|
2000
|
|
|
Hedabide adiktoenak ere sententziaren abagunea aprobetxatzen ari dira atzekoz aurrera egin eta haienganako begirunea desagertarazteko. Agi denez, itsusiegia da eta, batez ere,
|
beharrik
ez dago: Galindoren balentriak urruti geratzen ari dira, eta GALkide gehientsuenek zain dituzte oraindik epaileak, gorabehera oso zabarrak argitzeko.
|
|
|
zuri beltzeko diskurtso bat da. Horregatik esaten dut koloretako telebista asmatzeko
|
beharrik
ez zegoela errealitatea zuri beltzean agertzeko. Bi alde enfrentamenduan zuri eta beltz ari direnean, benetan ñabarduren bidez bakarrik dago bat egitea, adostasunera ailegatzea, edo irtenbideak topatzea.
|
|
|
Esan
|
beharrik
ez dago mintzo poetiko hau ez dela tradizionala (seda edo sare pasartean izan ezik), eta hemen poeta (ezkonszienteki, itxuraz) garaiko olde, irrazional, baten ukitutik irudi, ez razionaletara, lerratu da.
|
|
|
(Uribarren 1972, 164). Erantsi
|
beharrik
ez dago: bitartean jaiotako kaletarrez ari da.
|
|
|
Eta produktuaren kalitate artistikoari dagokionez, esan
|
beharrik
ez dago, ez zengehien baloratzen zen arloa. Adibidez, 1958an Bruselako Esposizioak ehun bat zinehistorialari ospetsuren artean egindako galdeketaren emaitzen arabera zinemarenhistoriako onenak omen ziren hamar pelikuletatik (ik.
|
|
|
beren kultur balio horrez gain, garbi dago benetako subironatasun ikur gisa jokatzen dutela nazioaren eszenatokian. Bestalde, esan
|
beharrik
ez dago, kontzientzia nazionala ez da gizakiak berez duen zerbait, heziketaren bidez beregan pizten den zerbait baizik. Gauzak horrela, kultura eta hizkuntza atal honen ardatz nagusi ditugularik, ikus dezagun zein den nazionalismoaren unibertsoan duten lekua.
|
|
|
Esan
|
beharrik
ez dago, definizio honek ez duela arazoa asko argitzen; baina, eta hori litzateke bere asmoa, egon diren eta gaur egun dauden nazioari buruzko definizioen zerrenda amaigabearen eta inguruko nahasketaren isla den neurrian, gaiaren zailtasunera gerturatzeko gonbidapena luzatzen digu. Horrela, nazioari eta nazionalismoari dagokien gaiari heldu nahi izanez gero, ikertzaileak ezin dio errealitateari uko egin:
|
|
|
Esan
|
beharrik
ez dago, Estatu sortu berriak ez zuela oraindik Antzinako Erregimenaren hezkuntza eraikuntza ordezkatzeko mekanismorik; baina horren suntsitzea bultzatu zuen.
|
|
|
Ondorio gisa edo, Moyano legearekin administrazio publikoko erakunde espezializatuak sortu eta indartu zirela esan daiteke, Medina rekin196 batera. Esan
|
beharrik
ez dago administrazio mailako funtzioak betetzeko, Estatuaren izugarrizko enplegatu piloaren sorrera ekarri zuela horrek, nolabaiteko administrazio ejertzito zibilaz funtzionario armada hitz egin daitekeelarik197 Bestalde, beste arlo guztiekin gertatuko zenaren antzera, administrazio egiturei zegokienez ere, lege honek hezkuntza sistema liberalaren ezaugarri nagusienetariko bat indartu zuen; hots... Horrela administrazio egitura uniformea ezarri zen, non adar guztiak, antolaketa hierarkikoaren barruan noski, zentrotik eraikitzen zen enbor sendoari lotuta zeuden.
|
|
|
Esan
|
beharrik
ez dago, Estatua esaten dugunean eta aipatu ditugun interesez ari garenean, Estatu Nazioaren markoan kokatzen zen gizarteko klase boteredunez hitz egiten dugula, nahiz eta Estatu Espainiarraren kasuan interpretazio honek bere mugak izan. Egia da burgesia boterea hartuz joan zela pixkanaka eta boterera iritsiko zen klasea zen, baina ez da hau Europako beste Estatu batzuetan izandako prozesu, iraultzailea?
|
|
|
Esan
|
beharrik
ez dago, alde batetik gaztelaniaz alfabetatuta zegoen elitea (politikoa, kulturala, ekonomikoa) zegoela eta, bestetik, populazio masa analfabeto handia, (gaztelania herritar batzuen hizkuntza izan ala ez izan). Benetan indarra izan zuen elementua, elite horien hizkuntza izan zen (ez da berdina hizkuntza arrunta edo hizkuntza idatzia, kultur hizkuntza izan ala ez izan, kultura, kultoa?
