|
2003
|
|
|
Lehen esan dugunaren ildoan, Iztuetak herritar euskaldunei protagonismoa aitortzen zien, eta eskubidedun subjektu gisa beren historia ezagutarazi beharra zekusan. Propioki euskaldunentzako diskurtso historiko berezitu
|
bat
sortu barik, Probintziaren bizitza publikora, diskurtso historiko ofizialera inkorporatu nahi zituen herritarrak, baina herri hizkuntzan egindako narratiba baten bidez. Gainera Gipuzkoako biztanle hauen hizkuntza eta Probintziaren etorkizuna estuki loturik ikusten zituen:
|
|
|
Euskarazko historiografia
|
bat
sortzeko aurreneko baldintza, euskarazko kultura idatzi bat garatzea zen, euskarazko narratiba bat hastea. Narratiba hori, modu kontzientean gainera, Etxeparerekin abiatu zen XVI. mendean.
|
|
|
Eta euskaraz ez idaztearren mintzaira hau kultur hizkuntzen kontzertutik kanpo geratzen ari zen(, causa honegatic guelditzen da abaturic eceyn reputacione vague eta berce nacione oroc uste dute ecin scriba dayteyela lengoage hartan nola berce oroc baitute scribatzen beryan?). Etxeparek euskara beste hizkuntzan mailan ikusi nahi zuen; euskaldunak euskaldun gisa munduaren aurrean harrotasunez ager zitezela(, heuscara ialgi adi mundura?,, heuscaldun den guiçon oroc alcha beça buruya/ Eci huyen lengoagia içanenda floria?,...). Finean, eta egungo hitzekin esanez, euskaldunentzako autoerreferentzialtasun
|
bat
sortzen ari zen, euskarazko narratiba bat hasten,, idazkerarik eta historiarik gabeko euskalduna, ren topikoa gainditzen. Ez da euskarazko historiografiaren hasiera, baina bai euskarazko historiografia abiatzeko beharrezkoa den hizkuntza idatziaren sorburua eta norberetasun kontzientziaren abiapuntua.
|
|
|
batzuek, exhortatu? ...ak erakusten du Nafarroa Beherean, beste hainbat lekutan bezala, humanismoak eta erreforma erlijiosoak bat egiten zutela erro sozio-kultural jakin batekin, euskalduna edo euskaltzalea kasu honetan, erret ofizialetan, gorteetan eta gazteluzainetan gorpuztua.19 Talde sozial honek, erreferentziatzat Nafarroa (Beherea), euskalduntasuna eta kalbinismoa hartuta, narratiba bat, idazketa bat, eta historia
|
bat
sortzeko ahalegina egin zuen.
|
|
|
Euskarazko narratiba
|
bat
sortzeko asmoan Leizarragaren oinordekoak izan arren, narratiba horren edukiei dagokionez, arras bestelako ikuspegia azaltzen zuten
|
|
|
Gainera Etxaus bezalako euskaldun onak, kantabres finak, bere etorkiaren, bere arrazaren eta bere leinuaren ezaugarriei eusten zion denboran zehar. Goihenetxek dioen bezala, ikuspegi horretan garai historikoen bilakaera desagertu eta euskararen eta euskaldunen arketipo
|
bat
sortzen zen, Tubalen garaitik aldagaitza31 Axularrek ez zuen auzi hau gehiago landu, baina argi dago inplizituki diskurtso historiko kantabristarekin bat egiten zuela. Eta Iparraldean, laster ikusiko dugunez, ez zen bakarra izan.
