|
2001
|
|
|
Aldi
|
baterako
Lan Enpresak (ALE), enplegu agentziak, INEM edo Langai bezalako enplegu zerbitzu publikoak, Internet, hedabideetako iragarkiak, eta ahoz ahoko informazioa izaten dira lana aurkitu edo aldatzeko bitarteko nagusiak.
|
|
|
Ez dira lan egonkorra lortzeko biderik onena, baina Aldi
|
baterako
Lan Enpresen bidez hainbat lan egin ondoren, hiru langiletik bat enpresa erabiltzailean geratzen da lanean.
|
|
2002
|
|
|
Hori guztia, zerbitzuen kanporaketa estrategia (outsourcing) zabal baten testuinguruan garatuda, zeinaren bitartez industria enpresek zerbitzuak kanpoan erostea hobestenduten. Estrategia kanporatzaile hori erabiliz, zerbitzu zehatz batzuetako enpresaautonomoak sortu dira; hala nola, marketing eta publizitatean, lege zerbitzuetan, finantza aholkularitzan, giza baliabideen kudeaketan (aldi
|
baterako
laneko enpresak barne), segurtasun arloan, etab. Gainera, aurreratu dugunez, enpresentzakozerbitzuen adarra aitzindaria da produkziogintzaren berrikuntza dinamikan, bertankokatzen baitira produkzio paradigma berrian berrikuntza puntakoenak dakartzaten ingeniaritza edo komunikazioa jarduerak, besteak beste.
|
|
2005
|
|
|
Emakumeek gizonek baino %50 gutxiago irabazten dute Espainiako sektore pribatuan, eta %10, 7 sektore publikoan. Horrek esan nahi du Espainiako emakumeen batez besteko soldata gizonena baino %34, 7 txikiagoa dela, Manpower aldi
|
baterako
laneko enpresak lan merkatuari buruz argitaratutako azken txostenaren arabera. Soldata ezberdintasunak areagotu egiten dira, betiere gizonen alde, lanaldi laburragoak edo hezkuntza maila baxuagoak dituzten enpleguetan, lan esperientzia handiagoa duten langileen artean eta plantilla handiagoak dituzten enpresetan.
|
|
2007
|
|
|
28, 1 idatz zatiaren 1 eta 2 lerrokadak, 2 eta 3 idatz zatiak eta 4 idatz zatia, aldi
|
baterako
laneko enpresei dagokienez izan ezik.
|
|
|
Aldi berean, gai honetan, Espainian oinarrizko legea izango denari beste zuzentarau batzuen xedapenak gehitu dizkio, zuzentarau horien gaia aintzat hartuta, ezinbestekoa baita horiek lege lerruneko arau batera biltzea. Zuzentarau horiek dira EEE/ 92/ 85, EEE/ 94/ 33 eta EEE/ 91/ 383, amatasuna eta gazteak babesteari buruzkoak, eta aldi baterako, iraupen jakineko eta aldi
|
baterako
laneko enpresetako lan harremanen tratamenduari buruzkoa.
|
|
|
28 artikulua. Aldi baterako, iraupen jakineko eta aldi
|
baterako
laneko enpresetako lan harremanak
|
|
|
1 Aldi baterako edo iraupen jakineko lan harremanak dituzten langileek, bai eta aldi
|
baterako
laneko enpresek kontratatutako langileek ere, zein enpresatan zerbitzuak eman eta enpresa horretako gainerako langileen babes maila izango dute segurtasun eta osasun arloan.
|
|
|
Aldi
|
baterako
laneko enpresen bidezko lan harremanetan, enpresa erabiltzaileak lana betearazteko baldintzen gaineko erantzukizuna izango du, langileen segurtasuna eta osasuna babesteari dagokionez. Enpresa erabiltzailearen ardura izango da, berebat, artikulu honen 2 eta 4 idatz zatietan ezarri informazio betebeharrak betetzea.
|
|
|
Aldi
|
baterako
laneko enpresak erantzukizuna izango du, artikulu honetako 2 eta 3 artikuluek prestakuntzaren eta osasuna zaintzearen inguruan ezarri betebeharren gainean. Horretarako, eta aurreko paragrafoan xedatutakoari kalterik egin gabe, enpresa erabiltzaileak aldi baterako laneko enpresa informatuek dituzten ezaugarrien gainean eta be du, bete beharreko lanpostuhar diren kualifikazioen gainean.
|
|
|
Aldi baterako laneko enpresak erantzukizuna izango du, artikulu honetako 2 eta 3 artikuluek prestakuntzaren eta osasuna zaintzearen inguruan ezarri betebeharren gainean. Horretarako, eta aurreko paragrafoan xedatutakoari kalterik egin gabe, enpresa erabiltzaileak aldi
|
baterako
laneko enpresa informatuek dituzten ezaugarrien gainean eta be du, bete beharreko lanpostuhar diren kualifikazioen gainean. Laneko enpresak beste horrenbeste egin du ukitutako langileekin, langile horiek atxiki aurretik.
|
|
|
Enpresa erabiltzaileak bere langileen ordezkariak informatu ditu, aldi
|
baterako
laneko enpresak lagatakogile horiek ordezkari horiengana jo de langileen atxikimenduaren gainean. Lanzakete, lege honek aitortutako eskubideak egikaritzeko.
|
|
|
Lege honen ondoreetarako enpresaburu izango dira aurreko idatz zatian aipatu pertsonen zerbitzuak jasotzen dituzten pertsona guztiak, fisikoak zein juridikoak, edo ondasun erkidego guztiak, bai eta legearen arabera eratutako aldi
|
baterako
laneko enpresek enpresa erabiltzaileei lagatzekotan kontratatu pertsonen zerbitzuak jasotzen dituztenak ere.
