|
2000
|
|
|
" Kultura" deitzen diote, badakite" Crongis" bat zer den eta zer bihurtzen den uretan bustitzen bada. Baina gero ez dakizkite
|
beren
herri inguruan dauden mendi eta ibaien izenak. Lehiara eta borrokara bultzatzen dituen gizartea ezin da ona izan.
|
|
|
Egindako ikerketa batzuek ordea zera erakusten dute: lehen gizaldiko etorkinek,
|
beren
herriko eta beren hizkuntzazko telebista kanalak ikusteko erabiltzen dute satelitea, horrela beren nortasun arabiarra berrindartzeko tresnak eskuratuz. Baina bigarren eta hirugarren gizaldiko etorkinek ez dituzte jadanik kanal arabiarrak gustuko; satelitea erabili egiten dute, baina gehienbat kanal amerikarrak eta ikusteko (MTV, CNN, eta abar).
|
|
|
Jarraian, baina, han gertatzen ari zenaz astekariak zeukan iritzia zetorren: " Uri orretan erabakitzen dan auzian, 16 euskaldun abertzale dira epaituak,
|
beren
erriaren nortasuna iritxi naiez ari izan duten azpilanarengatik. Lan orretan, ba dira ilketak, atrakoak... orrelako burruka batek geienetan berekin izaten dituan gauzak.
|
|
|
han burla, eta lotsa handien kostuan badere, Erderaz ikasten dute: eta nola Euskera kendu zieten, eta jarduten ez duten,
|
beren
Herri, edo Etxeetara bihurtzean, alde guztietara barregarriak ohi dira: eta egiaz esan ohi da:
|
|
|
80ko hamarkadan sorturiko tokiko irrati lokal asko, lehengo, irrati libreen? legeriarekin sortuak (1981eko azaroaren 9ko ikus entzunezkoari buruzko legea), desagertuegin dira gaur egun. Ipar Euskal Herrian irrati independente komertzialek (RadioBayonne) edo irrati soziatibo eta udaletakoek (Anglet FM30) zenbait arazo dituzte, halanola, finantza arazoak edota nahikoa entzuleriarik eza, edota
|
beren
herrietan irratipropioak izateko interesik ez zuten alkateen pentsamoldearen bilakaera... Bestetik, Radio Bayonne izenekoa, B mailakoak izanik (irrati komertzial independenteak) 31
|
|
|
Europako estatuak konkistaren emaitza dira neurri handibatean. Beraz, azken batean, Europako Herri askok eta askok,
|
beren
Herriekin identifikatzeko, konkistarekin identifikatu beharrean aurkitzen dira nolabait.
|
|
2001
|
|
|
" zergatik hiltzen diren zehaztu gabe hilgo dira, hitz hil isilean,
|
beren
herriagatik ez balitz beren duintasunagatik" (GP, 35)
|
|
|
Batzuek ez dute loria eta handitasuna baizik ikusten; beren buruari ederretsiz, harrotasunean igeri dabiltza txerriak loka  tzetan bezala. Beste batzuek, berriz, nahiago izaten dituzte betaurrekoak begi estalkiak baino, hots,
|
beren
herriaren izaera eta egoera hobetu nahi lituzkete eta behar beharrezkoa iruditzen zaie horretarako huts eta bel  tzuneak ahalik argi eta garbien ikustea eta salatzea. Eta jokabide hau lehenbiziko haientzat, esan beharrik ez, izan daitekeen bekaturik larriena ez bada ere, ez dabilkio hagitz urruti.
|
|
|
1. Oro har, eta horrelako juzku orokorrek daukaten arriskuarekin jakitun egon arren, esan behar dut nire ustez azkenengo astinaldiaren iturburua espainiar demokraten nazionalismo erabatekoan dagoela, hau da, hain direla beraien nazionalismoaren sustraiak sakon eta sendoak, hain daude
|
beren
herria asmatzen lagundu dien sistema ideologikoarekin seguru, ezen beraien mitoetako Espainia eta Frantzia horiek zalantzatan ere ezin jar ditzaketela, eta lehenengo aldiz sumatzen hasi direla euskaldunon arazoa ez dela ikurrinaren baimentzearekin konponduko (behinolako" pecero" batek esan zuen legez), eta hain irenskaitz, zoro eta irudimenean ere onartezin egiten zaien Euskal Herriaren... Beste berba batzuez esanda, astinaldi horren jatorria Euskal Herrian hain urri den benetako nazionalismoaren eragin bortitzean dauka erroa.
|
|
2002
|
|
|
Ezbairik ez dut Euskal Herriko hainbat herri euskaldunetako hiztunek aho bihotzetan darabilten mintzaira berekin atxiki behar dutela eta, ahalkerik gabe, kalitatezko euskara hori bertze batzuekin, egunero egunero erabili eta hobetu edo ikasi nahi dutenei eskaini. Dena dela, kontuan izan dute
|
beren
herri eta eskualdetik atera, eta gainerako euskaldunekin elkar konprenitzeko euskara batua ere dutela.
|
|
|
A. Toledo irakaslearen arabera (1997), ordea, erbesteak ez dio inongo eboluziorik eragiten pertsonaiari eta, azken finean, pertsonaiaren deskribapena ohiturazko eleberrietan agertu ohi dena bera da obra honetan ere. Patuak aginduko balie bezala, istorioaren protagonistek
|
beren
herrira itzultzera bultzatzen dien indar baten mendean dihardute, baina bizitzea egokitu zaien bizitzaren gorabeherek ez dute egiazko eraginik beren psikologian. Ezaugarri berak izan zituen bere bigarren eleberriak, Bizia garratza da (1950), edo José Eizagirreren() Ekaitzpean (1948) eleberriak.
