|
2000
|
|
|
Azken
|
batean
ez da zaila, bururatu zitzaion Txemari, artxibo bakoitza babesten duen kontrazeinua aurkitzea. Eta egia esateko itsasoa zeharkatu gabe ere irekiko zituen arazo handirik gabe, denak ez baziren ere bai behintzat artxiborik gehienak.
|
|
|
Gero, badaezpadan, ospitaleko larrialdietara joan naiz. Horrelako kasuak ez dituztela onartzen, eta hasiera
|
batean
ez didate sartzen utzi. Eskerrak herriko erizain bat nitaz jabetu den, berari esker lortu baitut froga berri batzuk egin ahal izatea.
|
|
|
aitzitik, handitu eta areagotu egiten zitzaion, harik eta mihian eta odolean lehertzen zitzaion arte, or errabiatu bat iduri, adausia eta ausikia baterat zituena. Etsenplu bat ipintzearren, derradan ezen aitaren jauregian hiru skribatzaile ezagutu izan ditudala, aitaren kontuen eramaiteko, eta bi lehenak nehongo urrikalmendurik gabe egotzi eta iraitzi izan zituela, hanka sartu zutelako, egitekoren
|
batean
ez bazen bertzean. Haietarik bat, hiruretan lehena, bere lehengusu tipi bat zen, Xalbador Etxegoien.
|
|
|
" Urtero bi gutun jaso izan ditugu, baina azken boladan bat bera ere ez", erran zigun hark, gaineratzen zuela: " Gutun guztietan eta urtez urte erraiten zigun ezen aitzina zihoala, eta esperantza zuela ezen, urte
|
batean
ez bazen bertze an, etxerat itzuli ahal izanen zela, bertze Rafael bat bihurturik eta aitari emanikako hitza beterik. Zeren eta horretan ados baitzeuden aita semeak, noiz eta Pedrok aitaganik Italiarat joaiteko baimena eskuratu baitzuen.
|
|
|
Eta, harrigarria bada ere, ikus dezazun zein barneraino eta zein muinetaraino sartzen zaizkigun behin hartu ohiturak eta usantzak, elizan paratzen ginen bezala paratu ginen han ere: emaztekiak toki batean, gizonezkoak bertzean, eta kalonje jaun don Claudio, berriz, ez
|
batean
ez bertzean, baina landa hartan zegoen gain tipi bakarrean, pulpitua iduri... Eta auto sakramental iduriko hartan bazirudien, han geunden moduan, ezen gurutzatuen artillero konpainia bat osatzen genuela, eta konpainia hark sultanaren jauregia hartu nahi zuela, atakea erretaguardiatik jorik eta handik oldarturik.
|
|
|
Eta kalakaria eta eleontzia zen. Eta halako
|
batean
ez nion barkatu. Zeren eta honela mintzatu baitzitzaidan:
|
|
|
Zeren eta haragian ere ez baita gozorik, haragiaz ase denean. Eta hala ohartu nintzen egun
|
batean
ezen ene ihesaldi haiek bakardade batetik bertze bakardade handiago baterat ninderamatela, eta hala iragan nintzen arestian aipatu dizkizudan Senekaren hitzetarik haren bertze hitz haietarat: Voluptati indulgere initium omnium malorum est, 24 zeren plazer hura desplazer iturri gertatzen ari baitzitzaidan, haragizko atseginaren janari haiek guztiak denborarekin urdinduz joan izan balitzaizkit bezala, edariak zurminduz, eta zeren libertatea ez baitago diruz erosterik, finean.
|
|
|
—Zuen buruak lehengoan eskatu bezala, dena garbi garbi utzi dut —zoru garbigailua inarrosi zuen, frogatako— Izan ere, bazen beharra. Zerritegi
|
batean
ez zen hainbertze zikinkeria izanen! Ez naiz zuregatik ari, begietan baita gizon aratza zarela, baina zure lankide batzuek eman zezaketen, bederen, kasu handiagoa beren lana egiterakoan!
|
|
|
Makur konprenitu ez banion, magia istorio zirtzilen bat. Sukaldaritza ikastaro
|
batean
ez zuen, bada, izena emanen!
|
|
|
Ximurraren eskua jarleku azpira itzuli zen eta handik hutsik jalgi. Puska
|
batean
ez zuen deus gaineratu. Isiltasunaren altzoan, begiak biltzen hasi zitzaizkidan.
|
|
2001
|
|
|
Eta bera nire ondoan, aingerutxo bat bailitzan, lo seko. Eta zer eta halako
|
batean
ez dit, bada, kristoren ukabilkada ematen! Bultza egin nion, indar guztiekin.
|
|
|
Hor dagoela pentsatze hutsak lasaitu egiten nau. Uste dut nukeela bizi alde guztietatik lurrez inguratuta, puntu
|
batean
ez mendi, ez etxebizitza, ez ezer ez dagoen leku bat dagoela jakin gabe. Ihesbiderik gabe.
|
|
2002
|
|
|
–Egia dun, bai. Baina egia dun, aldi berean, egunen
|
batean
ez dunala gehiagorik hartu. Hitza ematen dinat.
|
|
2003
|
|
|
Zaila da haizea nobela batean sartzea edo ipuin batean sartzea. Poema
|
batean
ez dakit. Inoiz ez da jakiten haizeak ze intentzio duen.
|
|
|
Hirurak pozez gainezka zeuden, eta halaxe agurtu zuten elkar, Azpilek beren esku jarraituko zuelakoan, modu
|
batean
ez bazen bestean.
|
|
|
Galdetu egin diot zergatik oroitzen dudan horren maiz, ia egunero. Ez dut uste, ordea, berdin izan denik urte guztiotan; hasiera
|
batean
ez nuen horren maiz oroitzen. Zergatik orain bai?
|
|
2004
|
|
|
Hori zioen behintzat Michel Foucault-ek. Botere harremanen sarean denok gaude, aldez edo moldez, maila
|
batean
ez bada bestean, harrapaturik. Eta hizkuntzaren ekintza, hizkuntza gizarte ekintza deritzan kategoriaren baitako jarduera baita izatez, botere harremanen sarean ainguraturik dago alderik alde.
|
|
|
Ez daukagu eragozpenik horretarako. Guztiarekin ere, ordea, gauza
|
batean
ez gaude ados kazetariak dioenarekin: oker ez bagaude, ideologia kontzeptuaren adiera modu arras murrizgarrian darabil, aitortzen duenak hori pentsarazten digu behinik behin.
|
|
|
Une
|
batean
ez nuen jakin zerk harritzen zituen hainbeste gizon haiek. Baina haien begiradei jarraituta Lantzari erreparatu nionean, zur eta lur gelditu nintzen neu ere.
