|
2000
|
|
|
Historialariek, psikologoek edo soziologoek kausalki azter eta azal zitzaketen, baina kasu horretan esanahia duena ez da balio judizioa, berari dagozkion historiako, psikologiako edo soziologiako enuntziatuak baizik. Zeren balio enuntziatuak
|
berak
ez dira hemen ikerketaren objektua besterik; ez dituzte teoria hauen enuntziatuak osatzen eta ez dute, hemen eta edonon, zentzu teorikorik. Hortaz, metafisikaren esparrura zokoratzen ditugu.70
|
|
2001
|
|
|
lon. Jakin ezazu ongi, Sokrates, ez dakidala
|
berak
ez dakien gauza bat bera ere.
|
|
|
Espazioa bera koloreen behaketarako eta beste edozein behaketarako halabeharrezko aurrebaldintza delako. Edozer gauzak beti espazio batean egon behar du, kokapen bat izan behar du; baina espazioak
|
berak
ez du kokapenik. Beraz, ezberdintasun nabarmena dago espazioan kokatzen diren gauzen eta espazioaren artean, maila ezberdinetan daude.
|
|
|
Izaki mugatu batek ez dauka begiespen intelektualik, hots,
|
berak
ez ditu sortzen bere objektuak jainkoa balitz bezala, baizik eta bere begiespena sentsuen araberakoa da, eta, beraz, objektuen bitarterik gabeko harmena eskatzen du. Eta horrela subjektuari espazioaren eta denboraren forma hutsen bidez zuzenki agertzen zaion begiespenaren objektu oro fenomenoa edo agerpena izango da.
|
|
2003
|
|
|
Horren ondoren afaltzen hasi omen ziren, baina Sokrates ez zen agertzen. Horren ondorioz Agatonek askotan bidali nahi zuen bere bila, baina
|
berak
ez zion uzten. Horrela bada agertu omen zen Sokrates, ohi zuen moduan denbora gehiegi pasatu gabe, gutxi gorabehera afariaren erdian zeudenean baizik.
|
|
|
Egia esateko, Jainkoak behin erakutsi zuen bere agintea denbora agintearen gainetik zegoela, eta hori printzeei emandako aginteak baino osoagoa zela, mirari bat egin zuenean bertako biztanleei galeraren bat edo beste eraginda. Mirari horrek Jainkoak denbora botereen gain zuen ahalguztiduntasuna frogatzeaz gain, erakutsi zuen
|
berak
ez zuela botere hori erabiltzen, ezarri beharreko espiritu erregetza eta printzeei emandako denbora erregetza bereizteko.
|
|
|
" De l’Attraction & Repulsion des Corps Electriques", Memoires de... l’Academie... de l’annee 1733 (Paris, 1735) 457 Memoria horiek oso ezagunak eta aipatuak ziren, baina, dirudienez, elektrizitatearen ikertzaileen artean Desaguliers bakarrik iritsi zen aipatzera, ia bi hamarkadatan zehar, gorputz kargatu batzuek elkar erakartzen dutela (Philosophical Transactions..., XLII, 1741, 140 or.). Franklin eta Kinnersleyren" ezusteaz", ikus I. B. Cohen, Benjamin Franklin’s Experiments: A New Edition of Franklin’s Experiments and Observations on Electricity (Cambridge, Mass., 1941) 250 Gogora dezagun orobat, efektua Kinnersleyk ekoitzi zuen arren, ez dirudiela ez
|
berak
ez Franklinek inoiz onartu zutenik erretxinaz kargatutako bi gorputzek elkar aldaratzen dutela, zuzenean Franklinen teoriaren aurka doan fenomenoa izanik.
|
|
|
Ez dago lekurik presentziaren metafisikarentzat, egia ukiezinentzat. Gizakia da ororen neurria, eta ezerk ez du gizakia neurtzen, gizakiak
|
berak
ez bada: bere ustezko egiak, gertakariak, bere usteak, faltseriak eta eratzen dituen munduaren kontzeptu mapak.
