatzeko moduan ikusi nuenean esan nizun: gaur hasten da gure bizitzan aro
|
berri
bat.../... Izan zen erabakia harremana euskaraz izateko.
|
|
|
Saio gehienen
|
berri
BATeko aldizkari honetan bildu dugu eta bertan sakondu ahal izango duzu, irakurle, interes gehien piztu dizuten hitzaldietan. Guztiak irakurrita ere, zure jakintza gosea ase ez bada, BATen 72 alean duzu non jana, Zein hizkuntza hitz egiten du komunikazio gizarteak?
|
|
|
• Langileen erabileran eragiteko berrikuntza proiektua: Berrikuntzaren aroan murgildurik gauden honetan, euskararen erabilera eremu sozio-ekonomikoan sustatzeko eta euskal hiztunen eskubideak bermatzeko bide
|
berri
bati ekin nahi izan zioten proiektu honekin Ahize AEK hizkuntza aholkularitzak eta Elgoibarko Makina Erremintaren Institutuak (IMH), Euskal Herriko Unibertsitateko Gizarte Psikologia eta Giza Portaera Zientzien Metodologia Sailaren laguntzarekin. Horretarako, euskarazko produktuak sustatzeko Merkatu ikerketa proiektua garatu genuen 2008 eta 2009 urteetan, eta makina erreminta sektoreko eragileen segmentazioa egin genuen, balio eta gizarte portaeren arabera.
|
|
|
Berrikuntzaren aroan murgildurik gauden honetan, euskararen erabilera eremu sozioekonomikoan sustatzeko eta euskal hiztunen eskubideak bermatzeko bide
|
berri
bati ekin nahi izan zioten proiektu honekin.
|
|
|
politikarien lidergotza, enpresetako maila exekutiboan daudenena, euskara teknikariena, euskara batzordeena, planak eragiten dituen langileena edota langileen ordezkaritzena. Eta maila guztietan pertsonen arteko harremanak kudeatzeko modu
|
berri
bati ireki nahiko genioke atea EraLanen, erabilera planak eraginkorragoak izan daitezen bai, baina, erakundeak hobetu daitezen ere bai, berritzaileago, demokratikoago eta jasangarriagoak izan daitezen. Horra hor gure iparra.
|
|
|
Thousands Oaks, CA: Sage Publications) harremanak kudeatzeko modu
|
berri
batera garamatza. Helburua izango litzateke norberak lortzea espero ez duen tokira eramango duen lidergotza mota garatzea, norberaren espektatibak gainditzen dituen puntura eramango gaituena.
|
|
2010
|
|
|
Datozen urteetan hutsune horiek bete dira, gradu berrien onarpena eta gero sortzen diren beharrekin batera (batez ere 3 urtetik 4 urtetara igarotzen diren titulazioetan). Hau modu egokian egin dadin, Gobernu Kontseiluak araudi
|
berri
bat onartu du eta horren arabera, datozen urteetan euskaraz eskainiko dena II taulan agertzen da.
|
|
|
Belaunaldi
|
berri
batekoak dira: Einsten belaunaldia, Gamers...
|
|
|
Koloreak eta pintzelak ezagutzea ez da nahikoa artelan ederra sortzeko gai izateko. Egoeraren diagnosia, gainetik bada ere, egina dugu, eta datuek agerian uzten dute garai
|
berri
baten atarian gaudela. Argitu dezagun, nolanahi ere, ez garela berrikuntza teknologikoez ari.
|
|
|
Eredu
|
berri
baterantz, zeinean ahalegindu behar dugun hasieratik planteatu ditugun galdegaiei erantzuten.
|
|
|
Ez naiz oraingoan geure lanaz ari, munduaz baizik. Elkarren artean gero eta lotura handiagoa izango dugun mundurantz, orain arte ezagutu duguna baino askoz aberatsagoa izango den mundu
|
berri
baterantz (aldi berean, inoizko desoreka handienak erakutsiko dizkiguna, bide batez esanda). Populazioaren mugimendu handiak ezagutuko dituen mundu berrirantz ari gara hurbiltzen, horrek dakarren kultura, hizkuntza eta mundu ikuskerari dagozkien ezaugarri berriekin (aniztasuna, mestizajea, elkarbizitza...) Eta dudarik gabe, informazioaren eskuragarritasunari dagokionez, gero eta gardenagoa den mundu baterantz.