|
|
|
Publizitatearen eta irudien mundu zorabiagarrian futbol izar bat nintzen, inoiz baino dir dir handiagoa egiten zuena, eta banekien, ondorioz, jainko txikitzat eta idolotzat nindukatela neska askok eta askok, eta banekien, halaber, zein izan zitekeen neska haien ezkutuko gutizia eta bizitzako grina: beren idoloarekin egotea... baita oheratzea ere, ahal izanez gero, orain ezinezkoa bazen geroago, minutu
|
batean
ez bazen segundo soil batean: neska beattlemanoekin garai batean gertatu zen bezala, emakume enekomano batek baino gehiagok behar baitzuen Bartzelonako auzoetan barreiatuta...
|
|
|
Nik neure partea bete nuen, eta berak ere bai berea, antza, denbora
|
batean
ez baitzidan kasurik egin...
|
|
|
...ik lehen zatiko bukaera aldean edo bigarren zatian ateratzen duela entrenatzaileak, baina aitortzen dut, halaber, Anoetako zelaian sartu ahala, zeharo aldatzen dela ikusleon jarrera, Atotxan garai batean bezala, Eneko eta gure artean zirkuitu magnetiko bat sortuko balitz bezala, nondik, gutxien espero dugun momentuan, mila iratxo eta beste hainbat izaki fantastiko atera daitezkeen dantzan, jokaldi
|
batean
ez bada bestean... Eta Enekok baloia hartu, eta hurrengo segundoan inork ez du jakingo zer egingo duen, ez zer egin duen, guztiok aitortuko baitugu, partida amaituta gero, baloia futbol zelaitik desagertu zela istant hartan... baina ez, hantxe baitzegoen magoa baloiarekin berriro, ez lehengo tokian ordea, bizpahiru metro aurrerago baizik, atzelaria lurrean etzanda utzita..."
|
|
2005
|
|
|
–Maitetxu, ez dezagun gure lehen gaua izorra horrelako pitokeriekin. Galdetu izan bahit esango ninan motel merke
|
batean
ez, hotel on batean prestatuta neukala gau erromantikoaren amaia –Ainarak harrituta ireki ditu begiak– Pitxin, urtebetean egon naun erietxean pentsioa xahutu ezinean, ezta. Ba, horrelako aukeretarako balio diezagula!
|
|
|
Begiratu eta neskak zerbait seinalatu dio. Kalean gorago aparkatutako burdi
|
batean
ez al daude gizon bi, haien ataria baino apur bat beherago?
|
|
|
–Ez da zaila, Gur. Golf zelai
|
batean
ez da zaila. Abelek esplikatu zidan, anaiak esplikatu zidan.
|
|
2006
|
|
|
Baina abesti
|
batean
ez. Abesti batean ia biluzik zaude.
|
|
|
Hutsa besterik ez. Bat
|
batean
ez zen beste hilketarik izan. Muntaner izan zen azkena, 87ko abenduan.
|
|
|
Zena zela Hankapaloren" zeozer" hori, garai
|
batean
ez gintuen kezkatzen. Aitzitik, esango nuke poztu ere pozten ginela tabernariaren arrakastaz.
|
|
|
Pisu txiki batean bizi ziren; Ruthek bezero aberatsen baten eskutik lortzen zuen etxea ordaintzeko dirua, eta Davidek erabili egiten zituen pisua eta pisukidea. ...tu egiten zuen neska, eta sarriago –ahal zuen gehienetan– adarrak biltzen zizkion; David Blakelyk, erruak eta kontzientzia txarrak estutzen zutenean, Ruthekin ezkonduko zela egiten zuen zin; elkarrekin mozkortzen zirenean, paradisuko ateak irekiko zizkiola esaten zion Davidek Ruthi, baina gero, hurrengo goizean, hurrengo gauean, biharamunean, hurrengo astean... alde egin ohi zuen, bolada
|
batean
ez agertzeko.
|
|
|
Ezagutzen nindutenen begietan, berriz, Montgommeryren armadarekin abiatu nintzelarik bilakatu nintzen bertze bat. Ez
|
batean
ez bertzean ez zen bera Nabarrenkoxetik aterea eta Nabarrenkoxera itzulia. Nire hamahiru urtetan, lehen aldiz jakin nuen zer den inori aurpegia ikaraz zuritzea nirekin begiz begi egitean.
|
|
2007
|
|
|
Eta orain gero eta amorru handiagoa daukat entrenatzeko. Buruan sartua daukat bizikleta gainean zaildu eta gogortzeak, aldez edo moldez, modu
|
batean
ez bada beste batean, Ibonen aurka mintzatzen diren aho handi horiei guztiei erantzuten lagunduko didala egunen batean. Eta fede horri eutsita entrenatzen segitzeko asmoa dut.
|
|
|
Hori dauka gaueko lanak, esaten dio amari noizbehinka haren etxera joaten denean bazkaltzera. Aurpegi txarra duela gogoratzen dio amak, eta zaintzeko eskatu, eta amaren etxetik irteten den bakoitzean pentsatzen du denboraldi
|
batean
ez dela bueltatuko. Ez du amaren ahotsa entzun nahi.
|
|
|
Besoak aurrean zabalduta eta eskuak lotuta dituzu, zure gorputzaren eta eskuen artean hutsunea utziz, pertsona ikusezin bat besarkatzen bazeunde bezala. Bira, bira, bira ari zara, eta bat
|
batean
ez duzu ezer ikusten. Lurrera jausi zara, zorabiatuta.
|
|
2008
|
|
|
Beñardoren kontuak oroitu ostean? edo Beñardoren kontuak oroitu baino lehen, era
|
batean
ez bada bestean, Nazariok ezinbestean oroitu behar zuen eskolarako bidean jarri zuèn pasadizoa, noiz eta. Nazariok hamahiru urte zituen eta etxean hil berria zuten aita, orbetarren sukaldean ezusteko bat gertatu baitzen, etxeko txikia ez zela agertzen eta ez zela agertzen:
|
|
|
domingotarra, izan ere, bere komunitateko aita ekonomoa zena, udazkenero pasatzen zen ingurutik, urtero egin ohi zuèn hirurogeita hamar legoako bidaian, bere komentutik domingotarrek eliz probintziaren hiriburuan zutenera, bertako aita ekonomoarekin bildu eta hari laguntzeko, ordenaren kontu eta balantze orokorrei lotutako zereginetan. Domingotarrak, beraz, noiznahi bisita zezakeen arreba, apaiz zèn heinean eta moja baten ahaide hurbila, erraz zuen fabore bereziren bat lortzea?, urteren
|
batean
ez bazen bestean, baina inoiz ez zen balizko fabore hartaz baliatu, bai baitzituen domingotarrak halako atsegin bat eta halako harrotasun bat, arreba ez bisitatzetik zetozkionak, Jainkoaren aurrean merezimenduzko ekintza zelakoan. Eta orduan ere ez zen fabore hartaz baliatuko, baldin eta ezusteko bat gertatu izan ez balitzaio.
