|
2000
|
|
|
Nafarroako euskararen aldeko taldeen artean elkargunea bilatu beharra dago; irekia, inork manipulatu gabea, araubide jakin batzuen legez funtzionatu eta erabakiak hartuko dituena. Lehen dimititu zuen Euskararen Kontseilu eta orain ezabatu den Hizkuntza Politika Zuzendaritzaren hutsuneak betetzeko, neurri
|
batean
bederen, eta Euskal munduaren barnerako eta kanporako erreferentzia eta gida izateko. Euskal komunitatearen ordezkaritza honek noski, txukun eta zarpailkeriarik gabe agertu eta jokatu behar du.
|
|
|
Euskaldun, zaharrek? asmakizun hutsa dela leporatu diete euskarabatuaren bultzatzaileei, eta, neurri
|
batean
bederen, arrazoi osoz, politika berria gizaasmakizuna den neurri bereko asmakizuna baita euskara batua ere. Edo, arestianerabilitako terminoetan esanda:
|
|
|
beste nazio proiektuentzako nahitaezkoa izan behar duen bezala, hezkuntza sistemak ezarritako mugak eragiten duen neurrian eta gainditzeko edota egokitzeko premia eskatuko lukeen aldetik. Helburua aipaturikoa izanik, hezkuntza sistema frantsesera hurbiltzeko asmoa ere badugu; alde batetik, beste batzuen artean, hezkuntza sistema nazional espainiarrak eredu gisa hartu izan duelako, neurri handi
|
batean
bederen; eta, bestetik, Euskal Herriari begira, espainiarrak Hegoaldean bezala, sistema frantsesak Iparraldean izan duen eragin nabarmenengatik1 Azken finean, laburbilduz, ondoko hau dugu XIX. mendeak eman zuen eskema nagusia: hezkuntza egiturak iraunkorki finkatu ziren, lehenengo irakaskuntza, irakasleria, ikuskaritza eta hezkuntza administrazioari zegokienez bereziki, hezkuntza politikaren barruan gobernuaren jarduera ardatz nagusiak ziren neurrian, aipatutako politikak ezaugarri hauek izan zituelarik, hots, zentralizazioa, uniformizazioa, sekularizazioa, etab. Errealitate honek egoera zehatzaren aurrean jarriko gaitu:
|
|
|
Neurri
|
batean
bederen bi ikusmolde hauek elkartuko dituen Fichte-rengana joko dugu, lagungarri izango baita gero hezkuntzaren funtzioa zein den ulertu ahal izateko. Zentzu horretan, esan behar da, Fichte tradizio erromantikoarekin lotzen dela, nazioari buruz duen ideia kontuan harturik.
|
|
|
Diktadura jakobinoak ez zuen plan hori burutzeko behar adina indarrik izan, baina esandakoak, neurri handi
|
batean
bederen, hezkuntza sistema frantsesaren eraikitze prozesuak izango zuen norabidearen arrastoa erakusten du. Hala,. Terrorearen?
|
|
|
Irakasleek, esate baterako, ez zuten ezta titulurik ere behar (153 art.). Egoera honek zer pentsa sortzen du. Estatuaren sekularizazio nahiak ez zuen asmoen maila gainditzen, neurri handi
|
batean
bederen, eta egoera honek Estatu liberalaren eta Elizaren arteko tentsioa kistatzeko bidean jarri zuen, ondo asko dakigun bezala.
|
|
|
Eta hala, bada, eskola akabatu eta etxerako bidean nindoan, noiz eta oroitu bainuen, lehen inpresionearen gibeletik, zure mintzaldia, eta noiz eta ohartu bainintzen, gauza haiek guztiak gogoan nituela, ezen ez zetozela bat zuk jakintasunari buruz zenuen iduria eta nik nuena, zeren nik Burgosko katedralarekin amesten nuen bitartean, zuk, itxura
|
batean
bederen, ez. Zeren Burgosko katedralak, zerurat beha paratu aitzin, lur sendo eta egonkor bat baitzuen funts eta azpi, non errotzen baitzituen bere oinak eta zimenduak.
|
|
|
Labur zurrean, no rtasun horretan talde lana eta diru publikoa (neurri handi
|
batean
bederen).
|
|
|
Arazo horietan, Estatuaren esku hartzea ezin utzizkoa dugu, behar beharrezko baita baten bati oinorde izateko eskubidea ematea eta zatiketa modua ere finkatzea. Jabearen heriotza dela eta, ondasun jabegabe horietan ez da ikusten, lehen so
|
batean
bederen, bestelako jaberik Estatua baino. Ez gaitezen nahas; eskubide hori ez da eta ezin izan daiteke ere, oinordetza eskubidea; administrazio eta gobernurako eskubide hutsa da hori.
|
|
|
Gizarte eta legeria berri hark, neurri handi
|
batean
bederen, Euskal Herriarena deuseztatu zuen arian arian. Kode Zibilaren oinarri berriak eta Foruen aspaldiko indarra:
|
|
2001
|
|
|
Desberdinak eta are kontrajarriak ere, baina bakoitzaren munduan sartzen, hura ulertzen eta bere osotasunean estimatzen saiatu ginen. Baita lortu ere, neurri
|
batean
bederen.
|
|
|
Tulipán, Ligeresa eta Flora laginek esne gaingabetua jarri dute, hein
|
batean
bederen, uraren ordez.