|
|
2004
|
|
|
Honela, bada, pentsamenduaren oinarrizko egitura unibertsalaren bila dabilela, zalantzarik zalantza, Ni hutsaren aurkikuntzak eman dio helduleku argi eta segurua. Ni horretan aurkitu du instantzia bat beharrezkoa dena edozein ezagutze prozesu razionali ekiteko; baina hori ez da nahikoa izango,
|
berak
ez du zalantza prozesua hasi bere Ni hutsean geratzeko eta naturaren munduari bizkarra emateko. Ez dugu ahaztu behar zientzia errealitate naturalei dagokiela eta zientzia, eta ez fedea, dela, berak oinarritu gura duena.
|
|
|
Arrazoi sendoak egonda ere ez litzateke oso zentzuzkoa izango gure etxe parean dagoen mendiaren edo gure besoaren existentziaz zalantza egitea; ea nor doan hortik zehar esanez bere gorputza ez dela bere gorputza edo, beharbada,
|
berak
ez duela existentzia fisikorik. Zalantzan jar dezakegu ingurukoen artean berrehun edo bostehun metrora dagoen pertsona gure ezagun jakin bat den ala ez, baina ea nork jarraitzen duen gauza bera esaten behin gure parera heldu dela:
|
|
|
Egia esan, bereizketa horren aitatasuna ez dagokio Wittgensteini, haren maisu edo izan zen Frege matematikari eta logikari handiari baizik. Wittgensteinek
|
berak
ez zuen beti bereizketa hori egin Tractatus ean, eta maiz adierakidetzat eman zituen Sinn eta Bedeutung hitzak. Hori gaizki ulertu eta ulertezin askotxoren iturburu izan da.
|
|
|
Nola uztartzen dira kultura eta biologia gizakiaren baitan? Giza biologiak
|
berak
ez ote du dimentsio etikorik. Baiezkoan, nola daiteke hori?
|
|
2005
|
|
|
Honek ez du esan nahi, ordea, ideien trukaketa hori era uniboko edo eztabaidaezin batean eman daitekeenik; alderantziz, pertsonak ezin du inoiz ezer eman edo jaso berau interpretatu gabe. Honengatik aitortu eta onartu beharra dago ulertzearen posibilitateak
|
berak
ez ulertzearen posibilitatea bera dakarrela bere baitan: hitz egiten eta entzuten dutenen arteko elkartzea" ez da inolaz ere puntu zatiezin batean gertatzen deneko errepresentazio formen topaketa bat, baizik eta pentsamendu esferen arteko topaketa bat" 98 Erabilitako hitza ez da inoiz guztiz neutrala edo arras objektiboa, ez emailearentzat ez hartzailearentzat, ze bakoitzak beti atxikitzen dio haren esanahiari bere esperientziarekin loturiko ezaugarriren bat.
|
|
|
Zentzu honetan aipamen propioa merezi du" aurkibide eskematiko" 203 batek, hain zuzen, euskaldunei eta euskarari buruzko monografiaren atal linguistikorako Humboldtek, Erroman bizi izan zen garaian(), prestaturiko aurkibideak. Hala ere, zeregin diplomatiko eta politiko berriak zirela eta,
|
berak
ez du euskal gaiari buruzko egitasmoa osotasunean zehazteko eta, are gutxiago, burutzeko betarik aurkitzen. Urte batzuk beranduago, indarberrituta edo, bere euskal ikerketaren proiektu zaharra berreskuratzen, sakontzen eta zehazten du, eta, zeregin honetan buru belarri sartzeko bere benetako intentzioa erakutsi nahian, honi buruzko" iragarpen" bat argitaratzen du.
|
|
|
Humboldten proiektu antropologikoaren ezaugarri garrantzitsuena, seguruenik, honako hau izango litzateke:
|
berak
ez du gizakiari buruzko" ezagutzarik" (Menschenkenntnis) kontsideratzen, baldin eta hau ez badator gizaki horren" humanizazioarekin" (Menschenbildung) lotuta. Batetik badaki, giza-historizitatea onartzen duen momentutik, gizakia betiereko eraldaketan dauden giza-indibidualitate ezberdinen baitan bakarrik dela erreala eta, honengatik, baita ere ezinezkoa dela berari buruzko behin betiko ezagutza lortzea.