|
|
|
...rtikulu honen 2 eta 3 idatz zatietan xedatutakoari kalterik egin gabe, hogeita hamar hilabeteko aldian, jarraitutasunik gabe edo jarraitutasunarekin, hogeita lau hilabete baino epe luzeagoan kontratatuta egon diren langileak finko egingo dira, baldin eta langile horiek kontratatuta egon badira enpresa berean lanpostu bera betetzeko, aldi baterako bi kontratu edo gehiagoren bidez, zuzenean edo aldi
|
baterako
laneko enpresa batek lagata, eta iraupen jakineko kontratu modalitate berberekin edo desberdinekin.
|
|
|
...Jarduera bakoitzaren berezitasunak eta lanpostuaren ezaugarriak kontuan hartuta, negoziazio kolektiboak betekizunak ezarriko ditu, iraupen jakineko kontratu gehiegi egitea saihesteko, noiz eta kontratu horiek egiten direnean langile desberdinekin, aurretiaz izaera bereko kontratuekin betetako lanpostuei begira, jarraitutasunik gabe edo jarraitutasunarekin; halako kontratuen artean egongo dira aldi
|
baterako
laneko enpresekin egindako lagatze kontratuak ere.
|
|
|
1 Baimendutako aldi
|
baterako
laneko enpresek bakarrik kontrata ditzakete langileak beste enpresa bati aldi batean lagatzeko, betiere legeak ezarritakoaren arabera.
|
|
|
Fabrikek maiatzaren amaieratik irailaren erdialdera arte luzatu dute oporraldia. Hori dela eta, gero eta industria gehiagok aldi
|
baterako
lan enpresetara jotzen dute langile finkoen bajak betetzen dituzten langileak kontratatzeko, iturri beraren datuen arabera. Fenomeno hori argi islatzen da aldi baterako kontratazioan eta lan kontratu finkoan diharduten enpresek egindako azterketetan:
|
|
2008
|
|
|
Lege iruzurrean egindako aldi baterako kontratuak dituzten langileak. Hogeita hamar hilabeteko epean hogeita lau hilabete baino gehiagoko epean etenik gabe edo konponbiderik gabe–" aldi baterako bi kontratu edo gehiagoren bidez zuzenean edo aldi
|
baterako
laneko enpresek eskura jarrita enpresa bereko lanpostu bererako" kontratatuta egon direnak. Hori ez da aplikatuko prestakuntza, txanda eta bitarteko kontratuen erabileran.
|
|
|
Lanaldi partziala Prestakuntza eskaera oso handia denean, lanaldi partzialeko kontratuak adabaki onak dira. Haietara iristeko, inguruneak eta lagun sareek zeregin garrantzitsua dute, aldi
|
baterako
laneko enpresen bitartekotzaz gain. Enpresa horiek aliatu interesgarriak izan daitezke.
|
|
|
Horiek ordu solteak eskaintzen dituzte asteburuetan, udako ordezkapenak eta ikasturte akademikoaren eskakizunetara egokitzen diren beste formula batzuk. Bi hautagai talde handi daude beren ikasketekin bateragarria den lana bilatzen dutenak, Alberto Gavilán aldi
|
baterako
laneko enpresa entzutetsuenetako baten arduradunak dioenez: ostalaritzan, merkataritzan edo telemarketinean," dena delakoaren" lana eskatzen dutenak, eta beren prestakuntza esperientziarekin osatuko duen lanpostua bilatzen dutenak.
|
|
2009
|
|
|
Hainbat lan erreformaren ostean, ordea, Franco osteko hiru hamarkadetankontratazio mota malguagoak, aldi
|
baterako
lan enpresak (ABLEak), ordukakokontratuak eta abar ohiko bihurtu dira euskal ekonomian; «zabor kontratuak»esamoldea sortzeraino. Jakina da horiek guztiek langileen egoera ahultzen dutelaeta sindikazio mailan ere, besteak beste, eragiten dutela.
|
|
|
Adibide bat jartzearren, Page Personnel Temporalen kasuan, hautatze prozesuen %66 22 eta 29 urte bitarteko hautagaiek osatzen dute, normalean lizentziatu berriek edo urte bateko edo biko esperientzia profesionalak, eta aldi baterako kontratuarekin hasten dute ibilbidea; kasuen %50ean, bezeroaren egituran sartzen da. Aldi
|
baterako
lanek enpresaren egitura ulertzen eta lehentasunak finkatzen laguntzen dute Lan mota hauek lizentziatu berriari enpresa egiturak askoz hobeto ulertzen, hainbat lanpostu ezagutzen eta enpresan lehentasunak ezartzen lagun diezaiokete. Era berean, aldi baterako lanpostu batzuetan aldi baterako lan eginez gero, hautagai batek aukera du lan bera hainbat esparrutatik ezagutzeko.
|
|
|
Orduan, 1994tik 99ra, AGETTeko enpresek gizarte elkarrizketako mahai baten bidez erregularizatu behar zela esan zutenean, merkataritza marjina hori, kasu batzuetan, langilearen sarrera osagarritik zetorren”. AGETTren kalkuluen arabera, aldi
|
baterako
laneko enpresek hilean batez beste 189.000 aldi baterako kontratu kudeatzen dituzte.
|
|
|
Aldi
|
baterako
laneko enpresa (ABLE) baten bidez kontratatzen diren langileek lanpostu berean ari diren plantillako langileen soldata eta osagarri berberak jasoko dituzte. Hala adierazten du Auzitegi Gorenak urtarrilaren 22an Lan arloko Salak emandako epai batek.
|
|
|
Bizikleta eredu jakin bat nahi edo nahi duten pertsonak. Baita higiezinen agentzia eta aldi
|
baterako
laneko enpresa batzuk ere. Zerrenda helburu komertzialekin erabiltzeko aukera ematen duten bakarrak dira, iragarki bakoitzeko 25 eta 75 dolar arteko kostua ordainduz.
