|
2000
|
|
|
Alferrik zebilen bere jo eta ke hartan, mesedez, egin behar zuena ondo pentsatzeko, erabakirik ez hartzeko birritan pentsatu barik, eta horrela. Eiderren asmoak tinkoak ziren, denboraz hausnartutakoak, eta, Txemak hala uste
|
bazuen
ere, ez ziren irlandar tankerako pub batean ezustean sortuak izan. Irlandarako benetako gogoak egun batzuk lehenago sortu zitzaizkion Eiderri.
|
|
|
Mattin, beraz, primua zen —primu eta heredero, aitak hala erabaki zuelako—, eta, nola, bertzalde, sendoa zen eta argia zen, hala, mundu guztia berari beha izaiten zuen, deus ere egiten ez
|
bazuen
ere, zeren ardatz baitzen; ni, berriz, bigarrena nintzen, eta, nola bigarren dena ez baita ikusia izaiteko baina ikusle izaiteko, hala egokitu zitzaidan hari beha eta mundu guztiari beha bizitzea, eta hala zolitu zitzaizkidan neurrigabeki begiak eta behakoa, baita belarriak eta entzutea ere.
|
|
|
Baina, erran bezala, ez guztiz. ...nearen ondotik, sosegatzen nintzen, behatzen nion aitak egin presentari, eta ohartzen nintzen ezen hobe zela etxe hartan bigarren izaitea hirugarrena baino, nola baitziren gure etxeko morroi neskame ezkonduen haurrak, haietarik nehork ere ez baitzuen halako jostailurik, guztiak ere hutsaren hurrengo; eta jostailua eskuan hartu, eta haur haienganat joaiten nintzen, ni haiekin nahastea amak laket ez
|
bazuen
ere, ikusterat nola zabaltzen zitzaizkien begiak, ez dakit inbidiaz edo harriduraz, eta sentitzerat nola haiek zabaldu begiek ditxaren hegiak zabaltzen zizkidaten niri.
|
|
|
Eta, oroitu nuenean ezen osasuntsu zegoenean haren hutsa eta haren ondikoa gutiziatu izan nituela, zeren ez bainuen haren arrakastaren itzalean bizi nahi, neure buruaz ahalketu nintzen. Eta nehoiz baino bihozberago egin nuen otoitz eta desiratu ezen anaiaren iluna argi bihur zedila, ene argiak ilunerat egin behar
|
bazuen
ere.
|
|
|
...iro erran zuen orduan ezen mutila exor tzizatu behar zela eta berak exortzizatuko zuela, zeren zalantzarik ez baitzuen ezen deabruak eragin izan zizkiola zalditik erori zenetik izan zituen dar dar haiek guztiak, eta zeren lehenbailehen egotzi behar baitzitzaion demonio gaixto hura gorputzetik, mutilak onerat eginen bazuen; eta amak baietz erran zion, eta aitak ez zuen ezetzik erran, muturra okertu
|
bazuen
ere.
|
|
|
Eta aitortzen dut, bertzalde, ezen batzuetan ez dagoela gibelatzerik eta, hala rik ere, gibelat bihurtzen garela, baina orduan ere ez nuke nehoren juje izan nahi, zeren eta, nor da nor bertzeei kontu hartzeko eta juzkatzeko, tartean erabaki gordin bezain izugarri horiek daudenean, zeinetan bizia jokoan dagoen? Eta bai, ulertzen dut Galileo, umiliatua izan zelako, baina ez arras umiliatua; belaunikatua, baina ez arras belaunikatua; makurtua, baina ez arras makurtua, zeren, tribunalak deliberatu
|
bazuen
ere ezen lurra ez zela mugitzen, mugitu mugitzen zen: Samosko Aristarkok mugitu zuen, Kopernikok mugitu zuen... eta Ga li leok berak ere mugitu zuen, eta are, bere baitaren baitarik mugitzen segitu zuen gero ere, zeren, sinatu nahi ez zuena sinatu behar izan bazuen ere eta halatan sentitu ezen, gorputza salbatzearen truke, itzalperat kondenatu zuela arima —eskua eta luma, alegia—, aldiz, itzalpe hartarik skribatzen eta bere skribu haiekin Lurra bulkatzen segitu zuen, eta argi berri batekin argitzen:
|
|
|
Eta bai, ulertzen dut Galileo, umiliatua izan zelako, baina ez arras umiliatua; belaunikatua, baina ez arras belaunikatua; makurtua, baina ez arras makurtua, zeren, tribunalak deliberatu bazuen ere ezen lurra ez zela mugitzen, mugitu mugitzen zen: Samosko Aristarkok mugitu zuen, Kopernikok mugitu zuen... eta Ga li leok berak ere mugitu zuen, eta are, bere baitaren baitarik mugitzen segitu zuen gero ere, zeren, sinatu nahi ez zuena sinatu behar izan
|
bazuen
ere eta halatan sentitu ezen, gorputza salbatzearen truke, itzalperat kondenatu zuela arima —eskua eta luma, alegia—, aldiz, itzalpe hartarik skribatzen eta bere skribu haiekin Lurra bulkatzen segitu zuen, eta argi berri batekin argitzen: bere Di sco rsi ekin mugitu zuen eta argitu, handik urte batzuetarat.
|
|
|
Ordea, mihiz hura erran
|
bazuen
ere, aitaren begiek argi gorde bat erakusten zuten, burutik buruhauste bat kendu baliote bezala.