|
|
|
Edo bestela agian pentsatu zuen" koño, ba zergatik ez?", edo beharbada suposatu zuen ez zela hain txantxetakoa eta kanpotik (besteen begiradatik) argiago ikusten zela gure artean existitzen omen zen kimika berezia. Ez dakit nik ze arraio sartu zitzaion buruan, kontua da gau horretan (nahikoa hordituta, esan
|
beharrik
ez dago) bere ezpainen artean aurkitu nituela nireak. Ez dakit azaltzen momentu horretan pentsatu nuena, baina munduko irudi guztiak etorri zitzaizkidala esango nuke:
|
|
|
Beraz, erretolika guztia soberakoa zen, guztiz lekuz kanpokoa". Hori esanik, beste irudi bat egin zuen habanoaren keaz, irudi triste bat; eta, jarraian, eta ni umilatzeko asmo huts hutsarekin, krokodrilo sugejalearen irudia egin zuen alegia, ke irudigintzan non plus ultra modura hartzen den artelana, bikain egin ere, aitor dut; esan
|
beharrik
ez dago keinu jostalari fribolo honekin ikusle den denak patrikaratu zituela, atzera, Otsotzarmendi jaunak, eta txaloz eskuak txikitu beharrean aritu zitzaizkiola guztiak, Deere izan ezik, ezin konta ahala minutuz. Zer egin nezakeen nik egoera nola zegoen ikusita?
|
|
|
Antzerkigintzaren bidea ez da orain urte batzuetakoa bezain txarra, esan
|
beharrik
ez dago. Aurreko urteko joerari jarraiki, badirudi sendotze prozesua aurrera doala, ez arinegi, baina bai etengabe.
|
|
|
Esan
|
beharrik
ez badago ere, kodegintza berriaren helburuak bide irekitzetik datoz. Haren giltzarria eta barne zokoak plazaratzeko asmotan, Halperinek laburbildu ditu Napoleon Bonaparte zenaren jomugak:
|
|
|
Izan ere, Carnap, Vienan egon arren, filosofia analitikoaren lehenengoetako zutabea izan zen61 Heideggerren eta heideggertarren aldetik emandako erantzunak aintzat hartu gabe, Vienako Zirkuluaren partaideek, Neurathek eta Carnapek, batik bat, beren erasoa metafisikoei zuzenduriko galdera probokatzaile batean laburbiltzen zutela esan genezake, alegia: ‘Zer nahi duzue esan horrekin? ’ Esan
|
beharrik
ez dago ikuspegi honetatik heideggertarrak ezin duela ez bere terminoen erreferenteak seinalatu ezta bere adierazpenak egiazta edo errefusa ditzakeen modua zehaztu ere. Reichenbachen hitzetan:
|
|
|
Esan
|
beharrik
ez dago frankismoaren parafernalia oso nabaria zela sasoi hartan. Hiriko jaietako Salbean Udaletxetik Santa Mariaraino paliopean eramaten zuten Franco.
|
|
|
Kazetari horren albisteez jarraitzen nituen Euskal Herriari buruzkoak, batez ere europarrek zelan ikusten gintuzten jakiteko. Egunkari espainiarrak, esan
|
beharrik
ez dago, patetikoak ziren orduan ere.
|
|
2001
|
|
|
Inork ez du aurpegirik ematen, eta errepikatzearen poderioz egia bilakatzen da. Zurrumurruak guztiak berdintzen ditu eta ezer frogatu
|
beharrik
ez dagoenean ezer ukatzerik ez dagoenez, guztiak bihurtzen gaitu lotsagabe.
|
|
|
M. Butor en La Modification (1957) nobelaren ostean hedatu zen kontateknika honekin, heriotzaren ikuspuntu arras fisiologikoa aurkezten zaigu, baina hori bakarrik ez, irakurleok iheslearen solasaren hartzaile testualak bihurtu ere bai. Esan
|
beharrik
ez dago, bigarren pertsonan antolatutako kontaketa honek izugarrizko indar narratiboa duela, azken batean, iheslearen ezinegona barne elkarrizketa gatazkatsuaren bidez aurkezten baitzaigu. Horregatik dauka hainbesteko indarra iheslearen planoak, W.
|
|
|
mutila, neska eta psikiatra. Esan
|
beharrik
ez dago, triangelu horretako lehenengo bi kideen sexuak bestelakoak ere izan daitezkeela, eta homo/ hetero kontuez haratago, hirugarren elementuaren garrantziak baldintzatzen duela, ezpairik gabe, sedukzioaren joko modernoa. Trebezia eta trikimailu kalkulatuez engainatzen zuten Tenorio edo Casanoven garaiak pasa diren honetan, dagoeneko ezinezkoa zaigu, halaber, maite dugunari" I love you" edo" estoy por tí" bezalakoak botatzea, are gutxiago Euskaltzaindiaren arauak beteko lituzkeen" gustatua nago zutaz" gorritu gabe aitortzea.
|
|
|
– Ikasle askok ezin izan dute esan Euskal Telebistako zein saio duten gustuko.Hori, esan
|
beharrik
ez dago, nahiko normaltzat hartu genuke, ikasleaskok ez baitute Euskal Telebistarik apenas ikusten. Dena dela, ez litzatekesoberan egongo programazioaren berri ematea ikasleei, beren gustuko saioakaurki ditzaketela ikus dezaten.
|
|
|
Osaben aiten aitonak nekez ibiliko ziren Fueroak defenditzen, forurik ezzen edo foruak defendatu
|
beharrik
ez zegoen garaietan.
|
|
|
Ikuspuntu objektiboedo behaviorista deritzon hau, protagonistaren kontzientziaren solas ezkutuaazaleratu nahi digun bigarren pertsona gramatikalaren erabilerak eteten du. M.Butor en La Modification (1957) nobelaren ostean hedatu zen kontaketa teknikahonekin, heriotzaren ikuspuntu arras fisiologikoa aurkezten zaigu; baina horibakarrik ez, irakurleok iheslearen solasaren hartzaile testualak bihurtu ere bai.Esan
|
beharrik
ez dago, bigarren pertsonan antolatutako kontaketa honek izugarrizko indar narratiboa duela, azken batean, iheslearen ezinegona barne elkarrizketagatazkatsuaren bidez aurkezten baitzaigu. Horrexegatik dauka hainbesteko indarraiheslearen planoak, W.