|
|
|
Hortaz pentsa daiteke Iparraldeko euskaltzaleek, halanola Klaberiak bere bertsoekin, Hegoaldeko apologistak kritikatzean, euskalduntasuna erdaraz adierazteagatik egiten zutela, ez euskalduntasun hori kantabrismo gisa ulertzeagatik. Eta zentzu horretan, apologista vs. humanista bereizketa, ez legoke oso justifikaturik batzuen eta besteen diskurtsoen edukiei begiratuta, ezpabeze batzuk erdaraz eta Espainiari begira ziharduten heinean eta besteak euskaraz eta espreski euskaldunentzat narratiba
|
bat
sortu nahian. Hortaz, euskal idazle guztiak politikoki monarkia handi banatan eta antzeko diskurtsoekin txertatzen baziren ere, Iparraldekoek, narratiba autonomo bat (behintzat linguistikoki) garatu zuten, euskaldunei espreski zuzendua.
|
|
|
Euskal historia orokor
|
bat
sortzeko arazoez, ez soilik euskaraz baizik erdaraz ere ikus Goyhenetcheren gogoetak (1993: 139).
|
|
|
XVIII. mende amaierako historiografia horren alde mitiko eta kontserbadoreak albo batera utziz, haren ekarpenik interesgarriena, subjektu historiko gisa Euskal Herri osoa hartzea zen (zazpi herrialdeak), marko probintzialak gaindituz. Mende erdi geroagoko Hiribarrenek ere, Pirinioen alde bietako Euskal Herria izan zuen gogotan, subjektu historiografiko honek Iparraldean jada tradiziotxo
|
bat
sortu zuela erakutsiz. Iztuetak aldiz, Iparraldeko ekarpenak ezezagun izanik, Hego Euskal Herrian nagusi zen kontzepzio historiografiko probintziala mantentzen zuen, soilik Gipuzkoaren historia landuz, eta bere obra Foruen inguruko polemikan kokatuz.
|
|
|
San Prudentzio zen patroitzat hartua zuten santua, elkarte debozional
|
bat
sortzeko, baimena 1765ean prokuradoreak eman zielarik txostenak ikusi ostean24 Hala ere, hermandade honek urtero sei hautagai aurkezten zizkion udaletxeari, hango justiziak bi aukeratzen zituelarik veedores edo ikuskatzaile lana betetzeko. Ikuskatzaile hauek elkarte honetan zeukaten jurisdikzioa bakarrik.
|
|
|
Hurrengo urteetan Agustin Azkarate izan zen Historia Sailburua, Joseba Agirreazkuenaga Iker azpisailaren arduraduna, Ramon Amundarain Irakas azpisailarena eta Joseba Intxausti Lexikografia azpisailarena. 1981an kaleratutako Historia eta Gizarte zientzien urtekariaren lehen alean (sailaren produkzio idatziaren lehen emaitza zuzena) esaten zaigunez sailaren helburuak Historialari sakabanatuak elkarganatzea eta euskal historialarien arteko koordinakuntza indartzea; Historiarako euskara normalizatu
|
bat
sortu eta finkatzea eta Historiaz euskaraz egiten diren edo egin litezkeen lanak bizkortu eta zabaltzea ziren. Ez dira gehiegi aldatu gaur egun arte.
|
|
|
Beste batzuk, ordea, iraultza eta haustura idei berri horiek abstrakzio eta abangoardietako artearen bidetik egin zitezkeela uste izan zuten. Hauek esperimentazioan arituko ziren, proletalgoa klase berria izanik, honentzako lengoaia berri
|
bat
sortu nahian.
|
|
2004
|
|
|
«Soilik» etxeko lanaz arduratzen zen emakumearen irudia «ideal» bete ezin bat izan zen. Errealitatean senarraren soldata osatzeko eta etxeko lan taldearen ongizatea bermatzeko ondasun eta zerbitzuen produkziora bideratutako emakumeez osatutako bigarren mailako merkatu
|
bat
sortu zen, estatistika ofizialetan agertzen ez zen «isilpeko merkatua».