|
|
|
1982an, 10 biztanle aktibo okupatuetarik 6
|
beren
herrian ari ziren lanean, gauregun 4 dira horrela dihardutenak. Kasu erranguratsuena Lapurdi barnealdea da, 10etarik soilik 3k baitute beren herrian lan egiten; 2k Uztaritzeko kantonamenduan.
|
|
|
1982an, 10 biztanle aktibo okupatuetarik 6 beren herrian ari ziren lanean, gauregun 4 dira horrela dihardutenak. Kasu erranguratsuena Lapurdi barnealdea da, 10etarik soilik 3k baitute
|
beren
herrian lan egiten; 2k Uztaritzeko kantonamenduan. Pentsa daiteke gainerako gehienak kostaldera doazela egunero lan egitera.
|
|
|
Bertzalde, 1982an, barnealdean 10 langileetarik 7
|
beren
herrian lanean aribaziren, gaur egun soilik laupabortz ari dira horrela. Bilakaera hau lot daiteke laborantzaren galerarekin eta eskualdeko hiri zentroetan gertatzen ari den 3 sektorekoaktibitateen garapenarekin.
|
|
|
Baiñasko eta Brandomilgo bizilagunek Done Jakueren bidea
|
beren
herrietatik pasatzeko eskatu dute
|
|
|
Gazte asko etortzen dira Deustura, herri ttipietatik batez ere, euskaraz egiten. Hemen giroa erabat erdalduna delako, espainolez hitz egiten ohitzen dira eta
|
beren
herrietara itzultzen direnean, erdaraz egiten dute.
|
|
2003
|
|
|
Frantziako errealitatea herrien arteko harremanetan gauzatzen ari da. Inkesten arabera, jendeak ez daki arras zein diren deszentralizazioaren onurak; alta, neurri batean, kontseilu nagusiak zertan diren badaki, eta, batez ere,
|
beren
herrien errealitatea ezagutzen du. Herritarrek badakite kantonamenduetan herrien arteko partzuergo edo komunitateak antola daitezkeela, «Communaute de Communes» delakoak, alegia.
|
|
|
Aspaldian ohartu naiz bestalde, kristau handi batzuei bertute zaiela etxekoenganik ahal bezain urrun ibiltzea, hots, beren nortasun propioaren higuintzea. Beren buruaz ahalketzen dira eta mundu guztia izigarri maite dute, ez ordea
|
beren
herria. Uste dut. Norbere buruaren herra edo hisia», deitzen dutela, ingelesez, psikologo batzuek higuindura berezi hori.
|
|
|
Eta Eliza ez zen historia irakasteaz arduratzen. XIX. mende hasieran herritar apalek
|
beren
herriaren iraganaz diskurtso historikorik ez ezagutzea, ez dugu berez euskaldunon berezitasuna dela pentsatu behar. Garai hartako Europan, nekazarien eta beste klase apalen artean, gutxi izango ziren beren herrialdearen iraganaz (historia idatziak kontatzen zuen hartaz) berririk zutenak.
|
|
|
1999 urtean, Boroako auzoan ziklo konbinatuko zentral termiko bat eraikitzeko lehenengo mugimenduak hasi zirenean, proiektu horren kontra paratzen hasiziren zornotzarrek gizarte humusa topatu zuten
|
beren
herrian. Coleman eta Putnamikerlariek, esaterako,, kapital soziala?
|
|
|
Hala ere, nehork ez zuen egoera molde berean ikusten. Burasoek poz handia senditzen zuten
|
beren
herrirat itzuliko zirelako, eta han utzia zuten familia guztiarekin berriz elkartuko baitziren. Derya aski zainetan zen abentura berri horrek ipiztatzen zuelako.
|
|
|
Munduko populu bakoitzak herri izateko eskubidea du. Hargatik gerla baieztatu daiteke libertatea faltatzen denean edo tiranoek
|
beren
herrietako gizon eta emazteak hertsatzen dituztenean. Galde bat eta bakarra:
|
|
2004
|
|
|
Badakit herri guztietan ez dela berdin. Seguran izan nintzen eta herritarrek ezagutzen dute
|
beren
herriaren historia. Hendaian ez.
|
|
|
Gizon zuzen batek gehiagokorik gabe onartu dezake, etorkin horiek
|
beren
herritik joatera bortxatuak izan daitezen bizitzeko. Ez ote dute, Iparraldean duela hogeita hamar urte modan zen eslogana bere egiten ahal:
|
|
|
bizi eta lan herrian? Haiek ez dute
|
beren
herrian bizitzeko eskubiderik?
|
|
|
Gizon eta emazte guziek eskubide berak dituztela sinesten dutenek onartu dezakete, etorkin horiek Afrika eta Hego Ameriketako pobreen bizkar izan diten gizarteari gostatzen zaizkiono, hala nola eskolan dabiltzalarik, eta lanerako prest direnean,
|
beren
herriak horien baitan sartu kapitalaz balia daitezen Euskal Herria bezalako herrialde aberatsak. Adibide bat emateko, ba ote dakizue laurogeiko hamarkadan Ghanak formatu medikuetan gutienez %60 Europan ari dela?
|
|
|
Urretxu eta Zumarraga euskaraz bizi ziren antzina, batik bat nekazari ziren garaian, baina orain dela pare bat mende ezkero, industrializazioarekin bat, gaztelania eta euskara elkarrekin eta lehian izan dira. Hizkera kutsatu gabe gordetzen dutenengana jo dute aztertzaileek,
|
beren
herrietako ohiturazko altxorraren bila. Horiek horrela, egileak berak lanaren hitzaurrean jaso duenez" hizkuntza egokitzen" jakin behar dugu, ez baita berdin testuinguru formal batean eta informal batean hitz egitea.