|
|
|
elbarritua balu bezala: kristau zati hura, bai, muinaren muinarekin lotua behar zuena, hain zirudien markes jaunak, zati
|
batean
ez ezik, osotasunean ere elbarri. Ez zen hura gizon emakumeen arteko harremanez mintzatzen zirèn lehen aldia; bai, ordea, halako seriotasun eta halako egiazkotasun batekin mintzatzen zirèn lehen aldia.
|
|
|
–Horra hor esplikazioa! Izan ere, hamaika eta hamaika gerra bizi izan ditik Euskal Herriak, bai, eta nola ez da, bada, izango, hain historia luzean, heroi anonimoa izan den aldasorotarrik, balentriaren bat edo beste egin duenik, han ez bada hemen, ekintza
|
batean
ez bada bestean?!?. Halako zerbait behar zuen Rufinok buruan, esan ere, esaten baitzien bere alabei lantzean behin, kontu haiekin kezkatuta egon zèn garaian:
|
|
|
Pixka
|
batean
ez zen ezer gertatu; baina Joyceren aipamenak erne jarri gintuen denok, belarriak eta begiak adi: mosketariak armak altxatuta eta apuntatzen; kapitaina hantxe kanpoan, fortinaren erdian, ezpainak estututa eta bekozko ilunez.
|
|
|
Egunen
|
batean
ez ditut gutun tristeak idatziko, eta postontzia hutsik izanen dut; hozkailua deskonektatua ere bai. Taxilariak niri begira gelditzen direnean, emakume arrunta ikusiko dute, eta ez zaie deigarria irudituko nirekin batera doan hegazkin zarata.
|
|
|
Beste egoera
|
batean
ez nintzateke arduratuko kontroletan maletako arropa nahasiko balidate. Ez nuke azalpenik asmatu.
|
|
|
Ez nuke azalpenik asmatu. Beste egoera
|
batean
ez nuke zauririk izanen soinekoan.
|
|
|
Aldi
|
batean
ez du gehiago ikusi.
|
|
|
esan zidan behin gosaltzen ari ginela. . Normala da hori, halako hiri
|
batean
ez duzu inoiz kalean pertsona bera gurutzatzen?. Itzultzailea da ogibidez.
|
|
|
domingotarra, izan ere, bere komunitateko aita ekonomoa zena, udazkenero pasatzen zen ingurutik, urtero egin ohi zuèn hirurogeita hamar legoako bidaian, bere komentutik domingotarrek eliz probintziaren hiriburuan zutenera, bertako aita ekonomoarekin bildu eta hari laguntzeko, ordenaren kontu eta balantze orokorrei lotutako zereginetan. Domingotarrak, beraz, noiznahi bisita zezakeen arreba –apaiz zèn heinean eta moja baten ahaide hurbila, erraz zuen fabore bereziren bat lortzea–, urteren
|
batean
ez bazen bestean, baina inoiz ez zen balizko fabore hartaz baliatu, bai baitzituen domingotarrak halako atsegin bat eta halako harrotasun bat, arreba ez bisitatzetik zetozkionak, Jainkoaren aurrean merezimenduzko ekintza zelakoan. Eta orduan ere ez zen fabore hartaz baliatuko, baldin eta ezusteko bat gertatu izan ez balitzaio.
|
|
|
Beste elkarrizketa hartan, aldiz, gauzak guztiz bide batetik zihoazen, kontsul jaunak hitz eta pitz egiten zuen bitartean markes jauna isilik baitzegoen, entzuten eta entzuten, begiak zabalik –txoriarenak bezala, suge liluratzailearen aurrean–, bere psikearen zati bat –kristau zatia, inondik ere– elbarritua balu bezala: kristau zati hura, bai, muinaren muinarekin lotua behar zuena, hain zirudien markes jaunak, zati
|
batean
ez ezik, osotasunean ere elbarri. Ez zen hura gizon emakumeen arteko harremanez mintzatzen zirèn lehen aldia; bai, ordea, halako seriotasun eta halako egiazkotasun batekin mintzatzen zirèn lehen aldia.
|
|
|
Beñardoren kontuak oroitu ostean... edo Beñardoren kontuak oroitu baino lehen, era
|
batean
ez bada bestean, Nazariok ezinbestean oroitu behar zuen eskolarako bidean jarri zuèn pasadizoa, noiz eta –Nazariok hamahiru urte zituen eta etxean hil berria zuten aita– orbetarren sukaldean ezusteko bat gertatu baitzen, etxeko txikia ez zela agertzen eta ez zela agertzen: zergatik?, Honorato hain zintzoa izaki...!
|
|
|
" Horra hor esplikazioa! Izan ere, hamaika eta hamaika gerra bizi izan ditik Euskal Herriak, bai, eta nola ez da, bada, izango, hain historia luzean, heroi anonimoa izan den aldasorotarrik, balentriaren bat edo beste egin duenik, han ez bada hemen, ekintza
|
batean
ez bada bestean...!". Halako zerbait behar zuen Rufinok buruan, esan ere, esaten baitzien bere alabei lantzean behin, kontu haiekin kezkatuta egon zèn garaian:
|
|
2009
|
|
|
Sentsazioa izan nuen segundo haietan denbora geratu egin zela. Bat
|
batean
ez zen ezertxo ere entzuten. Leon eta Satorraren arteko norgehiagoka.
|
|
|
Edozein tokitan aurkituko duzu harrituko zaituen zerbait. Washington Square n, zeure aurrean, dozenaka emagaldu, lasai, bezero bila, harago zortziren bat lagun droga saltzen eta ondoan bat
|
batean
ez dakizu nondik agertu den orkestratxo bat.
|
|
|
–Bat
|
batean
ez nago bakarrik, gaua urdina delako, zuhaitzak biluzik daudelako, karrikak mintzatzen ikasi duelako, eta neska bat, ni bezain bakarrik zegoena, nire ondoan dagoelako. Mantsoki baina urrats irmoz ari naiz laguntasuna sentitzen.
|
|
|
Tira, halako
|
batean
ez zuen egin. Uste baino egun bat lehenago etxeratu zen, ezustean, inongo deirik gabe.
|
|
|
–Likantropiaz gaixo nago, aitortu zion eta Rosak ez zekien likantropia zer zen baina besarkatu egin nahi zuen, bat
|
batean
ez zituen oinak lurrean sentitzen eta eztarria lehor zeukan?. Jendearengandik ihes egiteko noa Amerikara.