|
|
|
Geografikoki eta historikoki Hernaniko II. Industrializazioatik urrun dagoen arren, bere interpretazio eredua gure ikerlanean erabilgarria da. Izan ere, frogatuko dugun gisan, Hernanin ere II. Industrializazio honekin emakumeez osatutako merkatu garrantzitsu
|
bat
sortu baitzen.
|
|
|
Interes baxuko maileguak ematen zituzten, landen berreskurapena indartzeko aholkuak ematen zituzten eta nekazari herrien sorrera bultzatu zuten. Hemen informazio sail
|
bat
sortu zen,. Sekzio Historikoa, deiturikoa, argazkigintza proiektuaz arduratu zena.
|
|
|
Langabetuen laguntza udal gobernuen, federazioko estatuen eta ongintza pribatuaren esku egon behar zela errepikatu zuen behin eta berriro. Laguntza federalak aurrekontuak ez-egonkortuko zituela uste zuen, eta halakoak emanez gero laguntza publikoaren menpe biziko zen eta errespontsabilitate pertsonala galduko zuen gizarte talde
|
bat
sortuko zela zeritzon Hoover ek, nazioaren zuntz morala apurtuz.
|
|
|
Agian Eusko Jaurlaritza jabetu egin zen batxilergoko bigarren kurtsoak euskal historia ikasteko eskaintzen zuen aukera aski mugatua zela, zeren 2003 urtean Euskal Herriaren historia izeneko ikasgai
|
bat
sortzeko dekretua onartu zuen, batxilergoko lehen kurtsoan nahi zuten ikasleek hautazko gisa hartzeko aukera emanez11 Ikasgai guztiz berria da, ez dena ezein espainiar dekreturen moldapena, beraz euskal historia ikuspegi propioz lantzeko aukera ona izan zitekeen. Hori da beraz aztertuko dudana.
|
|
|
Euskal historiografia kanonikorik ez izateak historia lantzeko orduan askatasun handiagoa eman luke, baina, sarritan, erreferentzia beharrez, espainiar eta frantses kanonak erabiltzera garamatza. Hortaz, euskal historia kanoniko
|
bat
sortzea, ez noski XIX. mendeko erara, baizik egungo zientzia historiografikoaren ekarpenak bilduz, oraindik baliagarria litzateke. Baina, esan bezala, inork ez du (ezin izan du?) halakorik lortu, gehienez ere gertuago edo urrunago geratu diren saioak proposatuz.
|
|
|
Gerraosteko urte gogor haietan, muga ondora pertsona asko etortzen ziren muga zeharkatzeko laguntza eske. Gerra amaitua ez zegoen garaian, laguntza hau antolaketarik gabe egiten zen, baina denborarekin, EAJ alderdiak sare antolatu
|
bat
sortu zuen. Bestetik, sare ezberdinak antolatu ziren:
|
|
2005
|
|
|
60 hamarkada gatazkatsuan oposizio antifrankista berri bat jaio zen, ideologia eta erakunde berriekin. Izan ere, Espainiak urte horietan jasan zituen aldaketa sozial eta ekonomikoek ezker berri
|
bat
sortzea bultzatu zuten. Langileen esparruan,. Comisiones Obreras?
|
|
|
Atxiloketak, galdeketak eta tratu txarrak egon ziren. Tentsio horiek emakume gehiagok kontzientzia hartzea eta emakumearen inguruko mugimendu demokratiko
|
bat
sortzeko nahia zabaltzea eragin zuten. 1965 urtea oso garrantzitsua izan zen emakumearen borroka klandestinoaren testuinguruan.
|
|
|
Beraz, esan nahi dudana, ez zait batere inporta berak esan dituen gauzak baizik gauza bat egin du: Euskal Herria zegoen zizko eta berak nazio kontzeptu
|
bat
sortu du eta nazio kontzeptu horren inguruan mugimendu bat sortu du, hori da. Bueno, baina klaro, Euskal Herrian, jende askok pentsamendu horren inguruan eta erreferentzia sistema horrekin gero Gerra Zibil bat egin du, eta galdu egin du.