|
|
|
Osatze bat? Euskarri
|
berri
bat? (Martinez de Lunaren galdera bera errepikatuz) (f) Noraino da beharrezko eta posible gaur egungo estatu nazioaren hizkuntza bakarraren eredua ez erabiltzea?
|
|
|
Osatze bat? Euskarri
|
berri
bat?
|
|
|
Fagor Taldean egindako bidean lortutakoa aitortu eta hausnarketa une batean daude globalizazioak —eta seguru aski krisiak ere bai— behartuta. Globalizazioaren aurrean kezkak (ingelesak, nagusi den neurrian, euskara baztertzera ekarriko al du?, urteetan euskararen alde egindako guztia kolokan egon al daiteke testuinguru berrian?) eta aukerak (euskarari nazioartean ibiltzeko aukerak sortzen al zaizkio?, zeintzuk, nola eta zertarako?) aztertzen ari dira, erabat kontziente aro
|
berri
baten hasieran besterik ez daudela, ez gaudela.
|
|
|
Dena den, hizkuntza
|
berri
bat sisteman erabat txertatzeak aurrekontu dezentea eskatzen du eta hemen sortu da dagoeneko lehen korapiloa. Katalunian eta Valentzian (75 bulego) badago masa kritikoa gastua justifikatzeko katalanez bulegoetako eskaintza, on line kanala eta informazio korporatiboa biderazteko.
|
|
|
Proiektuaren asmo nagusia izan zen erakundeetan euskararen garapenaren azterketa ikuspegi
|
berri
batetik egitea, lan aitzindari eta berritzaileaz baliatuz. Are gehiago berrikuntzaren aroan, pertsona erakundeetan gakorik nagusienetakoa izanik.
|
|
|
Erabilera sustatzeko, helduen kasuan, ekimenak Euskara Planen inguruan garatu dira nagusiki pertsonak trebatuz, hizkuntza eskakizunak ezarriz eta kudeatuz, itzulpenak sustatuz, irudi korporatiboa garatuz, e.a. Eta honetarako kontuan hartu dira nagusiki aldagai sozialak, politikoak, ideologikoak, soziolinguistikoak, prestakuntza edo ezagutza mailaren aldetik aztertzen direnak barne. Hauek guztiak alde batera utzi eta ikuspuntu
|
berri
batetik azterketa bideratu genuen argibide berriak edo desberdinen bila.
|
|
|
Hizkuntza erabileraren terminoetan aztertzea kontsumo terminoetan aztertzea dela onartuko bagenu, eremu
|
berri
bat zabalduko litzateke, eta aukera berriak irudika litezke, marko esplikatzaile berri bat garatzeko lagunduz. Hipotesi honetatik, hizkuntzaren erabilera erakundeetan aztertu behar da erakundeetan ematen diren fenomenoak kontutan hartuz, hau da, erakunde mailakoak eta giza faktoreari dagozkionak, baina merkatuan ematen diren kontsumo fenomenoen ikuspuntutik eginez edo hauek kontuan hartuz.
|
|
|
Hizkuntza erabileraren terminoetan aztertzea kontsumo terminoetan aztertzea dela onartuko bagenu, eremu berri bat zabalduko litzateke, eta aukera berriak irudika litezke, marko esplikatzaile
|
berri
bat garatzeko lagunduz. Hipotesi honetatik, hizkuntzaren erabilera erakundeetan aztertu behar da erakundeetan ematen diren fenomenoak kontutan hartuz, hau da, erakunde mailakoak eta giza faktoreari dagozkionak, baina merkatuan ematen diren kontsumo fenomenoen ikuspuntutik eginez edo hauek kontuan hartuz.