|
|
|
Aitaren itxura mitologikoa alabek, amek eta arrebek beretzen eta berenganatzen dutela erran
|
beharrik
ez dago: emazte idazleentzat, argira salbo eta sanoheltzearren, gizonen molde berdinean izkiriatzea helburu bilakatzen da.
|
|
|
Andra Pradeshen, berriz, herriko handi mandiek emakume haurdun bat jainkoei sakrifikatu zieten, goialdetik euria ekar zezan. Esan
|
beharrik
ez dago: emakume hori dalita zen.
|
|
|
Eta nik ez dakit, baina azkenerako herrestan neramatzan zainak; elkar nahaspilatzen zi  tzaizkidan abenidetan, katrapilatzen zitzaizkidan liburutegi hautsak hartuetan, kon  tzertuetan, baso usaintsuetan, oinezkoen hanketan bezala autoen gurpiletan. Esan
|
beharrik
ez dago noski, egoerak okerrera egin zuela egunez egun, orduz ordu; kalera irtete hutsak arazo imajinaezinak sortzen zizkidan, eta laster batean pausorik eman ezinda geldituko nintzela ikusita zegoen. Gauzak horrela, etsipenez eta minduraz, har nezakeen erabaki bakarra hartu nuen.
|
|
|
Arretak eta lanak emango ez lizkioketen dohainak baditu, baina arretak eta lanak eman liezazkiokete falta dituen gauza asko. Liburu honen akatsak aipatu
|
beharrik
ez dago: hain daude axalean.
|
|
|
Lur zital honetan, ordea, munduko seme garenez gero, ezin asmoei eta usteei begira egon. Dakiguna galdetu
|
beharrik
ez dago. Ez dakiguna behar da galdetu:
|
|
|
Eta kantatzea, jolasean eta dantzan egitea, maitatzea dira. Esan
|
beharrik
ez dago maitatzean ere mailak daudela, biziago maitatzea (maitariago bihurtzea) izan daitekeela norberari beharrezko zaion jakia beharrezkoago zaionari ematea. Areago norberaren psikea (bizitza hilkorra) beste maitagogoaren zoeren (goi bizitzaren) alde ematea.
|
|
|
Pentsa, nahi zuenean, inpunitate osoz, nahi zuen tokian agertzen zen elementu bat, nahi beste bitarteko erabiltzen zuena, nahi zuena egitea bazuena... Esan
|
beharrik
ez dago geuk egiten genituela gero Borgesen izenean erreibindikatzen ziren ekintzak. Geu ginen Borgesen azpiegitura, laguntza logistikoa eta militantzia.
|
|
|
batzuek ulertu bai, baina ez ziren ulertu zutena adierazteko gauza; beste batzuek ulertu bai, baina gogotik saiatu dira ulertu dutena ahalik eta ilunen transmititzen, beste inork uler ez zezan, beren jakinduriari ahalik eta etekin handiena ateratzeko, beren burua kasta baten moduan iraunarazteko; pare bat baizik ez dira ulertu bai, garbi adierazten jakin bai eta, gainera, garbi adierazi nahi izan dutenak. Esan
|
beharrik
ez dago hauek idatzi eta esan dutela, aspaldi, idaztea eta esatea merezi zuen guztia. Gainerakoa zaborra da.
|
|
|
40, bai, berrogei, horixe baita nire oinetakoen neurria. Esan
|
beharrik
ez dago ez genuela KAOSeko agentea harrapatu. Uste nuen kritika gogorrak entzungo nituela zenbaki zifratua ahazteagatik, baina txipa prestatu behar zuen agentea –gaztea zen, ofizioan berri samarra–, errua elkarren artean banatzeko prest azaldu zen:
|
|
2002
|
|
|
Beste norbaitzuek, santu biurtu nahiko dute. Esan
|
beharrik
ez dago Aresti ez zela ez bata ta ez bestea, ezur eta aragizko gizon kontradiktorio bat baizik. Gizon ona zela ziur nago, eta funtsez bihotz zabala.
|
|
|
Baina autoreari ospea eman zion obra, esan
|
beharrik
ez dago, Obabakoak (Erein, 1988) ipuin liburua izan zen. 23 hizkuntzatara itzulita dago, eta merezi izan ditu, besteak beste, Kritika Saria (1988), Premio Nacional de Narrativa (1989), I. Euskadi Saria (1989), European Literary Prize delakoan finalista (1990), Millepages Saria (1991) eta Pyrénées Atlantiqueseko Trois Couronnes Saria (1995).
|
|
|
Esan
|
beharrik
ez dago, generozko literatura honek merkatuari gero eta gehiago begiratzen dion sorkuntzarekin lotura nabarmenak dituela. Edonola ere, bada, gure ustez, euskal eleberriari dagokionez gutxitan aipatu izan den kontu bat:
|
|
|
Arrieta, A. Urretabizkaia, L. Oñederra eta I. Rozas ditugu artean eleberriak kaleratu dituztenak; guztira, 5 emakume idazle. Esan
|
beharrik
ez dago, kopuruok urruti daudela Alicia Redondo Goicoecheak 1998an kaleratutako emaitzetatik. Ikertzaile honen arabera, artean argitara eman diren Espainiako nobelen egileen artean 174 emakumezko dira10.