|
|
|
...in egoiteko... edo, baita Pazkoarekin eta Mendekostearekin konplitzeko ere, erraiten zuenean, iduri egiteko, ezen konfesatzera joan behar zuela, nahiz eta gerorat jakin nuen ezen bere konfesione haiek eramaitenago zutela bekatu bat gehiagoren egiterat bertze guztien barkatzerat baino—, ez zen koadroren bat edo bertze ikusi gabe geratuko, ezagutzen ez zuen pintoreren baten studiorat joan behar
|
bazuen
ere hartarakotz. Nik harekin joan nahi izaiten nuen batzuetan eta erraiten ere nion, baina hark beti ihardesten zidan ezen haiek bidaia tipiak zirela eta nik bidaia handi bat merezi nuela, Pisarat eta Galileoren jaioterrirat lehenik, eta Pariserat gero.
|
|
|
Harik eta bertze egun batean aitak aulki eta kakontzi berriak erosi, eta osabaren gabinetean paratu zituen arte. Eta, handik harat, kanporat joaiteko ohitura nagusiarekin segitu
|
bazuen
ere, aulkian jartzen ere hasi zen osaba noizik behin, behar larriren batek edo eraginik, egun batean beherakoa zuelako eta bertze batean eten ezin zuen pentsu ezin inportantago batean murgildurik zegoelako. Halarik ere, nola guztian berezia izan behar baitzuen, pentsu haien artean bazeukan bat, bere eskrementuen husteko ardura bere gain hartzerat bulkatzen zuena, sehiei deitu ere gabe, erraiten zuela:
|
|
|
Anitzetan gertatu izan zitzaidan umetan: ...an —batzuetan lehenago, bertzeetan geroago—, ahul, herbal eta eri, ahiturik eta sukarrak harturik, eta orduan ere halatsu gertatu zitzaidan; eta, nola ondorea kausaren neurrikoa izan ohi den eta beronen araberakoa, eta nola osaba Joanikotekin izan nuen nahigabea neurrigabekoa izan zen, hala ibili nintzen lauzpabortz egunetan sukar izugarri batekin, zeinak, goizetan zerbait beheiti egiten
|
bazuen
ere, arratsetan goiti. Deabru tipi batek bere sutegia eraiki ote zuen, bada, ene buruan?
|
|
|
Delako erreportaiaren gaia jakin gabea nengoen oraindik, baina ez zitzaidan sobera axola. Kanpoan bero lodia egiten
|
bazuen
ere, Tomasen autoko aire girotuak Josurenean baino freskoago sentiarazten ninduen. Nire ibilgailuan gisa bereko zerbait paratzeagatik zenbat kenduko zidaten kalkulatu bitartean, paisaia pixkanaka gorritzen ikusi nuen.
|
|
|
Orgatilari bulkaka ari ziren langileek bertze irribarre bat trukatu zuten. Udal funtzionarioak, aldiz, ez zuen salaketa beretako hartu, guregandik hiru lau metrora zihoanez dena ederki aditu behar
|
bazuen
ere. Burua itzuli gabe, orpoz orpo zebilkion aurreraxeagoko apezari.
|
|
|
Haren barnean, esku artean nituen bezalako orriren batean, SARAGUETA ALDAZ, EDUARDO JESUS zegokeen nonbait idatzia, eta haren azpian ni, nire izate osoa, lerro multzo batera ekarria, Ttipik berak ateratako argazkia eta guzti. Ez nion erakusteko galdatu, amorratzen egon behar
|
bazuen
ere. Estakuru bat murmurikatuta alde egin nuen handik.
|
|
|
Banekien. Hiri honetako Entzutegian ez zen polizia baten bertsioaz sinesgogor agertuko zen jujerik, horretarako lurra zapala dela onartu behar
|
bazuen
ere. Zer eta legearen zerbitzari leial baten hitza, noren eta kazetari zabor zaku batenaren aurka.
|
|
2001
|
|
|
Baina ez zuen etsi nahi. Berak, Sergiok, zapata saltzaile profesionala izan nahi zuen eta horretarako gai zela erakutsiko zion mundu osoari, baita hamar urtez emakumezkoen takoien gainean ibili behar
|
bazuen
ere.
|
|
|
Erizainek ere agur esan zioten, zuriz. Gutxienez ehun eta hirurogeita zazpi urte izan behar zituen emakume batek aditu ez zuen aholku bat eman zion eta Lucasek, ezer ulertu ez
|
bazuen
ere, esan zion" zeu ere irtengo zara egunen batean".
|
|
2002
|
|
|
Simetria hautsia. Simetria hautsia eta ikara galanta, horren zergatia oso garbi ez
|
bazuen
ere. Zerbait izugarria gerta zitekeen bihozkada zeukan.
|
|
|
Arantxari ez zitzaion jada gelditzen, egia esateko, beste garai bateko kirolari traza gehiegirik. Aurpegian hemezortzi urte zeuzkaneko tankera
|
bazuen
ere, gizentzen hasita baino gehiago zegoen. Masailek lehen ez zeukan borobiltasuna ematen zioten aurpegiari.
|
|
|
Batek, geroztik, gorroto handia zion. Igandeetan, kanpusean estudianterik ez dagoelako, nik laxatu egiten nuenean, bestea urrutian ikusten
|
bazuen
ere, lasterka joaten zitzaion borrokan egitera. Kirolen arduradunak makilaz izuarazten zuen.
|
|
|
Gero beste bat. Eta ardoak urduritasunaren hesiak urtzen zizkiola, urak azukre koskorra bezala, beste aurkikuntza bat egin zuen, orduan jakin baitzuen ez zitzaiola haren begirada hipnotikoa soilik erakargarri egiten, haren mintzamolde pausatua ere bai, Sergiorenarekin zerikusirik ez zuena eta barne bake handi bat transmititzen zuena, haren gaztelaniak atzerritar baten kutsua
|
bazuen
ere. Atzerritar askoren kasuan ez bezala, ordea, kutsuak ez zuen haren mintzaira nekagarri egiten, eta bai, aldiz, halako eztitasun berezia ematen.