|
|
|
Legeak enplegua sustatzeko dauden hobariak ere berrikustea aurreikusten du, 3.000 milioi euro ingurukoak. Legeak jasoko duen beste aldaketa bat aldi
|
baterako
laneko enpresen (ABLE) jarduera eremua handitzeari buruzkoa da, orain arte Espainian debekatuta zeuden eraikuntzaren eta administrazio publikoen sektoreetan jarduteko aukera ematen duen Europako zuzentarau baten arabera. Europar Batasuneko arauak, gainera, sektore pribatua ABLEen bidez sartu dela islatzen du, lan eskaintza eta eskarien bitartekotzan, orain hainbat sektore eta administrazio publikotan diharduten zerbitzu sozietateen erregularizazioarekin.
|
|
2010
|
|
|
Sindikatu abertzaleen ustez, Estatuak kaleratzea merkatu, lan malgutasuna handitu, negoziazio kolektiboak zentralizatu eta aldi
|
baterako
laneko enpresak ugaritu nahi ditu.
|
|
|
2009ko azken hiruhilekoan, 55 urtetik gorako 330.000 langabe zeuden, eta horietatik 142.000k bi urte edo gehiago zeramatzaten lanik gabe. Aldi
|
baterako
laneko enpresaren arabera, profila heterogeneoa da. Lanbide kualifikazio txikia dutenen artean, asko dira garbiketan edo elikagaien manipulazioan aritu diren emakumeak.
|
|
|
Agett aldi
|
baterako
laneko enpresa handien ugazaben txosten batek dioenez, 2009an enpresa horiek bitartekari izan ziren enplegu zerbitzu publikoek baino langile gehiago kontratatzeko autonomia erkidego guztietan, Extremaduran izan ezik. 100 lanpostutik 12tan bitartekari aritu ziren (1,7 milioi lanpostu), eta enplegu zerbitzu publikoak, berriz, 100 lanpostutatik hirutan (381.050 lanpostu), hau da, kudeatutako 13.977.537 lanpostutatik 4,5 aldiz gutxiago.
|
|
|
Agetten txostenak dio, halaber, enplegu zerbitzu publikoek 100 urtetik gorako gazte bat jarri zutela 2009an; ABLEek, berriz, 25 urtetik beherako gazteen artean bederatzi aldiz lan gehiago egin zituzten, eta bitartekaritza lau aldiz handiagoa izan zen emakumeen kasuan. Euskal Autonomia Erkidegoa nabarmentzen da; izan ere, aldi
|
baterako
laneko enpresek euskal enplegu zerbitzuak baino 42 aldiz lanpostu gehiago kudeatu zituzten 25 urtetik beherako gazteentzat. Murtzian, aldea 38 izan zen; Katalunian, 30, eta Nafarroan, 23 Bestalde, Extremadura izan zen enplegu zerbitzu publikoek ABLEek baino gazteen lanpostu gehiago lortu zituzten eskualde bakarra (%6, 5 eta %2, 6, hurrenez hurren).
|
|
|
Nabarmentzekoa da, halaber, langabetuek prestakuntza ikastaroei uko egiteko duten “grazia aldia” 100etik 30 egunera murriztu dela, zigorrik jaso gabe. Aldi
|
baterako
laneko enpresen (ABLE) eta enplegu agentzia berrien lan bitartekaritzaren esparruan ere aldaketak egin dira. Celestino Corbacho lan ministroak eskerrak eman zizkion izapideak egin ziren moduagatik, eta azkartasunez amaitu zuen “zalantzak” ezabatzeko eta lege dekretuaren funtsezko helburuak “desitxuratu” gabe, taldeekin itundutako 70 zuzenketa baino gehiago sartu baitzituen.
|
|
|
Aldi
|
baterako
laneko enpresek kontratazio gehiago lortzen dituzte, baina zerbitzu publikoek prestakuntza handiagoa ematen dute.
|
|
|
Hala ere, nahiz eta azken lan erreformatik batzuek zein besteak eskaintzak eskaintzen dituzten jarduera adar berberetan, bakoitzak lan aukera partikularrak eskaintzen ditu eta enplegu mailan emaitza desberdinak ditu. Aldi
|
baterako
laneko enpresek kontratazio gehiago lortzen dituzten bitartean, zerbitzu publikoek prestakuntza handiagoa ematen dute.
|
|
|
Aldiz, kudeaketa txikiena Katalunian egiten du, estatuko batez bestekoa baino %2, 4 gutxiago. Espainian, legez, aldi
|
baterako
laneko enpresek aldi baterako kontratuak bakarrik eskain ditzakete. Langabezia egoera larrian egonez gero, kontratu bat lortzea da helburua, aldi baterakoa edo mugagabea.
|
|
|
Zenbait proposamenek erreformaren norabidea oso garbi azaltzen dutela uste du: besteak beste, aldi
|
baterako
lan enpresen jarduera zabaltzeak, patronalaren hobariak eta salbuesteak handitzeak, gaixoaldien kontrola areagotzeak eta kaleratzearen kalte ordainak murrizteak. Patronalak nahi duen guztia egitera doaz, salatu zuen LABek.
|
|
|
Metaleko negoziazioari dagokionez, malgutasuna egutegi aldetik, geografikoki eta lanpos tuz aldatzeko orduan hobetu nahi du patronalak. Lege aldetik, azpikontratatzeko, kontratuak aldi
|
baterako
laneko enpresen bidez egiteko edota nahi duten mutualitatea aukeratzeko eskubidea izatea nahi dute enpresek. Aurreko lan hitzarmenetik mugatuta zeuzkaten aukera horiek.