|
|
|
Beraz, esan nahi dudana, ez zait batere inporta berak esan dituen gauzak baizik gauza bat egin du: Euskal Herria zegoen zizko eta berak nazio kontzeptu bat sortu du eta nazio kontzeptu horren inguruan mugimendu
|
bat
sortu du, hori da. Bueno, baina klaro, Euskal Herrian, jende askok pentsamendu horren inguruan eta erreferentzia sistema horrekin gero Gerra Zibil bat egin du, eta galdu egin du.
|
|
|
eduki behar dute? Baina azkenean etortzen da momentu bat non badirudi kontra eta kito eta ezin dugula ezta bestearengan ezer positiborik ikusi ere eta itsutasun
|
bat
sortzen dela. Hori da polarizazioaren arriskua.
|
|
|
bat da, lehenengo hori [biolentzia pragmatikoa], armak hartzen dituguna, eta hau egiten dugu helburu politiko batekin. Baina gero beste problema bat dago, eta da, biolentzia hartzen dugunean gogoeta baten ondoren eta orduan biolentzia hori justifikatzen duen moral bat behar dugu, beraz, moral tradizionala puskatu behar dugu, beste moral tipo
|
bat
sortzeko.
|
|
|
Orduan, egin behar duguna da, lehenengo, nahi badugu euskaldunak libre izan, behar duguna lehenengo ez demokratak izan. Egin behar dugu beste moral
|
bat
sortu, non benetan karakter fuerte bat daukatenak eta ahalmena daukatenak lider batzuk izango diren. Horiek eramanago dute gero atzetik masa, baina beraiek egingo dute orduan askatasunaren borroka orain arteko konplexu moralik gabe.
|
|
|
Hau da, Azurmendik elkarrizketan esan bezala, ETAk, ideologia demokratikoa bereganatuz, bere postura modernoa aditzera ematen zuen ondoko eskutitzen antzekoen bitartez. Politikoki esan daitekeenez, ETAk, PNV eta beste zenbait alderdik mahai uniforme abertzale
|
bat
sortzearen kontra egin zuen, azken erabaki honek, Madrilen poztasuna ekarri zuelarik.
|
|
|
dio Iztuetak. Baina Euskal Estatu
|
bat
sortzeak eramangarria izan behar du. Bideragarria da euskal Estatua. Iztuetak dioen modura.
|
|
|
Iztuetak dioen modura. Beraz, Estatu
|
bat
sortu nahi baldin bada proiektu batetik abiatuz oztopoak gainditu behar dira: –Euskal Herriari oztoporik handienak Frantziako eta Espainiako Estatu nazioetatik datozkio?
|
|
|
–Ez da horrela planteatzen. Nik uste dut, Euskal Herriko kasuan; ez da berdin eman dezagun, Trotsky eta Errusiako kasua nahiko diferentea da ze han gertatu zen iraultza
|
bat
sortu zela teoria filosofiko bat kopiatuz. Esan nahi dut, teoria filosofikoa Alemanian egin zen, eta Errusian, Alemanian estudiatu zuen jendeak iraultza egin zuen.
|
|
|
Ez da erraza zehaztea, baina seguru asko gauza biek, Revista euskaltzaletasun horren agerkari eta aldi berean eragile izaki. Aldizkari hau desagertu ostean Gasteizen gelditutako sustratu euskaroaren zantzuak 1882an hiri hartan sorturiko Revista Médica Vasco Navarra ren geografi esparruan soma litezke75 Propioki kultura arloan, ez bide da kasualitatea, 1883an Arabako Diputazioa eta Gasteizko Institutua euskarazko katedra
|
bat
sortzen saiatzea, Fermin Herranek lau urte lehenago bere aldizkaritik eskatu bezala76 Revista k sustatzen lagunduriko giroaren beste fruitu berant bat, 1888an arabar hiriburuan egindako lore jokoak izan ziren. Literatur sariketen sail gehienak gaztelerazkoak izan arren, euskal sail bat ere egin zuten.