|
|
|
Gasteizen, Deustun, Donostian, Bordelen, Baionan edo Pauen sortzen joan diren sailetan, metodologia eta irizpide kritiko zorrotzera egokituz joan da euskal literaturaren ikerketa. Alabaina, gehiegi pentsatu
|
beharrik
ez dago doktorego tesi hauetan aztertu diren egileak euskal literatur ikerketetan behin eta berriro kanonizatutakoak direla ohartzeko. Ildo horretatik, aipagarria da doktoregotesi hauek poeten lanen inguruan eginak direla gehienak, eta ez euskal narratibaren ingurukoak.
|
|
|
3), sistema hitza Claudio Guillenek erabili zuen lehenengoz 1971n, eta, gerora, teoria enpirikoak eta polisistemen teoriak erabiltzen duten terminologiarekin bat etorri da. Esan
|
beharrik
ez dago, azken hauek, hots, teoria enpirikoak eta polisistemen teoriak, euren izaera zientifikoa defendatzen dutela eta behin eta berriro azpimarratzen dituztela beren hurbilpenetan dauden oinarri epistemologiko
|
|
|
Prozedura honekin, poetika eta ekarri bakoitzaren azalpena jatorri dituzten baldintza sozio historikoen argitan egitea dugu helburu. Edonola ere, esan
|
beharrik
ez dago atal honetan egungo literatur sistema soilik izango dugula hizpide eta, hori horrela izanik, denboran hurbilekoak zaizkigun testuak ulertzeko bakarrik suertatuko zaigula argigarri. Has gaitezen, beraz, oso gainetik bada ere, euskal sistema literarioa zehazten eta kritikak bertan lukeen garrantziaz gogoeta egiten.
|
|
|
Eleberriak herritartasuna defendatu nahi du, tradizioa, zibilizazio modernoaren erasoaren aurrean. Esan
|
beharrik
ez dago ideologia katolikoa oso presente dagoela Agirreren bi nobeletan, eta narratzaileak garaiko euskaldunen herri hizkera islatu nahi izanak autorea Aranaren planteamendu puristetatik urrundu egin zela erakusten du. Egia esan, Agirreren arrakasta elkarrizketen freskotasunari zor zaio, nahiz eta freskotasun hori, Lasagabasterrek dioenez (1985), mende erdi batean ez zuten aprobetxatzen jakin eleberrigile errealistek.
|
|
|
Hots, liburu edo artikulu baten gaiak bitarteko muga kronologikoa gainditzen badu, zer puntutaraino sar daitekeen multzo honetan. Subjektibitateak, esan
|
beharrik
ez dago, toki handia hartzen du lan bat sartueta beste bat kanpoan uzteko orduan. Antzeko arazoa planteatu zitzaidan lanensailkapenari ekiteko orduan.
|
|
|
Guztiok bilakatzen gara aditu, inor aditu ez izatearen ondorioz (ikus, bereziki: 2.1 atala). 35 Esan
|
beharrik
ez dago, gaur egungo egoeran, historia sozialaren motor arrazionaltasun teleologikoa
|
|
|
Denboran eta espazioan hain urrutira joateko
|
beharrik
ez dagoela egunkariek erakutsi arren, lehengo adibideari jarraituz,, mundu nazia, definitu, eta oposizioaren eraikuntzarako batetik, naziaren ikuspegi sinplista eta, bestetik,, bereizketarik gabeko bestea?
|
|
|
Aldaketa morfofonologikoak burutzeko erregela multzoa dagoenez, lexikoan alomorforik definitzeko
|
beharrik
ez dago. Hala ere, Koskenniemik bi kasu berezitan onartzen ditu:
|
|
|
Esan
|
beharrik
ez badago ere, labayru ikastegiaren ospakizuna izan da, beharbada, mendebalde honetan bizi dugun zerarik aipagarriena, euskalgintzaren ikuspegitik behinik behin. Ez noa hemen horretan luzatzera.
|
|
|
Ikus bedi, adibidez, enpresaburu kontratatuaren kasua: denek espiatzen dute hura konfiantza handirik gabe, denek begiratzen diote zerbaiten susmagarri balitz bezala, arreta eta kontu handiz zaintzen zaizkio egiten dituenak, presoak tiraniza eta erreprimi ez ditzan, horretarako batere
|
beharrik
ez badago; egindako oker guztiak handiesten zaizkio eta burutzen dituen injustiziak argitara ematen; konfiantzazko administratzaileak, aldiz, bere eskuzabaltasunaz harro, denen estimazio itsu eta arreta ia mugagabea espero ditu, eta bere bertuteak puztu puztu eginda, horrela hitz egiten dio publikoari: " Ni bezalako gizon batek zuon konfiantza eta errespetua merezi du, diruari muzin eginez, nire burua zuon zerbitzutan jarri baitut; zuen susmopean egoteak irain egingo lidake, eta azalpenak eman beharrak, berriz, nire ohoreak berak horretara bultzatuko ez banindu, behintzat, ofentsa ezin handiagoa egingo lidake".
|
|
|
Ohikoa izaten da presoek beren artean akordio ezkutukoak egitea eta akordio horiek lege bihurtzea. Esan
|
beharrik
ez dago, lege horien egileak gizakien artean utzienak eta zabarrenak izaten direla gehienetan. Izan ere, espetxe barruetan sortzen diren sozietateetan zantarrenek ezartzen baitiete beren legea besteei eta gizagaixook lege horiek bete beharrean aurkitzen dituzte beren buruak.