|
|
2011
|
|
|
Bulego horretatik igaro dira azken egunotan banku handietako ordezkariak eta Europako Batzordeko lehendakariorde bat.Toxok bileraren ostean azaldu duenez, erreformak «premiazkoak» direla ziurtatu die Espainiako hurrengo gobernuburuak, eta Gabonak bukatu arteko epea eman die gizarte eragileei sei puntu hauetan ados jartzeko: negoziazio kolektiboaren zeregina, kontratazioa, lan absentismoa, gatazkak auzitegietatik kanpo konpontzeko prozedurak, aldi
|
baterako
lan enpresak eta trebakuntza.Toxo baikor azaldu da, besteak beste, PPko presidenteak argi utzi diolako ez duela lan kontratu bakarra ezartzeko asmorik, bere alderdiko sektore liberalenak hala egitea nahiko lukeen arren. «Berak badaki Espainiak kontratu mota bakarra baino gehiago behar duela», esan du CCOOko idazkari nagusiak.
|
|
|
Aipagarriak dira karga eta deskarga puntualetarako biltegiko morroiak, eskaeren prestatzaileak, berregileak edo harreragileak. Egunez lan egiteak ez du kualifikazio handirik eskatzen Horrelako lanpostuak eskuratzeko modu ona aldi
|
baterako
laneko enpresetara jotzea da. Aukera egokia dira, enpresen behar puntualetara egokitzen direlako eta egoera eta kasu horietan behar den malgutasuna ematen dutelako.
|
|
2012
|
|
|
Enplegu politikaren eredu propioa bestelako zein gairen inguruan? Besteakbeste, lan merkatuko bitartekaritza sistema garatu (agente publiko eta pribatuak, Interneteko enplegurako atariak); aldi
|
baterako
laneko enpresen esparrua etaaraubide juridikoa; lan kontratu motak (aldi baterakoak bakarrik arrazoi justifikatuakdaudenean onartu, edo modu lausoan baimendu); lan kontratuak sustatzeko dirulaguntzak (gero eta kritikatuagoa den sistema, askotan aldez aurretik erabakita etadiru laguntzarik gabe ere egingo liratekeen kontratuak merkatzen dituelako, berezkontratazioa sustatu gabe); kaleratze sistema...
|
|
|
ABLE eta telelana: aldi
|
baterako
laneko enpresak enplegu zerbitzu publikoekin elkarlanean arituko dira, lanpostu bat erraztearren. Eta telelanari dagokionez, jarduera hori lehen aldiz arautuko dela iragarri da, nahiz eta zehaztu gabe zein baldintzatan eta zein araudiren pean.
|
|
|
Gaueko langileen ehunekoa (%14, 6) emakumeena (%9, 3) baino handiagoa izan zen. Kontratazio moduari dagokionez, aldi
|
baterako
laneko enpresa (ABLE) baten bidez kontratatutako soldatapekoen ehunekoa %3tik %2, 7ra jaitsi zen 2011n, eta %2, 5ek enplegu publikoko bulego baten bidez lortu zuen enplegua (2010ean baino hamarren bat gehiago). Bestalde, 2011n lanean ari zirenen %92, 6k ez zuen inoiz bere etxean lan egin, %2, 7k noizbehinka lan egin zuen eta %4k bere lanegunen erdia baino gehiago egin zuen etxean.
|
|
2013
|
|
|
Horretaz gain, aldi
|
baterako
laneko enpresek, giza baliabideetakoek eta autonomia erkidegoetako lan aholkularitzek gai horri buruzko eskuorriak argitaratzen dituzte eta ikastaroak eta tailerrak antolatzen.
|
|
|
Giza baliabideak hautatzeko erakunde eta enpresak: enplegu bulegoak, enplegu agentziak, aldi
|
baterako
laneko enpresak, langileak hautatzeko aholkularitza enpresak, lan poltsak, jobsiteak, eta abar.
|
|
|
entitate publikoak edo pribatuak dira, irabazi asmoa dutenak edo irabazi asmorik gabeak. ...aztertzen dituzte.Era berean, enplegu bilaketarekin erlazionatutako jarduerak garatu ditzakete (adibidez, orientazio eta informazio profesionala), baita langileen hautaketarekin erlazionatutakoak ere.Agentzia horiek eskaintzen dituzten zerbitzuak doakoak izango dira langileentzat, langabe guztiez arduratuko dira, eta laneko tratu berdintasuna errespetatu eta diskriminazioa baztertuko dituzte.Aldi
|
baterako
laneko enpresak (ABLE): denboraldi baterako, kontratatutako langileak enpresa erabiltzaile baten esku jartzea da enpresa horien eginbeharra.
|
|
|
denboraldi baterako, kontratatutako langileak enpresa erabiltzaile baten esku jartzea da enpresa horien eginbeharra. Kontratu baten bitartez egiten da (langileak lagatzeko kontratua), eta behar bezala baimenduak dauden aldi
|
baterako
laneko enpresek soilik sina ditzake kontratu horiek.Aldi baterako laneko enpresaren eta enpresa erabiltzailearen artean sinatzen da langileak lagatzeko kontratua. Xedea da langilea enpresa erabiltzaileari lagatzea, harentzat lan egin dezan; langilea enpresa erabiltzailearen zuzendaritzapean geratzen da.
|
|
|
denboraldi baterako, kontratatutako langileak enpresa erabiltzaile baten esku jartzea da enpresa horien eginbeharra. Kontratu baten bitartez egiten da (langileak lagatzeko kontratua), eta behar bezala baimenduak dauden aldi baterako laneko enpresek soilik sina ditzake kontratu horiek.Aldi
|
baterako
laneko enpresaren eta enpresa erabiltzailearen artean sinatzen da langileak lagatzeko kontratua. Xedea da langilea enpresa erabiltzaileari lagatzea, harentzat lan egin dezan; langilea enpresa erabiltzailearen zuzendaritzapean geratzen da.
|
|
|
Arreta neurri gisa, Sarean lana bilatzea konfiantzazko web atari eta ofizialen bidez egin behar da, konpainia horien orrietan sartzen diren hautagaiaren datuen babesa bermatzeko. Horregatik, komeni da eskaintzak baztertzea prestigio handiko Interneteko guneetatik (erakunde publikoak, aldi
|
baterako
laneko enpresak) edo enpresa handietatik ez datozen eskaintzak. Ez da erabateko zantzua, baina iruzurrezko enplegu proposamenek domeinu orokorrak dituzten posta elektronikoko helbideak dituzte (hotmail, yahoo, gmail, etab.). hautagaiak curriculuma bidali behar dienei.
