|
2000
|
|
|
Orain hogei hogeita hamar urteko polemika itxura hartu nion, baina orain hogei hogeita hamar urte protagonistak ezberdinak izaten ziren. Gogoan dut, esate baterako," El Libro Rojo del Cole" izenekoak sortutako iskanbila, edo Etxarri Aranazko ikasle batek bikote
|
bat
ume batek pentsa dezakeen jarrera sexual inozo bat paper baten gainean marraztu zuenekoa. Haiek oihuak!
|
|
2001
|
|
|
Nik dakidanez, ezer gutti. Hogeitamar
|
bat
ume dituen ikastola bat ba omen dago eta andereño bakar bat. Ez dakit hortik aurrera joteko nolako giroa izan dezaketen, baina badirudi neska gazte baten edo biren lan hutsak eraginiko lana dela.
|
|
2002
|
|
|
Jakin mina, guk" jolasa" esaten diogun hori, haurraren aktibitate nagusia da. Jakin min hori elikatu egin behar da, bai komunikazio aldetik eta bai manipulazio aldetik, bestela iristen da une
|
bat
umeak interesa galtzen duena, galdetzeari uzten diona, ukitzeari uzten diona… lotu egiten duguna.
|
|
|
Ikusi umeak zer zaletasun dituen eta haur horren garapenerako erabili. Merkatua itzela da, eta beti jotzen dugu halako" jostailu" formatura, baina askotan pintza kutxa
|
bat
ume batentzat ikaragarrizko jostailua izan daiteke. Halako opariak gutxietsi egiten ditugu, eta sasoi batean erabiltzen genituen ikaragarri.
|
|
|
Jakina, hor ere merkatuak oso garbi ikusten du etekin ekonomikoak nondik ateratzen dituen. Aurrekontuen zati handi
|
bat
umeei begira egindako opariak dira. Gazteei zer oparitu ere ez dakigu askotan, baina jostailurik ez behintzat; eta helduei ere jostailurik ez, mesedez!
|
|
2003
|
|
|
Hiru eta bost urte bitarteko hamalau
|
bat
ume hasi ziren. Ikasturteak aurrera egin ahala, eskaria hazi eta bigarren andereño bat kontratatu behar izan zuten, beste hamalau umeri eskolak emateko.
|
|
2004
|
|
|
Guk aitzakia gutxiago ibiltzen genian: ti ta, gero eliza pasa eta segidan dozena
|
bat
ume!"
|
|
|
Bueno; badakizu zer? Gu hasiko gara puestoa desmontatzen, eta zuk, aita, emazu buelta txiki
|
bat
umearekin... Eramazu errekaren ondora, hor badago eta elur panpina bat...
|
|
2005
|
|
|
Ohartu orduko, De Lancre ren zerrenda beltzen garaian bizitzea suertatu zaigu. Bada bat erakunde terroristena, bestea metroko pertsona susmagarriena, beste
|
bat
umeentzako jostailu arriskutsuena... eta heldu behar zuen, are gehiago abuztu hondarreko abioi amilduen zaparradaren ostean, hegazkin konpainienak. Frantziak, lehenago Erresuma Batuak, Suitzak eta Amerikako Estatu Batuek bezalaxe, publiko egin du praktikan aspaldidanik indarrean zeukan zerrenda.
|
|
2006
|
|
|
Karitateko damak tartean sartu genituen. Tonbolako txartelak, gure etxean egin zituzten sei zortzi
|
bat
umek. Gure amak askaria ematen zien, eta hantxe, txartelak egiten denok.
|
|
|
Inoiz errespetetan ez zan gitxieneko adina bete eta batera beharrean hasteko txandea heldu jatan. Umezaro laburreko olgetak alde batera itxita, eta nire adineko beste makina
|
bat
ume legez, hamaika urte nebazala etxerako diru apurra irabazteari ekin neutsan. Helduak ginan ordurako eta gurean izaten zan beharrizan gorria arintzearren lagundu behar genduan.
