|
2000
|
|
|
Antzerkigintzaren bidea ez da orain urte batzuetakoa bezain txarra, esan
|
beharrik
ez dago. Aurreko urteko joerari jarraiki, badirudi sendotze prozesua aurrera doala, ez arinegi, baina bai etengabe.
|
|
|
Nor hori aintzat hartuz gero, bistan da, lehen esan legez, norbanakoarena baino gehiago, talde lana dela hori. Egileak nortzuek izan behar duten zehazteko abagunean, jakina, apartera joan
|
beharrik
ez, dagoeneko batzuk jardunbidean ari direlako: Joan Mari Torrealdairen lan eskerga, Eusko Ikaskuntza, Azkue Biblioteka edota besterik gabe sor daitekeen lan talde berria.
|
|
2001
|
|
|
Eta hori dela agortu behar den motorra. Frankismoan argiro saiatu ziren eta erreforman
|
beharrik
ez dute izan Lizarra Garazira arte.
|
|
2002
|
|
|
Esan
|
beharrik
ez badago ere, labayru ikastegiaren ospakizuna izan da, beharbada, mendebalde honetan bizi dugun zerarik aipagarriena, euskalgintzaren ikuspegitik behinik behin. Ez noa hemen horretan luzatzera.
|
|
2003
|
|
|
Euskal Herriko bidaian gogoeta politiko horien jarraipena suma genezake, maila unibertsalago eta filosofikoago —printzipialago— batean orain. (Gogoratu
|
beharrik
ez dago, alaba Leopoldine eta suhiaren heriotzarekin, egitasmo hau, burutzeke, bazterrean gelditu dela: gaur K. Izagirrek bikain moldatu/ itzulita daukaguna, proiektuaren esketx bat da).
|
|
|
Baina Kristellerrek, beste lurralde batzuetara edo beste garai batzuetara bidaiatzeak gure mentalitatea zabaltzen duela, esango balu bakarrik, topiko zahar merke bat besterik ez zuen esan izango, bidaiatzearen gorazarre gehienetan horixe egin ohi baita modu" ilustratu" sinplista ezagunean. Izan ere, ohiko gure pentsaeraren bestelako posibilitateak deskubritzeko, oso urrutira joan
|
beharrik
ez dago, ez behintzat euskaldunarentzat. Horizonteak, ametsak zabaltzen ditu ezerk ez bezala.
|
|
|
Horregatik ez zion Goethek muzin egin bere sorterri kulturalki baldresagoari. Muzin ere norbaitek egin lezake, bere arrazoiengatik —ez dut esaten, egitea ez dagoenik; egin
|
beharrik
ez dago eta, nolanahi ere, horrekin" unibertsalago" inor ez da bihurtzen. Unibertsaltasuna, politikoki ez bada, kulturalki denok eta edozeinek daukagun eskaintza da, norbera aberri berriekin eta norbere aberria kanpokoekin aberasteko, ezeri muzin egiteke, horixe baita betidanik bidaiatzearen arrazoietako bat argonauta bidezale, bilazalearentzat.
|
|
2004
|
|
|
Gisa horretako saltsatan sartzeko nekerik ez da hartu Nafarroan. Eztabaidatu
|
beharrik
ez dago. Pentsamendu kritikoa?
|
|
|
Askatasunak bere gauzapena bilatu behar du, abstraktua izateari utzi behar badio, eta horregatik elkarbizitzarako arau batzuetan egikaritzean bihurtzen da benetan erreala. Ondorioz, aginduanorberaren arau gisa ezarri beharrak, hots, autonomiak, ez du zerikusirik subjektu autarkikoarekin, Bestearen
|
beharrik
ez duenarekin; eta, beraz, ez da subjektuen arteko komunikazioa apurtzen duen printzipiorik, hura gauzatzen duena baizik. Bakoitzak bere interes alderdikoiari helduz gero, no rbere zoriona bilatuz gero, adibidez, ez dago subjektuenarteko harremanak objektiboki antolatzerik, inolako adostasunik lortzerik; aitzitik, guztien elkarren aurkako gerrabesterik ez litzateke emaitza, eta hor azkenean botere gehien duenak erabakitzen du.