|
|
|
Eta, hala, agerikoak eta begi bistakoak egiten hasi zitzaizkigun, geure egoera orokorrari dagokionez, aurrerakako jauziak, lehen urtean igarrezinak eta hutsalak egin zitzazizkigunak, baita atzerakakoak ere –etsipenerainokoak–, hainbatetan eta hainbatetan. Eta, Aurrezki Kutxarako oposizioetan huts egin
|
bazuen
ere, handik hilabetera lortu zuen lanpostua, idazkari gisa, abokatu laboralista batzuen bulegoan. Lanpostu hark ere on handia egin zion.
|
|
|
Horrelakoetan, Altzatik egiten zituzten irtenaldiez oroitzen zen Sara oharkabean, herriko gazte elkarteak autobusak antolatzen zituenean, bertako eta inguruko mendigoizaleak Euskal Herriko gailur garaitsuenetarako bidean jartzeko. Eta Edurekin hautsi egin
|
bazuen
ere, Eduz oroitzen zen. " Erbia baino axkarragoa haiz", esaten baitzion Eduk.
|
|
|
Biak ziren Almeriakoak: Dioni, hiriburukoa, eta Sonia, Almeriako Alpujarretan dagoen Ohanes izeneko herri batekoa, familiak probintziako hiriburura egin
|
bazuen
ere, Soniak hamar urte zituenean. Sergio eta Sararen antzera etorriak, bizimodu alternatibo baten bila, bost bat kilometrora zegoèn auzoko herrian bizi ziren Dioni eta Sonia.
|
|
|
Lauzpabost orriko txosten bat zen, errehabilitazio programa bateko mediku psikiatrak sinatua. Ezagun nuen mediku psikiatra hura, enekin egin baitzuen batxilerra Mundaizko korazonisten ikastetxean, hark gero Salamancako unibertsitatera egin
|
bazuen
ere eta nik Iruñekora, medikuntza ikasteko. Txostenean, bestalde, Sararen historia medikoa azaltzen zen, hainbat motatako drogek markatua.
|
|
|
Ai, nolako askatasun sentsazioak hartu zuen Sara goitik behera, trena abian jarri zenean! Eta, amarekin izandako liskarrak gaizki sentiarazten
|
bazuen
ere, ezin pozikago zegoen, bestalde, hura guztia Sergiori zion maitasunagatik egin zuelako eta Sergiorengatik sufritu zuelako. Baita bere erabaki hura ezin erromantikoagoa izan zelako ere, azken finean...
|
|
2003
|
|
|
Hori guztia hil aurretik egin nahi zuen. Horregatik esan zion Nemiari hil hurren zegoela bera, itxura ona zeukan arren, eta plazara joan nahi zuela, plazan bertan hil behar
|
bazuen
ere. Horixe nahi zuela esan zuen Santosek, besterik ez.
|
|
|
Nemiak Santosi begiratu zion orduan, gerrari begiratzen zaion bezala edo gerran erabilitako zaldiei begiratzen zaien bezala. Baina kontua zen Santosek" Kontuz erle bat daukazu gonan" esan ziola eta egia zela, erle txiki bat zeukan gonan, berehala alde egin
|
bazuen
ere. " Eta ez dakit esan dizudan, baina itsua zen Santos, itsu itsua".
|
|
|
Nik nire txaketa erantzi, bizkarretik jarri eta nire kontra estutu nuen pitin bat. Ez zegoen jarrera horretan bikote gisa inor lotzeko intentziorik, gero kasualitateak halaxe nahi izan
|
bazuen
ere. Gupida edo, hobeto esanda, babestu nahia zen erakusten zuen sentimendua, ez besterik.
|
|
|
Zenbat eta argiago zuen zer esan, orduan eta zailtasun handiagoak aurkitzen zituela errepikatzen zuen erabat etsiturik batzuetan. Ni Süskind en Zommer izeneko pertsonaiarekin gogoratzen nintzen, egun osoa Oberneseeko lakuaren bueltan kerarik egin gabe ibilian, Monika ere sosegurik aurkitu ezinik ibiltzen baitzen etxean barrena, sukar antzu eta galgarri baten mendeko, eta tarteka, ordenagailuaren aurrean eseri eta esaldi batzuk idazten hasten zelarik, aise eta jarraian aterako zitzaiola ematen
|
bazuen
ere, ez zen horrelakorik gertatzen eta idatzitako lerro apurrak ezabatu ondoren berriro altxatu ohi zen ibiliari ekiteko. Max Frischek bakarrik lasaitzen zuen eta haren nobela bat eskuetan zuela egongelako bere besaulkian esertzen zelarik baretzen zitzaion arnasa, loratzen zitzaion irribarrea, berak hain suharki bilatzen zuena idazle horrengan esanik aurkituko balu bezala.
|
|
|
Ai, bai, Joxeperen buruhaustea, seigarren manamenduarekin batez ere! Zeren eta, irudi lizunetan pentsatu behar ez
|
bazuen
ere, haiek gero eta ugariagotuz joan baitzitzaizkion. " Ez dut emakume lizunetan pentsatu behar, baina hori diodan bitartean, emakume lizunetan pentsatzen ari naiz":
|
|
|
Nire ohar hauei eranstea erabaki dut, argigarri delakoan. Gaztelaniaz idatzi nuen, baina alfabeto grekoz, amak aurkitzen baldin
|
bazuen
ere, uler ez zezan. Hogeita bost urte geroago utzi diot beste inori irakurtzen.