|
|
|
Izan ere Herranengan bat egin zuten Gasteizko kultur munduaren bizipenak eta foru abolizioaren inpaktuak. Hola bere baliabide ekonomiko eta esperientzia editoriala erabiliz euskal kultur aldizkari
|
bat
sortzeko ekimena aurrera eraman zuen.
|
|
|
1872an Valladoliden denboraldi bat egin zuen. Bertan masoi elkarteekin harremanetan ibili zen, Gasteizera itzultzean logia berri
|
bat
sortu eta zenbait urtez haren buru izateko. Aldizka Madrilera ere ihesaldiak egiten zituen, bertako politika, teatro eta kultura giroa maite baitzuen.
|
|
|
Hasteko duda
|
bat
sortzen zaigu: ze neurritan egotz dakioke aldizkari berari lerro editorial bat izatea, baldin eta kolaborazio sakabanatuz osatzen bazen?
|
|
2006
|
|
|
Indigenak administraziotik at jarraitzen zuten. Greziar eta erromatarren ekonomia garatzeko saiakera handiak egin ziren eta burgesia garatu
|
bat
sortzeko lehenengo pausua eman zen.
|
|
2008
|
|
|
mass mediak benetako gertakariak irentsi egiten ditu, albiste azkar bihurtu, eta bertigo eta irrealtasun sentsazio
|
bat
sortzen du teorikoki nformatuta dagoen hiritarrarengan. [?] Ia esklusiboki gizarte modernoaren tresna despolitizatzaile nagusian agertzen saiatuz, hauetan beren burua ikusgarrri egiten, gizarte mugimenduek beren mezu politikoak 30 segundu iraun ditzan laguntzen dute.
|
|
|
Sistema aldaketaren harira enpresen pribatizazioa ere bultzatu zen. Jabe talde
|
bat
sortu, gizartea merkatu ekonomia batera bideratu eta produktibitatearen hazkundea sustatu nahi zen. Izan ere, 1993 urterako Estatuko enpresen %30 pribatizatu zen, baina badirudi ondoren prozesua moteldu egin zela, Richard Sakwa k esaten baitigu 2001 urterako 2/ 3 bakarrik zeudela pribatizaturik15 Beraz, Estatuak ekonomian oso presentzia handia izaten jarraitu zuen, zeren energia produkzioa, telekomunikazioak eta defentsarekin erlazionatutako sektoreak bere esku gelditu baitziren; kalterik handiena zerbitzu sozialek jasan zuten.
|
|
|
Bestetik, ekonomia errusiarrak ere baditu elementu sobietarrak zein kapitalistak, zentzu horretan, ekonomia berezi bat ere bada. Horrek guztiak gizarte berri
|
bat
sortu du, izaera propioa daukana eta oraindik egokitzen ari dena. Atal honetan, gizarte horretako taldeak aztertuko ditugu, bai pribilegiatuak (edo egoera berriari etekina ateratzen diotenak), bai krisia pairatzen ari direnak.
|
|
|
Horretaz gain, zerbitzu pribatuak hedatu egin ziren, batez ere maila pribilegiatuen eskaria asetzeko sortutakoak. Gainera, epe motzera ez zirudien arazoei irtenbidea emango zitzaienik (eta horrela izan da), osasun sistema bere zerbitzuak soilik biztanleriaren erdiari emateko gai baitzen eta osasun zerbitzu pribatu
|
bat
sortu gabe baitzegoen (hala ere, jendearen gehiengoak ezin izango zien gastuei aurre egin). Hezkuntza sisteman, ez zekiten zein instituziok egin behar zien aurre gastuei, gobernu federalak, errepublikek?