|
|
2003
|
|
|
Esan
|
beharrik
ez dago bai Piketty eta Saezen obrak eta bai Krugmanen idatziek modu askotako polemikak piztu dituztela eta asko direla ikerketa horien baliagarritasuna zalantzan jarri dutenak. Hala ere, bada ezpada abisoa ematen du editorialistak behin eta berriro:
|
|
|
" ETAk mehatxatutakoak beldurtuta bizitzeari utzi eta ETAren aldekoak beldurtzea lortu behar dugu", zioen gutxi gora behera (paperak prezintatuta dauzkat, eta buruz ari naiz). Eta badakigu ETAren alde egon
|
beharrik
ez dagoela, beldurtu nahi gaituztenek inor ETAren aldekotzat hartzeko. Ez nau filosofoak beldurtu, barka gauzak nahasten ari banaiz, baina beldur naiz estrategia hau diseinatzen eta gauzatzen ari denak ideia hori ez ote duen ardatz.
|
|
|
Ur hornidura garrantzitsua dela esan
|
beharrik
ez dago. Etxeko landareetan bereziki premia handiagoa da, lurrinketa ere handiagoa baita.
|
|
|
Astearen hasieran ustez etakide izatera hel zitezkeen pertsona batzuk harrapatu eta astearen erdian «Egunkaria» itxi eta jende gehiago atxilotu zituztelako. Esan
|
beharrik
ez dago Madrileko esatariak asmatu egin zuela izenburuarekin, astea beltza izango baitzen ETArentzat, harrapaketengatik, batetik; eta, bestetik, «Egunkaria»rekin batera euskara bera irteten zelako kalteturik, eta ETAren ikurretako bat euskara da, jakina denez. Euskarari erasotzea, beraz, ETAri erasotzea da.
|
|
|
Giroa gozoagoa zen artean horiei kendutako aldaxkez landatutako ontziak zer esanik ez... Barru epeletara sartu
|
beharrik
ez dago, izotzak parez pare harrapatu eta jota bertan erretzea nahi ez baduzu aterbe batean jartzea nahikoa da. Ureztaketa ia ezerezeraino apaldu, lehorrean hotzari errazago aurre egiten baitzaio.
|
|
|
Aurten, gure arteko lanik ezaren arazo larria jarri nahi izan deuskue aurrean. Esan
|
beharrik
ez dago, guztiok ondo dakigulako, lanik ez hori zenbaterainoko problema sakon larria dan mundu zabalean eta, batez bere, gure artean.
|
|
|
" Bakearen aldeko eguna" da hau. Eta, nik esan
|
beharrik
ez dago, guztiok dakizue, ondo baino hobeto, bakerik eza zer dan, eta bakearen preminea ze gorria dan gure artean egunotan. Gure artean eta mundu osoan.
|
|
|
Hau eskandalua... Esan
|
beharrik
ez dago, ez zaitudala etxetik ikusi gura.
|
|
|
Jakintza Antzinako Erroman sibaritak (gustu bikaineko gizabanakoak) erabiltzen ziren pozoi baten existentzia kutsa zezaketen zapore mingotsak zehazteko. Esan
|
beharrik
ez dago kasu horietan trebetasunaren mende zeudela bizirik jarraitzea ala ez. Bartoshukek urtetan zehar aztertu ditu gustuaren zentzua bereizten duten ezaugarri biologikoak, eta arreta berezia jarri du papilen funtzioan.
|
|
|
Erabiltzen ari den elektrodoaren kapazitatearen arabera, intentsitate bat edo bestea erabiliko da, baina 1,5 ampererekin nahikoa izan daiteke. Esan
|
beharrik
ez dago soldatze lanak egiten ari diren bakoitzean babes eskularru eta betaurrekoak erabili behar direla.
|
|
|
Ikasturtearen amaieran lan arrazoiak direla eta, familia hori herri euskaldun batera joan beharrean aurkitzen da, hau da, euskara hutsez bizi den herri batera. Esan
|
beharrik
ez dago bertako eskolan ere euskara hutsez ari direla (ereduan), eta A ereduko eskola horrek zer nolako laguntza eman dien teorian gure inguruan ofiziala den euskara ezagutzeko. Beraz kontuak atera ikasturte hasieran zer suposatuko duen Euskal Herriko beste errealitate kultural batekin topo egitea.
|
|
|
Esan
|
beharrik
ez dago egoera horretan nekazarien bizimoduak okerrera egin zuela. Baserritarrek funtsean bere burua asetzeko eta hamarrekoak eta jabe millaristen errentak ordaintzeko egiten zuten lan oraindik XVIII. mende bukaeran.
|
|
|
Herri hau harrizkoa da. Ozenago esan
|
beharrik
ez dago: " Pello gaixo dago, bai.
|
|
|
Euskal Herriko bidaian gogoeta politiko horien jarraipena suma genezake, maila unibertsalago eta filosofikoago —printzipialago— batean orain. (Gogoratu
|
beharrik
ez dago, alaba Leopoldine eta suhiaren heriotzarekin, egitasmo hau, burutzeke, bazterrean gelditu dela: gaur K. Izagirrek bikain moldatu/ itzulita daukaguna, proiektuaren esketx bat da).
