|
2006
|
|
|
2 Gatazka diglosikoen dinamika soziolinguistikoen azterketa. Alor honek historia eta hizkuntzen erabileran eragina duten irudi, jarrera eta iritziak kontutan hartzen ditu,
|
batez
ere hizkuntzen arteko harremanak gatazkatsuak direlarik eta indar harremanak daudelarik.
|
|
2008
|
|
|
jatorri hizkuntzan dagoen testuaren analisia, transferentzia edo hizkuntza batetik besterako moldaketa, eta xede hizkuntzako testuaren sorkuntza. Hiru faseak automatikoki egiten dira, baina arazo handiak daude emaitzak zehatzak izan daitezen,
|
batez
ere hizkuntzen arteko antzekotasuna txikia denean. Hainbat arazo larri daude, baina agian larrienak aurreko atalean aipatutako bi hauek dira:
|
|
|
Administrazioen zeregina ezinbestekoa da hizketa teknologien sustapenean,
|
batez
ere hizkuntza komunitatea, gurean bezala, txikia denean. Beraiek baldintzatzen dute, hein handi batean, jarraituko diren ildo estrategikoak, eta beraiek sor ditzakete teknologia garatzeko baldintza egokiak.
|
|
2010
|
|
|
...oa da euskara erdararekin" konpainia noblean" bizitzeko lekua eraikitzea, bai noski; baina lehenik eta behin euskararen beraren interesekoa dela uste dut nik. onartu behar dela uste dut, batzuentzat euskara eta beste batzuentzat gaztelania izatea lehen hizkuntza edo hizkuntza nagusia, bakoitzak gauza batzuetarako hizkuntza bat eta beste batzuetarako bestea erabiltzea, solaskide batzuekin
|
batez
ere hizkuntza batean eta beste batzuekin bestean jardutea, zonaldez zonalde aldeak egotea. ez dakit datorren mendean zein izango den hemengo bi hizkuntzen arteko erlazioa euskal gizartean, zein izango den eleaniztasunaren isla gure gizartean, baina datozen 50 urteei begira, fikzio legez planteatuta ere fikziozkoegia iruditzen zait —beraz erakarmenik eta interesik gabeko proposamen absurdoaeta, gainera, onargarria al da bizikidetzaren ikuspegitik?
|
|
|
Euskara txikitatik ikasi dut etxean hizkuntza horretan solasten nindutelako, eta ondoren eskolan ereduan ikasi dut(...) nere kasuan inguruan ditudan pertsona ia gehienak euskaraz dakite eta beraz ia beti euskaraz solasten dut (ez euskara batuan, noski). Euskarak nere bizitzan leku garrantzitsua betetzen du
|
batez
ere hizkuntza hau erabili ahal izateko eta bermatu ahal izateko zailtasun handiak izan ditudalako. Ondorioz, hizkuntza honen debeku eta mugen aurrean sentitzen dudan amorruagatik oso harro nago gurasoek irakatsi nauten hizkuntzaz eta ondoren eman didaten bidea jarraitzeaz.
|
|
|
1991an bat aldizkariak 20 urte betetzea gutxik espero zuen. zorionez, bat aldizkariaren ardura hartu duten pertsonei esker, zailtasunak eraginkortasunez gaindituz eta egoera berrietara zuhurtziaz egokituta, bide emankorra egitea lortu du. soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain aldizkaria ingurumari oso gatazkatsuan sortu zela esan gabe ez dago ulertzerik bere bilakaera. giro politiko liskartsuan glotopolitika administrazioari bakarrik ala administrazioari eta eragile sozialei zegokien eztabaidagai zegoen abiatu zen garaian. Frankismoan inongo gobernuren babesik gabe autoerakuntzaz gorpuztu zen euskararen mugimendu sozialak bizirik eta sasoitsu jarraitzen zuen. entitate eta pertsonez osatutako eremu zabal eta askotarikoa izaki bazuen gogoetak gurutzatu eta esperientziak trukatzeko premia. eta
|
batez
ere hizkuntza politikan parte hartzekoa. abiatu berri ziren administrazio autonomikoek, ordea, ez zioten zilegitasunik aitortzen horri, berdin iparraldean, nafarroa garaian zein eae ko tokiko intituzioetan. glotopolitikan eragin nahi izatea, beraz, liskarraren erdian paratzea zen. horrek hainbat urtetan ez dio bat i lagundu bere inguruan nahi izango lituzkeen guztiak biltzen, nahiz eta urte hauet... Multzo hau, halaber, hedatzen joan da 20 urte hauetan. instituzio eta enpresetako euskara teknikariak, trebatzaileak, herrietako euskara eta aisialdi elkarteak, soziolinguistika aplikatuan diharduten ikertzaile eta enpresak, alderdi eta sindikatuetako euskara arduradunak, profesional euskaltzaleak... bat aldizkariaren xede taldea ere gero eta zabalagoa bilakatu da. ugaritu egin dira, halaber, esperientziak nahiz euskararen errealitateaz gogoeta egin, ikertu edo sustapen ekintzak burutzen dituztenen ekarpenak eta premiak. euskarazko argitalpen espezialdu eta dibulgatiboen eztanda bizi izan dugu urte hauetan (ele, zutabe, hik hasi, uztaro, elhuyar, bertsolari...). bat aldizkariaren eremua errespetatuz lehiakide zuzenik sortu ez bazaio ere, bat en berezko irakurlegoari errealitatea ezagutu eta jarraitu ahal izateko erreferentziak gehitzearekin hautatu beharra etorri zaio. hots, zer irakurri behar du irakasle euskaltzale batek?