|
|
|
Nazio pizkundea (nazio nortasuna eta askatasunari dagokionez) berek egin zuten, bai askatasunaren aurretik eta bai ondotik. Baiña sozial arazoak ez dituzte azkenerarte somatu ere, eta aberria bereziaz, saldukeria egin zioten
|
beren
herriari. (Suomizale" gazte" ek halere ba zituzten sozial erreforma batzuk beren araudian).
|
|
2005
|
|
|
Jende askorentzat Korrika
|
beren
herritik pasatzean izerdiz bustitako kilometroa da, bi minutuko kontua. Baina zenbat luze, zenbat handi da benetan Korrika?
|
|
|
Arroilek sortzen duten erakarpenaz oharturik, zuberotarrek, beraien altxorrak eskaintzen dizkigute guztien gozamenerako: " Betidanik jente karesantak izan beitira, zuberotarrek
|
beren
herriaren aberastarzun eta edertazunak agertu nahi uken dutue kanpotarrer". Aukera paregabea dugu, beraz, Iparraldeko lurralderik txikiena, biztanle gutxien dituena eta ezezagunena zertxobait gehiago ezagutzeko.
|
|
|
Hego Ameriketarako, Thailandiarako edo Philipinetarako turismo sexuala baizik ezagutzen ez dutenentzat menturaz. 3,5 milioi gizonek aitortzen dute pedofilia gatik doatzila oporretara
|
beren
herritik kanpo. Puntu horretan bost txapeldunak:
|
|
|
Bainan amentsetan sinesterik ez daukatenentzat, hona zer erabakia duen Erromak. Apez beltzak etorri daitezke Europara istudioak egiteko,
|
beren
herrian ez den ikasketa batentzat. Esku ukaldiak ematen ahal dizkiete hemengo apezei, beren ikasketei kalterik ez egitekotan:
|
|
|
Zenbat fraile eta serora ordena ez da sortu behartsuetaz arduratzeko! Gaur egun oraino zenbat mila ez dira
|
beren
herritik urrun, tokirik lanjerosenetan ari Rwanda, Aljeria, India, Hego Ameriketan etab. Bakar batzu aipatuak dira, noizean behinka... Ellakuria jesuita bezala.
|
|
|
kontsumitu eta etxera itzul. Ez dute familia bat egiten zentroko girixtinoekin
|
beren
herrian bezala. Ez dira inplikatuak sendituko han.
|
|
|
Emigranteek
|
beren
herrietara bidaltzen duten laguntza ekonomiko eta enpresa inbertsio alorrekoa Lehen Munduak igortzen duena baino mila aldiz handiagoa dela agertu dute datuek.
|
|
|
–Aizan, ni ez naun estalinista, are gutxiago errusiarrak Txekoslovakian sartu zirenetik; Stalinen defentsan gauza bat esan behar dinat, ordea. Izan ere, Stalinek hogei milioi pertsona hil zitinan, asko eta asko
|
beren
herrietatik deserriratuta, eta ez zagon eskubiderik, horraino ados, baina Stalin horretaz akusatzen dutenek ez diten behin ere esaten zenbat hil dituen kapitalak, beti ezkutatzen diten datu hori, bataren atzetik ehun zero lerroan jartzea lan nekosoa baita, dirudienez?
|
|
|
Horrela, Auzitegi Nagusiak adierazi du udalak ez daukala Alardea, egiteko, inolako obligaziorik, ezin dela exijitu udalak jarduera hori zuzenean gauzatzea.Baina argitu du festaren ospakizunean badirela udalaren eskumeneko beste kontubatzuk, zeinen ondorioz indar osoz jokoan sartzen diren Konstituzioaren eta Autonomia Estatutuaren 9.2 artikuluan ezarritako aginduak, hau da, herri agintari orokpertsona guztien arteko egiazko eta benetako berdintasuna sustatu behar duela. Biudalak
|
beren
herriko zenbait emakumek bizi duten bazterkeriazko arazotik hurbilen aurkitzen diren erakunde publikoen ordezkari direnez, zuzeneko erantzukizunadute: «Botere publikoei baldintzak bultzatzea dagozkie askatasun eta pertsona bateneta denena batera osotzen dutenena benetazko eta eragileak izan daitezen; baitagalerazi edo osotasuna zailtzen dituzten oztopoak eragitea hiritargoen parte hartzeaerraztea bai politika mailan, bai ekonomia, kultura eta gizarte mailan ere» (Espainiako Konstituzioaren 9.2 artikulua).
|
|
|
NBIPren txostenaren arabera, inpaktuak “inguruko arrantza komunitateei osasun eta ingurumen arazoak ekarri dizkie”, akuiferoen poluzioa barne. Gainera, NBEk dio pertsona asko kexatu direla “ezohiko osasun arazoez”,
|
beren
herriak kostatik iritsitako haizeek astindu ondoren, hala nola arnas aparatuko infekzio akutuak, eztul larria, ahoko odol-jarioa, sabeleko hemorragiak, azaleko erreakzioak eta “bat bateko heriotza”, substantzia kimikoek edo erradioaktiboek eragindako intoxikazioaren sintoma berberak. Ildo beretik, NBIPren lanak azpimarratzen du hondamendi horiek “epe laburreko hondamendiak direla, baina hondakin erradioaktiboek ingurumena kutsatzeak ondorio larriak izan ditzakeela epe luzean giza osasunean, akuiferoetan, lurrean, nekazaritzan eta arrantzan urte askoan”.
|
|
2006
|
|
|
Kontua ez da Euskal Herrian bihurtu direla borrokalari, baizik eta borrokalari izanik etorri zirela hona haien familiak. Gerra baten osteko emigrazioa izan zen, eta asko gerra horretan galtzaile izandakoak, gerra irabazi zutenak ez baitziren normalean
|
beren
herritik joateko arrazoi gehien izango zutenak. Etorri zirenetatik asko sozialista, komunista ziren.