|
|
|
Hemengoemakumezkoen ugalkortasun tasak urteetan munduko baxuenen artean mantenduizan dira. Ikertzaileak jokabide horren zergatiak aurkitzen saiatu dira, baina berenarrazoiketa bideak beti erreparatzen diete bikoteak eta, zehazkiago esanda, emakumeak ama izateari uko egitera behartzen dituzten arrazoiei, eta ez fenomenoarenbeste aldeari, hots, bikote edo pertsona
|
bat
umeak edukitzera bultza dezakeenarrazoiei. Nire ustez, ordea, bi aspektu horien azterketak garrantzi bera du herribaten, adin talde baten edo banako baten ugalketa jokabideak aztertzerakoan.
|
|
|
Zerbitzu soziala egin duten neskek istorio asko kontatzen dituzte, baina bakar batean laburbiltzen dira guztiak: behor bat zer den ikasi eta behor
|
bat
ume eginean ikusi, hori omen da zerbitzu sozialak eskaintzen duen ikasgai bakarra.
|
|
|
gerlaontzi
|
bat
umeak baitu
|
|
2007
|
|
|
Adibidez, Euskal Herrian inoiz egon ez den arren, amorrua zoonosi garrantzitsua da munduko zenbait lekutan. MOEren arabera, urtean 55.000 pertsona inguru hiltzen dira amorruaren birusarengatik, batik
|
bat
umeak, infektatutako zakurren hozkaden bidez.
|
|
|
Ez da jende asko jatsi. Bi atso, hiru punki motxilekin eta emakume
|
bat
ume batekin sorbaldan paratuta. Besterik ez.
|
|
|
Ederki pasatzen dute. Herriko haurrak eta sahararrak kontatuz, ehun
|
bat
ume biltzen da. Festa hori antolatzeko garaian erakunde ezberdinen laguntza izaten dugu, baina Santa Ageda bezperan bildutakoaren zati bat ere erabili izan dugu.
|
|
|
Dena dela, Kulunkan 42 haurrentzako lekua daukate. Eskoriatzako alkateak uste du datorren ikasturtean dozena erdi
|
bat
ume gehiago batuko direla Kulunka.
|
|
|
Ikusi al duzu inoiz krokodilo
|
bat
umeak gordetzen bere hortzetan?
|
|
2008
|
|
|
Bada, ganera, gauza xelebre
|
bat
ume denporako kontu honetan: subilostetik abarka bat hartzen neban eta haren kordelari helduta egoten nintzan atzamarra txupetan.
|
|
|
Seme alabatxoek egunaren parte handi bat emango duten tokia edo pertsona aukeratutakoan, gurasoen kezka behinenetako
|
bat
umeen zaintzaz zerbitzu horiek ematen dituzten bermeak egiaztatzea da: nola atzeman, edonola ere, haurrak hartzen duen tratua egokia dela?
|
|
|
Ikusi, hiru lagun eta amona
|
bat
ume koxkor batekin ikusi ditu. Beha eta beha egon ondoren, lasaitu egin da azkenerako:
|
|
|
–Gnilane Bakhoum Basile Diogoyeren laugarren emaztearen seme izan zen Leopold. Bai, animismoa eta katolikotasunak bat egiten zuten sasoia zen, aitak bost emazte eta berrogeita
|
bat
ume izan zituen. Baina urte gutxi eman zituen hemen Leopold Sedar Senghorrek amaren familiaren etxera joan baitziren 1914an.
|
|
|
Valentziako La Fe Ospitalea hiriko haur eskola bateko ehun
|
bat
umeri odol analisia egiten ari zaie, onikomadesiak eragiten dien jakiteko. Izan ere, infekzio horrek azazkalak galtzea eragiten du.
|
|
|
Adin guztietarako lagunentzat izan zen arren, batik
|
bat
umeek eta gurasoek gozatu zuten musika eta magia konbinatzen dituen ikuskizunaz. Ordu bete inguru egon ziren bi magoak, kiosko gainean eta ikusleen artean, ikuskizunean zeuden heldu zein umeak entretenitzen eta haiei barre eragiten.
|
|
|
Hau ere joan zen asteko irudia da. Kongoko berrogeita hamarren
|
bat
ume ageri dira. Batzuk eserita, besteak zutik.
