|
2000
|
|
|
Tokia, merkatu plaza, gure laguna
|
bere
lan indarra bertan saltzen hasi ondoxean. Erakustuna, frutadenda ondoko arrandegiko jabearen iloba, Charly baino lau bortz urte zaharragoa.
|
|
2017
|
|
|
bihurtzen da (formalki soilik bada ere), eta eroslearen eskura jar dezake indar hori denbora tarte mugatu batean (esklaboak ez bezala). Ondorioz,, etengabe zaindu behar du
|
bere
lan indarra? (bere energiak, bere ahalmenak), bere ondasun eta bere salgai bezala?
|
|
2018
|
|
|
Langile askea alde batean egotekoa bada eta esklaboa, bere mirabetza erabatekoan, beste aldean egotekoa bada (edo enplegu kontratua hedatu eta esklabotza zibileko kontratu bihurtu behar bada), zorrotz zorrotz bereizi dira, batetik, esklaboaren beraren salmenta (jabetza bat edo merkantzia bat baita) eta, bestetik, langilearen lan indarraren salmenta (merkantzia hori langilearengandik, hots, jabearengandik kanpo baitago). Norbanakoa
|
bere
lan indarraren jabea da, eta bere jabetzekin, gorputzarekin eta ahalmenekin duen harremana, egiaz, jabe gisa bere jabetza materialekin daukan kanpo harremanaren berdin berdina da. Norbanakoak bere buruari kalterik egin gabe eman dezake, kontratu bidez, bere edozein jabetza, baita bere izatea osatzen dutenak ere.
|
|
|
Laburbilduz, langile batek kontratu bidez ustez
|
bere
lan indarra saltzen badu, egiaz bere gorputza eta bere izatea erabiltzeko aginpidea saltzen du, langilea ezin baitaiteke bereizi bere ahalmenetatik. Ugazaba (zibil) izatea, hain zuzen ere, beste inor erabiltzeko eskubidea edukitzea da.
|
|
|
Eta, hala eta guztiz ere, kontraktualismoak dio gainditua duela esklabotzaren kontraesana. Gizabanakoak jabe gisa bere baitako jabetza(
|
bere
lan indarra edo zerbitzua) kontratu bidez eskaintzeko duen askatasun mugagabearen ondorioz, edonor sar daiteke legez esklabotza zibilean, hots, libertatearen ereduan. Hala, kontraesana desagertu egiten da (esklabo zibila librea baita juridikoki), baina berehalaxe agertzen da berriz.
|
|
|
Emakumeak, izan ere, kanpotiko harremana izango du bere jabetzarekin: jabe gizonezkoak
|
bere
lan indarrarekin eta espermarekin duen harreman berbera. Beraz, emakumetasunak ez du izango ezer bereizgarririk.
|
|
|
Zerbitzariarena ala esklaboarena? Lockeren arabera, kontratu bidez sortu bada harremana, ezinezkoa da aldeetako bat esklaboa izatea, baina esklabo (zibil) batek, kontratupean, bizi guztirako ematen du
|
bere
lan indarraren jabetza, eta, beraz, zerbitzaria baino zerbait gehiago da. Horiek hala, kontratuaren iraupenak baino ez du bereizten, itxuraz, esklabo bat zerbitzari batengandik eta soldatapeko langile batengandik.
|
|
|
Norbanako baten jabetza, beraz, kontratatu egin daiteke haren jabea den norbanakoari kalterik, galerarik edo murrizketarik eragin gabe. Banako batek
|
bere
lan indarraren jabetza kontratu bidez eman ahal izatea edo ezin izatea (ezen ez bere lana bera edo bere pertsona), horren arabera bereizi ohi dira soldatapeko lan askea eta esklabotza ez askea. Kontraktualisten ustez, horrexek erakusten du esklabotza (zibilizatua) ez dela soldatapeko lanaren kontratu hedatu bat baizik, eta, beraz, zer esango, eta esklabotza hori askatasun indibidualaren eredua dela, eta ez haren ez ukoa!
|
|
|
Langilea norbanako bat da, bere baitako jabetzaren parte bat modu kapitalistan erabiltzea eskaintzen duena: zehazki, bere zerbitzuak, edo, terminologia sozialistaren arabera,
|
bere
lan indarra. Horregatik, enplegu kontratua eredu da:
|
|
|
Inork kontratu bat egiten badu merkatu kapitalistaren mundu publikoan, edo soldatapeko langilea bada, horrek berez esan nahi du norbanako horrek bere baitako jabetza duela, hau da, aukera duela enplegu kontratuaren bidez jabetza horren zati bat eskaintzeko:
|
bere
lan indarra. Beraz, antza denez, emakumeak ere izan daitezke langile.