|
|
|
Humboldten kezka intelektual nagusia, azaldu berri dugun bezala, gizakiaren inguruan kokatzen da beti, baina egia da ere
|
berak
ez duela problematika hau beti berdin planteatzen. Aipatu beharrekoa da, zentzu honetan, 1800 urte inguruan bere pentsamenduak krisi esanguratsu bat jasaten duela eta, hemendik aurrera, hizkuntzaren perspektibatik aztertuko duela bere antropologia guztia.
|
|
2006
|
|
|
Alabaina, moralaren esparruan posible al da horrelako erlatibismoa? Zuk emakumezkoek gizonezkoek dauzkaten eskubide
|
berak
ez edukitzea ez dagoela gaizki uste duzu; ni, ordea, gaizki dagoelakoan nago. Zuk erlijio printzipio batzuk aipatzen dituzu zure ustea justifikatze aldera, eta erlijio printzipio horiek onartu ezean, ez dagoela eztabaidatzerik gaineratzen duzu.
|
|
|
Alabaina, artearen printzipio ezagunen bat erakusten diogunean eta printzipio hori adibideen bitartez ilustratzen dugunean, adibide horien jokabidea printzipio horretara egokitzen dela onartzen du bere gustu partikularretik abiatuz. Eta oraingo kasuari ere printzipio bera aplika dakiokeela frogatzen dugunean —nahiz eta
|
berak
ez duen ez hauteman ez sumatu printzipio horren eragina—, orduan berak ondorioztatu du errua beregan dagoela eta, halaber, fintasunik ez duela, zeina baldintza beharrezkoa baita edozein konposiziotan edo diskurtsotan dagoen edertasun edo narrio guztiaz jabetzeko.11
|
|
2007
|
|
|
32). Helendarren hiztegiak
|
berak
ez zuen garatu borondatea adierazteko hitzik (Vernant/ Vidal Naquet, 2002, I: 46).
|
|
|
46). Areago, helendar filosofiak
|
berak
ez zuen autokontzientzia ezagutu: ideiak besterik ez zituen ezagutu (Gadamer, 1995:
|
|
2008
|
|
|
Ulisesen bidaia da eredua. Ulisesek
|
berak
ez daki oso ondo zein diren bere burua gidatzen duten indarrak, baina konfiantza osoa dauka bere" maltzurkerian". Bideak berak ezartzen dio jarraibidea edo eredua.
|
|
2011
|
|
|
Mundua bere baitan zer den ez dugu ezagutzen, subjektu ezagutzaileari nola ageri zaion baizik; hots, mundu ezagutuaren izaera subjektuala da (subjektiboa esaten duguna gehienetan). Subjektu ezagutzaile hori (ezagutza estrikto edo zientziarena) ez da Newton edo Einstein, ezpada transzendentala da, unibertsala; h. d.,
|
berak
ez dauka historiarik, ez da subjektu enpirikoren bat, baizik ezagutzaren aprioriko baldintzen bilduma da: mundua ezagutzeko printzipio aurrezarri batzuk ditu, adimenaren kategoria zehatzak, sentimenaren aprioriko formak.
|
|
|
" Bizimunduan" gauzak niri emateko edo nik haiek topatzeko moduak ez dauka zerikusirik goian aipaturiko baldintza edo forma apriorikoekin, eta bai nire ohiko esperientziekin ene lagunarte edo" elkarmunduaz"[" Mitwelt" —>" Mitsein"] eta nire" ingurumunduaz"[" Umwelt"]. Begien aurrean zaldi bat agertu, eta gauza bera ez da edozeinentzat gauza bera, h. d., agerpen
|
berak
ez du adiera edo zentzu bera, harekin ez dugu berdin topo egiten, kaletarrak, menditarrak, jockeyak, marrazkilariak. (Beharbada geroago bai, definizioaren bila edo has gaitezenean, agerpenari buruz teorizatzen alegia; eta orduan ezin egongo da diferentziarik europarren eta japoniarren artean).