|
|
|
Baina Kristellerrek, beste lurralde batzuetara edo beste garai batzuetara bidaiatzeak gure mentalitatea zabaltzen duela, esango balu bakarrik, topiko zahar merke bat besterik ez zuen esan izango, bidaiatzearen gorazarre gehienetan horixe egin ohi baita modu" ilustratu" sinplista ezagunean. Izan ere, ohiko gure pentsaeraren bestelako posibilitateak deskubritzeko, oso urrutira joan
|
beharrik
ez dago, ez behintzat euskaldunarentzat. Horizonteak, ametsak zabaltzen ditu ezerk ez bezala.
|
|
|
Horregatik ez zion Goethek muzin egin bere sorterri kulturalki baldresagoari. Muzin ere norbaitek egin lezake, bere arrazoiengatik —ez dut esaten, egitea ez dagoenik; egin
|
beharrik
ez dago eta, nolanahi ere, horrekin" unibertsalago" inor ez da bihurtzen. Unibertsaltasuna, politikoki ez bada, kulturalki denok eta edozeinek daukagun eskaintza da, norbera aberri berriekin eta norbere aberria kanpokoekin aberasteko, ezeri muzin egiteke, horixe baita betidanik bidaiatzearen arrazoietako bat argonauta bidezale, bilazalearentzat.
|
|
|
Domatek, esan
|
beharrik
ez dago, aurreranzko urratsa ematen du, eta bi lege multzo uztartzen ditu bere zereginean. Batetik, erromatar zuzenbidearen tradizio klasikoa, iturburuetan moldatua eta Erdi aroko juristek osatua; bestetik, zuzenbide naturalaren abiaburuan ere badago, arrazoiak eta ekitateak bide ematen diotelako zuzenbide aldaezina eta betierekoa formulatzeko, betiere Jainkoaren baitan kokatua.
|
|
|
" Unibertso bat baino ez dago, eta gerta liteke munduaren historian pertsona bakarra izatea haren legeen interpretaria". 4 Bai Aristotelesen bai Einsteinen adibideek Lagrangeren hutsegitea erakusten dute, baina horrek ez ditu eskasten bere konpromisoak zientzi garapenarentzat dituen ondorioak. Newtonek egindakoa berriro egin
|
beharrik
ez zegoela uste zuenez gero, Lagrangek ez zuen sentitzen naturaren funtsezko berrinterpretazioei ekiteko tentaldirik. Horren ordez, bere newtondar paradigma partekatu zutenek hura utzitako lekutik ekin ziezaiokeen, paradigma horren formulazio argiagoak eta naturaren behaketekin gero eta adostasun handiagoz jarriko luketen eraketa lortzen saiatuz.
|
|
|
Baita ezagutu berri duten Lupe Latasa, ertzaina lagun bat baino apur bat gehiago ere badela etxe horretan. Ikusi
|
beharrik
ez dago zelako erosotasunaz dabilen atzera eta aurrera. Gauza guztien lekua ezagutuko balu bezala.
|
|
2004
|
|
|
Albistea sortu ahala, entzun edo irakurri ahal izan genuen euskararen beharrik ez zuela esatea, Madrila joan eta gaztelaniaren
|
beharrik
ez zegoela esatea bezala zela edo, Londresa joan, eta ingelesa zertan jakin ez zela adieraztea bezala. Ba ez, ez da.
|
|
|
Euskal Herrian epailea izateko euskara jakin
|
beharrik
ez dagoela, baina, zuzenbidea, ostera, jakitea behar beharrezkoa dela adierazi berri du Euskal Herriko Epaitegi Nagusiko buru izendatu berri den Fernando Ruiz de Piñeiro epaile madrildarrak. Izan ere, epaile lanak burutu behar izatekotan, euskara edo zuzenbidea jakitearen arteko hautua egin behar omen da.
|
|
|
Esan
|
beharrik
ez dago erlijioak desprestigio sakona pairatzen duela zenbait sektore sozialetan, neurri batean, Eliza katolikoak gizartean galdu duen legitimitate eta botere eskergaren ispilu; nahiz eta katolizismoak milaka jarraitzaile eduki euskal gizartean. Prozesu horrek atzeraezina dirudi, Gasteizko gotzainaren lantuen gainetik.
|
|
|
Tasaziora ez dira bilduko idazkiei eta jardunari dagozkien eskubideak, alferrekoak badira, horien
|
beharrik
ez badago edo legeak onartzen ez baditu; ez dira bilduko minuten diru kopuruak ere, zehatz mehatz adierazi ez badira edo auzian sortu ez diren zerbitzu sariei buruzkoak badira.
|
|
|
Haatik, berez prozesuko eskubide eta bermeak diren oinarrizko eskubideei dagokienez, guztiz zentzugabea izango litzateke kasuan kasuko urratzeari aurre egiteko, zuzenbideak jurisdikzio arruntean ezartzea, hala prozedura paralelo bat edo batzuk, nola oinarrizko eskubidea urratu eta konpondu gabe utzi duen prozesuaren atzetik beste prozesu bat. Esan
|
beharrik
ez dago lehenengo irtenbidea zentzugabea dela. Bigarren irtenbideak jurisdikzio prozesuak bikoiztea ekarriko luke.
|
|
|
Euskaldun izateak merezi duela, erakutsi egin behar da Euskal Herrian. Ia beste inon egin
|
beharrik
ez dagoena. Inork ez digu eragozpenik jarriko, espainol gisa edo frantses gisa esistitzeko.