|
|
|
Eskola mailan, hitzarmenak futbola baldintza, instalakuntza eta metodologia hobeagotan hezitzaile eta entrenatzailerekin praktikatzea sustatuko du, udal iturrien arabera. Udalerrian 450
|
bat
umek praktikatzen dute eskola futbola. Kirol Eskola martxan jartzeko eta kudeatzeko Koordinazio eta Kudeaketa Batzorde Nagusia ere sortuko dute, 9 lagunek osatuta; eta bere funtzioen artean futbola kirol eskolan antolatu du.
|
|
2009
|
|
|
Ondorioz, badaezpada, 2.384 eskola publiko itxi dituzte eta pribatuei gauza bera egiteko eskatu diete. Milioi
|
bat
ume dira, momentuz, eskolarik gabe.
|
|
|
Horren ostean, Nicholas Negroponte, Ordenagailu
|
bat
ume bakoitzarentzat programako sortzaile eta Massachussets eko Institutu Teknologikoko (MIT) Medioen Laborategiko presidenteak hitzaldia emango du.
|
|
|
Etxean lanean, eta eskolan Xoxokan ibili nintzen hamaika urte arte. Orduan, ilunabarretan klase partikularretara joaten hasi nintzen, beste hamar
|
bat
umerekin batera. Euskaraz ez zekien Pepita Campos maistrarekin, guk erdaraz ez genekien, eta sí besterik ez genion erantzuten haren galderei.
|
|
|
Azoka ugari antolatzen ditu BECek, baina nagusien eremu izateari utzi dio Eguberri garaian. Gabonetako parkeak makina
|
bat
ume erakartzen du egunero.
|
|
|
Puerto de Santa Mariara joaten den autobusak gehiagotan ere izan ditu Guardia Zibilaren kontrolak. Esate baterako, urtarrilaren 24an zakur eta guzti sartu ziren autobus barrura, Etxerat en esanetan, batik
|
bat
umeen artean izua zabalduz. Espetxe horretara bisita egiten duten presoen lagunak kartzela aldamenean dagoen tabernan egoten dira, eta urtea hasi denetik, behin baino gehiagotan joan dira hara Guardia Zibilak, bertan zeuden senitartekoak identifikatzera.
|
|
|
Orfeoi Txikitxoak, Orfeoi Txiki, Gabero (gazte taldea) eta Orfeoia. Guztira, 110
|
bat
ume eta gaztetxook osatzen dute Bergarako Orfeoia. Matrikulazio epea zabalik dago.
|
|
|
Umeen garapen afektiboa gero eta gehiago hezkuntza sistemaren esku geratzen ari da beraz, haur eskolen esku, oso fase goiztiarrean geratu ere. Makina
|
bat
ume lau hilabeterekin sartzen da Haur Eskolan. Honek hausnarketa serioa eskatzen du, umeen garapen pertsonal, intelektual eta emozionala baitago jokoan.
|
|
|
Kolorez eginiko erretratua da: seiszientosaren ondoan ageri da bikote heterosexuala, hiru
|
bat
umez lagundua; abuztua da eta oporretan doaz, beharbada Lekeitio aldera, igual Errioxara. Etxeko egongelako erlojuak orientatzen du familia bizitza.
|
|
2010
|
|
|
Eta Berrizko bertso eskolan ari naiz. Ostiralero 8 urte bitarteko 14
|
bat
ume batzen gara.
|
|
|
Iragarkiak bezala Cola Cao, Cola Cao tu fiel amigo kantatuz katilu bi esne tindatzen zituen eskuzabal aitona Martzelek; hain eskuzabal, zeina potoak erosi ordez kartoizko paketeak,, garbigailu xaboien antzeko pakete handiak?, erosten hasi behar izan baitzuen alaba Mertxek. Katilu
|
bat
umearentzat eta bestea berarentzat ipini ondoren, galletak banatzen zituen. Zortzina.