|
|
|
Ia beti nahiago izaten da sektorean esperientzia duten langileak izatea, hobe enpresa barruan badaude. Gainera, langileak hautatzeko denbora murrizteko, konpainia askok ABLEetara (aldi
|
baterako
laneko enpresetara) jotzen dute; beraz, komenigarria da enpresa batean izena emanda egotea edo curriculum vitae a. Puntu honi dagokionez, gogoratu behar da: ABLE baten bidez sinatzeko lan egiten bada ere, enpresak kontratatutako langileen eskubide eta betebehar berak dituzte.
|
|
2014
|
|
|
Atzo oinarrizko errenta jasotzen duen afrikar bat etorri zen bulegora. Pozez gainezka zegoen, aldi
|
baterako
lanerako enpresa batek hilabeteko kontratua egin ziolako. Loteria tokatu izan balitzaio bezala sentitzen zen.
|
|
|
«Lan baldintza penagarriak dituzte beharginek. Aldi
|
baterako
laneko enpresa batek kontratatuak dira; erregulazio txostena ez egitea posible da?». Hain justu, langileen kexak gogoan izan dituzte EH Bilduk eta PSE EEk.
|
|
2015
|
|
|
Ibon Navarrok gutxi gorabehera egin du nahi zuen garbiketa, eta Marco Crespirekin denboraldia hasi zuten jokalarietatik zazpik bakarrik jarraitzen dute. Aldaketen zerrenda buruz ematea ia ezinezkoa da, Zurbaoko bulegoek aldi
|
baterako
lan enpresa batenak baitirudite.Hona hemen denboraldi honetako aldaketen laburpena. Hasi eta egun taldean ez dauden jokalariak:
|
|
2016
|
|
|
Olidenek azalpena: «Aldi
|
baterako
laneko enpresak (ABLEak) legeztatu zirenean exijitu zitzaien pertsonak lan egiten duen lekuko hitzarmena aplikatzea. Beraz, azpikontratatutako langile horiek ABLE baten bidez lanean egongo balira, derrigor museoan indarrean den hitzarmen kolektiboa aplikatu litzaieke.
|
|
|
– Aldi
|
baterako
laneko enpresak (ABLE)
|
|
2017
|
|
|
Fabrika berean bospasei kontratu mota egon daitezke: langile finkoa, aldi
|
baterako
laneko enpresa baten bidez sartutakoa, hasiberria, bekaduna, eta gainera, azpikontratatutakoak. Behin betiko kontratua duenak berea konponduta duela pentsatzen du; hasiberriak, zerbait esaten badu gora egiteko aukerarik gabe geratuko dela; eta azken buruan dagoenak, nola hasiko den bada bera protestan?.
|
|
|
Hau zioen Leire izeneko batek: . Aldi
|
baterako
laneko enpresa batekoa zen eskaintza, banku batean aritzeko. Astelehenetik ostiralera, 8:00etatik 20:00etara libre egotea eskatzen zuten.
|
|
|
Ikusezina nintzen. Aldi
|
baterako
laneko enpresa (ABLE) guztietan neukan izena emanda, egunero bi ordu pasatzen nituen lan eskaintzak begiratzen. Dei bakar bat ere ez.
|
|
2019
|
|
|
Urte andana (6 artean) zeramaten beharginek fabrikan lan egiten, baina aldi
|
baterako
laneko enpresa batek kontratatuta.
|
|
|
Artiachen Orozkoko lantegian lan egiten zeuden sei emakume kaleratu ditu enpresaren zuzendaritzak. Denbora andana zeramaten fabrikan lan egiten (6 urte artean) aldi
|
baterako
laneko enpresa baten bidez, baina ekainean sei beharginak kaleratzea erabaki zuen Artiachek, lan ikuskaritzak pertsona horiei kontratu mugagabea egin behar zitzaiela esan zuenean.
|
|
|
Fabrikako zazpi emakumek jo zuten urte hasieran lan ikuskaritzara, LAB sindikatuaren bidez. Antzeko egoeran zeuden zazpiak: urte asko zeramatzaten Orozkoko lantegian, baina aldi
|
baterako
laneko enpresa batek (Randstad) kontratatuta, kontratu labur baina jarraituekin.
|
|
|
Kontratua indarrean ez zutenekin ere kontatzeari utzi zioten. “Aldi
|
baterako
laneko enpresak lan gutxi zegoenaren aitzakia jarri zigun. Udako lana aurre jubilatuek egingo zutela esan ziguten, orain arte egin ez dutenean.
|
|
2020
|
|
|
Lanuztearen bitartez, lortu nahi dute zuzendaritzak enpresa hitzarmena betetzea, sindikatuen ustez hari izkin egiteko neurriak hartu dituelako azken urteetan. Batetik, salatu dute azpikontraten eta ABLE aldi
|
baterako
lan enpresen erabilera areagotu egin duela lan batzuk egiteko. Bestetik, saiatzen ari da lan hitzarmena ez aplikatzen «gazteei eta emakumeei», haien «kalteberatasuna baliatuta».
|
|
|
Lanuztearen bitartez, lortu nahi dute zuzendaritzak enpresa hitzarmena betetzea, sindikatuen ustez hari izkin egiteko neurriak hartu dituelako azken urteetan. Batetik, salatu dute azpikontraten eta ABLE aldi
|
baterako
lan enpresen erabilera areagotu egin duela lan batzuk egiteko. Bestetik, saiatzen ari da lan hitzarmena ez aplikatzen «gazteei eta emakumeei», haien «kalteberatasuna baliatuta».