|
|
|
Ez zidan askoz gehiago kontatzen: segundo eskukada
|
batean
ez zen hitz gehiago kabitzen.
|
|
|
Bidaian zebilela, tarteka hitz egiten zuen irratian, nik entzun izan nuen. Hilabete batzuk pasa zituela Afrikan, eta beste leku
|
batean
ez dakit zenbat eta, hango berri emanaz. Bidean neska laguna ere egin zuen gainera, elkarrekin egin zuten bidaia erdia.
|
|
|
Bat
|
batean
ez nuen batere garbi danba harriaren kontu hura. Ulertu nuen Mielek esandakoa.
|
|
|
Gabinok zeruraino zabaldu zituen begiak, harri eta zur; Gabinori, izan ere, askotan gertatzen zitzaion hitzek harritzen zutela, esanahitik aparte berezko iman bat balute bezala; hitzek, baina, bakoitzak bere esanahia zuen, eta hori esaten ari zitzaion Felipe, hitzez hitz. Eta orduan, desarmatua bezala sentitu zen. Gabino, izan ere, bere giroan jaio eta bere giroan bizi izan zen, etxetik ikastetxera eta ikastetxetik etxera, non, ez
|
batean
ez bestean, arazo hura ez baitzen eztabaidatu ere egiten, arazoa arazotzat ere ez zutelako, ausaz, edo baztertu egiten zutelako, besterik gabe; bai, egia zen Felipek jakitera eman ziola azken bolada hartan beste errealitate bat, euskalduntasunarekin lotua, baina errealitate berri hura onartzetik zaharra ukatzerainoko tartea ez zen, ez, nolanahikoa!; non geratzen ziren, bada, gurasoekin eta anai a... desfile militarrak, zeinetan buruzagi eta soldaduek Espainiako bandera baitzuten aberriaren alde odola ematerainoko sakrifizioaren sinbolo sakratutzat?; non geratzen ziren banda militarrak bandera haren ohorez jotzen zituèn martxak, edo soldaduek kantatzen edo ahopekatzen zituztèn kantuak eta himnoak, hitz handiz josiak eta bera. Gabino?
|
|
|
hura, alegia? ez baitzen egun
|
batean
ez bestean hiltzen; halakoetan, anaiatxoari buruzko pelikula hura, itsusia bezain erreala, ongi bukatuko zela pentsa zezakeen arren, heriotzako orduan haurra aingeru bihurtzean bukatu ere, Maria Bibianak ezin ekidin izaten zuen egunerokotasuna, erraietatiko beldurraren eta ezinegonaren ingurura eraman behar zuena, ezinbestean?: halakoetan, beraz, benetako irudirik ezean, arnasestuka imajinatzen zuen haurra, oso litekeena da?, edo beste mota bateko sufrikarioren batean, harik eta berari ere arnasa estutzen zitzaion arte, ez hiltzea edo ezin hil izatea betiko hiltzea baino askoz okerragotzat joko balu bezala; halakoetan, halaber, Jauna hartzen zuenean batik bat, Kristo gurutziltzatuaren irudia etortzen zitzaion burura, eta bihotzaren mintzoaz eskatzen zion, apaltasunez hasieran:
|
|
|
–Maite zaitut, ama?, biek ere pozezko malkoak zintzilik zituztela; harekin batera, senarrak zuzentzen zizkiòn so iheskorrak ikusten zituen, intentzioz beteak: ...er esan nahi zioten so haiek eta zer iruzkin gordetzen zuten, zeure lekuan ikusten zaitut, Regina, aspaldiko partez, aleluia, aleluia!?, nahiz eta, ikuspegi osoago batetik, interpretazio harekin ez zetorren guztiz bat, ez behintzat senarraren balizko iruzkinari ñabarduraren bat erantsi ezean; Regina, izan ere, bere lekuan zegoen, bai, baina bere borondatearen ahalegin berezi baten ondorioz, garai
|
batean
ez bezala, noiz eta, nonahi zegoela ere, bere lekuan zegoela baitzirudien, naturaltasun hura berezko zerbait zuen-eta; Reginak bazekien, halaber, zer beste mezu gordetzen zuten senarraren so haiek: haragizko harremanetarako deia, nola halako beldurraren itzalpean jartzen zuena, bere erantzuna senarrak espero ez bezalakoa izango ote zen, errai erraietan nabaritzen zuen hura, uko biribil bat bezala?, berak ere. Reginak?
|
|
|
Adak istantean ulertu zion Benjamin Mariaz ari zitzaiola; une hartan, baina, garai
|
batean
ez bezala, ez zegoen isiltzeko, eta haserre antzean esan zion:
|
|
|
horregatik luzatzen zion, beharbada, ontziari begi keinu konplize bat, keinu harekin zera esan nahi balio bezala: . Zure bidea eta nire bidea bi dira, baina auskalo egunen
|
batean
ez ote dugun topo egingo??, baita aurki egin ere, ikusi ez ezik, hurbiltzen ari baitzen Domingo pauso azkarrean, hurbiltzen eta hurbiltzen, bertara heldu zen arte, non hiruzpalau langile ikusi baitzituen: galdetu zion haietako bati zertan ari ziren, eta langileak erantzun zion biltokiak prestatzen ari zirela, biharamunean kargatu behar baitzuten ontzia, biharamunaren biharamunean partitzeko; galdetu zion, ondoren, non aurki zezakeen ontziko patroia, eta langileak erantzun zion berandu gabe iritsiko zela, zeren beraiek egiten ari ziren lana, bukatuxea zutena, gainbegiratzekotan geratu baitzen, arratsalde partean, ilundu aitzin; eta Domingok:
|
|
|
Hala, bada, jan zituzten, konfiantzazko giro hartan, dilistak; jan zuten bakailaoa: hain ona zegoen, non laurek ere sukaldariaren dohainak goretsi baitzituzten, Andresa gora eta Andresa gorago, bakailaoak pil pil, bizipozak ere pil pil; jan zuten flana, ahoz ez ezik begiz ere jateko modukoa, leihotik sartzen zèn argi zeharkakoak halako berezitasun bat ematen baitzion, bai ikuspegi piktoriko batez hartuta. Cezanneren bodegoi
|
batean
ez zuen gaizki emango, okre argien eta okre ilunen sinfonia hotsik gabekoan?, eta bai ikuspegi espazial batez ere, koloreak berak kono enborrari halako trinkotasun elastikotasunak itsatsiko balizkio bezala, bizitzaren ezti guztia flanaren forma sendo bezain malgu hartara laburbildua iduri.