|
|
2011
|
|
|
1918an. Federación Regional del Trabajo del Norte? antolatuko da, CNTari atxikia eta Donostiakoarekin, Eibarkoarekin, Bilbokoarekin, Barakaldoarekin eta Sestaokoarekin batera Tolosan ere sindikatu anarkista
|
bat
sortuko da 1919rako
|
|
|
ERCak jarrera tinkoa erakutsi zuen gobernuaren aurrean autonomiaren aurkako eraso bezala salatuz eta Gortea utziz16.Euskal nazionalismoak bere babesa eman zion Esquerraren jarrerari, beraiek ere Gortea abandonatuz. Era berean beste gatazka
|
bat
sortu zen, ardoaren gaineko zergen kontuekin lotuta eta estatu mailako esangura hartuko zuena: euskal udalen, errebolta?.
|
|
2013
|
|
|
Izan ere, kantagintza eredu berria erabakigarria izango da identitate berrien eraikuntzarako. Bai nazio mailan, jendarteko talde eta etnia ezberdinen artean, bai kontinente mailan, identitate iraultzaile berri
|
bat
sortzea lortu zuen. Identitate nazional kontserbadoreei alternatiba bat eskaini zien eta identitate (eta beraiekin dakartzaten proiektu politiko eta sozioekonomiko) horien arteko talkan egituratuko dira hauteskunde koalizioak, gerrilla mugimenduak eta horien erreakziozko estatu kolpe militarrak.
|
|
|
Horiek guztiak, entzuleak ingurune, eragin, egoera eta aurreiritzi propioen arabera interpretatuko ditu. Izan ere, musika beraren ekoizpena eragin
|
bat
sortzeko helburuarekin egiten da. Ez eragina zentzu konduktiboan ulertuta, baizik eta hautemana izan dadin eta ekoizle entzule harremanaren arabera interpretatua izan dadin.
|
|
|
1965ean Partido Comunista de Cuba sortuta,, errealismo sozialista kubatar?
|
bat
sortzeko sobietar kutsuko politika kulturala egin zen (eta bide horretan kokatu daiteke goaian aipatu Centro de la Canción Protesta). Kontua da himno eta martxa iraultzaileen eta Nueva Canción Latinoamericanaren bozgorailu ofizialen azpitik, kubatar gazteen artean The Beatlesen diskoak trukatzen zirela.
|
|
|
Bide batez, indigenarekin identifikazioa sustatzen du, zapaldu eta zapalduaren artekoa, gainontzekoaren ondoan indigenaren irudi soila, lurrari batua eta biziorik gabea agertuz. Iraganari buruz aritzean, distantzia sinboliko
|
bat
sortzen du identitate txiletar garaikidea eta orainaldiaren artean, entzulea indioaren alde lerratuz eta, azkenik, elkar ulertzea eragin eta gaur egunera itzuliz. Modu horretan, identitate garaikidea auzitan jarri eta beste bat proposatzen du, zapalduak eta ahaztuak kontuan dituena.
|
|
|
Zintek ematen zuten aukera baliatu zen legezkotasunetik kanpo Nueva Canción Latinoamericaren ekoizpena hedatzeko eta baita talde eta erakunde klandestinoen mezua zabaltzeko ere. Modu horretan, errebeldiarako deia zabaltzen zen eta eliteen hegemonia berriz ere auzitan jartzen zen ofizialtasunarekiko paraleloa zen soinu unibertso
|
bat
sortuta (Jordán, Rojas, 2009: 2).
|
|
|
Horrela, mugimenduarentzat performance espazio berezi
|
bat
sortu zen, festibalena (USAko mugimendu hippyak egin zuen lez). Eredu hori jarraitu zen baita Chileko Festivales de la Nueva Canción delakoetan (lehena 1969an) edo Brasileko Festival da Música Popular Brasileiratan (1965etik).