|
|
|
Euskaltzaleentzat ari naizenez, ordea, zera aitortu behar dut: Jose Mari Korta euskaltzalearen erailketa etxekaltea (euskaltzale ez zirenen erailketak bezain etxekaltea, ez gutxiago) diseinatu, burutu eta txalotu egin dutenek oztopo handiagoa jarri dute euskalgintzaren aurrerabidean Francok berak baino, haren jokabide basatiak trinkotu egin baitzuen, neurri
|
batean
bederen, euskaltzaleon komunitatea, — eta haiek, berriz, sendabide garbirik antzematen ez diodan pitzadura inposatu baitigute.°
|
|
|
1. Ez da izango, ziur, luzatzen zaigun galderari erantzuna ematen hasteko modu oso originala, baina nago," azkenurteotan" garaia zehaztea ez litzatekeela alferrikako saioa," azken" horren definitzean leudekeelako, hein
|
batean
bederen, oraingo benetako astinaldiaren lehenengo zantzu eta aurrekariak. Alegia, jakinda eta hala sentituta gainera, azken bi hiruurtekoa izaten ari dela euskararen aurka egin eta egon den bonbardaketa bortitzenetakoa, ezin bonbardaketa hori aztertu, berau prestatzeko logistika osoa eta baliabide anitzen nondik norakoak kontuan hartu gabe.
|
|
|
Eta B agertzea, bere aldetik, inork aldez aurretik pentsa zezakeena baino mila bider sinpleago izan zen. Egia esan, beti bere zain egon izan bagina bezala izan zen, eta, neurri
|
batean
bederen, hala zen, hau da, haren aiduru egonak ginen betidanik, euskara paradisuko hizkuntza zela esaten zuten garaietatik, bederen, eta nork daki lehenagotik ere ez ote geunden zain. Beraz, gertaera bere hartan hartuta oso harrigarria zen arren, guretzat oso berezkoa izan zen, oso naturala.
|
|
|
Begirada gorrien eremu magikoan barneratu ginen emeki emeki, gure kezkak eta errezeloak alde batera utziz. Ni une batez kasuaz ahaztu nintzen eta zauriaren ziztadak, neurri
|
batean
bederen, leundu ere egin ziren. Gauak konturatu orduko irentsi gintuen.
|
|
|
Juliaren gorputza guztiz zurrunduta zegoen, eta neurea ere bai ziur asko. Ez genuen asko gozatu baina nerbioak, neurri
|
batean
bederen, lasaitu egin genituen.
|
|
|
Taxi bat deitu eta Pablori bertara sartzeko keinua egin ondoren, ostatu ezagun baten helbidea eman nion gidariari. Urruntzen ari zelarik, erregu begitarte xelebrea islatu zuen kristalaren beste aldetik baina, zorigaitzez, hasi berria zen zaparradak pittin bat lausotu egin zuen, harekiko lastima sentitzea, neurri
|
batean
bederen, eragotziz. Makuluak harturik, estropezuka eta minez mekaguenka, astiro alde egin nuen.
|
|
|
Neska, eskuaz ileari atzeraka eusten zion bitartean, kafea hurrupaka edanez hasi zen. Handik laster, neurri
|
batean
bederen, berpiztu egin zen.
|
|
2002
|
|
|
Hori ezagutzenbaitut ongien, nahiz eta besteak nolatan diren ere zerbait badakigun. Bertanjazotzen dena UPV/EHUren gainerako ikastetxeetara zabal daitekeelakoan gaude, neurri
|
batean
bederen, eta, agian, Euskal Herriko beste unibertsitateen esparrutaraere bai. Errektore taldetik gutaz darabiltzaten paperetan, dagoeneko gureFakultateak erdietsi ditu II. Hizkuntz Normalizazio planak 2003 2004ikasturterako ezarritako helburuak.
|
|
|
Espaniar izaeraren ondorio logikoak, ordea, huts egiten du, neurri
|
batean
bederen. Izan ere, euskal produkzioa espainiar historiografiaren barruan kokatzen dazentzu bikoitzean:
|
|
|
Egoera horrek itxaropena pizten du, ezerezaren aurrean ez gaudelako: osorikdeskubritu gabeko eremu bat da Euskal Herrian hezkuntzaren historia; hau da, neurri
|
batean
bederen, egiteke, dago, eta ez, badago?
|
|
|
Kontuak ez zitzaizkien espero bezala atera, neurri
|
batean
bederen, bi lagunei. Nonbait, gau hartan mundu guztiak pentsatua zuen Garamendin afaltzea, beteta baitzegoen.
|
|
|
Konformaerraza naiz ni neurez, eta ez nion sekula trabarik ipintzen hark erabakitakoari. Are gutxiago gure egoeran, zeren gu emazte Pilar eta biok, alegia haien udaro udaroko gonbidatuak baikinen euren etxean, eta gonbidatu izateak nahiz gizonak anaiak eta andreak ahizpak izan haien azpiko egiten gintuen, neurri
|
batean
bederen, eguna nola antolatu erabakitzerakoan. Nik ez nuen batere sufritzen horregatik, eta emazte Pilarrek ere ez.
|
|
|
Horregatik. Neurri handi
|
batean
bederen. Nahiago da, hala ere, sinboloekin segitu, eta EHUren eta UEUren artean bereizi, batzuetan parean jartzeko gainera (unibertsitate hau batetik, eta beste hau, bestetik), eta beste batzuetan lehia akuilatzeko:
|
|
|
Baina Martekoa, honek egiten zuen, ez haiek. Horrek azalduko luke, neurri
|
batean
bederen, gertatutakoa.
|
|
|
Nahi nuke, bai, Zuazok dioena aurrera eramatea posible balitz. Nahi nuke leku batzuetan eraman dezaten, eta osotasunean eramaten ez badute, neurri
|
batean
bederen eraman dezaten, baina ez dakit hori posible den. Berak GarcÃa MÃ ¡ rquez aipatzen du, euskalkien arteko desberdintasunak direla-eta, argia egin nahian, nola erabiltzen duen idazle honek bere herriko hizkera eta zein ederki ulertzen diogun urrunekoek ere.
|
|
|
Bigarren galderari dagokionez, esan behar da goi mailako profesionalen prestakuntza ezinbestekoa dela edozein gizarte aurreraturentzat; eta lan hori unibertsitateari dagokio, neurri handi
|
batean
bederen.