|
|
|
Esperientzia berriak bizi izan zituen hirira iritsi zenetik. Eta edozein modutan, hori besterik egiten ez
|
bazuen
ere, herritik alde egin izanak merezi zuela garbi zegoen. Pozik zegoen Oskar.
|
|
2004
|
|
|
Euskaldunen artean euskararen izaera sortzailea eta eratzailea argi eta garbi dagoen gauza ote da? Arestik besterik uste
|
bazuen
ere, zalantza ez txikiak sortzen zaizkit niri. Batez besteko euskal hiztunaren baitan euskararen egitekoa bigarren hizkuntzaren bazter eginkizunetara zokoratu den neurrian, euskararen funtsezkotasuna kolokan jarri zaigu gure artean bertan.
|
|
|
denboratxo bat behar zuen horretarako, igartzeko zelan ari zen lurretik despegatzen. Oraindik hanka bat lurrean
|
bazuen
ere, bestea dantzan hasten zitzaion, airetik hariren batek tira egingo balio bezala. Errealitatearen eta ametsaren arteko maila horretan, alboko mutilaren hitzak entzuten zituen lainotan.
|
|
|
Eta goiz izoztu hartan sekula baino kezkatuago sentitzen zen, zergatikoa zehaztu ezin
|
bazuen
ere.
|
|
|
Izan ere, haren jokabidea aski bitxia zen. Han zerbait arraroa zegoen, zer ote zen zehaztu ezin
|
bazuen
ere. Eta horrek ez zion lasaitasunik batere ematen.
|
|
|
Hazpegiak keinu pentsakor batek hartuta zituen Del Vallek. Argazkiko ofizialaren arrastorik aurkitu ez
|
bazuen
ere, aldizkari haien irakurketak oso sentipen berezia utzi zuen bere baitan. Espero izatekoa zen betiko erretolika militarista eta arraza arioaren dohainen goraipamena aurkitzea.
|
|
|
Gustura egonen da, gizon erromantikoa baitzen. Bere disko kutunekin batera lurperatu nuen, musika entzun nahi
|
bazuen
ere. Egunsentian, autoa hartu eta basoko sakonune batera amildu nuen.
|
|
|
Pozaren pozez, abesti alai bat ezpainetaratu zitzaion agente espainiarrari. Azken egunetako hotzak marrantaturiko bere eztarriak protesta egin
|
bazuen
ere, ez entzun egin zion.
|
|
|
–sabaiko zutabe baten atzetik Ibarraren burusoila agertzen ikusi nuen. Irribarre egiten
|
bazuen
ere, ezagun zuen nire erreakzio bortitzak asaldaturik zegoela. Nire adiskideak keinu bakemaile batez zabaldu zuen eskua.
|
|
|
–aitak ustekabeko zartakoa jaso duenaren aurpegia zuen, mindua eta heriozko txundidura batek hartua. Galdera hura egin
|
bazuen
ere, ezagun zuen ederki ulertu zuela.
|
|
|
Neskak hasieran arrastaka mugitu behar izan
|
bazuen
ere, segituan errobot baten moduan erreakzionatu zuen Josebak, arimarik gabe. Amaiak egoera neurtu zuen.
|
|
|
Feynmanek bere burua fisikari hustzat zeukan arren, eta nahiz eta Wittgensteinen arrakastak filosofiaren alorrekoak izan, fisikari gaztea filosofo austriarraren nortasun indartsuak liluratuta zegoen. Austriarrak hitzik egiten ez
|
bazuen
ere! – Txoriak hezten ibiltzen omen da.
|
|
|
Kontua da gurasoek bazutela oheburuaren gainean koadro handi bat, ez luzea baina bai zabala, asko pisatzen zuena. Etxeko koadrorik handiena genuen, marko barroko samar bat zuena eta amak biziki estimatzen zuena, pinturaz ezer gutxi ulertzen
|
bazuen
ere. Baina nola amak, bestalde, ezinikusia baitzion altzarietan, koadroetan eta argazkietan pilatzen zen hautsari, altzariak kanpotik eta barrutik garbitzen zituela, eta koadroak eta argazkiak alde batetik eta bestetik, komeriak izaten genituen koadro hura bere lekutik ateratzeko, bi lagunen artean egin behar izaten baikenuen egiteko hura:
|
|
|
Eta, hala, denbora batean pilulak hartzen segitu behar izan
|
bazuen
ere, nabarmen egin zuen hobera. Bazirudien, bai, izarren eta astroen hatsa alde genuela berriro, aitaren hobealdiak nire karreraren hasierako arrakastarekin kointziditu baitzuen, profesional gisa, Sansen eman nuèn gazte mailako azken urtean.
|
|
|
postumoa baita, baina ez guztiz. Hots, hasi eta buka dena berea duzu, bere atal guztietan berak honelaxe bururatua liburu bezala, azkenekoa izango zuen ideian zalantzarik gabe, eta bizi zela argitaratu ez
|
bazuen
ere, utzi dituen beste mila nota eta paper sakabanatuen artean, hau argitalpenerako prest bezala aurkitu da, txukun txukun eta dena bukatua, hitzaurretxoak eta guzti. Berehalaxe nabaritzen da azken urteetako lana dela, heriotzak markatua jada, bizi iraganari eta argitaraturiko obrari so.
|
|
2005
|
|
|
Baina Tomas ez zen kexatzen: aitzitik, atseginez hartzen zituen dei haiek, bere inguruko jendearen susmoak uxatzeko kode sekretu bat asmatu behar izan
|
bazuen
ere, Klarak bakarrik ezagutzen zuena: –Klara+ arriskua= Aitor?,. Tomas+ arriskua= Jone?, eta abar.