|
|
|
Bi arrazoi izan ditugu hautu hau egiteko: batetik, izanik azken obra honen parte
|
bat
umeentzako dotrina, corpusaren homogeneotasuna galduko genukeelako; bestetik, liburu horretan erabilitako gaiak eta moldeak oso ugari aurkitzen direlako Eracusaldiac> obran. Beraz, ez da idazle baten obra osoaren azterketa, molde batzuen idazlanen azterketa baizik
|
|
|
Obra hau, esan bezala, gure azterketatik kanpo utziko dugu. Liburu honen ekarpenik handiena dotrina metodo
|
bat
umeentzat euskaraz moldatzea izan zen. Haatik, laugarren zatiko gaiak (zatirik luzeena) erruz topatuko ditugu Eracusaldietan> errepikaturik.
|
|
|
Deux Alpes (Frantzia). Ekainaren 30etik uztailaren 6ra bitartean, eski kontzentrazioko kanpamendu batean parte hartu ahal izango da ikusteko urritasuna duten hamar
|
bat
umerentzat, eski taldeko kideentzat edo ohiko moduan egiten dutenentzat. Navarredonda (Madril).
|
|
|
Beste ondorio bitxietako
|
bat
ume goiztiarren kopurua da. Ameriketako Estatu Batuetan gaur egun jaiotzen den ume goiztiarren kopurua duela 30 urte jaiotzen zirenak baino %30 handiagoa da.
|
|
2011
|
|
|
«Hementxe», edo «kanpoan». Ama
|
bat
umeari, sehaska kantaren bat abestu beharrean, festa kantak abesten. Umea irribarrez, festan.
|
|
|
Partereari dei egiten jakon ama
|
bat
umea egiteko puntuan egoala pentsetan zanean. Lekukoen esanean, medikuek beste ei ekien auzoko andra zaharrek, emagin edo partera beharra egiten ebenek, horretan ibilita ikasita egozalako; eta ba tzuetan eurak be ume asko eukitakoak ziralako.
|
|
|
Gizaseme ezkondua zen. Beheko kale zuloan bizi zen, eta emaztea eta dozena erdi
|
bat
ume utzi omen ditu.
|
|
|
Nekazari familia handi batean jaio nintzen: aita, lau emazte eta hogeita zortziren
|
bat
ume. Aldi berean, garai hartan denok bezala, familia zabalago baten eta komunitate osoaren kide ere banintzen.
|
|
|
Guztira, 80 bat dantzarik hartuko dute parte domekako saioan: 50
|
bat
ume eta 30 bat helduk.
|
|
|
• Ezinezkoa zaigu beste aste
|
bat
umeak piknika jaten eduki, umeek jan nahi ez dutelako, banatzen diguten piknikaren kalitatea ere ez baita oso ona.
|
|
|
Beste bat oso erreta dago, bi aldiz bidali zuten desterrura, eta zerbait gertatzen den aldiro eramaten dute kuartelera. Hirugarren taldekide
|
bat
ume baten aita izan berri da. Manuk, berriz, enpresa txiki bat dauka dozena erdi bat langilerekin...
|
|
2012
|
|
|
Azaldu ditugun moduko ariketak, mahai gainerako tablero itxuran, asko dira merkatuan, batik
|
bat
umeentzako. Hezkuntza arruntean eta hezkuntza berezian, bietan erabiltzen dira.
|
|
|
Orain, amak lasai eta pozik daudela diote, umeak ondo ikusten dituztelako. 24
|
bat
ume eta gaztetxo banatu dituzte Astigarraga, Hernani eta Martutene auzoko eskoletan.
|
|
|
Har txikiak hiruzpalau egunean amaren inguruan mugitzeko moduan jaiotzen dira. Urtean zehar hainbat umaldi izaten ditu eta laurehun
|
bat
ume urteko, eguraldia eta ingurua egokiak badira.
|
|
|
hasieran, espainiar gizajoak iraindu zituztela, gero nola adiskidetu ziren, haserretu, bat egin, eta berriz bereizi, eta nola azkenean behartu zituzten espainiarrak indarra erabiltzera, eta nola geratu ziren espainiarren mende, eta harrezkero zein zintzo ibili ziren espainiarren esanetara. ...tutakoak bezain gertaera ugariz eta harrigarriz osatua zegoen; batez ere karibeekin izandako borrokei zegokienean, behin baino gehiagotan lehorreratu baitziren uhartean; aritu ziren baita ere uhartean egin zituzten aurrerapenei buruz; edo uharteko bostek kontinentera joateko egindako saioaz, handik hamaika gizon eta bost emakume preso zeramatzela; izan ere, horren ondorioz, uhartera iristean hogei
|
bat
ume aurkitu nituen.