|
|
2014
|
|
|
Erakunde gehienetan parterik ez hartzea erabaki zuen Herri Batasunak. Karlos Garaikoetxea izan zen lehenengo lehendakaria, baina 1984tik aurrera alderdi barruko tentsioek ozpindu egin zuten jeltzaleen arteko harremana, eta 1986an alderdi berri
|
bat
sortu zen, Eusko Alkartasuna. Zatiketak lankide beharrean utzi zuen EAJ eta 1998ra arte alderdi sozialista izan zuen bidelagun garrantzitsuena.
|
|
2016
|
|
|
Hurrengo bi urteetan, 1966an eta 1967an, matxinadak Atlanta, San Francisco, Oakland, Baltimore, Seattle, Cleveland, Cincinnati, Columbus, Newark, Chicago, New York eta Detroitera6 hedatu ziren. 1967an, presidenteak komisio
|
bat
sortu zuen matxinada hauen oinarriak aztertzeko. Informearen arabera, < < zurien arrazakerian> > zegoen arazoa, baina baita ere
|
|
|
Etengabeko diskriminazio eta segregazioa enpleguan, hezkuntzan eta extebizitzan? gure hiri garrantzitsuenetan ematen ari den beltz txiroen metaketa, krisi
|
bat
sortzen ari dena azpiegituren eta zerbitzuen hondatzeagatik, giza behar ez asetuez gain (Zinn, 1995: 412).
|
|
|
Beltzen artean sentimendu berri
|
bat
sortu da, bereziki gazteen artean, non autoestimuak eta arraza harrotasun sendo batek sistemarekiko sumisioa eta gogogabekeria ordezkatzen ari den.
|
|
|
Harvardeko unibertsitateak bi irakalse hauek kaleratu zituen 1963an, drogak beraien ikasleekin erabiltzeagatik. Orduan erlijio
|
bat
sortu zuten New Yorken, League for Spiritual Discovery izenekoa. Erlijio honek jarraitzaile asko lortu zituen, bereziki hippien eta San Franciscoko beatnik izandakoen artean.
|
|
|
Todd Glitinek marxismoaren, maoismoaren eta kontrakulturaren eragina ikusten du beraien lehen dokumentuan (Glitian, 2004: 1213),. You don, t need a weather man to know which way the wind blows?, azken hau Bob Dylan-en abesti baten hitzak baitziren. Ikasle mugimendu klasikoaren lan esparrua txikia geratzen omen zitzaien eta beste taldeekin lanean hasi ziren, langile klasearekin kasu, mugimendu iraultzaile handi
|
bat
sortzeko helburuarekin (Jacobs, 1997: 33).
|
|
|
Bere ikasleek Vietnameko gatazkan berak zein paper jokatu zuen galdetzen diotenean, Ruddek honakoa erantzuten die: < < Nik Estatu Batuetako gobernua boteretik kendu nahi zuen talde armatu
|
bat
sortzen lagundu nuen> >. Vietnamgo gudarekin bukatzea baino, Estatu Batuek Vietnamdarrek pairatu zuten berdina bizi zezaten nahi zuten, horretarako estatubatuar zibilak hil behar bazituzten hil egingo zituztela esaten zuten, Estatu Batuetako soldaduek Asiako hego ekialdean egiten zuten bezala.
|
|
|
Talde honen hasierako helburua New Nation
|
bat
sortzea zen: janari kooperatibak, medikuntza berritzailea, agerkari klandestinoak...
|
|
|
Ikasle giro unibertsitarioan amerikar gizartea kritikatuko duen talde
|
bat
sortuko da, marxista independientez osatuta. Ikasle hauek Estatu Batuetako egitura itxia eta hierarkikoa salatuko dute.
|
|
|
Beltzen Mugimendua garatu zenean, hau da, Black Powerra agertu zenean, honek ere Ezker Berria irauli zuen. Beltzek harrotasunaz, potere propioaz eta autodefentsaz hitz egiten hasi zirenean, Ezker Berriko hainbat kidek diskurtso hau bereganatu zuten, Ezker Berriaren barnean hainbat eszisio sortuko zituen eztabaida
|
bat
sortuz.