|
|
|
Martxa honetan, soberan egongo dira hiztegi guztiak aurki! , euskararen erabilera zuzenak ere kezkatzen baitzuen amona Kontxi, klasearteko borrokak adina kezkatzen ez
|
bazuen
ere.
|
|
|
Telezale eta telemano hutsa zen Ines, biak batera. Baina, telebista ikustea zaletasun
|
bazuen
ere, telebistan noizbait azaltzea zuen amets.
|
|
|
Orduko sei lagun banaezinak. Horiekin zelan ahaztu, gero bakoitzak bere bidea hartu
|
bazuen
ere (batek kartzelara eramango zuen bidea hartu ere, harremanari eutsi dion bakarretarikoa). Baina, argi dago, Urko ez zen talde horretan ibilitakoa, eta, egia aitortze aldera, haiek mespretxu apur batez begiratzen zieten euren mailako besteei, markatutako bideari jarraitzen zioten bildotsak zirelakoan.
|
|
|
Bestalde, berak ere ez die ezer erosi ez aita amei ez osaba izekoei. Baina horrek, beste bidaia mota batean garrantzia izango
|
bazuen
ere, zer axola du orain?
|
|
|
Pasatutakoak pasatu ondoren, nahi eta nahi ez gogoratu behar zen gutaz. Irribarretsu esan
|
bazuen
ere, ziur nengoen ez gintuela bere oroitzapenik onenen artean gordeko.
|
|
|
Bide berri bat urratu behar genuela esaten zidan Nekanek. Eta eguraldiak lagundu zuen lehenengo egunean, mendiko botak jantzi eta praka motzetan abiatu ginen, fresko samar egiten
|
bazuen
ere.
|
|
|
Debalde egingo zien berak, Simonek, gainera. Eta ordaindu behar
|
bazuen
ere, ordaindu zezakeela berak. Baina kontua hori zen, marrazain izatea partidu on batean; lagunartekoa bai, baina jokalari onekin, Irlandan.
|
|
|
Labur: gaztaroan, eta areago nerabezaroan, nik ez neukan kotxerik; Allikenen aitak" fotingo" bat izan
|
bazuen
ere, ez nuen nik inoiz gidatu. Eta Ixaskunek ere ez.
|
|
|
Lurdisek ez zidan ulertuko, seguru. Oparo mintzatu baina entzun gutxi; ia ikasi gabe sekulako notak ateratzen dituzten pribilegiatu horietako bat zen, eta, ikasi asko ikasten ez
|
bazuen
ere, irakurri agian osaba Pellok baino are gehiago. Azkarra eta dibertigarria zen, baina urruti sentitzen nuen.
|
|
|
Hango parajeak ere elurtuta zeuden, baina ez atzean utzitakoak bezain zuri. Udaltzainak barrikada kentzen ari ziren oraindik eta, autobusak bertan jarraitzen
|
bazuen
ere, hezurdura beltzetik kea zeriola, saihestu zitekeen eta aurrera pasatu. Obretako hesi batzuek ibaian amaitu zuten; gero, itsasbeherarekin, gorpu herdoilduen moduan azaleratuko ziren, beste barrikadetatik jaurtiriko gauzakien lagun, ibaiertz mamutsu eta futurista bat atonduz.
|
|
2006
|
|
|
Librakoa, bere amak eta izeko Doloresek esaten duten modura. Eta benetan sentitu zuen libra bateko harriaren pisua lepo gainean, onartu nahi ez
|
bazuen
ere, amari aurretik ere zerbait gertatzen ote zitzaion kezka buruaren gainean bueltaka zeukalako. Hilzorian dagoen aberearen gaineko putre taldearen modura zeukan kezka hura buru gainean bueltaka, eta horrek errudun sentiarazi zuen.
|
|
|
Lau urtez mutil laguna izandakoa nondik ote zebilen galdera itsatsita zeukan une oro kopetan, eta askotan galdetu dio bere buruari Oxfordera ikastera joateko aukera aprobetxatu ez balu oraindik ere horrela jarraituko ote zuen, Karlosen zain, hiriko alargunen klubean. Oxfordera alde egin
|
bazuen
ere, amesgaiztoek berarekin egin zuten bidaia. Ametsetan Karlos agertzen zitzaion, inguruan kea, sua edo armaren bat zuela.
|
|
|
–Ezer gutxi, nire ustez –segidan, Anek katedradunarekiko elkarrizketaren berri eman zion. Kontakizuna umorez jantzi
|
bazuen
ere, ohartu zen polizia ohiak gero eta kezkatuago ematen zuela. Amaitu zuenean, galdetu zion–:
|
|
|
Malenfer zutitu eta armairutxoa zabaldu zuen. Herdoilak margoa ia erabat jana
|
bazuen
ere, artean gurutze gorri bat ikus zitekeen ate metalikoaren erdian. Malenferrek Jesukristo txiki bat marraztua zuen gainean.
|
|
|
Euriaz blai eta dar dar zegoela konturatuta, Eguzkieneara itzuli zen burumakur. Zerbait bero edateko gogoa
|
bazuen
ere, ez zuen indarrik bildu kafea prestatzeko. Logelara jo zuen.
|
|
|
Peugeot 307 urdin bat aukeratu zuten. Iluntzen ari
|
bazuen
ere, poliziak lehenbailehen abiatu nahi zuen, Parisera ahalik lasterren iristeko. Ane biharamunean abiatuko zen, ez baitzuen gauez gidatzeko gogorik.
|
|
|
Baina bere aitona zen, zer arraio! Eta, ezagutu ez
|
bazuen
ere, ez zitzaion ongi iruditzen haren oroitzapena lohitzea. Bestalde, gogoz kontra bazen ere, aitortu behar zuen argazki albumak hunkitu egin zuela.