|
|
2011
|
|
|
129); b) espainian, Francoren agintaldia amaitzera zihoan. hori segurua zen, adinak bere legeak dituelako besteak beste. zerbait pentsatu beharra zegoen Francoren agintekera hura amaitzen zenerako. zerbait pentsatu beharra zegoen, bereziki, azken gerran galtzaile izandakoak etorkizun demokratiko hurbilean gehiengoa izan zitezkeen hiztun herrietarako. Itxaropeneta iharrosaldi giro horretan egindako gogoeta lan eta aktibazio soziopolitiko gotorraren altzoan sortua dugu, nagusiki, paisos Catalans etako soziolinguistika(
|
batez
ere hizkuntza soziologia) eta, horren barnean," menderatuen diglosia" 91.
|
|
2012
|
|
|
Plano linguistikoan: hiztunek(
|
batez
ere hizkuntza kontestualki ahuleko hiztun elebidunek) darabilten hizkeran eta idazkeran interferentziak agertzen dira (hots ebakeran, morfosintaxian, hitz altxorrean eta semantika arloan). Kode alternantzia eta hibridazioa ere agertzen dira.
|
|
2014
|
|
|
Kasu hauetan bai bezero bai hornitzaileengana iritsiko dira ekoizpen prozesuarekin eta prozesu komertzialekin lotutako sareak diren neurrian, eta harreman mota hauen gaineko azterketek eta helburuek hizkuntza normalizazioa eta planen biderkatzea eduki dezaketen neurrian xedeetako bat. Baina orain arte horrelakorik ez da sortu, izan ere esan bezala eskualde oinarriko taldeak sortu baitira
|
batez
ere hizkuntza normalizazioaren inguruan, eta gainera sare hauetan enpresa kooperatiboek pisu handia daukate. Honek dagoeneko aipatu ditugun emaitzak izan ditu, baita bere mugak erakutsi ere.
|
|
2015
|
|
|
Fishmanen lanak Euskal Herrian eta
|
batez
ere hizkuntz plangintza eta hizkuntz politikaren arloan izan zuen oihartzuna azpimarratu da aurretik. Fishmanen planteamenduan belaunaldien arteko transmisioa ezinbesteko gakoa zen hizkuntz gutxituen berreskurapen prozesuan (Schwartz, 2010).
|
|
2016
|
|
|
Jokabide horrek baditu, begien bistako ordain-sariez gainera, kontrapartida nabarmenak. Kaltegarria da hori, oro har,
|
batez
ere hizkuntza ahularen eta bere hiztun herriaren status sozialean. Dependency interaction sortzen da erdaldunen eta euskaldunen artean:
|
|
2017
|
|
|
euren hizkeraz lotsaturik, erabiltzeari uztea. ‘Hiztun berriekiko’ jarrera hau linguistikoki kaltegarria da oso(
|
batez
ere hizkuntza gutxituez ari garenean), hiztun berri kopurua handitzeak ez baitu askorako balio ikasitakoa erabiltzeko aukerarik ematen ez bazaie.