|
|
|
Salatu dutenez, enpresaren aldetik jaso duten gauza bakarra “greba eskubidea urratzea” izan da. “Aldi
|
baterako
laneko enpresen kontratazioekin grebalariak ordezkatzen ari dira legez kanpo”, azaldu dute grebalariek, “gaur egun hori gertatzen ari da, Lan Ikuskaritzak ezer ez duen egiten bitartean. Greba eskubidea bortxatuz, enpresako zuzendaritza lortzen ari dena da gatazka etengabe luzatzea”.
|
|
2021
|
|
|
Beste gatazka puntu estrategiko bat grebalariak ordezkatzeko lorturiko zirrikitua da. Haien oporrak ordezkatzen ari dira aldi
|
baterako
lan enpresa baten bitartez. «Grebalari batzuen oporrak!
|
|
|
Nekazaritza sindikatuekin ditugun hitzarmenei esker, PCRak egiten zaizkie behargin gehienei, baina arazoa dugu azpikontratatuta daudenekin: aldi
|
baterako
lan enpresek kontratatzen dituzte, eta etengabe ibiltzen dira Errioxa, Aragoi eta Nafarroa artean mugitzen. Hori kontrolatu nahian ari da Lan Osasun Saila, baina ertz anitzeko auzia da.
|
|
2022
|
|
|
Egin lan elkarrizketa artea da. Gainera, kontuan hartzen badugu langabeziak hiru milioi pertsonari eragiten diela Espainian, Enplegu Zerbitzu Publikoa. Dumonen «Postua berea da» eta Breakwellen «Elkarrizketak arrakastaz nola egin» bezalako eskuliburuak hautagaiari hain proba beldurgarria gainditzen laguntzea. Gainera, aldi
|
baterako
laneko enpresak, giza baliabideenak eta autonomia erkidegoetako lan sailenak dira liburuxkak edo gaiari buruzko ikastaroak eta tailerrak ematen dituzte, eta elkarrizketa lasaia egiteko trikimailuak ere ematen dituzte, konfiantzaz eta nerbioak alde batera utzita. Material bikain horren zati handi bat eta langileen hautaketako profesionalen esperientzia, errepikatzen diren galderak aurki daitezke laneko elkarrizketa batean.
|
|
|
Hala, langile guztiei soldatak igotzea, gutxieneko soldata 19.000 eurokoa izatea eta urtean 20 lanordu libre gehiago izango dituztela sinatu dute gaur. Gainera, ELAk ohartarazi du muga ezarri diotela aldi
|
baterako
laneko enpresa bidez kontratatzeari: «Langilegoaren %5a baino gehiago da aldi baterako laneko enpresa bidez kontratatu, eta gehienez 16 asteko kontratuak izan dira».
|
|
|
Gainera, ELAk ohartarazi du muga ezarri diotela aldi baterako laneko enpresa bidez kontratatzeari: «Langilegoaren %5a baino gehiago da aldi
|
baterako
laneko enpresa bidez kontratatu, eta gehienez 16 asteko kontratuak izan dira». Horrez gain, telelana arautzeko oinarriak eta gehiegiko lanaldia ekiditeko bideak adostu dituzte gaur sinatutako hitzarmenean.
|
|
|
behin behinean jarduten duten zamaketariak. Bada, EAEko Auzitegi Nagusiak mugarri bat ezarri du azken horien lan harremanetan, bati arrazoia eman baitio bere salaketan, eta Bilboko portuko lau zamaketa enpresak eta haiek erabiltzen duten Randstad aldi
|
baterako
laneko enpresa salatzailea behin behinean kontratatzera behartu ditu. Hala ez balitz, 49.770 euroko kalte ordaina eman liokete.
|
|
|
Epailearen ustez, baina, behin behinekoen jarduna aldi baterako lanaldien legediaren arabera arautu behar da, eta ezin dira hainbeste kontratu pilatu. Epaiketan, aldi
|
baterako
laneko enpresaren abokatuak onartu zuen urtean 17.000 20.000 behin behineko kontratu egiten dituztela Bilboko portuan.
|
|
|
Epaileak Bilbo Estiba errugabetu du, eta aldi
|
baterako
laneko enpresa eta zamaketa enpresak jo ditu erantzule. Epaiketa irabazi duen zamaketariak bost horietako bat aukeratu behar du, eta enpresa horrek erabaki du finko egiten duen edo kalte ordaina ordaintzen dion.
|
|
|
SEA enpresarien elkartea da patronalaren ahotsa, eta, ELA, LAB eta CCOO sindikatuek nabarmendu dutenez, talka soldatatik harago doa. SEAri egotzi diote aldi
|
baterako
lan enpresen erabilera ez mugatzea, azpikontraten subrogazioa itunean sartu nahi ez izatea eta lanordu kopurua ez doitzea, besteak beste. Egoera hori salatzeko, manifestaziora deitu dute gaurko, Gasteizen (17:30).
|
|
|
Nola? Azpikontratekin, aldi
|
baterako
lan enpresekin, estatu mailako lan itunekin...», salatu du Mitxel Lakuntza sindikatuko idazkari nagusiak.
|
|
|
Nola? Azpikontratekin, aldi
|
baterako
lan enpresekin, estatu mailako lan itunekin...», salatu du Mitxel Lakuntza sindikatuko idazkari nagusiak.
|
|
|
KPIa %6, 5 igo izana oztopo handia bihurtu da, eta, sindikatuek azpimarratu dutenez, azken urteetan langileen erosketa ahalmena %8 txikitu da. Soldatetatik haragoko eskakizunak ere badituzte; besteak beste, aldi
|
baterako
laneko enpresen erabilera mugatzea, azpikontraten subrogazioa itunean sartzea eta lanordu kopurua doitzea.
|
|
|
KPIa %6, 5 igo izana oztopo handia bihurtu da, eta, sindikatuek azpimarratu dutenez, azken urteetan langileen erosteko ahalmena %8 apaldu da. Soldatari ez dagozkion eskakizunak ere badituzte; besteak beste, aldi
|
baterako
lan enpresen erabilera mugatzea, azpikontraten subrogazioa itunean sartzea eta lanorduak doitzea.