|
|
|
Beregainki umeek asko sufritu zuten. 1937an zehar, 30.000
|
bat
ume erbesteratu ziren Europako lau estatutara: 4.000 Erresuma Batura, 3.000 Belgikara, 2.000 Sobiet Batasunera eta 10.000 Frantziara.
|
|
|
Markel Bergara eta Imanol Agirretxe Realeko jokalariekin batera, CD Elgoibarko Asier Larrea eta Andoni Gabilondo aritu ziren entrenatzaile lanetan. 50
|
bat
umek hartu zuten parte entrenamendu saioetan eta adi adi jarraitu zituzten entrenatzaile ezagunen agindu eta aholkuak.
|
|
|
Denboraldi honetan bertan, eskualdeko eskolaz kanpoko pilota txapelketako epaile lanak egin ditugu –ikastetxe desberdinen artekoak–, emakumeen Euskal Herriko Opena antolatu dugu, frontenis txapelketa ere bai eta hirugarren urtez jarraian antolatu eta arrakasta handia izan duen pala txapelketa herrikoia ere jokoan da. Guzti hau nahikoa ez, eta astean bi egunetan eskualdeko hamabost
|
bat
ume entrenatzen gabiltza, guretzat hain garrantzitsua den kirola ezagutu eta modu batera edo bestera zaletu daitezen. Azkenik, maiatza bera ere gerturatzen ari da eta, horrekin batera, guretzat oso garrantzitsua den umeen pilota txapelketa martxan jartzeko garaia ere bai.
|
|
|
Iturritxiki ludotekan emango dute, 16:30etik 19:30era, 4 eta 8 urte arteko umeei zuzenduta. Iaz jarri zuten aurreneko aldiz ludoteka zerbitzua eta" harrera ona" izan zuela nabarmendu dute antolatzaileek," hamabi
|
bat
ume elkartu ziren". Dutxatzeko aukera ere izango dute korrikalariek lasterketa ondoren, Izarraitz frontoian.
|
|
|
Haurren danborrada 12:30ean hasiko da. 600
|
bat
ume eta gaztetxok hartuko dute parte, hamar taldetan banatuta. Urteroko legez, karroza ere izango da danbor joleen atzetik, eta Ikasberriko ikasleak aterako dira bertan.
|
|
2013
|
|
|
Instalazio berrietan hiru igerileku egongo dira: txiki
|
bat
umeentzat, beste bat jokoekin, eta hirugarrena bainua nahieran hartzekoa. Taberna bat ipiniko dute, terraza bigaz.
|
|
|
Ez jakin, ez baitago horri buruzko estatistikarik, jakina. Haien beharrik ere ez dago, erraz ohartzen baikara gure jendarteak begien bistatik, eta batik
|
bat
umeenetik, ezkutatu duela heriotza.
|
|
|
Seme alaba barik hil zan eta bere ondasunak Fundazino baten bitartez erabilteko agindua itxi eban. Fundazino horretan Bediako parrokiak be partea dauka eta diru
|
bat
umeen ikasketetarako izentauta dauka. Horregaitik eleizatik eskursinoak eratuten ebezan.
|
|
|
Eta oraingoz ez digute Miribillara joaten uzten, han elitekoak baino ezin direlako entrenatu». Bilboko pilota eskolan, 50
|
bat
umek ikasten dute pilotan. Horiez gain, seniorrak ere bertan entrenatzen dira.
|
|
|
Euskarari bultzada berri bat emateko hitzordua izan genuen egunean, hain justu, protagonista nagusiak ikastolak, umeak eta euskara bera zituen jaialdia Tolosan ospatzen zen bitartean, hemen, ondoko auzoan, mundu aldrebesarekin egin nuen topo. Lagunen semearen txokolatadara gonbidatuta, hantxe elkartu ginen, txikiaren amona, hogei
|
bat
ume, guraso batzuk, eta haurrak bezain umeak garen zenbait lagun heldu. Pastelaren aurrean kandelak piztu zituztenean, ohi baino politagoa iruditu zitzaidan ume guztiak batera zorionak zuri kantatzen ikustea.