|
|
|
Z. Bouman en arabera gaur egun lana ulertzeko aspektu garrantzitsu bat estetika da. Argi dago hizkuntzen nazioartekotze eta globalizazioaren aro honetan estetika
|
berri
bat datorrela. Lanaren estetikak hizkuntza kudeaketan isla izango du.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan behintzat, euskararen erabileraren bitarteko hezkuntzan emaitza onak lortzen direla ikusita 3H bezala ingelesaren jabekuntzan ere lortzen direlako, lehen ondorio modura egileak eredu
|
berri
bat proposatzen du: ‘Continua of Multilingual Education’ deitzen dio proposamen berriari, edozein hezkuntza elebidunentzat eta eleaniztunentzat baliagarria izan daitekeena.
|
|
|
...ric Mitterand, eskuina) erantzun du" eskualdetako hizkuntzak Frantziako ondare" direla hitzartzen duen konstituzioaren artikuluak balizko lege horrek" Nazioaren ondare linguistikoari forma instituzionala" emanen ziola ekarten zuela. gehitu du ere" oraiko legezko eta arauzko tresnak eskaintzen dituen posibilitateak ez [zirela] beti baliatu". beste hitzetan errana, lege
|
berri
baten beharrik ez zela. azken finean gobernuak bere hitza jan zuen. baina lege horren foiletoia ez da bukatu. 2010ko azaroan berriz bi diputatuk, bata eskuinekoa, bestea eskerrekoa, lege berri proiektu bat aurkeztu dute. eztabaidatu izan baino lehen batzar nazionalaren legeen batzordearen oztopoa gainditu du eta ezaguna da lege proiektu askok etapa hori ez dutela gainditzen, gobernuak hor geldiarazten baititu.
|
|
|
2004ko uztailaren 9an Estatuak, Akitaniako eskualdeak, Pirinio Atlantikoetako departamenduak, Herrien sindikatak eta Hautetsien kontseiluak hizkuntza politikarako egitura publiko
|
berri
bat sortu dute, Euskararen Erakunde Publikoa (EEP, office Public de la langue Basque).
|
|
|
2004ko uztailaren 9an estatuak, akitaniako eskualdeak, pirinio atlantikoetako departamenduak, herrien sindikatak eta hautetsien kontseiluak hizkuntza politikarako egitura publiko
|
berri
bat sortu dute, euskararen erakunde publikoa (eep, Office Public de la Langue Basque). hitzarmen bereziaren ondotik eta lehen aldikoz egitura publiko batek euskararen aldeko politika bere gain hartzen zuen. Sei urte iragan dira, 2006ko abenduan eepk bere Hizkuntza politika proiektua aurkeztu du, egitura azkartu da (3.056.000 euroko aurrekontua 2010ean, 12 langile laster), alor asko jorratu ditu. horietarik nagusiena euskararen eskola irakaskuntza izan da, parekotasun eredu elebidunean eta murgiltze ereduan haurren kopurua azkarki emendatu da, bereziki lehen hezkuntzan. euskara teknikarien sare bat sortu du herri elkargo eta hiri batzuetan, soldaten erdia bere gain hartuz. kolektibitate publikoen eta euskararen elkarte sustatzaile nagusien bilgunea bilakatu da. hizkuntza politika publiko berri horretan elkarte nagusiak (euskaltzaindia, Seaska, ikas pedagogia zerbitzua, uda leku, euskal irratiak,...) politika berriaren obragileak bilakatu dira, eramaten zituzten jarduerak hizkuntza politika egitasmoan sartu direlarik lankidetza hitzarmenen bitartez. eepren hizkuntza politika proiektuaren helburua" hiztun osoa" da(" Hiztun osoak helburu, haur eta gazteak lehentasun"). argi da" hiztun oso" aren nozioa ideal bat dela ipar euskal herriko kasuan, gauzatuko den errealitatea baino, euskararen gaur egungo egoera kontuan hartzen baldin badugu. hiztun oso izateak inplikatuko luke euskara bizi publikoko alor denetan, baita ere bizi pribatukoetan denetan sar ledila. horretarako euskarak oraingoz frantsesak dauzkan erabilera eremuak eta funtzioak irabazi lituzke, edo bederen harekin partekatu lituzke. orduan bai, hori lortu eta, euskara alor denetara egokituko den neurrian, euskaraz mintzatuko direnak euskaldun osoak izanen dira. bigarren eepren lanaren ahulezia handia da euskararen irakaskuntza bultzatu duela baina erabilera zinez gutxi. hau da 2010eko maiatzean frantses estatuko lau ikuskari orokorrek erran dutena euskararen erakunde publikoaren (eep) ebaluazio txostenean:
|
|
|
filosofikoak, metodologikoak, teknikoak, gizakien eremukoak... bada, bereziki eta lan honen egilearen ustez, erakunde mailan normalkuntza prozesu bati ekiten zaion unean antzematen den hutsune handi bat: ...n ebaluazio sistemez harago, normalkuntzarako eraldaketaren gertaera bere konplexutasun osoan enfokatzeko eta kudeatzeko pertsonekin, ezagutzarekin, kulturarekin edota antzekoekin zerikusia duten beste hainbat aspektu kontuan hartu eta barnebilduko lituzkeen erreferentziazko eredu global baten premia antzematen da. doktorego tesirako ikerketa lan honek antzemandako hutsune horri erantzuteko urrats
|
berri
bat eman eta ekarpena egin nahi izan du. kezka eta interes horietatik abiatuta, ikerlanaren lehen xedea kontuan hartu beharreko aspektu horiek zehazki zeintzuk diren identifikatzea izan da. eta horrek, ikerlanaren norabidea egituratu duen abiapuntuzko galdera gakoa finkatzea ekarri du: zeintzuk dira organizazioetan hizkuntza normalizaziorako eraldaketara aplikatutako interbentzioaren ingeniaritza batean, eta erreferentziazko esku hartze eredu bati begira, kontuan hartu beharreko aspektu edo elementuak?
|
|
|
Munduko edozein hizkuntzatako idazleak eta hiztunak babesteko beharrari erantzungo zion mundu mailako deklarazioa. herrialde katalanetako CieMen (Centre internacional escarrá per a les Minor� es etinques i les nacions) erakundearekin batera ekin zitzaion prestakuntzari. bi urteko eztabaida prozesu luze eta dinamikoaren ondorioz, 1996ko ekainaren 6an hizkuntza eskubideen Mundu mailako konferentzian 90 estatutako 220 lagunek sinatu zuten adierazpena. deklarazioa sinatutakoan uneSCo erakundeko idazkari Federico Mayor zaragozari helarazi zitzaion. gizarte zibilak uneSCoren mahai gainean instituzio horretan lanerako ildo gisa hizkuntza eskubideak kontuan hartu beharra eta abiapuntu gisa bartzelonako deklarazioa kontuan hartzeko eskatu zion. izan ere, prozesuaren azken helburua oso argia zen: ...o unibertsalaren osagarri gisa onartzeko. lehen bi urteetan aurrerapauso interesgarriak izan ziren. horrela, hizkuntzen barrutia sortu zen, edota Mayor zaragozaren agintearen azken urtean hizkuntza aniztasunaren komite batzorde kontsultiboa eratu zen. hizkuntza eskubideen deklarazio unibertsalaren Jarraipen batzordea haiekin bildu eta deklarazioaren azterketa eta hizkuntza eskubideei buruzko testu
|
berri
baten prestakuntza helburutzat hartu zuen batzordeak. hala ere, koichiro Maatsura jaunak Mayor zaragozaren ardura hartu zuenean, gauzak zeharo aldatu ziren. batetik, hizkuntzen barrutia desagertu zen ustezko arrazoi ekonomikoengatik eta interlokuziorik ez da izan ordutik uneSCorekin. berriki, euskal herriko, kurdistango eta herrialde katalanetako ordezkariek hala eskaturik, international pen Club... hizkuntza komunitatea. deklarazioaren 1 artikuluaren arabera, hizkuntza komunitatea aipatzean zera esan nahi da:
|
|
|