|
|
|
Euskal Unibertsitateak, hasiera
|
batean
bederen, eskaini behar lituzkeen titulazioek gizaeta gizarte zientzietan oinarrituak egon behar dute, giza kapital asko eta kapital fisiko eta teknologiko (laborategiak garestiak dira) gutxi eskatzen dutenak. Lehentasuna iraupen laburra eskatzen duten ikasketek izango dute, nahiz lizentziatuentzat eta hirugarren zikloarentzat ere irekita egon behar duten.
|
|
2003
|
|
|
Hasiera
|
batean
bederen, Euskal Herriko patronalari erantzuteko estrategia da ELA, LAB eta ESK sindikatuek ekintza sindikal bateraturako lortu duten akordioa. Hala ere, beste baldintza batzuetan, gerta liteke dinamika horren ondorioz eduki politiko handiagoko akordioetara iristea, subiranotasunaren eta klaseko sindikalismoaren planteamenduaren barruan.
|
|
|
Gizarteak, iruzur horretatik askatzean, hainbatetan kontrako alderdira jauzi egin zuen eta, hein
|
batean
bederen, arinkeriaz tratatu egin du; areago, hainbat alorretan arrunkeriaren parean agerrarazi izan du, erreibindikazio gisa edo.
|
|
|
Hamahiru hirietatik zazpik ez zuten proba gainditu, hiru helbide horietako
|
batean
bederen, nolabaiteko garraio publikorik ez zutelako (autobusa, metroa, taxia).
|
|
|
Polifema ziklopea gizon arrunta eta txikia izan balitz, adibidez, zertarako balioko zuen Ulisesen abileziak; munstroaren krima erranak, gerla ekintza heroikoen lerroan kokatzen du. Halatan, guk orduan bi estatu genituen arerio tzar, estatu horiek bestalde, hein
|
batean
bederen, gure jende sozial erako eskubideak bermatzen zituzten arren.
|
|
|
• Nafarroako Unibertsitate Publikoak euskal lerroetatik heldu diren ikasleei euskarazko ikasketekin segitzen lagundu behar die. Nafarroako egoera normalizatu batean lurralde osoko unibertsitate publiko bakarrak, neurri
|
batean
bederen, elebiduna izan behar du.
|
|
|
Argitaraldien mailaketak liburuen onarpen sozialaren berri ematen du, neurri
|
batean
bederen. Lehen argitaraldian dauden liburuek oraindik frogatzeke daukate arr akasta soziala.
|
|
|
Kristau ordena da, hortaz, Domatena, eta halakoxea izatea ere, neurri
|
batean
bederen, ezinbestekoa. Horretan desberdintzen da, besteak beste, Puffendorf, Grotius eta abarrekoen pentsamoldetik.
|
|
|
Berdin diola ezer ez harrapatuta ere, kontua itsasora irtetea dela eta, aspaldiko partez, bi lagunak elkarrekin egotea. Horixe dela garrantzizkoena eta, itxura
|
batean
bederen, ez duela euria egiteko asmorik. Egun ederra dagoela iragarrita.
|
|
|
Dutxan sartzea erabaki du Damianek, eta sukaldeko gazteak, apur
|
batean
bederen bakean uztea. Hala ere, hegaberen gogoeta egin du berriz.
|
|
|
Nobela batek, kasurik hoberenean, denbora alferrik galtzeko baino ez du balio, erabaki du. Inoren hitz malabaretan begiak galtzeko baizik ez direla izaten, eta apur
|
batean
bederen ez duela fikziozko lan gehiago irakurriko. Ahal badu, inoiz ere ez.
|
|
2004
|
|
|
Aisia eta kontsumismoa ez ote dira, hein
|
batean
bederen, gauza berdintsua?
|
|
|
Ikasketak ez du noski aribide formala izan behar osotara, oraingo joerak bestelakoak dira, helburua ez baita hizkuntzaren gramatika arauak buruz ikastea. Hala ere, ezinezkoa da neurri
|
batean
bederen ikasle helduaren ikasketa lanean hizkuntzaren alderdi formal hori alde batera uztea, eta ama hizkuntzaren edo lehen hizkuntzaren jabekuntza baldintza komunikatiboetan bezalatsu aritzea.
|
|
|
Alegia: hein
|
batean
bederen, bere buruz ari dan kosmo txiki bat.
|
|
|
Hauetan finkaturik, hau erabaki du Benveniste’k: " Gure ideietako kosmoa, gure mintzairak moldatu du aurrenik... adimenduaren kategoriak eta pentsamenduaren legeak ez dira, hein
|
batean
bederen, hizkuntzak berak dituen barne pleguen eta kategorien antolamenduaren eta banaketaren irudia baizik".
|
|
|
Bretoiñak, euskaldunak, eta katalanak, beren jatorrizko hizkuntza baizik ez badakite, egia da kulturatik at hein
|
batean
bederen bizi direla. Bretoiñera baizik ez dakiten bretoiñak, esate baterako, ia eskierki analfabetoak eta eskolagabeak dira.
|
|
2005
|
|
|
Nola finantzatu operazio hori? Itxura
|
batean
bederen, ematen du ezen baliabide propioak eta %55eko kanpoko kreditu bat baliatu direla horretarako. Fagor Electrodomesticos enpresak operazioaren kostuaren %30 jarri du eta MCC Taldeak %18 ipiniko du.
|
|
|
Sistema inmunologikoan desordenaa eragiten duen gaitz honen agerpenaren kausa ezezaguna den arren badakigu hiru kasutik
|
batean
bederen herentziazko trastornoa dela.