|
|
|
Eta inpunitatea diogu, EITBrenjarduna zaindu luketen Eusko Jaurlaritzak nahiz Eusko Legebiltzarrak, biek ala biek, horren aurrean orain arte ezer ere egin ez dutelako. EITBk aipatu jarrera izatearen ordez legea aplikatu izan balu, euskal zinemaren egoera egungoa baino askoz egonkorragoa litzakeela esan
|
beharrik
ez dago. Hori egin beharrean, ordea, ikus entzunezko autonomikoaren jarrerak betiko ildoari eutsi dio, hau da Ameriketako Estatu Batuen ekoizpen komertzialaren menpe segitu eta berezko erantzukizunak ukatu.
|
|
|
Esan
|
beharrik
ez dago gurean ez dela honen parekorik, ezta proiektu mailan ere. Eta egon luke, ez Belgikan egindakoa kopiatzeko, preseski, nazioarteko gomendioei jarraitzeko baizik.
|
|
2005
|
|
|
Beren oinarrizko ezaugarriak: ez dira izango gizakia baino gutxiago (adimen eta sentimenei dagokienez; kalkuluari dagokionez, jakina, gehiago dira); ez dira gizakien tresna bat izango; arriskutsuak izan
|
beharrik
ez dute; eta horiek existitzeak (hasiera batean, gizakiok sortzeak) ez du zertan arazo moralik sortu behar. Bestaldetik, konpainia egiteko robotak diseinatzen ari gara eta horrek sentimenekin du zerikusi handia.
|
|
2006
|
|
|
Grafiko hauei esker iruzkinetan gehiegi luzatu
|
beharrik
ez dut izango. Grafiko erakuslearen lana hartuko dut soilki.
|
|
|
Zortzi lagun ginen. Kanpora irten
|
beharrik
ez genuen. Eskuetan geneukana jotzen genuen...
|
|
2007
|
|
|
Intxaustik artez terminologia tekniko guztiaren arazoa planteatzen zuen, eta lumazo batekin gerra aurreko testugintza apurrarena bezala Euzko Gogoa eta jesuiten eskolaren eredua absurdo eta suizidatzat kondenatu egiten zuen. Gomutatu
|
beharrik
ez dago, burutapen hauek Krutwig eta Villasantek ere aurretik erabili dituztela teorian. Baina, haiek ez bezala, Intxausti praxi baten erdian zegoen:
|
|
|
Geure aurpegia ematen dugu irakurgarri eta, honenbestez, merkatuaren legepean sartzen dugu sakratutzat omen daukaguna. Irakurri
|
beharrik
ez daukazu ona edo txarra den jakiteko. Ona da berez, neurea delako.
|
|
|
prezioa, Arantzazun argitaratua, eta" Pro manuscripto". Azken formula hori erabiltzea erabaki zuten, seguruenik Ministerio de Informacion y Turismoko" Publicaciones periodicas" Zuzendaritzaren baimena eskatu eta ondorioz aldez aurretiko zentsuratik pasatu
|
beharrik
ez izateagatik. Dena dela, bigarren zenbakitik aurrera litografiaz bota zuten, eta azala eta aurkibidea tipografiaz inprimatuta.
|
|
|
Fikzio
|
beharrik
ez da Nafarroan
|
|
|
Bilboko Batzar Nagusietako aretoan hizlari jardun zailean ahaleginetan ibili ginen beraz: Xan Bordaxar Zuberoako herri kantugintzaren eraberritzaile aurrendaria; Junes Casenave dagoeneko aurkeztu
|
beharrik
ez den euskal kultura idatziaren langile porrokatua; Beñat Etxebest etxebizitza saleroslea, hots, Zuberoan, eta Ipar Euskal Herrian oro har, oso minberatsua bihurtu den atal bateko jardulea; Mixel Etxebest industrialaria eta euskararen sustatzailea; Jakes Etxeberri Urdiñarbeko hargin enpresaria eta Bil Xokoa kultur elkarteko arduradun nekaezina; Filipe Etxegorri Bizkaian aspaldi bizi izanagatik...