Munduko edozein hizkuntzatako idazleak eta hiztunak babesteko beharrari erantzungo zion mundu mailako deklarazioa. herrialde katalanetako CieMen (Centre internacional escarrá per a les Minor� es etinques i les nacions) erakundearekin batera ekin zitzaion prestakuntzari. bi urteko eztabaida prozesu luze eta dinamikoaren ondorioz, 1996ko ekainaren 6an hizkuntza eskubideen Mundu mailako konferentzian 90 estatutako 220 lagunek sinatu zuten adierazpena. deklarazioa sinatutakoan uneSCo erakundeko idazkari Federico Mayor zaragozari helarazi zitzaion. gizarte zibilak uneSCoren mahai gainean instituzio horretan lanerako ildo gisa hizkuntza eskubideak kontuan hartu beharra eta abiapuntu gisa bartzelonako deklarazioa kontuan hartzeko eskatu zion. izan ere, prozesuaren azken helburua oso argia zen: ...rte ezelango itunetan jasotzen ez zirenak hain zuzen ere. lehenik eta behin, deklarazioak jaso zuen berdintasun printzipioa aipatu genuke; beste sailkapen batzuk alde batera utziz deklarazioak hizkuntza guztien berdintasunaren aldarrikapena egiten duelako. bigarrenik, azpimarragarria da deklarazioak eskubideen babeserako definitzen duen subjektua, izan ere, ordura arte erabili ez zen subjektu mota
|
berri
bat jaso zuen: hizkuntza komunitatea. deklarazioaren 1 artikuluaren arabera, hizkuntza komunitatea aipatzean zera esan nahi da:
|
|
|
XViii. mendearen amaieran eta XiX.aren hasieran hizkuntzen trataerak aldaketa handiak izan zituen europan. Frantziako iraultzak kontzeptu politiko
|
berri
bat jorratu zuen: nazioa. aipatu kontzeptu politiko berriak ondorio onuragarriak izango zituen, baldin eta nazio kontzeptuari eman zitzaion eduki estatala bestelakoa izan balitz. izan ere, Nazio kontzeptuaren beharra aldarrikatu zuen estatuak berak lotu zituen nazioa estatua kontzeptuak. hortaz, estatu bat sortzeko nahitaezko baldintza kulturaren eta hizkuntzaren batasuna lortzea zen; eta herritarren arteko berdintasunaren aitzakia baliaturik nazioa estatua hizkuntza trinomioa eratu zuten.
|
|
|
Alor bakoitzarentzat proiektu bat egin litzateke" 4 tolosako udalaren euskara batzordeak" euskara gizarte bizitzan", tolosan euskaraz jardunaldiak antolatu zituen 1983an. Jardunaldi horien bidez, euskaraz bizi nahiaren kontzientzia agertu eta ikuspegi
|
berri
bat ireki nahi izan zuten tolosarren artean. horretarako, tolosako bizitza sozialaren gizarte sektoreekin harremanetan jarri ginen, sektore bakoitzeko pertsonarik erreferenteenak parte hartu zuten eta ateak ireki zizkioten euskararen erabilerari: irakaskuntzan, administrazioan, gizarte zerbitzuetan eta lan munduko enpresa komiteetan. liburu batean jaso ziren egun haietan esandakoak honela zioen euskara batzordeak" Euskara, beste edozein hizkuntza bezala, identitate nazionalaren ezaugarri izateaz gain, gaur egun euskaldun eta erdaldunen artean eztabaida handiak eta askotan aurkako jarrerak sortarazten dituen gaia da"..." Jardunaldi hauen helburua zera da... partaidetzarik handieneko eztabaida eragitea... euskararen normalkuntzarako norabide oinarrizkoak ezartzeko... gure hizkuntza komunitateak bizirik irauteko eta hiritar harremanak hobeagotzeko balio izango baitu" 5 eta iñakik honela hitz egin zuen:
|
|
|
Hau da gure gaur egungo egoera... Eta Euskarak diskurtso
|
berri
baten behar gorria du. Izan ere,... hizkuntz kontzientziak.
|
|
2011
|
|
|
Beraz, diskurtsoaren eta praktikaren arteko talka nabaria espazioaren kontzeptualizazioa eta horrek dakarren diseinuak eraginda. Mediateka kenduta, azpiegituraren gainontzeko erabilera posibleak ordainpekoak dira, hitzaldi, erakusketa eta jardunaldiak barne, eta hortik ere erabiltzeen sailkapen
|
berri
bat.