|
|
|
nire helburua, batetik, hizkuntza honek bere elementuak eraldatzeko jarraitzen duen metodoa azaltzea da, eta ez hainbeste eraldaketa horien zerrenda bat egitea; eta bestetik, hizkuntza horren egituraren atal guztiak elkarrekin bildu nahi nituzke, hauek arau Bakar baten arabera epaituak izan behar duten neurrian. Honengatik nire jokabidea, neurri handi
|
batean
bederen, hizkuntza baten ikasleak desiratuko lukeenaren kontrakoa izango da. Ze bide mekanikoa beti da bide motzena ikaskuntza hutserako:
|
|
|
nazio horiek emigratu egiten dutela, banandu, elkartu, eta nahastu egiten direla, hil egiten direla —fisikoki benetako dekadentziagatik edo espiritualki degenerazioagatik—, beste nazioei leku berria egiten dietela edo beraiek bertan, eraldatuta, berriz ere agertzen direla. Alde batetik edo bestetik lortutako abantaila bakoitzak, hala ere, eragina izaten jarraitzen du eta, neurri
|
batean
bederen, garaipen bat osatzen du, alegia, ekintzaren bitartez gizadiaren eremuan agertzen den garaipen bat. Era honetan —eta etenik gabe— sortzen dira gizadiaren bestelako formak, perfekzio handiagokoak zein txikiagokoak, baina beti ere elkarri laguntzen dioten eta elkarren eraginez lortzen diren gizadiaren formak.
|
|
|
Aitortu eta onartu beharrekoa da, aurrenik, ezinezkoa dela beste hizkuntza bat era neutral oso batez ikastea eta, egiaz, hemendik datorkiola honen irakaskuntzari zailtasunik handiena: " hizkuntza berri orori, gehiago edo gutxiago, batek edo besteak duen mundua ikusteko eta baita hizkuntza ulertzeko era propioa gainezartzen zaio" 143 Zentzu
|
batean
bederen saihestezina da hau, ze, bestelako gauzetan gertatzen den bezalaxe, gizabanako bakoitzak bere erara eskuratzen du hizkuntza arrotz bat, hau da, ez da hutsetik hasten baizik eta egoera historiko konkretu batetik. Gizakiaren ikas irakas prozesuak, orokorrean, ez dio inoiz" tabula rasa" moduko eskema bati jarraitzen eta, honen haritik, hizkuntzen jabetzea halaber gehiago da ikuspuntu jakin batetik abiatutako" espontaneitate aktibo" baten emaitza," errezeptibitate pasibo" baten ondorioa baino.
|
|
2006
|
|
|
Normala da horrelako sentsazioak izatea baina horrelakoak nozitzen dituztenek beren burua hein
|
batean
bederen errudun ikusten dute.
|
|
|
Nork bere buruari botikak errezetatzeak eta mina jasateko gaitasun indibidual ahulagoa izateak, hein
|
batean
bederen, argitzen dute aski datu harrigarri bat: 1997 urteaz geroztik min arinak tratatzeko analgesikoen kontsumoa Espainian urtero urtero %20 handitu da.
|
|
|
Berau sinatzen duen ministroak, bere lankideekin batera, ez du zalantzarik egin Maiestate Horri gomendatu dionean aurrerapenaren bidean aurrerapauso bat emateko. Aurrerapauso horri esker, neurri
|
batean
bederen, aku sa zio sistema sumariora bertara heda daiteke, sumarioa baita epaiketaren eta epaiaren ardatz nagusia. Aurrerantzean, instrukzio epaileak, bere ekimenez eta ofizioz, erabaki ahal izango du, edo, hobeto esanda, erabaki du auzipetuari auzi paperak komunikatzea, publizitateak eta aurkakotasunak dagoeneko arriskurik sortzen ez dutenean, delituak ikertzeko eta errudunak zigortzeko interesa duentatzen bi hileko epean, auzia hasi zene gizarte batean.
|
|
|
Modu horretan, badirudi hauxe iradokitzen dela: arrazoiaren garapenak barne logika moduko bati erantzuten dio, eta ondorioz, hein
|
batean
bederen garapen hori izaera unibertsalekoa litzateke.
|
|
|
Weber-en arabera, beren askatasunari eutsi ahal izateko gizakiek ondoko desafioari egin behar diote aurre: gizakiaren bizitzako alor guztietara arrazionaltasun formalaren hedatze parasitarioaren aurrean, arrazionaltasun materialari, hein
|
batean
bederen, eutsi behar diote (Serrano, 1994: 72).
|
|
|
Baina zergatik metatzen da? Gaur egun, parkinsonarekin zerikusia duten gene batzuk ezagutzen dira, eta ingurumen faktoreen susmoak ere badaude —pestizida jakin batzuen eraginpean egotea, adibidez—, gaixotasunaren sustatzaile baitira, neurri
|
batean
bederen. Hala ere, arrazoi horietako bat bera ere ez da aski gaixotasuna azaltzeko.
|
|
|
Dualismo kartesiarra bazterturik, bada (hori katolizismoarekin berdintzen da), izpirituaren eta naturaren harmonia eta paralelotasuna proklamatzen da, hots, bion monismo organiko ebolutiboa160, zientziak oraindik eman ezin ziena desirari eta irudimenari emanaraziz. Hondo hau da Baroja-ren nobeletan dominatzen duen bera, XIX. mendearen azken aldetik aurrera beti suposatu beharra dagoena autore espainoletan herriaren gogo edo izpiritu kolektiboaz ari diren testuetan, hein
|
batean
bederen horren aurka dihardutenen kasuetan ere planteamenduaren tankera inposatuz (hori izango da Ortega-rena). Hona hemen" Espíritu colectivo" atalaren amaiera aipatu Hiztegian, argi emaile ezin hobea honezkero Espainian dabilen" Volksgeistaren" kontzeptuaz, Herder edo Hegel-engandik mila legoatara:
|
|
|
Hortaz, morala, esaterako, ez da aprioriko printzipio razional batean oinarritzen den ezer. Hari horretatik, nire intuizioekin talka egiten zuten, hasiera
|
batean
bederen, kantiar ikuspegiak eta ikuspegi utilitaristak. Bestetik, morala gizakiaren sentimenduei lotzen zaie.
|
|
|
Baina ez al dute gainerako sailetako kazetariek ere gauza bera egiten? Eta gure eguneroko bizitzan ere, ustez egiarik geureenak esaten ari garenean, ez al gara sakonean, neurri handi
|
batean
bederen, omenka ari?