|
|
|
(?) Regina haur temati bat bezala ibili zen, demagun hala ibili zela?, berak jaurtitako esaldiaren inguruan, leloa behin eta berriro errepikatzen, modu
|
batean
ez bazen bestean, bariazioak ere milaka izan baitzitezkeen: ez diogu uzten, ez diogu uzten?
|
|
|
lur jota zegoen, bai, baina, etsipenak gonga jo aurretik altxatuko zen, bai horixe, bihotza altxatu zuen bezala altxatuko baizituen zangoak, altxatuko zituen begiak, bere begi heze itzalietan izar bat piztua zen jada? eta altxatuko zuen gorputz osoa!; Domingok hegan egin nahi zuen, eta hegan egingo zuen noizbait, era
|
batean
ez bazen bestean: urtebetean ahalegindu zen Cupertinoko Jose bezala hegan egiten, eta berdin ahaleginduko zen aurrerantzean ere, bere ametsari eutsiz, urtebetean, bi urtetan, hiru urtetan?
|
|
|
ez al zuen, bada, bere zoritxarrak aparatu on bat merezi, hain zegoen zaharkitua etxean zutena!?, musikaren notak eta soinuak modurik fidelenean erreproduzituko zituena, zoritxarra musikaren edertasun akatsik gabean guztiz urtu zekion behingoz?; galdetu zion prezioa saltzaileari, sartu ziren elkarrizketa luze batean, saltzaileak aparatuaren kualitate eta bertute guztiak aipatzen zizkion, Adak entzun egiten zion bitartean, aldeko jarrera batean hasieran: Adaren buruaren goitik beherako mugimenduak etengabekoak ziren bederen?, pixkaka hoztuz joan zen arte, buru mugimenduak bakantzen zituela, baita azkenean eten ere, zertan zebilen, izan ere, fonografo bat erosten, azken aldian etxekoa jarri ere egiten ez bazuen, musikak, garai
|
batean
ez bezala, ohi baino goibelago eta malenkoniatsuago uzten zuelako??, saltzaileari bizkar emanez dendatik alde egiteko; beste egun batean, elizako tresnak eta eliz irudiak saltzen zituèn denda batean sartu eta, sartu ahala, Ama Birjina baten irudia seinalatu zion Adak saltzaileari, erakusleihoak beirate luze zabalak zituen, halako eran non kanpotik ere ederki antzematen baitzitzaion barruan gerta... egin ziezaiokeèn oparirik onena, hark ez baitzuen burua altxatzen Pagoagara azken aldiz joan zenetik, hitzik ez zuèn iruzur baten lekuko zuzena izan zelako; hantxe zapuztu zen, antza, Reginaren bizitza osoko ametsa?
|
|
|
Nik behintzat ez dizut idatziko. Eta eskertuko nizuke zuk ere idatziko ez bazenit, ez postaz eta ez inoren bidez. Bolada
|
batean
ez behintzat. Ada?; gero, baina, azken esaldiaz?, bolada batean ez behintzat??
|
|
|
Eta eskertuko nizuke zuk ere idatziko ez bazenit, ez postaz eta ez inoren bidez. Bolada batean ez behintzat. Ada?; gero, baina, azken esaldiaz?, bolada
|
batean
ez behintzat?, damuturik edo, kendu egin zuen, eta halaxe heldu zitzaion gutuna Txarori.
|
|
|
ohituren kortseak gehiegi estutzen zuela: ...ten zuen, apaizek elizetan aldarrikatzen zituztèn arrazoi orotatik harat, arnasa bera ere ukatzen ziòn Jainko batengan. Damasok ere izan zuen Adaren jarrera hartan bere eragintxoa, Madrildik zetorren bakoitzean bere solasaldiak baitzituen Adarekin, arrebari burutik aurreiritzi bat baino gehiago kentzen lagundu ziotenak?, halako eran, non, batzuetan, isil gordean jartzen baitzuen irratia, emisore
|
batean
ez bazen bestean, tango bat noiz entzungo; harik eta egun batean amak harrapatu zuen arte:
|
|
|
Esan nahi baita, denborarekin, karta sorta hura ezin utzizkoa gertatu zitzaiola Chaplini: hainbesteraino, non beti baitzeraman berarekin, patrika
|
batean
ez bazen bestean, gizon ezkonduek eraztuna eramaten duten moduan, edo emakumeek poltsa edo belarritakoak; eta orduan ere. Gonzalo De Lucasek iruzkina egin ziòn mementoan?, bazeraman: bazeraman, bai, eta bazebilen, ohi bezala, kartak nahasten eta, halaxe zebilelako bururatu zitzaion, ausaz, bururatu zitzaiona, karta sorta poltsikotik atera, biko urrea erakutsi, eta honela esan baitzuen:
|
|
|
Mallowanek?. Gure jolasa da gutxi afaltzea eta morgue
|
batean
ez, esnatzea??
|
|
|
Eta puntu hartan iruditu zitzaidan Frantziako erregek eta bere ama Katalinak elkar hartze keinu bat egin ziotela batak bertzeari. Bertze
|
batean
ez nintzen beharbada ohartuko, nire begiak Margaritarengan pausaturik egonen zirelako. Margaritak, alabaina, egunak zituen afaltzera agertu gabe.
|
|
|
Kontu
|
batean
ez nien kontseiluei ez entzuna egin: kota jantzia nuen, atorraren azpian.
|
|
|
Hainbat hilabetez, erresumako bazter guztietan lotu ziren papistak Erlijiokoak masakratzeari. Ez
|
batean
ez bertzeetan erdietsi zuten Erreformaren alderdia arras deuseztatzea. Erresumako hegoaldean eta mendebaldean, Fedearen jarraikitzaileek betiereko gorrotoa eta herra deklaratu zuten Frantziako erregeren eta erregina amaren kontra.
|
|
|
Gisa hartara lausengatu nahi baninduen, bide okerretik ari zen. Erroma nahiz Geneva berdintzen bazituen, seinale ez
|
batean
ez bertzean sinesten zuela. Eta zer bekatu latzagorik, inolako jainkorengan ez sinestea baino!
|
|
|
Ganoraz amaitzeko, ez ahaztu ariketa filosofiko garrantzitsuenetako bat lilura haustea dela, mitoa desakreditatzea, eta titiari dagokionez bistan da balio handiegia eman diogula, neurriz kanpo goraipatu dugula, azken
|
batean
ez baita gantza eta koipea baino.
|
|
|
Bere dogmen hauskortasuna gainditzearren, Elizak, mendeetan zehar, jendearen arima beste inork ez bezala erabiltzen ikasi du. Kilkerren hotsak eko Elenak, gerra zibilaz ari dela, Jainkoa bi aldeetan dagoela dio; beraz, ez
|
batean
ez bestean. Jainkoa agian ez, baina Eliza bai, Eliza bi aldeetan egon zen.