|
|
|
Hamalau puntu aurkeztu zituzten sindikatuek, eta horietatik bi ziren deigarrienak: soldata KPIaren arabera igotzea eta ABLE aldi
|
baterako
laneko enpresen erabilera hiru hilabetera mugatzea. Patronalak ez zituen onartu.
|
|
2023
|
|
|
Hainbat sektoretako 40 enpresak, aldi
|
baterako
laneko enpresekin, LANBIDE edota POLE EMPLOI bezalako enplegu zerbitzuekin eta eskualdeko beste erakunde batzuekin batera, orotara, 450 lanpostu baino gehiago eskaini zituzten egun horretan. Azken edizioetan industria sektoreko enpresak gero eta presentzia handiagoa dutela nabarmendu dute antolatzaileek.
|
|
|
(b) Aldi
|
baterako
laneko enpresa baten eta horrek enpresa erabiltzaile bati lagatzeko kontratatutako pertsonaren artean, ekainaren 1eko 14/ 1994 Legearen, aldi baterako laneko enpresak arautzekoaren, 10.3 artikuluak ezarritakoaren arabera.
|
|
|
(b) Aldi baterako laneko enpresa baten eta horrek enpresa erabiltzaile bati lagatzeko kontratatutako pertsonaren artean, ekainaren 1eko 14/ 1994 Legearen, aldi
|
baterako
laneko enpresak arautzekoaren, 10.3 artikuluak ezarritakoaren arabera.
|
|
|
24 hilabeteko aldian, jarraitutasunik gabe edo jarraitutasunarekin, 18 hilabete baino epe luzeagoan kontratatuta egon diren langileak finko egingo dira, baldin eta langile horiek kontratatuta egon badira enpresa nahiz enpresa talde berean lanpostu bera edo desberdina betetzeko, ekoizpen inguruabarrengatiko lan kontratu 2 edo gehiagoren bidez, zuzenean edo aldi
|
baterako
laneko enpresa batek lagata. Hori berori aplikatuko da, enpresa ondorengotza edo subrogazio kasuak daudenean, legean edo hitzarmenean xedatutakoarekin bat etorriz.
|
|
|
Era berean, finko egingo da, 24 hilabeteko aldian, jarraitutasunik gabe edo jarraitutasunarekin, 18 hilabetetik gora, ekoizpen inguruabarrengatiko lan kontratuekin, eta horien artean aldi
|
baterako
laneko enpresekin egindako lagatze kontratuek eratorritakoekin, zein lanpostu egon okupatuta eta hori okupatzen duen langilea.
|
|
|
Era berean, hitzarmen kolektiboek lehentasun irizpideak ezar ditzakete aldi baterako kontratuak dituzten langileen artean; langile horien artean kontuan hartuko dira aldi
|
baterako
laneko enpresek lagatako langileak ere.
|
|
|
(b) Albi
|
baterako
laneko enpresen bidez hitzartutako harremanak.
|
|
|
★ Hirugarrenez, aldi
|
baterako
laneko enpresa erregistro berezi batean inskribatu da, hots," Aldi Baterako Laneko Enpresen Erregistro" deritzon erregistroan (ikusi 14/ 1994 Legearen 4 artikulua, eta horrekin batera 417/ 2015 Errege Dekretuaren 12 artikuluak).
|
|
|
Kautela horiek guztiak justifikatzen dira, aldi
|
baterako
laneko enpresa itxurazko enpresa ez dela bermatzeko ez ezik (izaera hori izango luke lan eskua trafikatzen duen enpresak), aldi baterako laneko enpresek hiruko harremanak sortzen dituztelako ere, hurrengoak lotuz: (1) aldi baterako laneko enpresa eta horren zerbitzuak baliatzen dituen enpresa erabiltzailea edo bezeroa; (2) aldi baterako laneko enpresa eta lagatako langilea; eta (3) enpresa erabiltzailea edo bezeroa eta lagatako langilea.
|
|
|
Kautela horiek guztiak justifikatzen dira, aldi baterako laneko enpresa itxurazko enpresa ez dela bermatzeko ez ezik (izaera hori izango luke lan eskua trafikatzen duen enpresak), aldi
|
baterako
laneko enpresek hiruko harremanak sortzen dituztelako ere, hurrengoak lotuz: (1) aldi baterako laneko enpresa eta horren zerbitzuak baliatzen dituen enpresa erabiltzailea edo bezeroa; (2) aldi baterako laneko enpresa eta lagatako langilea; eta (3) enpresa erabiltzailea edo bezeroa eta lagatako langilea.
|
|
|
Kautela horiek guztiak justifikatzen dira, aldi baterako laneko enpresa itxurazko enpresa ez dela bermatzeko ez ezik (izaera hori izango luke lan eskua trafikatzen duen enpresak), aldi baterako laneko enpresek hiruko harremanak sortzen dituztelako ere, hurrengoak lotuz: (1) aldi
|
baterako
laneko enpresa eta horren zerbitzuak baliatzen dituen enpresa erabiltzailea edo bezeroa; (2) aldi baterako laneko enpresa eta lagatako langilea; eta (3) enpresa erabiltzailea edo bezeroa eta lagatako langilea. Sakon dezagun harreman horietan.
|
|
|
Kautela horiek guztiak justifikatzen dira, aldi baterako laneko enpresa itxurazko enpresa ez dela bermatzeko ez ezik (izaera hori izango luke lan eskua trafikatzen duen enpresak), aldi baterako laneko enpresek hiruko harremanak sortzen dituztelako ere, hurrengoak lotuz: (1) aldi baterako laneko enpresa eta horren zerbitzuak baliatzen dituen enpresa erabiltzailea edo bezeroa; (2) aldi
|
baterako
laneko enpresa eta lagatako langilea; eta (3) enpresa erabiltzailea edo bezeroa eta lagatako langilea. Sakon dezagun harreman horietan.