|
|
|
Anek bere kemen guztiaren beharra izan zuen ez gelditzeko. Kutxan ordaindu zuenean bere buruaz harro sentitu behar zuela pentsatu
|
bazuen
ere, bere baitan ahotsa entzuten jarraitzen zuen.
|
|
|
Ordenagailu eramangarria ere sartu zuen bidaia zorroan, eta, Eguzkienean telefono instalaziorik ez zegoela gogoratuta, uhin bidezko modem garesti bat erosi zuen. Ez zion grazia handirik egin dirua hala xahutzeak, baina ezin zen Internetik gabe bizi, aitortze hutsak ergel samarra sentiarazten
|
bazuen
ere. Sakelako telefonoak seinale ahula hartzen zuen mendi haietan, baina gehienetan ongi funtzionatzen zuen.
|
|
|
Zergatik bota zituen, hori ez dut jakin. Baliteke haietakoren batek pentsatzea xahar inozo horietako bat zela hura, nahieran manejatuko zuena; ez nintzateke harrituko bakarren bat kaskailukeria hutsez bota
|
bazuen
ere.
|
|
|
Izena ez zuen Hankapalo, noski, baina herrian gutxik jakingo zituen haren benetako izen abizenak. Nik bai, gutunontzian ezer jartzen ez
|
bazuen
ere, notarioarenean eskriturak eta gainerako patrifilioak egiten ibili ginen garaian esku artean izan bainituen haren agiriak. Iñaki zuen izena, nik neuk bezaka; Iñaki Samaniego Gorroño paperetako matrikula osoa, baina Hankapalo deitura bakarra.
|
|
|
Hasieran ez zen inolako gorabeherarik izan ikerketa hartan, baina halako batean Beatricek latsari bati garbitzeko emandako zapi baten kontua agertu zen. Odolez zikindua omen zegoen zapi hura, eta, Beatricek hilekoarena zela esan
|
bazuen
ere, zapi odoldu hark errezeloa sortu zuen.
|
|
|
Inperiaren arinkeriak eta hainbat zor kitatu ezinak bultzatuta, konde jaunak bere burua bota zuen Veneziako zubi dotore haietako batetik, eta, itotzeko bere asmoa lortu ez
|
bazuen
ere –igerilari trebea baitzen–, zeharo nabarmen geratu zen hiriko zaldunen artean, zoritxarrekoen ikurra kopetan ezarria balu bezala. Inperiak, erabat damututa, negarrari eman zion, uste baitzuen, agian arrazoi handiegirik gabe, beste emakumeak ez bezalakoa zela, bihotz gogorra eta errukirik gabea.
|
|
|
1908 urtean Felix Oxfordera joan zen legeak ikastera, 1912 urtera arte sarrerako azterketa gainditzerik lortu ez
|
bazuen
ere.
|
|
|
Harryk asko sentitu zuen lan hura galtzea, eta, hainbat pertsonak ordezkotza hartu nahi izan
|
bazuen
ere, Harryk bihotz bihotzez gomendatu zuen bere anaia Thomas, zentzudunagoa eta edariari neurria hartzen trebeagoa, goxokiak ahoan urtuz gozatzen baitzituen langintzak sortzen zizkion tentsioak. Thomasek aski ongi egin zuen lana:
|
|
|
Bertze Henrike bat, noizbait Nafarroako III.a izanen zena. Vianako printze aldarrikatu zuten, nekez ikusiko
|
bazuen
ere Vianako herria.
|
|
|
Roger izeneko pikari bat baizik ez zen etorri nirekin. Bankarra zen, baina bere burua Idotzingo jaun Joanes Jatsukoaren sasiko baten ondoko egiten zuen, Nafarroa Handikoa, beraz, horren frogabiderik inoiz agertu ez
|
bazuen
ere. Aspaldidanik ezagutzen nuen, Garrüzeko goarnizioan izana baitzen.
|
|
|
Karlos Habsburgokoa, I.a Espainiakoa eta V.a Alemaniakoa (Gante, 1500 – Yuste, 1558), Espainiako errege eta Alemaniako enperadore. Frantziarekin etengabeko gerlan ibili zen eta Nafarroako konkista sendotu zuen, Nafarroa Beherea abandonatu behar izan
|
bazuen
ere.
|
|
|
Oraindik harresien atzean zebilen eguzkia, gorako bidea hartu nahian. Oskarbi egon zen gau osoan eta, hozkirria egiten
|
bazuen
ere, egun eder eta bero baten trazak hartu nizkion.
|
|
|
Hurbilago zegoen orain eta, kea botatzen jarraitzen
|
bazuen
ere, Bernaten aurpegia ezagutu nuen.
|
|
|
Haserretu egin nintzen, inork sumatu ez
|
bazuen
ere. Berri mingarria ematera etorritako bera zen gizon hura, bere kapa eta kapela ilunekin.
|
|
|
Kanpoaldean hotz egiten
|
bazuen
ere, izerdi patsetan aritu ginen afalordura arte. Lehenengo aldiz, beira prestatzen lagundu nion.
|
|
2007
|
|
|
Elvis hil zen urtean sortu gabe zegoen kantu bat etorri zait orain gogora: abestia artean sortu gabea, eta kantaria bera ezagutzen ez nuena, Txema Viñasprek aurki nire espiritu eraginberan haren hazia utziko
|
bazuen
ere. Pablo Milanés da kantari hori, arestian aipatu dudan Silvio Rodríguezekin batean ibili ohi zena, garai batean, gaztetxo maitabera askori eta gaztenahi gaztanbera ez gutxiagori hornizio sentimentala eskaini diena, urtetan eta urtetan.