|
|
|
Estatubatuarrei ez zaie inporta gerran hiltzea, baldin eta herriagatik hiltzen badira, baina hilotza ez berreskuratzeak min ematen die. Ez sinestekoa da Bigarren Mundu Gerratik amerikarrek zer ahalegin egin duten
|
beren
herritik kanpo hiltzen diren soldadu guztien hilotzak berreskuratzeko. Horri sekulako garrantzia ematen diote.
|
|
|
Garretatik erauzitakoak osatuko zuten ipuinak idazten ari nintzen garaiberean, konparaziorako, komunismoaren azken urteak bizi zituzten Hungarian.Garai horretako idazle hungariarrek isuri nabarmena omen zuten iraganeankokatutako idazlanetarako. XVII. eta XVIII. mendean
|
beren
herria turkoenmenpean zegoen denborak maite omen zituzten bereziki. Eta halako liburuakpurra purraka ibiltzen omen ziren eskuz esku.
|
|
|
Irailaren 5etik aurrera, sarrerak erosten dituztenei dirua itzultzeko bigarren fasea hasiko da. Fase honetan, Udalaren bulegoetan
|
beren
herria erosi zuten guztiei erantzungo zaie. Rialen arabera, bigarren etapa horrek “konplikazio gehien ekarriko dituena” izango da; izan ere, “jende asko pilatuko da espazio bakar batean”, dirua biltzeko.
|
|
|
Hala ere, munduan oraindik 1.100 milioi pertsonak ez dute edateko urik. Horrek esan nahi du ez dutela etxean ur kanalizaturik, ez inguruko iturririk, ez edateko ura duten putzurik
|
beren
herrietan edo, gutxienez, euri ura bildu eta garbitzeko sistema bat.
|
|
|
Garrüzeko goarnizioan berean, borrero aetza, haren alaba batekin ezkondu zen baleztari baztandarra eta Migel bera baizik ez ziren gelditzen Ibañetaz harata sortuak. Bertzeak hilak edo –traidore desleialak! –
|
beren
herri espainolduetara itzuliak ziren, ahalkeaz, ohoreaz eta erregerekiko obligazioez bertze eginik. Martin Abaurre ere urte haietan zendu zen, zaharrez eta bake bakean; urkamendiko bezerorik ez zitzaion agertu azken arnasa trabatzera.
|
|
|
Enbaxadak huts egin zuen; ez zen Nafarroako Estatuek nahi zutenik erdietsi. Diputaziokide guztiak betoskoz eta mutur okerturik bueltatu ziren
|
beren
herri, eliza eta gazteluetara. Guztiak bat izan ezik.
|
|
2007
|
|
|
Anartean, otomandarren delako tolerantzia zela-eta,
|
beren
herrietan egon ziren Anatoliako grekoak, harik eta kasik bostehun urte geroago, Lehen Mundu Gerlan Turkia garaitua izan zela baliatuz, lurraldearen berreskuratzen saiatu ziren arte: orduan bai ohildu zituzten gehienak, eta izugarria izan zen haien exodoa.
|
|
|
Orduan, hurrengo egunean beste kargamentu bat erostera joaten ginen kantinara; beste hamar lagun, hamar oilasko hala esaten zaie, oilasko, bakoitzagatik 5.000 peso mexikar pagatzen genuen, garai hartan. Oilaskoak
|
beren
herritik etortzen ziren kantinara, han egoten ziren egun batzuetan, zain, polleroaren zain. Polleroa etortzen zenean, kantinan hamar oilaskoren dirua utzi, eta hartu egiten zituen.
|
|
|
Erroak ere, lurrik ezean, lurrunduz zihoazen pixkanaka, eta emigrante horien guraso zaharrak bilakatu ziren, apurka, lokarri nagusi eta bakarra; lokarri hauskorra, bistan denez, nire lagun guztien aitona amonak hil ahala amaitu baitziren, gehienentzat, herrirako itzulera txangoak: harrezkero herririk gabe geratu ziren, ni neu bezala, edo lur elkor honetan asmatu zuten, denek ere,
|
beren
herria.
|
|
|
Halaber, eskolan haurrek ikasten dituzte
|
beren
herriko ohiturak eta abestiak, eta, askotan, horien bitartez zerbait ikasten dute beren buruaz, beste pertsonez, aberriaz, beste herri batzuez, rolez, balioez eta antzekoez. Hori guztia dela-eta, eskola sozializazio agentetzat hartzen da, zeren eta garapen sozioemozionaleaneragin, gizarteari eta beste hainbat gairi buruzko ezagutza irakatsi, lanerakoprestatu, eta buruaskitasun ekonomikoa lortzen laguntzen baitu (Shaffer, 2002).
|
|
|
Azkenik, denbora pasatu ahala, nerabeek gero eta hobeto ulertzen dute erakunde ekonomikoek politikan duten eragina. Izan ere, nazioarteko ikerketa batean, Torney k etalaguntzaileek (1975) eskatu zieten parte hartzaileei balioets zezatela zer eraginzuten hamar pertsonaiak eta taldek
|
beren
herriko legeetan. 14 urtekoentzat, egiturapolitiko formala (adibidez, presidentea eta parlamentariak) zen legeetan eraginikhandiena zuena.
|
|
|
13.6 irudia. Nugent ek (1994) aurkitu zuen 10 eta 14 urteko irlandar hauraskok alderdi hauek, gehienbat, aipatzen zituztela,
|
beren
herria deskribatzeko: geografia fisiko naturala, gizakiek egindako tokiak, fauna eta landaredia (argazkia: www.italiansonline.net).