|
|
|
Lourdes Mendezek edertasunaren kontzeptua naturalizazio prozesu bat besterik ez dela eta naturalizazio sexual eta intelektualak emakumeen bazterketarako oinarriak ezarri zituela ikertu bezala22, hizkuntzarekin antzeko prozesu baten aurrean geundekeela pentsatzeko zantzuak baditugu. Eta ildo honetan, Udalak, esklusio
|
berri
baterako orubeak prestatuz, haur, gazte eta kultur arlo zehatzez gaindi, euskara lekuz kanpo ikusten du, eta ez dio naturalizazio eta asignazio horietatik irteteko esparrurik eskaintzen.
|
|
|
Ondorio orokor gisa, esango dut, nire iritziz, euskara planen gaineko sinestea alboratu behar genukeela, eta euskara planak ardatz ez dituen pentsamendu lerro
|
berri
batera hasiera eman. Orain arteko xalotasuna gaindituta, euskal hiztun herriak hainbat arlotan bere burua kudeatzera jo behar luke, nahiz maila sozio-politikoan, euskal nazio bilakatzeko, maila soziokulturalean, hiztun herri normala izateko, maila sozio-ekonomikoan, herri bezala euskarriak eskuratzeko.
|
|
|
Euskara planen gaineko sinestea alboratu behar genukeela, eta euskaraplanak ardatz ez dituen pentsamendu lerro
|
berri
batera hasiera eman. Orain.
|
|
|
Batzuek motibo bategatik, eta besteok beste zerbaitengatik, bat gatoz, antza, erantzunean: ez, gizarte berri modernizatuan ez da batere erraza lehengo diglosia zaharrari eustea edo diglosia molde
|
berri
bat eratu eta zabaltzea. paraje inhospitoa da modernitatea, gurea bezalako hiztun herri txikiontzat. Auzotarrek (agintari eta auzolagun) alde bagenitu ere gure indarberritze saioan, hitzez eta egitez, eta geuk ere gogotik egingo bagenu asmo horren alde, orduan ere ez litzateke erraza euskal konstelazio etnolinguistiko txiki hau diglosia giroan mantentzea edo hartara eramatea.
|
|
|
Labur bilduz: lan nekeza da diglosia zaharrari eustea edo diglosia molde
|
berri
bat eratu, indarrean jarri, zabaldu eta belaunez belaun mantentzea. Bateragarriago ziren gizarte molde zaharrak diglosiarekin, egungo egunekoak baino.
|
|
|
Gizarte berrimodernizatuan ez da batere erraza lehengo diglosia zaharrari eustea edo diglosiamolde
|
berri
bat eratu eta zabaltzea. Paraje inhospitoa da modernitatea, gurea bezalako hiztun herri txikiontzat.
|
|
|
euskarazko ingurumen arruntean (eguneroko bizimoduari dagozkion gorabeheretan) txertatu behar dute gazte horiek beren jarduna eta, lehenago edo beranduago, beraiek bezala euskaraz jarduten duten eta euskarazko bikote bizitza eraiki nahi dutenekin elkartu, euskal familia bat sortuz. Familia euskaldun
|
berri
baten ernamuin horrek bakarrik garantiza dezake, perspektiba kolektiboan, hizkuntza horren belaunez belauneko transmisioa. euskara indarberritu nahi duten eskolek eskolaz kanpoko eta eskola ondoko euskal gizartegintzan jardun behar dute, horregatik, ikasleek ere argi ikus dezaten zergatik ari diren euskarazko ahaleginean. horrek, berriro esan, eskolaren garrantzia (handia, dudarik gabe) gizarte b... diglosia molde berritu bat eratzea. hori egiten ez bada, Intergroup social dependency harreman moldeak bere bidea egiten du eta, ordainsarieta zigor debekuen sistema biak hain desorekatuak izanik indar ahalmenez, hiztun talde indartsuena ateratzen da horrelakoetan garaile.
|