|
|
|
Sumendiko erupzioak Flores uharteko gizateria deuseztatu
|
bazuen
ere, baliteke Indonesiako beste uharteren batean (Lombok, Sumbawa) gizaki haren leinuak gugandik hurbilago arte iraun izana.
|
|
|
Laurak, bere mundu berdean, gora begiratzeko joera zuen, baita horregatik lurrean zeuden gauzekin estropezu egin behar
|
bazuen
ere. Hori dute ona eroetxeek:
|
|
|
Hegaldi zuzena hartu zuten, Montrealetik Londresera. Hiriburu britainiarrean erosi zuten auto karabana, bigarren eskukoa, ematen ez
|
bazuen
ere. Bai, horregatik zeukan bolantea eskuman, horrek zirraragarriago egiten zuen dena.
|
|
2008
|
|
|
Eta Nazariok turuta hartu eta, beste hiru anaiak iratzartzeko, egunero jotzeari ekin zion, hartarako osaba Bixentek lehentxeago esnatu behar izaten
|
bazuen
ere egunero, harik eta turuta hots haiek haragi haragian errotu zitzaizkion arte, Nazariok berak aurrerantzean behin baino gehiagotan aitortuko zuenez:
|
|
|
txundituta utzi zuen. Jauregia ez zegoen, ordea, Madrilen bihotzean, hiri inguruan baizik, edo hiri inguruko herrixka batean, hobeki, hiriak bere hazkundean herrixka irentsiko
|
bazuen
ere, urte gutxiren buruan.
|
|
|
Fausti jarri zitzaion orduan tuntun aurpegiarekin, hiruzpalau segundoren buruan erreakzionatu
|
bazuen
ere, eskuak ukabil bihurtuta; gero, ordea, ukabilak desegin eta honela esan zion:
|
|
|
esan ote zion batean, eta. Berebiziko pazientzia izan zinan hire aitak hi aguantatzen lau urtetan, eta zertaz kexatzen haiz?? bestean?), ahoa ireki ahala itxi egin
|
bazuen
ere?, harik eta hirugarren ekinaldian esan beharrekoa esan zion arte:
|
|
|
Umeak eskolatzeko erabaki hartan zerikusi handia izan zuten bai Honoratok berak, zeinak eskolan egin zuèn aurrerabide ikusgarriarekin harrituta utzi baitzituen etxekoak hasieratik bertatik ia, eta bai maisuak ere, zeinak, bere jarrerarekin, herritar asko erakarri baitzituen bere aldera apurka, orbetarrak tartean, hain zen gizon hura saiatua eta bere ogibideari emana, denbora beteko eskaintzan? erregela, hura bezalako gizarte autoritario batean bere toki ezinbestekoa zuena eta, denborarekin, maisu maistren botere ikur bihurtu zena, maiz astintzen
|
bazuen
ere, que quien bien te quiere te hará llorar; eskola zabaldu zenetik, gainera, maisuak igandeetako meza hartu zuen aitzakia herritarrekiko harremanak lantzeko, halako eran, non, elizatik irtenda gero, umeen gurasoekin egoten baitzen, baita Nazarioren aitarekin, bizi izan zen artean?
|
|
|
Aita kalonjea adi adi zegoen, eta adi adi entzun zuen markesa anderearen jarduna, mediku jaunaren iritzia laburbiltzen zuena. Gero, markesa andereak bere jarduna bukatu bezain laster?, muturra okertu zuen, keinua berehalako batean desegin
|
bazuen
ere. Baina aita kalonjea zalantzak hartua zegoen, antza, begien eta eskuen etengabeko mugimenduek halako zerbait aditzera ematen zuten behinik behin?, eta luzaz egon zen pentsatzen?
|
|
|
hain zen estua, izan ere, balantzeak eta zor hartzekoak egokitzeko garaian, non, ehunka edo milaka pezetako kontuan, ez baitzuen xentimo baten desegokitasunik onartzen, kontua behar adina aldiz, hiru, zazpi, hamar?? gainbegiratu behar
|
bazuen
ere hartarako. Ongi irabazia zuen, alde horretatik, komunitateko fraideek jarri ziotèn ezizena:
|
|
|
San Brunorekin amets egiten dudanean, mihirik gabe ateratzen zaidalako? eta horixe desiratu nion sor Genovevari istant batez, jarraian nire mihia eta munduko mihi guztiak emango banizkion ere, santa Margarita Kortonakoaren txakurrarena izan ezik, jakina, esan zuen naturaltasun handiz, esan orduko halako keinu bat egin
|
bazuen
ere, azken esaldian bota zuenagatik desenkusatzen ariko balitz bezala.
|
|
|
–Uki nazazu, bai, Gerardo, zure gitarra naiz-eta: uki nazazu eta hunki nazazu, laztana???; eta Gerardok gitarra jotzen segitu zuen, teknikaz aldatu behar izan
|
bazuen
ere, jakina, zurezko gitarran hari astinduak zirenak haragizkoan fereka eta laztan bihurtzen zituela: ferekatu zizkion zangoak eta besoak, bularrak eta ipur-masailak; gero, musukatu zion kopeta, musukatu zizkion ezpainak, musukatu zion titiburu bat, jarraian bestea?