|
|
2007
|
|
|
Zer esan nahi izan du arestian esan duzun horrek? Alegia, zuen familiari esker, hein
|
batean
bederen, eutsi ziotela euskarari Etxalekun.
|
|
|
Komunetako ekipamendua ere ongi osatua dago, bidaiariaren erosotasunerako: hamar aireportutik bederatzik badute haurtxoei arropak aldatzeko instalazio egokia komunetako
|
batean
bederen, eta hamarretik zazpi aireportutako komun guztietan daude entxufeak; horien %20tan usain txar edo kiratsak aditzen dira.
|
|
|
Hirurogeiko hamarkadaren erdialdean, gerra ondoko berreraikuntzak ekarritako garapen ekonomikoaren garaian, kontzeptuen krisia da nagusi. Amerikarrekeman laguntzak, neurri
|
batean
bederen, kultur kolonizazio bat ere suposatu zuen, berezko kultur ikuspuntutik maldan behera zihoan Europa batean. Izan ere, Amerikako kultur eredu berriak, jendetzari puntako intelektualitateari baino garrantzi handiagoa ematen dionak, itzalean uzten du Mendebaldeko zibilizazioareniturria izan dena, pentsalari handien Europa, alegia.
|
|
|
Mundu Berriko bizilagunei konkistatzaileek eramandako eta emandako teknika eta jakintzaren eskaintza adierazi nahi zuen. Kolonoak ere, literaturmota
|
batean
bederen, zineak goraipatu eta telebistak zabaldutako heroiak izan dira.Dena dela, hondarreko mendeetan, gizateriak eman dituen aitzinapausoetanekimen horien ondorio latzak agerian gelditu dira. Egun kolonizatuek ez dieteesker onik agertzen balizko bihotz zabaleko kolonizatzaileei, ez Estatu Batuetan, ez eta mundu zabaleko gainerako bazterretan ere.
|
|
|
Europako Batasunaren ildotik, defizit publikoak urtealdi bakoitzean zero izan behar du eta. Haatik, zailtasunak areagotuko dira Zor Publikoa jaulkitzeko; hemendik aurrera ohiko sarrerekin konpondu da, hein handi
|
batean
bederen. Jaurlaritza arau hori betetzen ari da; are gehiago, superabitak lortu dira azken urtealdietan eta horrek zenbait sindikatu eta aditu askoren egonezina sortu du eta haien kritikak plazaratu dira.
|
|
|
30 Egan. 1954, 3 Mitxelena 1988, VIII, 51 Laster, Orixe Euskaltzaindian sartzean (1958) azaldu zuen Mitxelenak, hein
|
batean
bederen, idazle honekiko bere estimua (Mitxelena 1988, VI, 97).
|
|
|
Horren haritik zera dio Ferrerok: " Gizakia proiektu bat da eta ez programa bat" 17 Pertsona bakoitzak, neurri
|
batean
bederen, berez du aukera bere giza ibilbidea moldatzeko, alegia, pertsona hori berez da aske bere burua zentzu eta modu batean garatzeko. Honela dio Kriekemans ek:
|
|
2008
|
|
|
gaizki daukagu euskal nazionalistok. Izan ere, Frommen hiru kontzeptu horietatik,
|
batean
bederen irrist egiten baitute espainiarrek, umiltasunean, hain justu, besteak bete egiten dituzten arren: objektibitatea (txapeldunak dira) eta arrazoia (euskaldunak baino gehiago eta boteretsuagoak ditugu).
|
|
|
Ez zuen, beraz, Euskal Herri osoan baliatua izateko hizkuntza estandarrik eskaintzen. Edonola ere, euskararen eremu
|
batean
bederen (Bizkaian), batasuna proposatzen zuen. Hortaz, euskara estandarizatuz joateko Azkueren asmoan lehen mugarritzat har daiteke.
|
|
|
Gene teknologia aplikatuz gero, proteinak desaktiba daitezke edo landareak xurgatzen duen artsenikoa bereizteko moduan manipula daitezke. Arrozean artsenikoa xurgatzea eta biltegiratzea mugatzen duenez, zientzialariek gai izan lukete, neurri
|
batean
bederen, substantzia horrek gizakiengan eragiten duen intoxikazioa murrizteko, eta elikadura katetik datorren kantitatea mugatzeko. Artsenikoa mundu mailako arazoa da, ura, lurzorua eta uztak kutsatzen baititu garapen bidean nahiz industrializatuta dauden herrialde askotan.
|
|
|
Hala ere, ikuspegi horrek ere bere adierazpidea behar du, demokrazia osasuntsu
|
batean
bederen, eta tinko izango nauzue zuen ondoan eskubide horren defentsan. Inolako zalantzarik gabe eta hasiera hasieratik, 1992an, Gipuzkoako Batzar Nagusietako kide nintzenean" Euskaldunon Egunkaria" sortzeko ezinbestekoa zen dirulaguntza publikoa, beste batzuekin batera, uste osoz bultzatu nuenean bezalaxe, edota duela bost urte Donostiako kaleak erresumin demokratikoz blaitu zituen jende uholde hartan parte hartu nuenean bezalaxe.
|
|
2009
|
|
|
Baina itxuraz jendeek oro har ez dute argi ikusten Euskararen erakunde publikoaren egitasmoak eta ekintzak beren itxaropenen araberakoa direla. Hor agertzen da komunikazioaren beharra, inkesta honen bidez hein
|
batean
bederen konpon daitekeena. bai eta ere inguruko kulturak onartuz Motibazio eskasa aipatzen dugularik maizenik motibazio aldaketa bat da. Beraz garrantzia handi dauka Hizkuntza politikan finkatua den" motibapena pizteko eta indartzeko sentiberatze estrategia"" bereziki lehentasuna duten gazteentzat, parte hartzea, erabilpena eta gozapena oinarritzat hartuz".