|
|
2008
|
|
|
Ama hark bezala egitea ote da, bada, etorkinak gure artean nola integratu diren goraipatzea? Guk gurea saldu
|
beharrik
ez bagenu bezala. Horrela dela sinistu nahi nuke, zinez, baina gaztigatuegia sentitzen naiz goitik (barrutik), behekoei (kanpokoei) ere nire barruan hain gupidagabeki sartzen uzteko.
|
|
|
Eta hori gero eta gehiago nabarituko da etorkizuneko gizartean. Esan
|
beharrik
ez dago, bestalde, Euskal Herriko kultura aberastasunaren zati handi bat galduko duela.
|
|
|
Ilustrazioarekin, XVIII. mende aldera, ideiak askeago erabiltzeko aukera etorriko da, eta, gizakiaren izaeraren eredua osatzeko, arima inmaterial eta transzendente horren
|
beharrik
ez zegoela pentsatzera ausartu zirenak agertu ziren. Arimarekin identifikatzen ziren funtzioak, irudi mentalak, emozioak eta oroitzapenak, organo baten —garunaren— aktibitate naturaletik sor zitezkeela aldarrikatu zuten.
|
|
|
Horrelako ekitaldiek gogo bihotzak indarberritzen dituzte, eta Iparraldean bertsolaritza zabaltzen ari da orain hiru probintzietara, gazteenganatzen, eta erratearen
|
beharrik
ez, gure hizkuntzaren egoera txarra izan arren, euskarari altxor ezinago hobea eskaintzen diola. Apurka apurka bertso eskolak hedatzen ari dira Iparraldean eta uzta ederrik ekartzen dute, gaur eta biharko...
|
|
2010
|
|
|
Lanak, esan
|
beharrik
ez dago, eztabaida anitz sortu ditu. Hasteko, artistaren posizioa bera zalantzagarria da, argi dagoelako berak ere pobrezia horren onura lortuko duela lanaren promozioaren bidez. Martensek, noski, badaki, eta hori da hain zuzen luzatu nahi digun arazoa:
|
|
2011
|
|
|
Lur zital honetan, ordea, munduko seme garenez gero, ezin asmoei eta usteei begira egon. Dakiguna galdetu
|
beharrik
ez dago. Ez dakiguna behar da galdetu.
|
|
|
Bertan konturatu nintzen, hizkuntza desberdinez gauza bera adierazi arren, zein diferentea dugun ulermena. Zenbat zeinu eta mito jakin eta ezagun sartzen dugun gure azalpenetan, eta entzule hartzaileak guztiak jakin
|
beharrik
ez duela. Esan beharra dago P. Preston gaur egunean katalanez zuzen adierazten dela eta katalanez ere argitaratzen dituela bere liburuak, Evertoneko jarraitzaile porrokatua dela (bereziki Mikel Arteta jokalaria goresten zidan duela gutxi).
|
|
2013
|
|
|
3 Esan
|
beharrik
ez dago euskararen hedabide esparruak garrantzia duela gurea bezalako hizkuntza komunitate minorizatuarentzat. Elkarren artean sortu beharreko sinergiak eta multimediaren aldaketak gorabehera, esparru honetako alor bakoitza (telebista, irratia, prentsa idatzia, Internet sarea...) nola egituratu pentsatu behar dugu, erakunde publikoen eta euskararen hauspo moduan sortutako EGEen artean (EGEak:
|
|
2014
|
|
|
Etortzeko nork egin digun leku jabetuta, noren ondora gatozen ohartuta, ondare oparo hori esku artean ikusita, ez da harritzekoa euskal kulturgintzaren eta herrigintzaren bihotzaren txoko batean sartzen sentitzea. Gatozen talde horretara sartzea ohorea da, esan
|
beharrik
ez dago. Baina tokatzen da esatea.
|
|
|
Funtzionamenduan 70mW bakarrik kontsumitzen omen ditu, txip normalekin alderatuz gero, askoz gutxiago. Energia kontsumo txikiaz gain, tenperatura ere asko jaisten da, denbora guztian funtzionatu
|
beharrik
ez dutelako. Horrek bereziki interesgarriak egiten ditu gailu mugikor eta sistema txertatuetan ere ezartzeko.