|
|
|
horregatik, don Zoilok ziurtatu zien arren anai arrebek ez zutela haurraren edo ustezko haurraren heriotzarik ikusiko hura bakean uztekotan –" lasaitasun hori izango duzue behintzat..." –, Maria Bibiana ez zegoen lasai: haurra –" zer" hura, alegia– ez baitzen egun
|
batean
ez bestean hiltzen; halakoetan –anaiatxoari buruzko pelikula hura, itsusia bezain erreala, ongi bukatuko zela pentsa zezakeen arren, heriotzako orduan haurra aingeru bihurtzean bukatu ere, Maria Bibianak ezin ekidin izaten zuen egunerokotasuna, erraietatiko beldurraren eta ezinegonaren ingurura eraman behar zuena, ezinbestean–: halakoetan, beraz, benetako irudirik ezean, arnasestuka imajinatzen zuen haurra –oso litekeena da–, edo beste mota bateko sufrikarioren batean, harik eta berari ere arnasa estutzen zitzaion arte, ez hiltzea edo ezin hil izatea betiko hiltzea baino askoz okerragotzat joko balu bezala; halakoetan, halaber, Jauna hartzen zuenean batik bat, Kristo gurutziltzatuaren irudia etortzen zitzaion burura, eta bihotzaren mintzoaz eskatzen zion, apaltasunez hasieran:
|
|
|
Nik behintzat ez dizut idatziko. Eta eskertuko nizuke zuk ere idatziko ez bazenit, ez postaz eta ez inoren bidez. Bolada
|
batean
ez behintzat. Ada"; gero, baina, azken esaldiaz –" bolada batean ez behintzat" – damuturik edo, kendu egin zuen, eta halaxe heldu zitzaion gutuna Txarori.
|
|
|
Eta eskertuko nizuke zuk ere idatziko ez bazenit, ez postaz eta ez inoren bidez. Bolada batean ez behintzat. Ada"; gero, baina, azken esaldiaz –" bolada
|
batean
ez behintzat" – damuturik edo, kendu egin zuen, eta halaxe heldu zitzaion gutuna Txarori.
|
|
|
ez al zuen, bada, bere zoritxarrak aparatu on bat merezi –hain zegoen zaharkitua etxean zutena! –, musikaren notak eta soinuak modurik fidelenean erreproduzituko zituena, zoritxarra musikaren edertasun akatsik gabean guztiz urtu zekion behingoz?; galdetu zion prezioa saltzaileari, sartu ziren elkarrizketa luze batean –saltzaileak aparatuaren kualitate eta bertute guztiak aipatzen zizkion, Adak entzun egiten zion bitartean, aldeko jarrera batean hasieran: Adaren buruaren goitik beherako mugimenduak etengabekoak ziren bederen–, pixkaka hoztuz joan zen arte, buru mugimenduak bakantzen zituela, baita azkenean eten ere –zertan zebilen, izan ere, fonografo bat erosten, azken aldian etxekoa jarri ere egiten ez bazuen, musikak, garai
|
batean
ez bezala, ohi baino goibelago eta malenkoniatsuago uzten zuelako? –, saltzaileari bizkar emanez dendatik alde egiteko; beste egun batean, elizako tresnak eta eliz irudiak saltzen zituèn denda batean sartu eta, sartu ahala, Ama Birjina baten irudia seinalatu zion Adak saltzaileari –erakusleihoak beirate luze zabalak zituen, halako eran non kanpotik ere ederki antzematen baitzitzaion ba... nik egin dizut tokia, eta orain zatoz Ama Maria!; hutsarteak bi metro eskaseko garaiera zuen eta metro erdi zabal, eta horregatik hartu zuen saltzaileak metro xingola, Adak eskatuta; saltzaileak, gero, ahoa bi aldiz zabaldu, eta Adak bi aldiz eragin zion buruari, gora eta behera; azkenik, biek ala biek agur egin zioten elkarri, irri zabala ezpainetan, tratua hantxe itxi balute bezala; biharamunean, baina, Ada dendara itzuli, eta buruaz ezetz esan zion saltzaileari erabakitasun handiz:
|
|
|
Esan nahi baita, denborarekin, karta sorta hura ezin utzizkoa gertatu zitzaiola Chaplini: hainbesteraino, non beti baitzeraman berarekin, patrika
|
batean
ez bazen bestean, gizon ezkonduek eraztuna eramaten duten moduan, edo emakumeek poltsa edo belarritakoak; eta orduan ere –Gonzalo De Lucasek iruzkina egin ziòn mementoan–, bazeraman: bazeraman, bai, eta bazebilen, ohi bezala, kartak nahasten eta, halaxe zebilelako bururatu zitzaion, ausaz, bururatu zitzaiona, karta sorta poltsikotik atera, biko urrea erakutsi, eta honela esan baitzuen:
|
|
|
Hala, bada, jan zituzten, konfiantzazko giro hartan, dilistak; jan zuten bakailaoa: hain ona zegoen, non laurek ere sukaldariaren dohainak goretsi baitzituzten, Andresa gora eta Andresa gorago, bakailaoak pil pil, bizipozak ere pil pil; jan zuten flana, ahoz ez ezik begiz ere jateko modukoa, leihotik sartzen zèn argi zeharkakoak halako berezitasun bat ematen baitzion, bai ikuspegi piktoriko batez hartuta –Cezanneren bodegoi
|
batean
ez zuen gaizki emango, okre argien eta okre ilunen sinfonia hotsik gabekoan–, eta bai ikuspegi espazial batez ere, koloreak berak kono enborrari halako trinkotasun elastikotasunak itsatsiko balizkio bezala, bizitzaren ezti guztia flanaren forma sendo bezain malgu hartara laburbildua iduri.