|
|
|
Baina itxuraz jendeek oro har ez dute argi ikusten Euskararen erakunde publikoaren egitasmoak eta ekintzak beren itxaropenen araberakoa direla. Hor agertzen da komunikazioaren beharra, inkesta honen bidez hein
|
batean
bederen konpon daitekeena.
|
|
|
Esaldi hura, objektiboki hartuta, bi ahoko labana zen, esandakoak behartzen baitzuen Domingo, maila
|
batean
bederen, esandakoa betetzera: zer mirari egin zezakeen berak, baina, emakume batekin, bere lehen sexu esperientzia balizkoan?; Domingok, ordea, beste gauza bat bilatzen zuen une hartan:
|
|
|
Etiopiarrek ondasun eskasak gordetzen dituzte barruan, altxorrak balira bezala; soinekoren bat, alkandoraren bat, lapikoren bat akaso... Goseaz aparte, apenas duten ezer, eta, neurri
|
batean
bederen, latontziengatik dira gose. AEB Ameriketako Estatu Batuek urtero milaka tona labore bidaltzen dituzte herrialdera sobera dituen pikorrak, eta eskuzabaltasun horrek pobretzen ditu, berehalako gosea arintzen badie ere; Etiopia zorretan gelditzen baita eta menpekotasuna eragiteaz gain, pobrezia endemikoa areagotu baino ez da egiten.
|
|
|
Adibidez: ETAk ezker abertzalearen proiektuetarako ENAMeko jarraitzaileen kapital ekarpenak jasotzea proposatzen omen zuenez, eta Egunkaria k hain zuzen ere herri kuestazioa erabiltzen duenez, euskarazko egunerokoa ETAren funtsekin finantzatu zela ondoriozta daitekeela, zati
|
batean
bederen; Egunkaria k sorrerako kanpainan eta ondorengo kapital hedatzean lortutako 591 milioi pezetak akzionista txikien ekarpenekin lortzea ez omen denez sinesgarria, diru horren benetako jatorria ezkutatzeko prozedura izan daitekeela dirua biltzeko modu hori; Egunkaria k Euskal Herriari buruz zuen ikuspegi nazionalak ETAk Euskal Herritzat daukanarekin erabateko adostasuna duela; Martin Ugalde p...
|
|
|
Esaldi hura, objektiboki hartuta, bi ahoko labana zen, esandakoak behartzen baitzuen Domingo, maila
|
batean
bederen, esandakoa betetzera: zer mirari egin zezakeen berak, baina, emakume batekin, bere lehen sexu esperientzia balizkoan?; Domingok, ordea, beste gauza bat bilatzen zuen une hartan:
|
|
|
Osasuntsu ibiliko bada, hiztunak behar ditu, ez salbatzaileak. Hizkuntza bat erabilia izango bada, ezinbestekoa da neurri
|
batean
bederen" ezagutzea", bistakoa da hori, baina ez da nahikoa; gainera, ezagutzen den hizkuntza" erabiltzeko aukerak behar dira", baina hori ere ez da nahikoa; erabiltzeko aukerak edukita ere," erabili nahi" izan behar baita, eta erabiltzeko" aukera egin".
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan idatzi den euskararen kronika hazkunde nabarmenaren kronika izan baldin bada, batez ere honako arrazoi hauengatik izan da: ...itarren gogoa euskara hauspotzea izan delako, herri aginteek autogobernua euskararen zerbitzura jarri dutelako, euskarak puntako babes ofiziala izan duelako, hizkuntza politika eraginkor bat garatu delako, herritarrak oro har euskarari atxiki zaizkiolako, gizarteko hainbat arlotan sorturiko elkarteek euskara bultzatu dutelako eta, oso bereziki, oinarrizko kontsentsu politiko bat eraiki eta, neurri
|
batean
bederen, gordetzen asmatu delako, nahiz eta ez zaion behar besteraino eutsi azken urteetan, elebitasunak aurrera egin duenean paradoxikoki. Faktore horiek ahulagoak izan diren lurraldean. Nafarroan esan nahi da?, askoz motelagoa izan da euskararen hazkundea; eta faktore horietako gehienen arrastorik ere izan ez den lurraldean. Iparraldean alegia?, euskarak atzeranzko bidean jarraitu du, nahiz eta, azken ikerketak dioenez, gazte elebidunen kopurua lehen aldiz oraintxe hasi den apurka bada ere gora egiten, orain arte hodei ilun eta zakarrez estalitako zeruan urdin koloreko argiune xume batzuk azaldu direlarik horri esker.
|
|
|
Nolanahi ere, esango nuke bi irizpide horien goiburuan, neurri
|
batean
bederen, elebakartasuna dagoela. Gure artean oraindik ere etengabe entzuten dira honelakoak:
|
|
|
Ondorioz, munduko ezein bazterretan bezala, Europan eta Espainian hizkuntza aniztasuna gorde eta sendotu nahi bada, ezinbestekoa izango da Europako eta Espainiako gizarteetan aipatu berri ditugun hiru faktore horien uztarketa gertatzea, neurri
|
batean
bederen. Halaber, hari mutur berari tiraka jartzen bagara, arrazoizkoa dirudi uste izatea Europa batua (pluraltasunean oinarrituriko Europa batua esan nahi da) edo Espainia plurala bezalako aldarrikapenak ez datozela inondik ere bat kontinenteko erakunde politikoek Europako hizkuntza pluraltasunaren kudeaketa ia soilik Estatu bakoitzaren esku uztearekin edota Estatuko erakunde politikoek Espainiako hizkuntza pluraltasunaren kudeaketari bizkarra erakustearekin, gaztelania ez beste hizkuntza propioren bat duten autonomia erkidegoen egiteko esklusiboa bailitzan.
|
|
|
Esate baterako, Euskararen Legea espainiar Estatuaren administrazio periferikoak ere Euskal Autonomia Erkidegoan nahitaez bete behar duen legea da, baina urruti dago oraindik, aski urruti, osorik ez bada ere neurri egoki
|
batean
bederen bere zerbitzu publikoetan betetzetik.