|
|
|
Atxikimendua aztertzeko, idazlanak erabilizituen, eta ohartu zen 10 urtekoek Irlandarekiko zuten atxikimendua positiboa etaez kualifikatua zela. Ostera, 12 eta 14 urtekoek Irlanda beste herriekin erkatzekoeta
|
beren
herria hobea zela esateko joera zuten. Gainera, 14 urtekoek besteherrialdeekiko aurkakotasuna adierazten zuten.
|
|
|
Nomaden komunitateen eta bizilagunen arteko harremanak bultzatzea nekazari sedentarioetan. Kultura.Kultura tuarega munduko gainerakoei ezagutaraztea eta
|
beren
herria ezagutzen laguntzea. Tuaregak, kultura nomadako herria Gizon urdinek beren jantzien eta, batez ere, turbantearen kolore gorriari zor diote izena.
|
|
|
Hala, bada, urrunen dauden eremu batzuek lekua egin dute unibertso birtualean, nahiz eta hasieran Internet ez erabili. “Blogek nola funtzionatzen duten erakutsiko diegu, eta, konturatu gabe,
|
beren
herriari buruzko bat egin eta egunero zerbait idazten dute”, gehitu du Ruedak. “Sarearen bidezko boluntariotza ez da moda bat, beharra baizik” Ziberboluntarioen eta ziberboluntarioen profilari dagokionez, Fundazioak egindako azterketa baten arabera, %42 18 eta 30 urte bitarteko pertsonak dira; beste %43, berriz, 31 eta 50 urte bitartekoak dira, eta %13, berriz, zaharragoak, aurre erretiratuak edo erretiratuak.
|
|
|
Manuel Irujok, behintzat, halaxe," Ulster", iritzi zion Erriberari duela hiru mende laurden.  Hirurak Batek edo Bizkai Gipuzkoek independentzia aldarrikatuko balute, Euskal Herria bi estatutan zatiturik egon beharrean hiru estatutan zatiturik legoke eta Hirurak Batetik edo Bizkai  Gipuzkoetatik kanpoko euskal herritarrak atzerritar gutxiengo bat izanen lirateke
|
beren
herrian, nazionalista katolikoak Ipar Irlandako sei konderrietan bezala. Laurogei urteko borrokaldiaren eta milaka hildakoren ondoren, unionisten eta nazionalisten arteko liskarraren konponbidearen gakoa izan da Londresek eta Dublin/ Baile Ãtha Cliathek Ipar Irlanda subjektu politiko bat dela onartzea.
|
|
|
25 Europar Batasunak herrien kultur aniztasuna eta berezko ohiturak errespetatuko dituela aitortzen du, nahiz eta aldi berean estatu kideen nortasun nazionala eta
|
beren
herri aginteen antolaketa (estatu zein lurralde edo udal mailakoak) aintzat hartuko dituela adierazi. Horren guztiaren arabera esan daiteke Europar Batasunak kultur aniztasuna errespetatzeko konpromisoa hartu duela, baina konpromiso hori gauzatzeko orduan Europar Batasunak kontuan hartuko duela estatu kide bakoitzaren barneko araubide konstituzionala.
|
|
2008
|
|
|
Beraien ondoan ere harro sentitzen nintzen nolabait. Kantari,
|
beren
herrietako soineko eta kapelak astintzen zituztenean, nik esaten nien euskaldunok halakoak ginela nolabait, baina" usteak erdi ustela", zer pentsatua ematen du hainbeste urte pasa ondoren, instituzionalizatu ez dena euskal ghettoko frankotiratzaile batzuen eskuetan geratu baita.
|
|
|
Euskal identitate galerarik sentitzen ez dutenak gehien gehienak. Euskaldun izatearen duintasunik gabeko euskaldunok, hizkuntza eta kultura arrotzean
|
beren
herri nortasunean bezain natural eta gustura bizi direnok, herri euskaldunaren etorkizun beltza iragartzen digute. Kolonizazio kulturalaren adierazle gorrienak piztuak daude dagoeneko euskaldungoaren bihotzean bertan:
|
|
|
Batzuek, ezer ez. Beste batzuek
|
beren
herri langileen momentuko inspirazioaren esku uzten dute testu kriptikoak, itzultzearen, erantzukizuna; lan horren arrakasta edo porrota, jakina, langile horien trebetasunaren araberakoa izaten da.
|
|
|
Jakina, horrek ez du esan nahi, bestelako erabilerarik ezin egon daitekeenik. Esate baterako, puntako ikerkuntza zientifikoa egiten duen laborategi batean herri bereko hiztun bik lan egiten badute, egiten ari diren puntako saioari buruz, alegia, oso gai berezituaz, era informalean eta
|
beren
herriko hizkera erabiliz ari daitezke: komunikazioa ziurtatuta dago, baina sortuko duten berbaldi hori ez da izango zientziaren esparruko ereduzko berbaldia.
|
|
|
...k gabeko azpieuskalkietan alfabetatu nahi izatea; kultura jendeaga na hurbiltzeko aitzakiaz herri aldizkariak azpiazpieuskakietako forma tradizio gabe bitxienekin argitaratzea; lurralde historiko bateko berriak Euskal Herri eta mundu osorako prentsaz eta internetez euskalki hutsez eskaintzea, herrialde horretako zona erdaldunetan eredu batua ikasteko hainbeste ahalegin egin duten euskaldun berriei
|
beren
herriko albisteak, iseka nabariaz, dialektoz emanez; Euskaltzain batek euskara batuan esandako hitzak, edonork ulertzeko modukoak, ondoren Euskaldunon Egunkarian dialektoz eskaintzea, berak halaxe esanak balitu bezala; autobus publiko batzuetan irteera> barik, urteera> idaztea; euskalkiak hizkuntzatzat harturik, horiek normaltzeko arauak web orrian eskaintzea; unibertsitatera selekt... Biblia osoa euskaraz daukagunean, oraindik mezako liturgia, aita gurea barne, lurraldez lurradeko euskalkietan izatea, maiz hiztunen egiazko euskararekin bat etorri ez arren (Eibar, Oñati, Oiartzun, Hondarribia, Irun...).