|
|
|
Ez zela batere plan ona bere amona eta ama honaino erakartzea. Eta nondik atera dute diamante
|
bat
ume mukizu horiek?
|
|
|
Janariarekin eta denarekin. Ni jantokian nengoen, laurogeiren
|
bat
umeri serbitzen. Senarra hil zitzaidanean...
|
|
|
Gizarteratzeko bideak errazten dizkiete horiei, animalien laguntzaz. Batik
|
bat
umeen koordinazioa eta psikomotrizitatea lantzen eta garatzen dituzte. Orain arte zazpi umerekin jardun dute lanean, astean saio bat eginez.
|
|
|
Neure burua egoera horretan ikusirik, eliza eta herria erreta, eta geneuzkan zaldi, ardi, ahuntz eta abelgorrietatik asko goseak eta egarriak hilda, eta besteak ere hiltzeko zorian, eta horrenbeste jende, batik
|
bat
umeak eta emakumeak, guztira mila pertsona inguru, egarriak akabatzen, azken bi egunetan ez baikenuen beste edatekorik izan Casas Realesko ontzi eta pitxer batzuetan gordetakoa baizik; emakume eta umeen intziriek inguratuta, bazter guztietan nahasmendua zela, goizean kanpora atera eta etsaiarekin borroka egiteko erabakia hartu nuen, bertan hil edo garaipena lortu arte".
|
|
|
emakume
|
bat
umea jotzen aurreko espaloian
|
|
2014
|
|
|
Baina momentu honetan lau talde ditugu partiduak jokatzen eta, gainera, beste hogei ume ditugu entrenatzen. Guztira 80
|
bat
ume izango ditugu une honetan. Saskibaloiak orain du azken urteotako indarrik handiena Berrizen; izan ere, sekula baino ume gehiago daude izena emanda saskibaloi taldean.Zuen taldeetan mutil ala neska gehiago dago. Berrizko saskibaloi taldea sortu zen momentutik beti izan dira neskak gehiengoa.
|
|
|
Seber Altube ikastolaren proiektuaren helburuetako
|
bat
umeek etxetik dakarten euskara prestigiatzea da.
|
|
|
Giza garapenaren alderdirik harrigarrienetako
|
bat
umeek hizkuntza ikasteko duten azkartasuna da. Haurrek, urruma sinpleetatik eta zizakaduretako soinuetatik abiaturik, milaka hitzez osatutako hiztegia eskuratzen dute, sintaxiaren eta gramatikaren oinarrizko arauak ulertzeaz gainera.
|
|
|
Irudia: Tony Alter Ohiko akatsak haur
|
bat
umetan umatzen denean Ez dago ez ikastegirik ez behin betiko eskolarik hazten den umearen aita edo aita izaten irakasteko. Eta ematen diren aholku askoren arabera, pertsona bakoitzak bere esperientziarekin ikasten du.
|
|
|
Berak eta Agustin Rodriguez pediatrak Debagoieneko Ume Loditasun Klinikan jarduten dute. 120
|
bat
umerekin dihardute orain. Badira ia hiru urte klinika edo unitate berezi hori ireki zela.
|
|
|
Hiru emakume alboan nituela atera nintzen ultramarino dendatik, eta segizioari beste bi bildu zitzaizkion kalean, eta gizon bat tabernaren paretik pasatzean, hamarren
|
bat
ume ondoren. Medikua zain neukan bere kontsultan, udaletxeko lehen solairuan, eta ni sartu orduko atea itxi zuen.
|
|
|
Bere adineko neska bi ikusten zituen egunero Irenek. Eskuetatik helduta eramaten zituzten amek, ama
|
bat
ume bakoitzarentzat. Begoña Sasietak aspaldi ez zion ikastolara laguntzen.
|
|
2015
|
|
|
Zein da bidea halako gai
|
bat
umeen intereseko bihurtzeko?