|
|
|
Adak istantean ulertu zion Benjamin Mariaz ari zitzaiola; une hartan, baina, garai
|
batean
ez bezala, ez zegoen isiltzeko, eta haserre antzean esan zion:
|
|
|
lehena eta ia bakarra– ohituren kortseak gehiegi estutzen zuela: ...apaizek elizetan aldarrikatzen zituztèn arrazoi orotatik harat, arnasa bera ere ukatzen ziòn Jainko batengan –Damasok ere izan zuen Adaren jarrera hartan bere eragintxoa, Madrildik zetorren bakoitzean bere solasaldiak baitzituen Adarekin, arrebari burutik aurreiritzi bat baino gehiago kentzen lagundu ziotenak–, halako eran, non, batzuetan, isil gordean jartzen baitzuen irratia, emisore
|
batean
ez bazen bestean, tango bat noiz entzungo; harik eta egun batean amak harrapatu zuen arte:
|
|
|
Ama Ur, alegia, Domingok aurrerantzean ura izango baitzuen, itxura batean, aterpe, ura magal eta ura zeruko ate; Domingok hura guztia sentitzen zuen, ausaz, une hartan, beste batzuetan ere antzeko zerbait sentitu zuen modura, ontziaren paretik pasatzen zen bakoitzean... horregatik luzatzen zion, beharbada, ontziari begi keinu konplize bat, keinu harekin zera esan nahi balio bezala: " Zure bidea eta nire bidea bi dira, baina auskalo egunen
|
batean
ez ote dugun topo egingo...", baita aurki egin ere, ikusi ez ezik, hurbiltzen ari baitzen Domingo pauso azkarrean, hurbiltzen eta hurbiltzen, bertara heldu zen arte, non hiruzpalau langile ikusi baitzituen: galdetu zion haietako bati zertan ari ziren, eta langileak erantzun zion biltokiak prestatzen ari zirela, biharamunean kargatu behar baitzuten ontzia, biharamunaren biharamunean partitzeko; galdetu zion, ondoren, non aurki zezakeen ontziko patroia, eta langileak erantzun zion berandu gabe iritsiko zela, zeren beraiek egiten ari ziren lana, bukatuxea zutena, gainbegiratzekotan geratu baitzen, arratsalde partean, ilundu aitzin; eta Domingok:
|
|
|
" Maite zaitut, ama", biek ere pozezko malkoak zintzilik zituztela; harekin batera, senarrak zuzentzen zizkiòn so iheskorrak ikusten zituen, intentzioz beteak: ...i zioten so haiek eta zer iruzkin gordetzen zuten –zeure lekuan ikusten zaitut, Regina, aspaldiko partez, aleluia, aleluia! –, nahiz eta, ikuspegi osoago batetik, interpretazio harekin ez zetorren guztiz bat, ez behintzat senarraren balizko iruzkinari ñabarduraren bat erantsi ezean; Regina, izan ere, bere lekuan zegoen, bai, baina bere borondatearen ahalegin berezi baten ondorioz, garai
|
batean
ez bezala, noiz eta, nonahi zegoela ere, bere lekuan zegoela baitzirudien, naturaltasun hura berezko zerbait zuen-eta; Reginak bazekien, halaber, zer beste mezu gordetzen zuten senarraren so haiek: haragizko harremanetarako deia, nola halako beldurraren itzalpean jartzen zuena, bere erantzuna senarrak espero ez bezalakoa izango ote zen –errai erraietan nabaritzen zuen hura, uko biribil bat bezala–, berak ere –Reginak– besterik irrikatzen ez zuen arren; Reginak askotan pentsatzen baitzuen ikaragarri ederra izan zitekeela maitasunaren suak sutua izatea, haizearen joan etorrietan betiko galtzeko:
|
|
|
(•) Regina haur temati bat bezala ibili zen –demagun hala ibili zela–, berak jaurtitako esaldiaren inguruan, leloa behin eta berriro errepikatzen, modu
|
batean
ez bazen bestean, bariazioak ere milaka izan baitzitezkeen: ez diogu uzten, ez diogu uzten... eta nola ez baitiogu uzten, ez diogu utziko, eta abar eta abar:
|
|
|
hiru hitz, hiru mailukada bortitz bezala, buruan jotakoak eta lur jota utzi zutenak; Domingok, beraz, ez zuen ezer sentitzen, edo, ezer sentitzekotan, ez zuela ezer sentitzen sentitzen zuen, auskalo; lehen burtzoraldiaren ondotik, baina, tristura handi batekin batera, ezintasun handiago bat bereganatu zuen, etsitzera eraman zezakeena, bai, baina erreboltatzera eraman zuena, bizinahiaren haizeak bihotzean hazi bat utzi balio bezala –amorruaren eta errabiaren hazia–, istantean hazi eta loratu zitzaiona, bihotzaren neurrikoa egin arte: lur jota zegoen, bai, baina, etsipenak gonga jo aurretik altxatuko zen, bai horixe, bihotza altxatu zuen bezala altxatuko baizituen zangoak, altxatuko zituen begiak –bere begi heze itzalietan izar bat piztua zen jada– eta altxatuko zuen gorputz osoa!; Domingok hegan egin nahi zuen, eta hegan egingo zuen noizbait, era
|
batean
ez bazen bestean: urtebetean ahalegindu zen Cupertinoko Jose bezala hegan egiten, eta berdin ahaleginduko zen aurrerantzean ere, bere ametsari eutsiz, urtebetean, bi urtetan, hiru urtetan... abiazio zibilean edo armadan bere aukera aurkitu arte, ametsetik errealitaterako jauzian;" Ez diogu uzten!", esan zuen amak, baina ez zegoen dena galduta, arestian lur jota zegoena zutik baitzegoen jadanik, borrokarako eta bere armarik onenak erabiltzeko prest, etorkizuna irabazteko asmoz:
|
|
|
Gabinok zeruraino zabaldu zituen begiak, harri eta zur; Gabinori, izan ere, askotan gertatzen zitzaion hitzek harritzen zutela, esanahitik aparte berezko iman bat balute bezala; hitzek, baina, bakoitzak bere esanahia zuen, eta hori esaten ari zitzaion Felipe, hitzez hitz. Eta orduan, desarmatua bezala sentitu zen. Gabino, izan ere, bere giroan jaio eta bere giroan bizi izan zen, etxetik ikastetxera eta ikastetxetik etxera, non, ez
|
batean
ez bestean, arazo hura ez baitzen eztabaidatu ere egiten, arazoa arazotzat ere ez zutelako, ausaz, edo baztertu egiten zutelako, besterik gabe; bai, egia zen Felipek jakitera eman ziola azken bolada hartan beste errealitate bat, euskalduntasunarekin lotua, baina errealitate berri hura onartzetik zaharra ukatzerainoko tartea ez zen, ez, nolanahikoa!; non geratzen ziren, bada, gurasoekin eta anai a... leiho batera eta paisaia batera ohitua dagoen norbait halatsu egongo litzateke, baldin eta gauetik egunera leihoa eta paisaia aldatuko balizkiote; eta, halere, Gabinok ondotxo zekien historia ez zela bere lehen arnasaldiarekin hasi –fosilak ziren bere beste zaletasunetako bat–, mundua mundu baitzen inor munduratu aitzin ere, eta iragana iragan:
|
|
2010
|
|
|
Orain artean kontatu dizudanaren arabera, problema handirik gabeko emakume baketsua izan naizela ondoriozta zenezake. Eta parte batean arrazoi duzu, berezkoa ere badut izaera hori, arestian esan dizut?, baina beste parte
|
batean
ez. Pertsonak ez baikara beti bat, eta pertsonarik orekatuenak ere bere gorabeherak baititu.