|
|
|
Kezkagarria, ordea, bestea da: zientzi artikuluak orain euskalkiz plazaratzen ikustea; ETBko aurkezle batzuek
|
beren
herriko era dialektalak erabiltzea (hemezazpi, > egu, > gera...); Bizkaiko museoetako katalogo eta argibideak, Enkar terrietakoak barne, euskalkiz eskaintzea; Euskara batuan holakorik ez dagoenean, Bizkaiko Diputazioak bertoko ikasleen artean euskalkiz egindako agendak banatzea;
|
|
|
Hara helduriko lehen kolonizatzaile espainolek bertako kaimanak ikustean, horiek izendatzeko erdal hitzik ez zekitenez, beren kultur maila eskaseko erregistroan ez baitzeukaten cocodrilo> hitza, garai hartan gaurko okapi> edo tuatara> bezain jasoa?
|
beren
herriko gar datxoekin konparatu zituzten, eta lagarto> izena eman. Horrela deitzen zioten duela gutxi estatubatuarrek Mexikoko erdarara itzuliriko marrazki bizidune tako pertsonaia bati, gure telebistetan orain zenbait urte agertzen zenari:
|
|
|
«Gure erriaren oitura zar ta oberenen esirik itxiena ta esi onetan idekitzen diren ataka guziak euskalerriaren ta euskalerriko oitura garbienen galbidea euskera dala oartu gabe nonbait, errez samar utzi diote [hainbat apaizek] erderari
|
beren
erri ta elizetan sartzen»212.
|
|
|
Kolaboratzaileen artean, aurreko aldizkariko izenak errepikatzen ziren (Arrese Beitia, Victoriano Iraola, Pepe Artola, Balerio Mokoroa...), baina izen berriak ere bazeuden, batez ere Gipuzkoakoak (Gregorio Muxika, Enrike Elizetxea, Genaro Elizondo...). Horietako batzuk olerkiak igorri arren, beste batzuek, korrespontsal lana eginez,
|
beren
herrietako albisteak, gertaerak eta abar bidaltzen zituzten. Kolaboratzaile horietako zenbait, Euskalzalen bezala, apaizak ziren, baina asko baita laikoak ere, gehienak eskulangile, enplegatu eta langile autonomoak468 Bereziki Errenteria, Zarautz, Zumaia, Tolosa, Ondarroa eta Bermeoko berriemaileak aipa daitezke.
|
|
|
Erakunde horrek" Solidaridad en el Aula" programa garatzen du, eta 12 eta 17 urte bitarteko Valentziako 20.804 ikaslek hartu dute parte (2007ko abendura arte). Ekimen horren bidez, ikasleek hitzaldiak jasotzen dituzte, Fundarko boluntarioek eta langileek ematen dituzten informazio tailerretan parte hartzen dute,
|
beren
herrian egiten diren jarduera solidarioei eta boluntarioei buruzko informazioa jasotzen dute, eta boluntarioei buruzko jardunaldi zehatzak antolatzen dituzten GKE batzuen proiektu zehatzekin harremanetan jartzen dira. Ikasturte honetan hasiko den zazpigarren edizioan," Solidaridad en el Aula" izenekoan, irakasleei eta familiei zuzendutako ekintzak ere sartzen dira, sentsibilizaziorako hitzaldiak, mintegiak eta tailerrak eskainiz balioetan prestatzeko eta hezteko.
|
|
|
Imagen: Vin Crosbie Bihar ospatzen den Migratzailearen Nazioarteko Egunak milioika pertsonari gogorarazi nahi die urtero agur esaten diotela
|
beren
herriari eta, askotan, amaiera ezezaguneko abentura batean murgiltzen direla. 2000 urtean onartu zuen Nazio Batuen Batzar Nagusiak, langile migratzaile guztien eta haien senideen eskubideak babesteari buruzko nazioarteko hitzarmena berretsi ondoren.
|
|
|
Izan ere, 1970eko eta 1980ko hamarkadetan kurduen kontrako hainbat operazio zuzendu zituen Saddam Husseinen gobernuak. Milaka eta milaka lagun kanporatu zituzten
|
beren
herri eta etxeetatik, eta arabiarrek hartu zuten haien tokia. Kurdu eta turkmenoei lana ematea ere debekatu egin zuen Husseinek.
|
|
|
Bilbon, Amezketan, Madrilen, Bartzelonan, Lisboan, Habanan eta Liman. «Musikariak ez baititut
|
beren
herritik atera nahi izan; nor bere etxean aritzea nahiago izan dut, bakoitzaren nortasuna eta esentzia diskoan hobeki jasotze aldera», azaldu du Junkerak.
|
|
|
Gu gazteok gaur gabiltza mundu galdu honetan,/ gerra bat barruan dugula zer egin jakin gabe./ Gurasoen mundu aldrebes hau ez dugu onartzen,/ diruaren morroi izaten erakutsi digute./ Ilunpe horrek bakardade galduan utzi gaitu;/ argirik gabeko bideak etorkizunik ez du./ Bizimodu lasai batengatik idealak galdu,/ bizitzaren gauza ederrenak dizkigute zapaldu./ Gizonak kartzelan daude
|
beren
herriagatik./ Jainkoak lagundu guk ahaztu baditugu./ Maitasun hitzak nahi nituzke esan bainan gaur ezin dut;/ gure bide galduak kalte hau ekarri du.