|
|
|
Ulertezina zirudiena ulertu ondoren, baina, hura ez zen ikusten zuèn lehenengo argazkia, azken batean?, guztia ulertu zuen izeba Ursulak, itxuraz, baita huraxe zela dentistaren aholkua betetzen hasteko ordua ere, nola ez, bada, ardo hura edan, baldin eta, dentista jaunaren gomendioaz gain, aita santuaren bulda eta baimena bazituen, ardo tantarik ez dastatzera behartzen zuèn zina haustea zilegitzen ziona: izebak berak egindako zina, uholdeak aitona eta astoa eraman zituèn egunean!?, eta hala, hari zurrutadatxo bat eskatu eta Marchais jaunak ardoa zerbitzatu zion kopa txiki txiki batean; eta izebak kokazko ardoa probatu, hagin ingurua harri bihurtua sentitzen
|
bazuen
ere (izeba Ursulak simil hura erabili zuen behinik behin, asentesia k eragin ziòn sentipena deskribatzeko), ez zitzaion tragoxka hura hartzeko eragozgarri gertatu?, eta beste bat eskatu zuen, hainbeste gustatu zitzaion ardo berezi hura, egin ere, egin baitzuen onarpen keinu nabarmen bat, ezpain bilduak aurreratu eta burua goitik behera behin eta berriz higituta.
|
|
|
Nataliak, izan ere, bere harrotasuna zuen, Gerardorekin izan zuèn auziari neurriko erantzuna ematea exijitzen ziona: ezetz, bera ez zegoela triste hiltzeko prest; hil zedila Gerardo, nahi baldin bazuen, nahi ez
|
bazuen
ere bai?, bion artean gertatutakoan berak. Nataliak, ez baitzuen errurik!
|
|
|
jende honek fabrika hau egin badu, nik zergatik ez???, soldadutzaren bide hartatik jo zuen; bazegoen, gainera, beste xehetasun bat, bide hartan aurrera egitera bultzatzen zuena, bera soldadutzaz libratzeaz gain, Ismael librarazi baitzuen Nazariok, hartarako legeak eskaintzen ziòn zirrituaz, redención en metálico, jatorrizko esamoldean? baliatzen zela, anaiaren libratze hartan legeak zioena baino askoz gutxiago ordaindu behar izan
|
bazuen
ere, Mateo Sukunzak Canovasekin zuèn adiskidetasun nolabaitekoa ez baitzitzaion alor hartan, itxuraz, alferrikakoa gertatu. Nazariok, beraz, hura guztia behar zuen buruan, eta orduan esan zuen:
|
|
|
baina bai nabarmena, hain zen iluna, Nataliak bere trikimailuez, ukenduez eta hautsez? iluntasun hura disimulatzea erdiesten
|
bazuen
ere; hain ziren, bestelakoan, berdinak, lotan egiten zituztèn ametsetan ere hitz egiteko joera zuten bai batak eta bai besteak, ez beti baina bai modu deigarrian?, non, gripeak edo bietako bat jotzen zuenean, berehala kutsatzen baitzen bestea, erloju biologiko bera balute bezala. Eta arima gogoen ikuspegitik ere, bazuten antze kotasunik, batek zuena besteak nahi izaten baitzuen, biek ere desioaren iturri beretik edango balute bezala.
|
|
|
sekula burua makurtu gabe, hori bai, zeren Ernestinarena ez baitzen erabateko etsipena, besoak antxumaturik gelditzera eta ezertxo ere ez egitera bultzatzen zuena, berak beti egiten baitzuen zerbait? egiten zuena egingo ez balu bezala egiten
|
bazuen
ere, hurkoen keinu ilun nabariei irri hautemangaitz baten argi xumearekin erantzuten zien, adibidez, edo amorruzko garrasi bati isiltasunarekin, ez, haatik, garrasiarekiko mendekotasuna erakusten zuèn isiltasunarekin, beste isiltasun batekin baizik (isiltasun sortzaile bat, bestela esanda), isiltasun hark bai baitzuen bihotza eta bai baitzituen besoak, noranahi zabal zitzakeenak eta noranahi zabaltzen zituenak, espazio berri abegikor bat sortuz, aurkariaren bihotzak ere bere tokia izan zezan?, Ernestinak Jainkoarengan jarria baitzuen bere uste osoa, halako moldez, non sinetsia baitzegoen, berak berea bideratu ondoren, Jainkoak bideratuko zuela gainerako guztia; edo, egoerak inoiz gainditzen zuenean, gogoko zituèn hitzak ahapeka errepikatzeko ohiturari ekiten zion, solo Dios basta, solo Dios basta, solo Dios basta?
|
|
|
plazerari lotutako indarra, batetik, emakume gaztearen esku leuna berean sentitzea plazer iturri behar baitzitzaion Nazariori?, eta beldurrari lotutako indarra, bestetik, hain zen hurbila eta gertaerraza besteen begietarako irrigarri gelditzeko posibilitatea, segundo gutxiren buruan gauzatu eta mami zitekeena, baldin eta emakumeak bere helburua lortzen bazuen, Nazario dantzalekura atereaz; irri hura, beraz, parte batean zen malda behera, gorputzaren atsegina beti da malda behera? eta beste partean malda gora, beldurrak defentsa mekanismo psikologikoei eragitea da beldurraren maldak berdintzeko modu bakarra?; Nazariok, ondorioz, deseroso behar zuen egoera hartan, ardoak eragiten ziòn adorea deserosotasunaren leungarri
|
bazuen
ere. Haiek, baina, txikikeriak ziren, munta eskaseko gorabeherak, berandu gabe gertatu behar zuenarekin konparatuta, bi gizon eta bi emakumeen mugimenduek mugatutako eremuan sartu ez zen, bada, Regina, tupustean!
|
|
|
–Ez ez! . Millan ihesi zihoan, lauhazka, adrenalinak odolean askatutako zaldiaren gainean, zaldia gelditu ez beste atzera egin behar izan
|
bazuen
ere?: Bueno, bai eta ez?
|