|
|
|
Amak ongi baino hobeto eraman izan zituen etxeko kontuak urteetan, baina egun
|
batean
ez atzera eta ez aurrera gelditu zen batuketa batean, eskuan zituèn billeteak ezin bereizirik, bost pezetakoa ote zen, hogeita bostekoa edo ehunekoa; amak, baina, bazuen une hartan bere ezintasunaren kontzientzia, billete sorta lurrera bota eta malko batzuk irristatu baitzitzaizkion masailetan behera; ama, izeba eta hirurok geunden memento horretan, etxean zurgin bat genuen, goiko solairuaren zu... –Non dago ama?
|
|
|
esango nuke orain, zuk muturra okertuko badidazu ere, Damaso?, debeku marra igaro gabe, Novalisen eta maitasun neurrigabearen lore urdina gogoan, neurriaren zentzu gutxieneko bat gidari, artean Novalis ezagutzen ez nuen arren; halaxe esan dut, eta halaxe gogoratzen ditut gauza haiek; eta ez ditut, ez, neure, merituak? aipatzearren kontatzen, zin degizut, tontotzat ere hartuko ninduke batek baino gehiagok, seguru baietz, Helenarekin era lohi eta basatiago
|
batean
ez jokatzeagatik?, hitz hori ere aspaldi sartu bainuen, zer da, bada, merituak egitea, guztia edo ia guztia emana datorkigunean!, hitz handi hutsalen zerrenda partikularrean.
|
|
|
Pittinka, ordea, aitak burua jaso zuen? ez erabat, bistan da, ezker aldeko beso zangoen mugimenduak ez baitzituen sekula berreskuratuko, maila apal
|
batean
ez bada; eskuineko aldea, ordea, poliki mugitzen zuen, harik eta, onerako bidean, aulki batean esertzea lortu zuen arte, baita pauso baldar batzuk ematea ere, Bibiren besoa makulutzat hartuta.
|
|
|
Zebra bideek ez zeukaten ez garai
|
batean
ez bestean
|
|
|
Noizko afari bat?". Antolaketa lanaz ere hitz egin dute pixka batean, eta Julenek argi utzi du puska
|
batean
ez duela ezertan ibili nahi, ez dela gauza sentitzen.
|
|
|
Ez zen bertako burua, baina bai nolabaiteko ardura zuena, altzari berrien nondik norakoak asmatzen eta. Hasiera
|
batean
ez nion erreparatu: beste bat zen, langile ugariz beteriko enpresa batean, eta bulegokoek ez geneukan harreman zuzenik diseinatzaileekin.
|
|
|
Orain artean kontatu dizudanaren arabera, problema handirik gabeko emakume baketsua izan naizela ondoriozta zenezake. Eta parte batean arrazoi duzu —berezkoa ere badut izaera hori, arestian esan dizut—, baina beste parte
|
batean
ez. Pertsonak ez baikara beti bat, eta pertsonarik orekatuenak ere bere gorabeherak baititu.
|
|
|
Hurrengo hitzorduan barkamena eskatu zidan, jakina, eta nik ere barkamena eskatu, eta horrela egon ginen biok irribarretsu, eskuak eskuetan lotu genituen arte; edo" lotu zitzaizkigula" esan behar ote dut?, zeren eskuak bai baitzekien ordurako beste eskurako bidea, eta zeren eskuak eskua aurkitu bezain laster mugagabetu baitzitzaizkigun gorputz arimen mugak, barkamenak gure aldeak eta bestelakotasunak limatu balitu bezala eta harrokeriaren ertzak jan, nitasun bat beste nitasun batean urtuz eta bi gorputz zeudèn tokian bakarra osatuz...; bai, egia da egoera haietan haragiaren bultzada nabaritzen nuela neure baitan, beti aurrerago bultzatzen ninduena, nengoèn puntutik haratago, baina egia da, halaber —denboraren aterpe hartan aroma hura aditzen nuelako, Bécquerren poemen esentzia desdenborazkoarekin lotuta egon zitekeena eta nortasunaren alde ekintzailea geldiarazten zidana; edo susmoa nuelako apaizen ahotik mila bider entzuna egia izan zitekeela: ...ra igaro gabe, Novalisen eta maitasun neurrigabearen lore urdina gogoan, neurriaren zentzu gutxieneko bat gidari, artean Novalis ezagutzen ez nuen arren; halaxe esan dut, eta halaxe gogoratzen ditut gauza haiek; eta ez ditut, ez, neure" merituak" aipatzearren kontatzen, zin degizut —tontotzat ere hartuko ninduke batek baino gehiagok, seguru baietz, Helenarekin era lohi eta basatiago
|
batean
ez jokatzeagatik—, hitz hori ere aspaldi sartu bainuen —zer da, bada, merituak egitea, guztia edo ia guztia emana datorkigunean! — hitz handi hutsalen zerrenda partikularrean.
|
|
|
berak osasuna berreskuratzea eta orbetar guztion salbazioa... baina aitak ez zuen zirkinik ere egin, meza eta mezaondo guztiak berdin balitzaizkio bezala. Pittinka, ordea, aitak burua jaso zuen... ez erabat, bistan da, ezker aldeko beso zangoen mugimenduak ez baitzituen sekula berreskuratuko, maila apal
|
batean
ez bada; eskuineko aldea, ordea, poliki mugitzen zuen... harik eta, onerako bidean, aulki batean esertzea lortu zuen arte, baita pauso baldar batzuk ematea ere, Bibiren besoa makulutzat hartuta. Hala ere, nekez egiten zuen hitz. Are gehiago:
|
|
|
Amak ongi baino hobeto eraman izan zituen etxeko kontuak urteetan, baina egun
|
batean
ez atzera eta ez aurrera gelditu zen batuketa batean, eskuan zituèn billeteak ezin bereizirik, bost pezetakoa ote zen, hogeita bostekoa edo ehunekoa; amak, baina, bazuen une hartan bere ezintasunaren kontzientzia, billete sorta lurrera bota eta malko batzuk irristatu baitzitzaizkion masailetan behera; ama, izeba eta hirurok geunden memento horretan —etxean zurgin bat genuen, goiko solairuar... " Non dago ama?
|
|
2011
|
|
|
ez al da hala Fermin, ez al da hala Donato? Betiorrenekoak, berriz, beti hor, ez aurrera ez atzera, ez alde
|
batean
ez bestean, badaezpada ere (odolaren partez urardoa dutela esango luke bipagoetar batek Betiorrenekoengatik, halaxe esango luke); eta, deskuiduan, bestelako, joerarik erakutsiz gero, nola libratu zakurra bezala zokoratua izateko arriskutik, galdetu Karlosi bestela, Maitereren osaba Karlosi, noski.
|