|
|
|
20 Horrek eragin zuen, objektibo eta subjektiboki, euskaldunak berak
|
beren
herrian gutxiengotuta eta arrotz sentitzea. Garai hartako egoera eta ondorioak politikaz haratagoko ikuspegitik ulertu ahal izateko, nahitaezkoa da, gutxienez, hiru testu hauek irakurtzea:
|
|
|
Talde horretaz oroitzapen zoragarria atxikiko dugu gure baitan, kantuen edertasunarekin batera baitzen ere bihotzaren mintzoa, emazte horiek helarazi digutena; eta nonbait
|
beren
herrian bizi duten gerlaren ondoko aztarnak bizi bizian baldin bazeuden ere oraino, zoriontsu joan dira Euskal Herritik. Badugu denek besteengandik zer ikastekorik!
|
|
|
Ohitura xaharreri jarraikiz, balitzandarrek Agorrilaren bigarren aste undarrean hasten dituzte
|
beren
herriko bestak ortzirale aratsetik ondoko asteazken goiz arte irauten dutenak. Harrigarri da zer garrantzia emaiten dieten besta egun horieri eta zer bihotzeko karrarekin obratzen dituzten ospakizunak.
|
|
|
Aurrekoa edo auzokoa zangopilatu gabe. Izpiritu horretan altxatu herritarrek indarrean daukate
|
beren
herria, bai bizigailuen agintzan, bai eta ere ondarearen alor guzietan. Balitzanen ez da ikusi, ez ikusiko ere naski, herritar bizilagun bat, zaurituaz, emaldituaz edo indargabetuaz kanpo, bizi nahi lukeenik besteren sakeletarik zilintzo.
|
|
2009
|
|
|
Irailaren 11ko atentatuak prestatu eta burutu zituztenetako batzuk ere yemendarrak dira. Eta Yihadista yemendarrek maiz atentatu dute
|
beren
herrian ere.
|
|
|
–Zeremoniaren ondotik, erantsi nion Henrikeri?, guztien begietatik urrun zegoela, Anjou bere amarengana joan omen zen, negar megarka. Poloniarrak
|
beren
herrira bidaltzeko eta bera Frantzian gelditzeko grazia eskatu omen zion. Erregina amak gogor egin zion.
|
|
|
Eskualduna (1932/06/24): «Badakizue guziek zoin plazer luketen eskualdun ume
|
beren
herrietatik urrun diren guziek, Bayonan egiten den kaseta Eskualduna eskuratzen ahal balute aste guziez(?), hortan irakurt litzazkete ebanjelioa, eta gainerako gure erlisionetako irakaspen salbarri frango?».
|
|
|
Nafarroan 1978an hasi ziren Gerra Zibilean gertatutako hilketen aztarnak bilatzeneta hildakoak
|
beren
herrietan lurperatzen. Herri nafarretan lehena Martzilla izanzen, ordu arte egondako traba guztiak gaindituz eta beldur guztien gainetik.
|
|
|
Han beren penak eta negarrak ahazten dituzte, antza. Baina handik atera orduko sakabanatuta dabiltza,
|
beren
herrian arrotz, erabakimenik eta ahotsik gabe.
|
|
|
Erreakzio biziak, filmaren indarraren araberakoak. Indarra, batetik,
|
beren
herrietatik kanporatu iheslari palestinarren lekukotasun zuzenek ematen du. Herrien hustea nola gertatu den azaltzen dute.
|
|
|
Zuzenean gabe, gelditu direnen hitzak irakurri ditut berripaper honetan, tristeziazkoak, kexazkoak: hemendik aurrera dituzte
|
beren
herrietako berriak ikusi, kirol emaitzak, kultur agenda, ospakizunak... Kendu zaienez telebista euskaraz ikusteko aukera urrietarik bat, hainbat istorio kontatu dizkiena:
|
|
|
Israelgo palestinar herrietan hauteskundeei bizkarra eman bazieten, Zisjordanian are handiagoa zen okupatzaileen bozekiko ezaxola. Ohi bezala Harresia itxi zien Israelgo Gobernuak palestinarrei,
|
beren
herrietatik irtetea eragotziz. Belenen taxilariak kexu ziren turismoak izan duen beherakadaz.
|
|
|
Bai, hemen aipatu ditudanak aurkezpenean, edo irakasleak dira, edo itzultzaileak, edo... Kulturadun euskaldunak dira, eta
|
beren
herrietako euskara ondo ezagutzen dutenak. Eta gero, beste batzuekin, herrietara joan eta aukera izan dudanetan.
|
|
|
1976 urteko abendu arratsalde batez,
|
beren
herrietako bonben istorioak esan zizkidaten eta, Mikel Laboaren Gernika paratu nien (Txoria txori zen kaseta berean).
|
|
|
Horrela, abertzaleek kontuak eskatzen dituztelarik, gezurrari lotzen dira eta elkartasun osoz, biztanleriaren erdia ez dutelarik ordezkatzen, ardurak beren artean banatu dituztelarik. Kezkatuak gaude, maila horretako proiektuen aurrean defentsarik gabe gelditzen baikara, tokian tokiko hautetsiek ez dute ausardiarik
|
beren
herrien defenditzeko, Parisekiko harremana zaintzea baizik ez dute gogoan. AHTren auzia negu honetako gai nagusia izanen da, lanak aitzinatu nahi baitituzte.
|
|
|
Azkeneko urteetan, errealitatea teatralizatzeko joera hartu du Asiako argazkilaritzak, Castellotek azaldu duenez. Argazkilaritza dokumentala atzean utzi dute sortzaileek, beren jarduera Europatik eta AEBetatik iritsitako ereduetatik askatu nahian,
|
beren
herriko errealitateari beren begiz begiratu guran.