|
|
|
Ez ditzagun, hortaz, horretarako batere
|
beharrik
ez dagoenean, hizkuntzaren gaitasun kemenak antzutu eta zikiratu. Hizkuntzaren ahalmen gaitasunen joritasuna eta irispena horren sakona izanda, gu ez gara euskaldun gisa, zozoarena eginez edo, horiek kimatzen hasiko.
|
|
|
Honekin esan nahi da nazio gatazkak, klase gatazkak, sexu gatazkak, etab. dauden bezalaxe, hizkuntza gatazkak daudela, ez azaleko, behin behineko, edo horrelako zerbait. Noski, esan
|
beharrik
ez dago, borrokan daudenak ez direla hizkuntzak, hizkuntz komunitateak baizik. (...) Hizkuntza gatazkak gizarte baten egituratik jalgitzen direnak ditugu eta beroiek zuzen enuntziatu eta definitu ahal izateko, ezinbestekoa da egitura horre tan inplikaturik dauden interrelazioak, kontraesanez eta antagonismoez zeharkatuak, ezagutzea.
|
|
|
Ohar bat, badaezpada ere: esan
|
beharrik
ez dago noski euskaldun gehienen ama hizkuntza, hizkuntza minorizatua, ez dela hizkuntza nagusia izan, eta horrenbestez, ez duela lehen hizkuntzaren tasunik bereganatzen gizarteak esleitzen dion egoera diglosikoa dela medio. Bego, bada, horretan, argibidea.
|
|
|
Esan
|
beharrik
ez dago egileak euskarazko liburu hauetan darabilen hiz kuntz ereduak idatzizko zein ahozko euskal literaturaren tradizioarekiko al daketa errotikoa edo, agian hobeto, etena ekarri zuela. Aranari leporatu izan zaizkion hutsegite nabarmenen artean, hain zuzen, garbizalakeriarena izan da, hots, erdal jatorrizko hitzak onartzeari zion higuina.
|
|
|
Aldizkari honen lehen zenbakia 1929ko urtarrilaren 15ean kaleratzen da, Bilbaon, euskaraz eta gaztelaniaz, azalean «Pizkundea» ikurra dakarrela. Esan
|
beharrik
ez dago lehen aipatutako Euzko Deya duela aurrekari. Sarreran, Eus kal Pizkundearen eragile eta gidari teorikotzat Astarloa eta Aranaren izenak ai patzen dira (201).
|
|
|
puntuen aurretik. Esan
|
beharrik
ez dago karlismoa Aro Garaikideko fenomenoa dela, eta beraz hurrengo atalean egon lukeela.
|
|
|
ez ikasleak abertzaletzea, baizik errealitatea ulertzeko bidea eskaintzea horretarako ahalik eta historia zientifikoena irakatsiz. Esan
|
beharrik
ez dago ikuspegi horrekin bat.
|
|
|
Esan
|
beharrik
ez dago, inplikazio kooperatiboaren ahuldade multzo horrek, bigarren atalean deskribaturiko potentzialtasunen ustiapen txarragoa dakarrela.Hau da, inplikazio kooperatiboaren higadurak ondorio negatiboak izan ditzakeproduktibitatearen hobekuntzan, kostu aurreztean eta eraginkortasunaren hobetzean.
|
|
|
Egia esan,, maitasuna? delako sentimendu hori argien eta sakonen sentitzendugu, sarri, sexuzko bikotekideekin (esan
|
beharrik
ez dago, nahiz sexu desberdinekoak nahiz berdinekoak izan). Kasu horretan, pertsona horrekin batera pasatu nahiditugu orduak; eta ordu horien portzentaia nabarmen bat bere gorputzaren kontaktuzuzenean igaro nahi dugu, sakontasun handiagoko edo gutxiagoko sexu harremanbatean.
|
|
|
sasiarazoak dira, eta horien iturria hizkuntzaren erabilera traketseanaurki dezakegu. Hori zuzenduz gero, hortaz, sasiarazo horiek disolbatu egingo lirateke.Irtenbiderik eman
|
beharrik
ez dago. Indukziozko arrazoinamcnduari dagokionez bereziki, zentzuzkoa den heinean dago justifikatuta.
|
|
|
Eta hain zuzen zentzuzkoa dela diote hizkuntzaarruntaren fdosofoek: zcntzuzkoa da azukre koskor bat litro bat uretan urtuko dela esatea, eta denbora ghldu
|
beharrik
ez dago ea esaldia justifikatua ote dagoen aztertzen. Hala, ezdago indukzioaren inolako arazorik epistemologian, gaizki erabilitako hizkuntzari loturikagertzen den ilusio intelektuala besterik ez baita (ikus BonJour 2002). Halatan, non zegocn gakoa hain serio hartzeko gaia?
|
|
|
Boterea, estatumota diferenteak, gobernu molde hobeak, politika eta etikaren arteko erlazioa, justizia, boterearen zilegitasuna, botere horren indarkeriaren erabileraren legalitatea ala ideia politikoak eta ondoriozko ideologiak? Esan
|
beharrik
ez dago galdera horien erantzunek bestegaldera batzuk sortzen dituztela. Esate baterako, zein da Filosofia Politikoak ikertu beharduen objektu nagusia?
|
|
|
Aipua sartzea beste egileren baten liburuko pasarte garrantzitsu bat hitzez hitz kopiatzeada. Hori egiterakoan, esan
|
beharrik
ez dago, argi erakutsi behar da beste baten hitzak direla. Alegia, zure ideiak eta aipatzen dituzunak bereizi behar dituzu, nahasmena ekiditcko etaargudioaren ulermena errazteko.