|
|
|
Antzeko egitaraua izango dute jardunaldiek; antzezlan ia guztiak euskarazkoak izango dira, bat izan ezik. Era berean, beste saio
|
bat
umeei zuzendutakoa izango da, eta oraingoan ipuin kontaketa egingo du Pello Añorgak. Emanaldi guztiak Matadeixen izaten badira ere, aurten saioetako bat Azkoitiko Baztartxo antzokian izango da.
|
|
|
Maistra ere estu samarra zen, zorrotza, eta zuzen ibili beste erremediorik ez zegoen harekin. Berrogeiren
|
bat
ume ginen eskola hartan, bi departamendutan banatuta: gela batean, mutilak; bestean, neskak.
|
|
|
Karabanen aurreko soilgunean, dozena
|
bat
ume beltzaran baloi berri samar baten inguruan elkartuta zeuden, futbol partida ustekabean eten zuen kotxeari begira. Geldi, erne, isilik.
|
|
|
Kexu mutu
|
bat
ume milikak erantzuntzat.
|
|
|
Etxe inguruan dozena
|
bat
umeko tropa aurkitu du jolasean Martiñak, zalaparta eta zarata batean. Beren parera heltzean, isildu egin dira bat batean.
|
|
|
–Bi ama ikastola ditu Zuberoak: Atharratzekoa dozenaren
|
bat
umerekin, eta Maulekoa 50en batekin, honek lehen maila ere baduelarik. Eta zuberotarrez.
|
|
|
Morkaiko mendi taldeak Zuhaitz Eguna egin zuen domekan, Ilbera zela aprobetxatuz. Ehun
|
bat
ume eta nagusi aritu ziren zuhaitzak landatzen Sargoaten. Pagoak, gorostiak, urkiak eta urritzak landatu zituzten.
|
|
2016
|
|
|
Esan bezala, ikasleek badute hizkuntza erabiltzen jakite oso
|
bat
umetatik ikasia eta behin eta berriro gizarteak konfirmatua. Ikaskuntza horretan eragin handia izan du eremu akademikoak:
|
|
|
Bilbotik bisitan etortzen naizen asteburuetan, Ardantzako geralekuan jaitsi, Untzaga plaza gurutzatu, eta, zaharren egoitzaren ondoko eskailera mekanikoetan gora noala, batzuetan bira eman eta, plazara begiratzean, bihotz taupadak azkartu egiten zaizkit, eskailera mugikorren kadentzia arinarekin bat egin arte. Une horietan zuri beltzean ikusten dut plaza, eta bertan zazpi urteko dozena
|
bat
ume harrapaketan jolasten bankuen artean, ikastolatik irten ostean katekesira joan arteko denbora betetzen; haietako bat zu zara, ni beste bat. Eskailera mekanikoak amaitzean, biratu eta lurrera begiratzean ez ditut duela urte batzuk jarritako harlauza horiak ikusten, umeak gineneko hango aparkaleku zelai malkartsuaren zoru hondatua baizik, hura ere zuri beltzean:
|
|
|
Pastel bat, lau kandelarekin. Puxikaz apainduriko kartel
|
bat
umearen gainean: –Zorionak, Harkaitz!?.
|
|
|
Badakit hau ez duela inork entzun nahi,/ baina denok dakigu jeinu
|
bat
ume gabe geratzen denean,/ desagertu egiten dela betiko.
|
|
|
Xabier Ortiz Vadillo, esate baterako, 14 urte bete arte Villamardonesen bizi zen, eta Lalastrako eskolara joaten zen beste hogei
|
bat
umerekin batera; ondo gogoan du herrian zegoen gingondo handia, eta amak ginga horiekin egiten zuen likorea. " Hemen, basaranekin ez genuen likorea egiten, gingarekin baizik", azaldu du.
|
|
|
Baina gehien lotu ninduena hemen geratzera izan zen nire seme alabak oso ondo moldatu zirela herrira eta eskolara. Noizbait izan zuten arazoren
|
bat
ume batek klasean esan dezakeen komentario horietako batekin: “Atzerritar, joan zaitez zure herrira”.