|
|
|
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila hiztunen kategorien sorreran logika kognitibo bat topatzen dugu, gutxi asko, euskaldun kategoriaren oinarrian dagoena. hasiera batean hitz egiteko era zein den adieraziko zuen euskaldun hitzak,
|
batez
ere hizkuntza arteko egoeretan. beraz, komunikaziorako hizkuntza gaitasuna (orokorrean) zehazteko bidea zen, baina kontzeptua irauli dela esan liteke: euskaraz egiten du= euskalduna esatetik euskalduna= euskaraz egiten du uste izatera pasa bagina bezala. euskararen egoera gaiztotu ahala, baliabide praktiko kognitiboa izan zitekeena, maxima morala bilakatu zen:
|
|
2018
|
|
|
Europan egun nagusitzen ari den ideia eleaniztasunarena den arren, praktikan ikuspegi hori
|
batez
ere hizkuntza nagusien mesedetan da oraindik: " At the level of languages policies, multilingualism is understood as the knowledge of major European languages..." (Laakso et al., 2016:
|
|
|
beharrezkoa al da euskara elkarte bat Zumaian? Tarteka akordatzen gara horrelako elkarte batekin,
|
batez
ere hizkuntza eskubideak urratzen dizkigutenean, baina euskara natural eta normal bizi da Zumaiako elkarte eta talde askotan, eta askok ez dute ikusten horrelako elkarte baten premiarik. Berez, ona litzateke euskara elkarte bat akuilueta segimendu lanak egiteko, baina ona litzateke, baita ere, ardura inoren gain utzi gabe euskaldunok, gauden tokietatik, bakarka, eragitea.
|
|
|
Itxura guztien arabera, lagunarteko ahozko hizkeran bada alderik definitutako hiru taldeen artean (lehen hizkuntza euskara; lehen hizkuntza euskara/ gaztelania, eta lehen hizkuntza gaztelania), baina hizkuntza idatzian taldeen arteko aldea askoz txikiagoa dela uste da; izan ere, eskolaren testuinguruan erabiltzen da
|
batez
ere hizkuntza idatzia, eta ikasle gehienek euskarazko ereduetan ikasten dute. Hauek dira 20162017 ikasturteko matrikulazio datuak, Haur Hezkuntzan (3 urte):
|
|
2023
|
|
|
Beste alde batetik," espainol" etiketarekin identifikatu zirenak daude, iritzi neutroagoak eta negatiboagoak agertu zituztenak; gehienek euskara eskolarekin lotu zuten (batek esan zuen ez duela inolako arazorik hizkuntzarekin, baina nazkatuta sentitzen dela eskolan erabiltzera behartzen dutenean), eta
|
batez
ere hizkuntzaren izaera minoritarioa azpimarratu zuten. Horietako 6k ziurtatu zuten ez zaiela euskara gustatzen eta, oro har, garrantzi gutxiko eta erabilgarritasun gutxiko hizkuntza gisa definitu zuten, eskolatik kanpoko euren bizitzetan duen presentzia hutsaren hurrengoa dela ziurtatzen baitute.
|
|
|
20 urte hauetan, euskararen presentziak gora egin du, baina
|
batez
ere hizkuntza paisaian eta kanpo harremanetan. Errotulazioa da nabarmen gehien landu den aspektua, emaitza onenak bertan baitaude.
|
|
|
Errotuluetan, dokumentuetan, ahozko harremanetan... zer toki du euskarak? urteetan Elhuyarrek egindako ikerketarekin alderatuta, oro har, 20 urte hauetan, euskararen presentziak gora egin du, baina
|
batez
ere hizkuntza paisaian eta kanpo harremanetan. Errotulazioa da nabarmen gehien landu den aspektua, emaitza onenak bertan baitaude.
|
|
|
Izan ere, Tŝilhqot’in herria sei komunitatek osatzen dute: ʔEsdilagh, Tŝi Del, Tl’etinqox, Tl’esqox, Xeni Gwet’in and Yuneŝit’in; horietako hiru azkenek
|
batez
ere hizkuntza berritzea izan dute lehentasun azken urteotan. 2015ean Yuneŝit’in ek, Tl’esqox eta Xeni Gwet’in komunitateekin batera, First Peoples’ Cultural Council en bertako hizkuntzak biziberritzeko programa batean parte hartu zuen, eta Hizkuntza Batzarra sortzeaz gain, lehenengo Hizkuntza Biziberritzeko Plan Estrategikoa garatu zuen.
|