|
|
|
(i) Aholkatzen den material guztia hasieratik bukaeraraino irakurri
|
beharrik
ez dago, ez da beharrezkoa ezta praktikoa ere?.
|
|
|
Kooperatibak eta sindikatuak sustrai bereko mugimenduak dira, bien sorrerak xx. mendeko langile mugimenduan kokatzen baitira. Esan
|
beharrik
ez dago, xix. mendearen hasieran, Frantzian erroturiko lehen lan elkartuko kooperatibaksindikatuek sortu zituztela. Gaur egun ere, Frantzian autoeraketaren aldekosindikaturen bat egon badago:
|
|
|
Hamahiru elkarte sektorial, bederatzi kooperatiba, eta hirurehun baserritarretik gora Lurgintzaren bidez eraman ditugu gure gestio tekniko ekonomikoak, gure kooperatiba eta elkarteetako administrazio eta koordinazio lanak eta abar. Esan
|
beharrik
ez dago Lurgintzak oso paper garrantzitsua jokatu behar duela baserritarron zerbitzura eta gure interesei begira lan eginaz.
|
|
|
Euskaltzaindiak ez du arazo honetaz ezer esan; eta beldur da ezer esateko. Baina urrats hau emateko beharra, behar gorria da; noiz, eta aurki agian, euskal telebista eta irratia izanez gero, fonemak eta kate mintzatu osoa NOLA AHOSKATUKO DEN erabaki baita; nahiz, jakina, euskalkizko esakerak zertan gaitzetsi
|
beharrik
ez badago ere.
|
|
|
Frikari/ afrikatuetan, eta jadanik Nicole Moutard ek proposatu duen neutralizazioa ontzat ematearen kontra (alegia, bizkaieraren joera ontzat ematearen aurka, hitz gutxitan), sei fonemak ongi ahoskatzea eta bereztea eskatu behar litzateke. Frikari eta afrikatu ozenak zertan ahoskatu
|
beharrik
ez dago, ordea.
|
|
|
Macpherson eta Mistral bi herriren hilletari dira. Gure artean horrelakorik ere izan dugu; eta aipatu
|
beharrik
ez dago... Beharrik gure herria esnatu da; eta ez dugu siñisten ez gonetan eta ez" Mireio" tan edo" Garazi" tan...
|
|
|
–Majaderoa –esan du, eta erabaki du berak ere ez duela erreko, Liviarekin gogoratzeko argazkien
|
beharrik
ez badago ere.
|
|
|
Signora Mariak ez ditu agurtzen herriko neskarik politenak. Esan
|
beharrik
ez dago ez duela Livia ere agurtzen. Burua tente mantentzen du aurrera begira, eta inor ez balego legez pasatzen da neska gaztearen albotik.
|
|
|
Izatea, esentzien zeru platonikoan da betirautea, existentziaren mundu honetan ezirautea da, iragatea. Eta, b) denborazkotasunak, batetik, izatearen hutsaltasuna adierazten du (hutsaltasun natural bat, axanpa unamunotarrik gabe), jaio den ororen hil beharra – tragikoa sentitu daitekeena, baina hala sentitu
|
beharrik
ez dagoena, apaltasun pixka batekin ere onar daitekeena, doi batez ere apika, errealitate ihestezin sinplea nolanahi ere:
|
|
|
Gisa horretako saltsatan sartzeko nekerik ez da hartu Nafarroan. Eztabaidatu
|
beharrik
ez dago. Pentsamendu kritikoa?
|
|
|
Eta inpunitatea diogu, EITBrenjarduna zaindu luketen Eusko Jaurlaritzak nahiz Eusko Legebiltzarrak, biek ala biek, horren aurrean orain arte ezer ere egin ez dutelako. EITBk aipatu jarrera izatearen ordez legea aplikatu izan balu, euskal zinemaren egoera egungoa baino askoz egonkorragoa litzakeela esan
|
beharrik
ez dago. Hori egin beharrean, ordea, ikus entzunezko autonomikoaren jarrerak betiko ildoari eutsi dio, hau da Ameriketako Estatu Batuen ekoizpen komertzialaren menpe segitu eta berezko erantzukizunak ukatu.
|
|
|
Esan
|
beharrik
ez dago gurean ez dela honen parekorik, ezta proiektu mailan ere. Eta egon luke, ez Belgikan egindakoa kopiatzeko, preseski, nazioarteko gomendioei jarraitzeko baizik.
|
|
|
Urrats hau eman guran Jainkoarengana joko du atzera, Jainkoaren existentziaren frogapenera. Pentsa dezake baten batek dagoeneko frogatuta dagoen gauza dela (hirugarren meditazioan) eta kontu horri buelta gehiago eman
|
beharrik
ez dagoela, aurretik egindako bidera itzultzea litzatekeelako. Baina badirudi aurretik burututako frogapenek ez dutela Descartes nahikoa asetzen maila honetan, ez direlako egokiak izango mundu sentigarriarekin lotura bermatzeko.
|
|
|
elikadura baino beharrezkoago duke gizakumeak afektibitatea. Esan
|
beharrik
ez dago, batere elikatu gabe gizakia —eta animalia oro— hil egiten dela, goizago edo beranduago. Afektibitatearen premia ez da, haatik, txikiagoa, hura falta denean ondorioak hain tragikoak ez badirateke ere hain denbora laburrean.
|