|
|
|
Aurtengoan gure seme alabek ez diote jostailurik eskatuko Olentzerori, aurtengoan soilik
|
beren
herriko beren eskolan ikasten jarraitzeko aukera eskatuko diote Olentzerori.
|
|
|
Hitzarmena sinatu zuten udalek
|
beren
herrietako hizkuntza politika hobetzeko zuten borondatea adierazi zuten. Hitzarmen honen bitartez udalek Kontseiluaren dinamikari babesa ematen zioten eta ebaluazioetan detektatutako hutsuneei konponbidea emateko konpromisoa hartu zuten.
|
|
|
Pasaian Luzuriaga pistolapean itxiarazi zutela, piketeetan harrapatutako galegoak
|
beren
herrira zirela bidaliak. Donostia sakeoan hartu nahi zutela.
|
|
2010
|
|
|
Kolonbia da Sudanen atzetik barne desplazatu gehien dituen herrialdea. 2009ko datuen arabera, 435.000 lagunek utzi behar izan zituzten
|
beren
herriak, eta beste leku batera joan. Hala ere, horien artean badaude 500.000 pertsona, inguruko nazioetan (Venezuela, Ekuador...) babesa aurkitu, eta errefuxiatu izaera lortu dutenak.
|
|
|
Kurdistango kantuak. Zinar eta Siwar Alak
|
beren
herriko kantuak eta dantzak irakatsiko dizkiete umeei Haur eta Gazte Literatura aretoan, 16:30ean.
|
|
|
Jaioterrian bizi diren senide eta lagunen berririk gabe behar baino egun gehiago daramatzate errefuxiatu gunetan bizi diren sahararrek. Badakite Marokok
|
beren
herriaren kontra aspaldian darabilen jazarpena inoiz baino bortitzagoa dela, sahararrak atxilotzen eta torturatzen ari direla, asko desagertuta daudela, batzuk kartzelan eta beste batzuk akaso hobi komunetan. Tindufeko (Aljeria) basamortu idorreko ohiko desosegu eta ezintasuna muturrera iritsi dira; batez ere, gazteen artean.
|
|
|
Eskaera bat egin die Jaurlaritzak sindikatuei. Erabaki ororen aurka egon eta greba orokorrak deitzeaz gain, argitu behar dute zer egin nahi duten
|
beren
herriaren alde.
|
|
|
Ez zuen gerlan sartu nahi, are gutxiago alemanen aldean, horrek Ipar Euskal Herriko' anaien aurka' borrokatzea eraginen zuelako. Gerlan hiltzen zen euskaldunentzat, Eskualdunak idazten zuen'
|
beren
herriaren alde hil' zirela. Euzkadik, aldiz, idazten zuen' atzerriko herri baten alde' hil zirela.
|
|
|
Uda konkretu hartan ustekabean bihurtu zen galerna erakargarritasun handiena. Halakorik sekula ikusi gabeek beroari ahal bezala eusten zioten, espero zuten ekaitza gero
|
beren
herrietan kontatzeko.
|
|
|
Gaurko gure saioa Hondarribitik aurkeztuko dizuegu. Erreportaje oso interesagarriak zain dauzkagu, baina hasteko, ezagut dezagun arrantza herri hau pixka bat hobeto eta jakin dezagun bertako bizilagunek zein iritzi duten
|
beren
herriaz â? ¦
|
|
|
Pertsona horiek guztiok interes handia erakutsi zuten Euskaltzaindiak euskararen batasunaren alde egiten duen lana jakiteko, bertoko esperientzia, ahal den neurrian, eta zeinek bere herriko egoera sozio-kultural bereziei egokituz,
|
beren
herrietara eramateko asmoz. Idazkariak euskaldunok ere duela 35 bat urte, Israelera eta egindako bidaietan, gauza bera egin genuela azaldu zien, eta, nolabait, guk aspaldian juduengandik izandako zorra, oraingoan haiekin kitatu nahi genuela.
|
|
|
Tokian tokiko eskalan prozesuak dakartzan arazoenaurrean beste alde batera begiratzeko joera egon da, edota neurrien aplikazioaluzatuz joan izan da ondoren etorriko den udalbatza berriak bere gain hartukodituelakoan. Arazoa, beraz, tokiko eskalan dago, udal gehienek prozesua begi onezikusteko joera dute,
|
beren
herrien hazkundearen alde agertzen dira horrek eta zerbitzu berriak ekarriko dizkielako.
|
|
|
Konkretuki erran nahi du mundu osoko laborariek badutela eskubidea munduosoko produkzioan parte hartzeko. Herrialde bakoitzeko laborarien premiazkoeskubidea da
|
beren
herrien elikaduraz hornitzea. Nekazaritzako ekoizpenak, errannahi baita elikadura, beraz bizitzaren oinarria, ezin dela munduko merkatulibrearen menpe utzi.
|
|
|
Halere, modu horrek zerbitzuen nazioarteko merkataritzaren% 1 eskasa ordezkatzen du (Munduko Bankua, 2004) eta, beraz, lan handia aurreikusten da modu horretanliberalizaziorako urrats efektiboak emateko. Herrialde garatuek 4 moduaren liberalizazioan aurrerapausoak emateko duten beldurra da
|
beren
herrietako langileenlan baldintzak eta negozioen jarraipena narriatuko liratekeela ezinbestean. Baina, kontuan hartu behar da herrialde garatuetan atzerriko langileak epe mugatu batezzerbitzu bat eskaintzeko kontratatuak izateko aukera MMEren bidez egiteak, orainarte bilateralki egin izan denean ez bezala, diskriminazioa saihestuko lukeela etaeraginkortasun handiagoa ahalbidetuko lukeela.
|