|
|
|
Hizkuntzen bizitza eta heriotza, ez da dudarik, neurri
|
batean
bederen menderatzaileen eta menderatuen dialektikari lotu izan zaio beti. Badira bultzada jaso duten hizkuntzak, eta badira mespretxuz tratatuak izan direnak.
|
|
|
Horien sarrera desenbarkutzat, intrusismotzat, kanpotik datorren erasotzat dauka sektoreak, neurri
|
batean
bederen. Errespetu gutxirekin sartu dira sailean, inbaditzaile gisa, beren legeak inposatuz, teknologiaren izenean, modernotasunaren izenean.
|
|
2010
|
|
|
Ideologikoak eta politikoak ez diren uste, balioespen, sinesmen edo aurreiritziek ere eragin handia dute, eta norbanakoaren hizkuntzaren inguruko jarrera osatzen dute, hein
|
batean
bederen.
|
|
|
Horiek denak euskaraz egiteak ez du nahitaez jarrera ideologiko edo politiko jakin bat eskatzen. Ideologikoak eta politikoak ez diren uste, balioespen, sinesmen edo aurreiritziek ere eragin handia dute, eta norbanakoaren hizkuntzaren inguruko jarrera osatzen dute, hein
|
batean
bederen.
|
|
|
Irudi edo argazki bilduma bat, azken batean, herri euskaldun bat zertsu den edo nola bizi den neurri
|
batean
bederen argitzen edo ilustratzen saiatzeko. Irudiak eta, horrekin batera, irudi horiek eragindako hausnarketak edo askatutako ideiak.
|
|
|
3 eraBileraren Korapiloa nolanahi ere, erabilerak ematen digu hizkuntza baten bizi indarraren berri zuzena. euskara ez da salbuespen bat. osasuntsu ibiliko bada, hiztunak behar ditu hizkuntzak, ez salbatzaileak. hizkuntza bat erabilia izango bada, ezinbestekoa da neurri
|
batean
bederen" ezagutzea", baina ez da nahikoa; gainera, ezagutzen den hizkuntza erabiltzeko aukerak behar dira, baina hori ere ez da nahikoa; erabiltzeko aukerak edukita ere," erabili nahi" izan behar baita, eta erabiltzeko" aukera egin"(" aukera egin" diot, euskal hiztunak, gutxienez eta zorionez, elebidun baitira, ez elebakar). hizkuntzak, funtsean, komunikabi... batetik, hamarkada hauetan euskararen ezagutza ez ezik erabilera ere handitu egin da; bestetik, gaur egun elebidun direnek ez dute duela hamabost urte elebidun zirenek baino gehiago erabiltzen euskara; hirugarrenik, erabileraren gehikuntza ez da neurri berekoa izan adin multzo eta eremu guztietan; eta, laugarrenik, ingurune soziolinguistikoak eta etxeko lehen hizkuntzak zuzenean eragiten dute elebidunen hizkuntza hautuan, hots, euskararen erabileran. garbi esanda, beraz, erabilera ere hazi egin da, baina erabileraren hazkundea ezagutzaren gehikuntzari zor zaio, ez elebidunek lehen baino gehiago erabiltzeari; elebidunek, izan ere, kasu batzuetan gehiago eta beste batzuetan gutxiago erabiltzen dute, nahiz eta oro har erabilera aukera gehiago izan eskura. erabileran eragiten duten faktoreen artean, hauek nabarmendu ohi dituzte adituek:
|
|
|
eta gero eta sinetsiago nago, halaber, gizakiok mekanismo psikologiko bertsuak ditugula, naturak moldatuak eta birmoldatuak, teoria ebolutiboen arabera?, baita mekanismo horien mende gaudela ere, lehenik eta behin; egia da, gero, psikearen baitan daudela bai borondatea, bide bati edo beste bati ekiteko aukera zabaltzen diguna eta libertatearen esparruan sartzen, eta bai adimena ere, ideiak eta kontzeptuak eraikitzeko gaitasuna duena: erruduntasuna, adibidez; erruduntasunaren aurretik, baina, beste mekanismo psikologiko horiek daude, erruaren aurretik dauden heinean errugabetzen gaituztenak, maila
|
batean
bederen?
|
|
|
Hauen bidez aurrera egiten dugu bizitzan. Erotasun (eta ez erokeria) puntu bat behar da hauetan aritzeko, neurri ttiki
|
batean
bederen.
|
|
|
Bizitzako aukeren artean norberak hautatzeko ahalmena izatea: ikasketa batzuk egin edo bertzeak, ezkontzako baiezkoa eman edo ez, nolako familia sortu erabaki, huelgan parte hartu edo ez, botoa nori eman, adiskideak aukeratu, etabar.Horrek zera erran nahi du, ni zer eta nolakoa izan erabakitzen ahal dudala, neurri
|
batean
bederen; nire gogoaren arabera ibiltzen ahal naizela, nire buruaren jabe izan naitekeela. Hau dena, neurri batean, bai.
|
|
|
batarenak lege fisiko aldaezinak ditu oinarri, eta bestearenak lege psikikoak... eta gero eta sinetsiago nago, halaber, gizakiok mekanismo psikologiko bertsuak ditugula —naturak moldatuak eta birmoldatuak, teoria ebolutiboen arabera—, baita mekanismo horien mende gaudela ere, lehenik eta behin; egia da, gero, psikearen baitan daudela bai borondatea, bide bati edo beste bati ekiteko aukera zabaltzen diguna eta libertatearen esparruan sartzen, eta bai adimena ere, ideiak eta kontzeptuak eraikitzeko gaitasuna duena: erruduntasuna, adibidez; erruduntasunaren aurretik, baina, beste mekanismo psikologiko horiek daude, erruaren aurretik dauden heinean errugabetzen gaituztenak, maila
|
batean
bederen...
