|
2005
|
|
|
Haurtxoek ere morbilitate eta heriotza arazo larriak izaten dituzte amak neskak direnean. 18 urtetik beherako nesken haurtxoek
|
beren
bizitzako lehen urteetan hiltzeko aukera gehiago dute 19 urtetik gorako amek baino.
|
|
2006
|
|
|
Hiesak, elgorria eta errakitismoa bezalako gaixotasunek milioika emakume hiltzen dituzte, eta erabateko prekarietate egoeran uzten dituzte seme alabak. Hala, Save The Children GKEak argitaratutako txosten honek, “El Estado de las Madre en 2006–, garatzen ari diren herrialdeetan
|
beren
bizitzako lehen hilabetean urtero hiltzen diren lau milioi haur baino gehiago aztertzen ditu. Lau milioi haur hiltzen dira urtero garapen bidean dauden herrialdeetan lehen hilabetean Europako Batasunean urtebetean jaiotzen diren haur guztien kopuru baliokidea (Erresuma Batuan izan ezik), eta etxean erditzen diren 60 milioi ama, gutxieneko kualifikazioa duten pertsonen laguntzarik gabe.
|
|
2008
|
|
|
Hala, Indiak munduko genero alderik handiena du bizirik irauteko. Neska hinduek mutilek baino %61 probabilitate handiagoa dute
|
beren
bizitzako lehen eta bosgarren urteen artean hiltzeko. Txinari dagokionez, neskek mutilek baino %30 probabilitate handiagoa dute beren bizitzako lehen eta bosgarren urteen artean hiltzeko.
|
|
|
Neska hinduek mutilek baino %61 probabilitate handiagoa dute beren bizitzako lehen eta bosgarren urteen artean hiltzeko. Txinari dagokionez, neskek mutilek baino %30 probabilitate handiagoa dute
|
beren
bizitzako lehen eta bosgarren urteen artean hiltzeko. Funtsezko arrazoia zainketa medikoetarako sarbidean dagoen desberdintasuna da, gizonaren semearen aldeko lehentasuna oso errotuta baitago herrialde horietan.
|
|
2009
|
|
|
Orain Gaza da arreta-gunea, baina irudia gatazkan dauden beste herrialde batzuetara eraman daiteke. “Mundu osoko haurrek hiltzeko arrisku handiena dute
|
beren
bizitzako lehen hilabetean” Batzuetan, haurrak ez dituzte ospitalera eramaten kaleetan arriskua dagoelako edo gurasoek ez dutelako garraiobiderik. Gaixotasunak edo zauriak etxean sendatzen saiatzen dira, eta bertan ere erditu egiten dituzte emakumeak, senideek edo bizilagunek lagunduta.
|
|
|
Erditzeko arazoak ondorio latzak izan ditzake. “Mundu osoko haurrek hiltzeko arrisku handiena dute
|
beren
bizitzako lehen hilabetean”, ohartarazi du Annie Fosterrek Save the Children etik. Fundazio horren arabera, jaioberrien heriotza gehienak saihestu egin daitezke, baldin eta emakume batek oinarrizko osasun neurriak baditu, hala nola, balizko konplikazioak identifikatu eta tratatu ahal izango dituen emagin kualifikatua izatea, edo jaioberria lehen orduetan eta hazten denean zaintzeko aholkua ematea.
|
|
2010
|
|
|
Era berean, gaur egungo ebidentzien arabera, lotura estua dago dietaren, hesteetako gaixotasun infekziosoen eta elikadura alergien artean. Hala ere, ez dakigu oso ondo zer mekanismok eragiten dituzten osasun arazo horiek,
|
beren
bizitzako lehen urteetan haur asko izaten baitira.
|
|
|
Markatu lehenaldia eta geroaldia. Kaltetuetako batzuk gai dira
|
beren
bizitza lehen bezala gainditzeko, birgaitu eta berriro hartzeko, baina beste batzuk beldur dira, batez ere bizitzako arlo jakin batzuetan, hala nola harreman intimoetan. Kardiopatia iskemikoak jotako gaixoen sexu nahasteak, batez ere miokardioko infartu akutua izan dutenenak, ugariak dira, eta “behar bezala dokumentatuta” daude, José María Maroto Montero Ramón y Cajal ospitaleko Errehabilitazio Kardiakoko Unitateko buruak eta Madrilgo ECOPLAReko Errehabilitazio Kardiakoko Unitateko buruak adierazi duenez.
|
|
2011
|
|
|
Aldakako displasia Haur batzuk, oso gutxi, aldakako luxazio batekin jaiotzen dira, hau da, izterraren goiko muturra pelbisaren barrunbetik kanpo, non kateatuta egon lukeen. Aitzitik, askoz ugariagoak dira barrunbe hori beren lekuan femurrari eusteko bezain ondo eratuta ez dutenak, eta
|
beren
bizitzako lehen hilabeteetan ateratzeko arriskua dute. Hori detektatuz gero, kojera konponezina eragin diezaiekete.
|
|
|
Kirolari batek hidratazio eta elikadura jarraibide egokiak betetzen ez baditu, eragin negatiboa izan dezake errendimenduan. Denboraldiko hasiera bakoitzean saiatzen gara CARen
|
beren
bizitza lehen aldiz hasten duten kirolari guztiak gure departamentutik igaro daitezen kontsulta dietetiko oso bat egiteko. Kirolari “beteranoak” aholkularitza behar dutenean etortzen dira.
|
|
2012
|
|
|
2011n 25 txakurkume jaio ziren, eta horietatik 16 Andaluziako natur ingurunean askatzeko entrenatu zituzten
|
beren
bizitzako lehen urtean.
|
|
|
Animaliekin bizi diren urtebetetik beherako haurtxoek gutxiago irauten dute neguan Ikertzaileek arnas gaixotasunek eta bestelako gaitz infekziosoek haurrei nola eragiten dieten aztertu zuten. Haurtxoek haurdunalditik
|
beren
bizitzako lehen urtera arte jarraitu zieten. Animaliekin txakurrekin edo katuekin etxeetan bizi ziren haurrek hotzeria gutxiago izaten zuten neguan.
|
|
|
Seme zaharrago batek uler dezake haurrak arreta berezia behar duela, baina erditze anizkoitzen seme alabek ez. Eta jelosia sortzen da. Jeloskortasuna eta borrokak biziagoak dira bikien artean Garrantzitsua da gertaera hori ezagutzea bikiak ulertzeko, batez ere
|
beren
bizitzako lehen urteetan, orduan izaten baitira jeloskortasun gehien. Bikien gurasoen testigantzak ezagunak dira, seme alabetako bati mimoak edo laztanak egiteko ia ezintasuna ez du bestean haserretzerik sortuko.
|
|
2016
|
|
|
Duela gutxi egindako azterlan batek ondorioak atera ditu baieztapen hori berresten duten ondorioetara:
|
beren
bizitzako lehen urteetan beren amarekin harreman hurbilagoa garatu zuten seme alabek garun garapena izan zuten, amarekin harremana hain bizia ez izan zen haurrena baino. Lan zientifikoa, Washingtongo Unibertsitateko Medikuntza Eskolako ikertzaileek St.
|