|
|
|
Haren ustez, emakumeak enplegu ordainduan sartzen baziren, senarren berdinak bihurtuko ziren, langile gisa. Langile kategoria unibertsala zen, eta berdin aplikatzen zitzaion merkatu kapitalistan sartu eta
|
bere
lan indarra saltzen zuen orori.
|
|
|
Baina norberaren lana edo pertsona saltzeak ez baizik lan indarra saltzeak bihurtzen du gizon bat langile libre; hain zuzen, teorian, soldata baten truke norberaren jabetzaren zati bat kontratu bidez emateko gaitasunak bereizten du langilea (soldatapeko langilea) esklaboengandik eta askeak ez diren langileengandik. (Etxeko) andreak, ordea, ez dio
|
bere
lan indarra ematen senarrari kontratu bidez. Emazteari ez zaio soltadarik pagatzen (beraz, ez dago truke librearen adierazlerik), senarrak kontrolatzen duelako, gizona den heinean, haren lana nola erabili. Hortaz, ezkontza kontratua lan kontratu bat da, baina enplegu kontratuaren guztiz bestelako zentzu batean.
|
|
|
kontra egin zuten, eta, 1820ko hamarkadatik 1840kora bitarte eratu zituzten komunitate ereduzkoetan, ahalegina egin zuten (gero ez zuten arrakasta handirik izan) etxeko lan komunalen bidez aurre egiteko ezkon mendekotasunari. Marxek eta Engelsek, ez balituzte beren aurrekoak hain zakar eta pentsatu gabe utopistatzat jo eta errefusatu, ez ziren hain erraz ahaztuko kontratu sexualaz eta ez zuten hain erraz pentsatuko eremu pribatua ez dela oinarri natural eta politikoki garrantzigabe bat besterik, langilea sortzen den leku bat, non langileak
|
bere
lan indarra kontratu bidez ematen duen eta lantokiko borroka politikoetan ere sartzen den. Aurrekoak aintzat hartu izan balituzte, agian aukera izango zen enplegu kontratuaren kritika sozialista ezkontza kontratuaren kritika feministarekin osatzeko, baita ezkoneskubideak eta berdintasun zibila elkarren mende daudela erakusten duen ikuspegiarekin ere.
|
|
|
Babesaren parte handi bat, azken finean, soldatan datza. Langileak
|
bere
lan indarra ematen du kontratu bidez, eta, hala, badirudi soldata bat irabazten duela norbanako gisa, enplegatzaileak haren zerbitzuak baliatu ahal izatearen truke. Soldata berdintasunaren legea ez zen oso aspaldi sartu indarrean (joan den hamarkadan edo), eta ordutik baino ez da hasi soldata egiaz soldata indibidual bihurtzen.
|
|
|
ekonomiko, soldata arrunta familiarentzako soldata bilakatu zen. Gizonezko langileari, azken batean, senarra den heinean pagatzen zaio soldata, etxera ogia dakarrena den heinean, hartara bere burua ez ezik bere mende dituenak ere manten ditzan; alegia, soldata ez zaio ordaintzen
|
bere
lan indarra saltzearen truke bakarrik: bizitzeko adinako soldata, gizon batentzat, bere burua ez ezik emaztea eta familia ere taxu antzean mantentzeko moduko soldata bat da.
|
|
|
Lan askea edo enplegua, esan ohi denez, zenbait gauzatan bereizten da askea ez den lanetik: ...dikoki librea eta besteen berdina den heinean; bigarrenik, enplegu kontratua (baldin eta ez bada esklabotza zibileko kontratu bat) denbora mugatu baterako egiten da; hirugarrenik, askeak ez diren langileei babesa ematen zaie, eta langileei, berriz, soldata bat, hots, truke librearen adierazlea; eta, laugarrenik, langileak ez du kontratu bidez ematen ez bere burua eta ez, are, bere lana, baizik eta
|
bere
lan indarra edo zerbitzuak, hau da, bere baitako jabetzaren parte bat. Badirudi langilea eta langile ez librea mutur banatan daudela.
|
|
2020
|
|
|
Merkatuak kanporatzen dituen horiek eta, beraz, bizitzeko baliabiderik ez duten horiek gizartean barneratuko dira maila batean edo bestean, herrialde bakoitzak duen ongizate erregimenaren arabera. Norbanakoak
|
bere
lan indarra saldu ezin badu, ongizate erregimenak baliabideak emango dizkio (teorikoki) bergizarteratu ahal izateko. Estatuaren edo erakunde publikoen gizarte barneraketa hori integrala baldin bada, orduan, lan indarra saldu ezin duen horrek bizi kalitate duina izango du, eta, beraz, bizitzaren merkantilizazio maila murriztuko du eta estatu edo ongizate erregimen horren desmerkantilizazio maila handia dela esango dugu.
|