|
|
|
Gogor egin behar denean gogor egin behar da, geure buruaren etsaiak ugarituko baditugu ere. Baina nik behintzat ez nuke behar baino etsai bat gehiago kontra jarriko,
|
beharrik
ez delarik. Eta etsai ezagunaren eskuetan ez nuke harmarik ipiniko.
|
|
|
Datorren larunbatean Mitxelena ikusiko dut Paris’en. Esan
|
beharrik
ez, eta adiskidetasunaz beste, gure batasun bideaz mintzatuko gera. Korapilorik zailena berboarena dugula esan diot, eta aurrera jotzekotan gaudela.
|
|
|
Ez dago esan
|
beharrik
ez nituela ezagutu. Gaur egun Errigoitin bertan bizi diren haien ondorengoak, bai, ezagutzen ditut.
|
|
|
2015etik aurrera berezko espazioa izango du Jakinen webgunean, ‘Liburu Behatokia’ atalean. Esan
|
beharrik
ez, ingurune digitalak kontsultak egiteko bidea erraztu, azkartu eta aberastuko du. Bestalde, informazioaren eguneratzea jarraitua izango da, bi urtetik behingo artikuluari itxaron beharrik gabe, orain arte bezala.
|
|
2015
|
|
|
Kultur Ministerioak museo bat eraiki nahi izan zuen bertan, horretarako eraikinaren birgaitze fasea hasita zegoen. Lavapies auzoko hiritarrak antolatzen hasi ziren eta museo gehiagoren
|
beharrik
ez zela salatzen hasi; horrekin batera zentro kultural baten beharra etorri zen. Nahiz eta museoa egiteko proiektua emana izan, aurrekontu ezak (30 milioi euroko aurrekontua) eta krisiak eraginda, auzoaren nahietara jarri zen Madrilgo Tabakalera.
|
|
2016
|
|
|
Homogeneizazioa, beraz, politikatik hobesten den kulturaren irudi bakar, bateratu eta salgarria bultzatzean datza, aisialdiarekin lotuta eta ez gogoeta, eztabaida, esperimentazio edo aniztasunarekin. Hori lortzeko, diru-laguntza sistema proiektu estrategiko batzuen inguruan blindatu da; esan
|
beharrik
ez dago Guggenheim dela horietako bat. Zulaikaren arabera, 2004an jada EAEko museo guztientzako adostutako aurrekontuaren %80 zeraman horrek (Zulaika 2007:
|
|
|
Periklesek, politikariak, gauza bera egin zuen, modu esplizituan esanez Atenasen handitasunak ez zuela Homerorik eta poetarik behar esan diren eta egin diren gauzak hori baita politikaren esentziahilezkorrak izan daitezen. Periklesen ustez, polisaren boterea ekintzaren bidez nahikoa handia zen poetek eta artistek gertakizunei ematen zieten ospe hilezkorraren
|
beharrik
ez izateko (idem: 48).
|
|
|
Euskalduna. Esan
|
beharrik
ez dago arte plastiko eta ikus arteen esparruan euskaraz ikasi, pentsatu, idatzi eta praktika garatzeko espaziorik ez dela bermatzen, ez unibertsitatean, ez horretan diharduten erakundeetan. Adibidez, bekak lortzeko edo proiektuak aurkezteko txosten eta memoriak erdaraz idatzi behar izaten dira, eta askotan ingelesez.
|
|
2017
|
|
|
Izan ere, Mirentxu Loiartek Irrintzi film esperimentala egin zuen 1978an. Esan
|
beharrik
ez da, orduan, orain bezala, ez zirela asko zinemagintzan zebiltzan emakumeak. Bada, Loiartek euskaldunon nortasun kolektiboari buruzko ikus entzunezko metafora ausarta plazaratu zuen.
|
|
2018
|
|
|
gizarte honetan, ume batek eskola uzten badu bi hizkuntzak (euskara eta gaztelania) jakin gabe, ume horrek ez ditu besteek dituzten aukerak izango, ez lan munduan aritzeko ez, oro har, gizartean integratzeko. Eta esan
|
beharrik
ez dago Euskal Herriko kultura aberastasunaren zati handi bat galduko duela. Ikasle horrek euskara geroago ikasi nahi badu, ordaindu egin du zerbitzu hori.