|
|
|
Aldi
|
baterako
laneko enpresaren lege izendaziotik ondoriozta daitekeenez, lagatako langilearen enpresaburua aldi baterako laneko enpresa da, eta ez enpresa erabiltzailea.
|
|
|
Aldi baterako laneko enpresaren lege izendaziotik ondoriozta daitekeenez, lagatako langilearen enpresaburua aldi
|
baterako
laneko enpresa da, eta ez enpresa erabiltzailea.
|
|
|
Aldi
|
baterako
laneko enpresaren eta enpresa erabiltzailearen arteko harremanak ez dira lan izaerakoak, ezpada merkataritza izaerakoak. Harreman horiek eratzen dira" langileak lagatzeko kontratuaren" bidez. Merkataritza izaerako kontratu hori sakon arautu da (ikusi 14/ 1994 Legearen 6 artikuluak, eta horiekin batera 417/ 2015 Errege Dekretuaren 15 artikulua).
|
|
|
Harreman horiek eratzen dira" langileak lagatzeko kontratuaren" bidez. Merkataritza izaerako kontratu hori sakon arautu da (ikusi 14/ 1994 Legearen 6 artikuluak, eta horiekin batera 417/ 2015 Errege Dekretuaren 15 artikulua). Kontratu hori dela-eta, batetik, aldi
|
baterako
laneko enpresak betebeharra hartzen du, langileak aldi baterako lagatzeko enpresa erabiltzaileari, eta, bestetik, enpresa erabiltzaile edo bezeroak betebeharra hartzen du, aldi baterako laneko enpresari prezio jakin bat ordaintzeko. Halaber, kontuan hartu behar da, aldi baterako laneko enpresak langileak laga diezazkiokeela enpresa erabiltzaileari, baldin eta enpresa erabiltzaileak aldi baterako kontratuak egin ahal izateko baldintza eta betekizun berberak betetzen badira.
|
|
|
Kontratu hori dela-eta, batetik, aldi baterako laneko enpresak betebeharra hartzen du, langileak aldi baterako lagatzeko enpresa erabiltzaileari, eta, bestetik, enpresa erabiltzaile edo bezeroak betebeharra hartzen du, aldi baterako laneko enpresari prezio jakin bat ordaintzeko. Halaber, kontuan hartu behar da, aldi
|
baterako
laneko enpresak langileak laga diezazkiokeela enpresa erabiltzaileari, baldin eta enpresa erabiltzaileak aldi baterako kontratuak egin ahal izateko baldintza eta betekizun berberak betetzen badira.
|
|
|
Aldi
|
baterako
laneko enpresaren eta lagatako langilearen arteko harremanak lan izaerakoak dira, harreman horiek lan kontratuak eratortzen baititu. Lan kontratua idatziz egin behar da beti, kontratu modalitate bakoitzari begira ezarri denarekin bat etorriz.
|
|
|
Lan kontratua idatziz egin behar da beti, kontratu modalitate bakoitzari begira ezarri denarekin bat etorriz. Era berean, aldi
|
baterako
laneko enpresak kontratuaren edukia komunikatu behar dio enpleguaren bulego publikoari, erregelamendu bidez ezarritako baldintzetan, kontratua egin eta 10 eguneko epean.
|
|
|
Kontratu horiek egin daitezke iraupen mugagabearekin edo iraupen jakinerako, langileak lagatzeko kontratuak duen iraupenaren arabera. Gainera, aldi
|
baterako
laneko enpresak langilearekin lan kontratua egin ahal izango du, enpresa erabiltzaile desberdinei langileak lagatzeko ondoz ondo egindako kontratuak ahalbidetzeko, betiere, langileak lagatzeko kontratu horiek erabat zehaztuta badaude lan kontratua sinatzeko unean eta bat egiten badute LELTBren 15 artikuluko ekoizpen inguruabarrengatiko lan kontratuak egiteko arrazoiekin; langilea lagatzen den bak...
|
|
|
Era berean, aldi
|
baterako
laneko enpresek jarraitutasunik gabeko lan kontratu finkoak egin ahal izango dituzte, enpresa erabiltzaile desberdinek, LELTBren 15 artikuluaren arabera, aldi baterako beharrizanak izan eta beharrizan horiei aurre egiteko langileak lagatzeko kontratuak egin behar dituztenean. Kasu horietan jarduerarik gabeko aldiek bat egin dute langileak lagatzeko kontratu desberdinen artean sor daitezkeen itxaronaldiekin.
|
|
|
Kasu horietan jarduerarik gabeko aldiek bat egin dute langileak lagatzeko kontratu desberdinen artean sor daitezkeen itxaronaldiekin. Halaber, halakoetan, LELTBren 16 artikuluak hitzarmen kolektiboez diharduenean, ulertu behar da hitzarmen kolektibo horiek direla aldi
|
baterako
laneko enpresen sektoreko edo enpresa mailako hitzarmen kolektiboak. Orobat, hitzarmen kolektibo horiek enplegu bermea ezarri ahal izango dute lan kontratu modalitate horren bidez kontratatutako langileentzako.
|
|
|
Baina kontratuak iraupen mugagabea duenean, langileak kontratu bakarra izango du aldi
|
baterako
laneko enpresarekin, nahiz eta aldi baterako laneko enpresak ondoz ondo laga berau enpresa erabiltzaile desberdinei. Hori gorabehera, lagatze bakoitzarekin langileak jaso du" zerbitzu agindua" deritzona; bertan zehaztuko da zein enpresa erabiltzailerentzat emango dituen zerbitzuak, bai eta langileak lagatzeko kontratuaren karia, lan prestazioaren edukia, gauzatu beharreko lanpostuen lanbide arriskuak eta lan egiteko tokia eta ordutegia ere (ikusi 417/ 20155 Errege Dekretuaren 16.5 artikulua).
|