|
|
|
Ideia minimo horietaz gainera, katolizismoak (edo instituzio katoliko nagusiak) munduari buruzko ikuspegi zehatzago bat eman digu. Garai
|
batean
bederen, katolikoek uste zuten gizakia bere horretan sortu zuela Jainkoak, alegia, kreazionismoan sinesten zuten: Jainkoak espezieak banan banan sortu zituen.
|
|
|
12 Bukatzeko, bai bata, bai bestea, gizakiari berezko zaizkio, berezkoa edo naturala baita, neurri
|
batean
bederen, naturarekin bat eginez sortu eta naturan iraun izan duen oro. Ildo horretatik, graziari berezko zaion legea ere betidanik existitu izan da gizakiarengan, fedearen argia betidanik izan delako gizateria osoan, bai eta Eliza osoan ere.
|
|
|
Hartara, giza lege esamoldea erabiltzen da, gizakiek zuzenean prestatu eta aldarrikatu dutelako. Zuzenean diot, jatorrian giza lege oro, neurri
|
batean
bederen, betiko legearen ondorioa baita, harako hitzak gogoratuz: Niri esker dira erregeak errege, eta agintariak legegile zuzen.
|
|
|
Nation hitz alemaniarrak, berorren eredu den nation frantsesak bezala, geroz eta garbiago bereganatzen du estatu nazioaren ideia, bereziki iraultza frantsesaren ondoren, eta horrekin garbiago ezaugarritzen du ere botere esparru berean bizi direnen akzio komunitatea. Eta hori, modu
|
batean
bederen, erantzun bat zen, alegia, estatuek geroz eta gehiago euren menpekoei espiritualki eskatutakoari emandako erantzun bat, hain zuzen, herri pentsaeratik bizitzaren hainbat alde —estatu pentsaeraren lehentasuna jasan ezin zuten aldeak— ezabatu ziren une batean emandako erantzuna. Hor ere ondorio larriko kontraesanak azaldu ziren, batez ere, hizkuntza komunitateak eta estatuak oso gutxitan bat etortzetik ondorioztatutako kontraesanak.
|
|
|
zer modutan da posible herriaren definizioa hizkuntzatik abiatuz epaitzea?, zer puntutaraino da parekatze hori —pentsamendu orokor inozoak erabiltzen duen eta pentsamendu politiko zientifikoak zatika onartzen eta zatika arbuiatzen duen parekatze hori— posible, zuzena, nahikoa, e.a.? Arazoa, neurri
|
batean
bederen, biziki asaldatutako iritzi borroken kontua da, horiek ere itxura politikoa erraz hartzen dutelarik. Horixe bera adierazi zaigu Alemaniako barne politikan, hain zuzen, hizkuntzak —jatorri, espazio, historia eta abarreko beste faktoreekin alderatuz— herriaren osaketan duen parte hartzeari buruz sortutako eztabaidan.
|
|
|
Bestela, eta bigarrenik, Ausubelen psikologia kognitibotik eta Chomskyren gramatika transformatzailetik abiatzen den" kode kognitiboaren ikaskuntza" aipatu behar da. Bada, 1950eko eta 1960ko hamarkadetan garatutako bi metodo horiek, neurri handi
|
batean
bederen, elkarren kontrakoak dira, hain zuzen, lehenengoak ikaste mekaniko memoristikoa hobesten duelako, eta bigarrenak berriz arauen kontrol mentalari ematen diolako lehentasuna. Nunanek, jarraian, hizkuntzak irakasteko metodoen" tradizio humanistikoaz" hitz egiten du:
|
|
|
Alegia," alkate" hitza Arabieratik zuzenki heldu da edo Gaztelaniazko alcalde elearen bidez dator? Bereiztea zaila bada ere, iduri du bi hizkuntzak, neurri
|
batean
bederen, auzo mintzairak izan zirela Nafarroako Erriberan.
|
|
2011
|
|
|
Krisialdi ekonomikoak baldintzatuko du aurten ere urtea, neurri
|
batean
bederen. Datozen lerroetan generoz genero, gaiez gai, telebistak 20011 urtean ekarriko diguna:
|
|
|
Geroxeago, ulertzeko gaitasun handiagoa dutenean, gauzak beste modu batera azaldu behar zaizkie". Adopzioen kasuan diskurtsoa beste era batekoa da, aitaren figuraz mintzatzean haren jatorriaz hitz egin daitekeelako eta, horrek, neurri
|
batean
bederen, umearen jakin mina ase dezakeelako.
|
|
|
Ildo horretatik, familia bidezko hizkuntza transmisioari ez ezik haurgaztetxoen harreman eszentrikoei ere arreta berezia eman litzaieke. harreman eszentrikoak haur gaztetxoek familia gunetik, hau da, gurasoengandik at beren adinkideekin sortzen dituzten elkarreraginak dira anai arreben, lehengusu lehengusinen, ikaskideen, lankideen, lagunen, taldekideen artekoak. haur gaztetxoen arteko harremanak garatzen diren esparruetan (eskolan, aisialdian, kultura kontsumoan...) euskaraz aritzeko aukerak bermatu eta, ahal dela, euskaraz jardutea gizarte araua bilakatzeak berebiziko garrantzia du. Belaunaldi bereko euskaldun gazteen artean euskara aztura bihurtzea, erabilera ohiturak euskaraz ezartzea da gakoa (kasares 2011). horietaz gain, euskarak bereak, bete betean ez bada ere neurri
|
batean
bederen, lituzkeen esparruen artean goi mailako irakaskuntza, hedabideak eta zerbitzuak ere izanen genituzke. zalbidek proposatzen duen diglosia moldearekin eta community fostering delakoarekin (nolabaiteko herrigintza litzatekeenarekin), ados. Arazoa ez dugu ezinbertzekoak zaizkigun esparruak definitzean, hizkuntza politikaren eginahaletatik kanpo utz daitezkeenetan baizik. hau da, zein arlok ez digu kezkarik eman behar erdarak nagusi badira ere?
|