|
|
|
Estrategia luzea behar dute. Utopiak imajinarioak dira, esan
|
beharrik
ez dago, eta alegiazkoa egia egiteko, errealitatea aldatu beharra dago: egiaz aldatu, eta ez alegiaz.
|
|
2020
|
|
|
Ekimen kultural eta politikoa posible izan zen ekimen horiek arnasten zituen komunitate bat zegoelako. Nazio kulturala babesteko egitura politikorik ez eta frankismoa indarrean zegoenean ere, herriak, gizarte saretze eta gizarte erakundetzeen bitartez jarraitu zuen euskarazko errealitate objektiboa sortzen; esan
|
beharrik
ez dago komunitate kultural horretan nazio kulturalaren garapena erabat uztarturik zetorrela herri izatearen kontzientzia politikoarekin.
|
|
|
Zergatik Joxe Azurmendi? JAKINen orriotan galdera hori egitea erabat lekuz kanpo badago ere Jakin Taldeko kide baita, eta esan
|
beharrik
ez badago ere, esan egin behar da: Joxe Azurmendi filosofo, pentsalari eta idazle handi eta oparoa da.
|
|
|
soziala, generokoa, nazioartekoa, jaio gabekoekin eta beste bizidun batzuekin). Esan
|
beharrik
ez dago zenbateraino den berria ‘gutxiagora eta hobera’ uztarri berean jartzearen aldeko egitasmo emantzipatzailea, historiako hoberako jauzi guztiak izan baitira gehiagorako jauziak.29 Aurreko mendeko pentsalari profetikoenetakoa izan zen Walter Benjaminek 1940an aurreratu zuen iraultza akaso ez zela progresuaren, garapenaren eta modernizazioaren trenera igotzea, Marxek iradoki bezala,... Automata hutsa baita makinista, trena ziztuan doa, ezin da gelditu, ezta norabidez aldatu ere.
|
|
|
Alferrik ez delakoan nago, garai honetako kultur jarduera balioztatzerakoan ukaezina baita politika administratiboaren baldintza erabakiorra nolabaiteko zehaztasunez ezagutzea. Nonbaiten esanda utzi beharra dago, gero etengabe itzulinguruan ibili
|
beharrik
ez izateko. (1997:
|
|
2021
|
|
|
Guk informazioaren gune zuzenera jotzen dugu lehenik, argitaletxeetara, eta gero sare pelagikoak botatzen ditugu hemen eta han. Gezurra badirudi ere, ez dugu lortzen euskal argitaletxe guztiek informazioa eskura diezaguten; esan
|
beharrik
ez dago kanpoko argitaletxeekin areagotu egiten dela bilketaren zailtasuna. Eta, hala ere, katalogoa osatzea lortzen dugu.
|
|
|
Gai eremuak banaka begiratuz ere, bertakoen zifrak altuagoak dira sailez sail, salbuespen nabarmen batekin: hezkuntza eta irakaskuntza liburuan oso goitik daude kanpokoak, 395 vs 199 Esan
|
beharrik
ez dago: gai garrantzitsu eta sentiberarik bada, horixe da nagusiki, euskal curriculumari dagokiona, hain zuzen ere.
|
|
2022
|
|
|
Esan
|
beharrik
ez dago euskal gizarteak desafio handiak dituela aurrean, ez etorkizunean, oraintxe bertan baizik. Eta desafio horiek beren unibertsitateenak ere bereziki publikoenakizan behar dute, nahitaez.
|
|
2023
|
|
|
Guk informazioaren gune zuzenera jotzen dugu lehenik, argitaletxeetara, eta ondoren gure sareak botatzen ditugu hemen eta han. Gezurra badirudi ere, ez dugu lortzen euskal argitaletxe guztiek informazioa eskura diezaguten; esan
|
beharrik
ez dago kanpoko argitaletxeekin areagotu egiten dela bilketaren zailtasuna. Eta, hala ere, katalogoa osatzea lortzen dugu.
|