|
|
|
Ildo berean, beste duda bat utzi du, sare sozialetan hautsak harrotu dituen esaldia: " Zen iritzi dute adituek harreman afektibo, kulturala edo soziala ez dagoen hizkuntza
|
bat
umetan txertatzearen inguruan?".
|
|
|
Berrogeita hamar urteko gizon betaurrekodun bat ikusi zuen Seat 1500 batean; ondoren bi gizon gazte Opel batean, hurrena andre beltzaran bat Dyane batean. Denen artean sei zazpi
|
bat
ume izango zituztela kalkulatu zuen. Bera zegoen lekuan egotea ez zen erosoa izango, baina, jendetza haren artean egotea?
|
|
|
Egunetarako sartu zitzaigun kiratsa sudurrean. Erromeria
|
bat
ume triskantza ikusteko ahoa miresteko hatzak haginetan pasatzeko. Langileei galdezka noiz aterako zizkioten gibelerraiak.
|
|
|
Faxistak dena kendu zaleak ziren. Arrasateko emakume batek kontatua da, bazutela haur kotxe hori
|
bat
ume jaioberriarentzat eta hori ere konfiskatu egin zietela. Geroztik, beraien umeari lapurtu zioten kotxe berarekin paseatzen omen zen erregimenaren aldeko bikote bat.
|
|
|
Gaizka osaba bizi zen orduan etxetzarrean Nati bere emaztearekin. Etxe handia zela ikusita, eta jakinik herritar talde bat toki bila zebilela umeentzat, Karmenen aspaldiko amets bat bete zuen, eta herriko lehenengo ikastola bertan antolatu zuten, dozenatxo
|
bat
umerekin. 1966a zen orduan, eta nahiz eta legezkoa ez izan urte asko geroago arte, zegoen zirrikitu legal bat aprobetxatuz sortu ziren euskal eskolak han eta hemen.
|
|
2017
|
|
|
Baldintza horiengatik guztiengatik da Euskal Herria oasi
|
bat
ume horientzat. Zarraga, Sidi eta halako jendearen lanari esker da posible, baita urtero Saharako ume bat hartzeko prest izaten diren familiei esker ere.
|
|
|
Esan bezala, Hernaniko Epele auzoko Epele Borda baserrian jaio nintzen, 1950ean. Fagollagako eskola publikoan ibili nintzen 11 urte arte, 60
|
bat
umeko gela bakar batean eta maistra bakarrekin. 1961 aldera zaletu nintzen bertsoarekin, Ereñotzuko festetan Basarri eta Uztapide kantuan ikusita.
|
|
|
Baina lehenago ez omen zen, Eta andre haurdunek ilargi beteko gauetan begiratzen ziotenean, umeak hortzoi urdinekin jaiotzen omen ziren. Eta iluntze batean, dozenaren
|
bat
ume hortzoi urdin inguru haietatik korrika zebiltzan batean, ez omen zen etxera itzuli. Zarigueiak harrapatzen zebiltzan ehiztari batzuek aurkitu omen zuten basoan, goitik behera janda.
|
|
|
Ume horietako batzuk bozgorailuen kontra eskura zituzten harriak eta makilak botatzen hasi ziren. Hirurehun
|
bat
umek eremua utzi eta ondoan zegoen baso batera alde egin zuten beren herioan. Kanpalekuan geratu zirenek, denda barruan sartu eta negarrez eman zuten gaua?, zioen kronikak.
|
|
|
Eta nire sexua handituta urratuta arrailduta, eta nire sabela plastilina balitz bezala, handi baina hutsik. Eta nire maiteari muxu emango nioke, gure umea paparrean negarrez daukadala, bere atzamar
|
bat
umearen esku barruan.
|
|
|
Hurrengo liburuan ere zenbait narrazio eskaintzen dira, eta haietako
|
bat
ume batek amonari egiten dion eskaera baten erantzuna da: «Amona, kontadazu Afrikako ipuin bat».
|
|
2018
|
|
|
9 urte nituela etorri zen Mohamed lehenengoz Oriora. Garai hartan hambi
|
bat
ume etorri ziren Oriora Oporrak Bakean ekimenaren barruan, udako hilabeteak herrian pasatzera.
|