|
|
2014
|
|
|
lehenik, soldaduek Jokanaan beregana eraman dezaten insistitzen du; gero, Zazpi beloen dantzaren ostean, Herodes erregeak Jokanaanen burua zilarrezko erretilu batean ekar dezan insistituko du. Erregeak uste du Jokanaan, berez, santu bat dela eta hobe dela ez ukitzea, bere dantzaren truke Salomeri nahi duena eskaintzen dio, bere erreinuaren erdia eta dauzkan objektu sakratu gogokoenak, Jokanaanen burua (eta beraz heriotza) salbu,
|
berak
ez du inolako jaramonik egiten eta bere eskakizun ekidinezina errepikatzen du: " Ekarridazu Jokanaanen burua".
|
|
|
Galdu dezaten? Wotanek
|
berak
ez daki oraindik. Suspense une bat da.
|
|
2016
|
|
|
Praktikan goitik behera bestelakoa bada ere, Arizmendiarrietaren ordena berriaren ideia ere langileen autoeraketa eta demokrazia proletarioarena da, eta horren eraginezko gizarte berriarena. Bakarrik
|
berak
ez du hori komiteren baten edo Alderdiren baten esku uzten, lankide guztien kontzientziaren eta erantzukizunaren pentsura baizik. Horri fidatu dio kooperatibismoa eta kooperatibismoaren eragin iraultzailearen etorkizuna:
|
|
|
Herentziaz bezainbatean, herentziazkoak ez diren aldakuntzek ez dute interesik eboluzioaren teoriarako. Baina hori zuzentzen duten legerik gehienak ezezagunak ditugu, aitortzen du Darwinek (Mendelen esperimentuak eta erdiespenak, ordurako publikatuak egon arren,
|
berak
ez zituen ezagutzen).
|
|
|
241. " Haren misio suizidan koloniaren oinarrizko janari erreserbak salbatuko zituen, baina
|
berak
ez du irabaziez gozatuko. Gure definizioaren arabera, portaera altruistari dagokion ekintza bat da hori [itxuraz]" (34).
|
|
2017
|
|
|
2) Besteak ez nau eratzen, bestalde, niretzako objektu gisa, baizik eta berarentzat. Bestela esateko,
|
berak
ez du balio nik nitaz dituzkedan ezagutzen kontzeptu erregulatzaile edo eratzaile gisa. Bestearen presentziak ez du, beraz, ni objektua ‘agerrarazten’:
|
|
|
bere kontzientzia izateko ahaleginean, bere baitarako osotasuna eratuko litzateke bere aurrean bera kontzientzia bat bezala, baina bera kontzientzia deneko bera hori ez izateko duen kontzientzia bat bezala. Orobat, bera objektua, izateko, agertu litzateke kontzientzia batek eta batentzat izana bezala, hain zuzen,
|
berak
ez izateko duena baldin eta bera izango bada. Hortik letorke Bestearentzakoaren zisma, eta bereizketa dikotomiko hori infinituraino errepikatuko litzateke, kontzientziak oinarrizko leherketa baten pusketak balira bezala eratzeko.
|
|
|
Hitz egiten zizun artean, bere gorbatari begiratu diozu". 99 Gainera, begiradaren aspektu erasotzaileak kutsu lizuna har dezake: " Hankartera begiratu diot eta arnasotsa atera dut[...] txundituta begiratu dit, gero zeharo lotsatu da eta hankak itxi ditu"; 100" Baina
|
berak
ez zuen ezer ikusi, ez dio nire aurpegiari begiratzen, nire titiei begiratzen zien"; 101" Uste dut aitzakia dela emakumeak komunetan sartzen ikusteko; irteten direnean, begietara begiratzen die lotsarazteko". 102
|