|
|
|
Port Huron Statement dokumentuan kritikatzen zen pasibitatearekin bukatuz. Vietnamgo gudak, ordurarte inoiz ez ikusitako erruduntasun eta etsipen sentsazio
|
bat
sortu zuen klase ertaineko amerikar zuriengan. Ezker Berriko taldeek aldarrikatutako balore eta jarrera asko gizartean errotu eta gaur eguneraino mantendu egin dira.
|
|
|
Haustura eta garapen hau ulertzeko adibiderik garbiena SDSn emandakoa da. Hemen ikus dezakegu Ezker Berria berri
|
bat
sortzen dela PL eta Weathermenen borroka ideologikoaren ondorioz. Helburua ez zen gobernua kritikatzea, edogudarekin bukatzea, baizik eta sistema iraultzea, honetarako bide berriak erabiliko direlarik.
|
|
|
Baina Chicagon, alkateak protesta ekintzak debekatu zituenean, ekaitzak eztanda egin zuen. Debate
|
bat
sortu zen SDS bezalako erankudeetan edo gudaren aurkako mugimenduaren barnean. Batzuk Chicagora ez joateko hautua egin zuten, espero zen poliziaren erantzunaren aurrean.
|
|
|
Horretarako, Europako nazionalismoen ideiak bere egin zituzten. Ethnos
|
bat
sortu zuten. Juduentzako jatorri komun bat nazio estatu batean bildua.
|
|
|
Chamberlain kolonietako ministroak Uganda (gaur egungo Kenia) eskaini zien sionistei. Arazoekin onartu zuen Herzl ek, askorentzat Palestinan ezartzea baitzen bide bakarra estatu judu
|
bat
sortzeko. Herzl entzat baina, Chamberlainen eskaintzak sionismoa mugimendu politiko bezala onartzea suposatu zuen.
|
|
|
1917ko azaroaren 2an gobernuak Balfour en deklarazioa deituriko gutuna igorri zitzaion Ingalaterrako juduen komunitateko buru zen Lionel Walter Rothschildi. Arthur Balfour ek sinatutako dokumentuan, britainiarrek Palestinan juduen etxe
|
bat
sortzeko nahia azaltzen zuten.
|
|
|
Hori horrela sionismoak behar zuen izan ikergaia. Mugimendu nazionalista hori izan baitzen judu komunitatearen baitan, garaiko egoera sozio-politikoez baliatuz juduentzako estatu
|
bat
sortzeko prozesua abian jarri zuena. Beste zenbait mugimendu izan ziren Europako judu komunitateetan, baina sionismoa izan zen Israelgo Estatua gaur egun existitzearen arrazoi nagusia.
|
|
|
Lehenak estatu gabeko nazio judu bat aldarrikatzen zuen, hizkuntza eta kultura yiddish arekin. Bigarrenak juduek gehiengoa ziren estatu
|
bat
sortzeko beharra. Sionismoa izan zen bere helburua lortu zuena eta aliyah (emigrazio juduak Palestinara) ezberdinen bitartez Palestinan komunitate judu bat ezartzea lortu zuen.
|
|
|
Biblia bilduma bezala osatzearen helburua judaismoaren doktrina berriak zabaldu, eta erlijioa indartzea zen. Nazionalismoen agerpenakerin, Bibliak erlijiotik mundu sekularrera egin zuen jauzi. Nazionalismo guztien hastapenetan gertatu den bezala, juduek jatorri komun bat bilatu beharra zuten; mito, kondaira, gertakari historikoak, eta horietatik judu guztiak batzen dituen continuum
|
bat
sortu. Bibliak eskaini zien lehen historialari juduei aukera hori.
|
|
|
1853 eta 1875 urteen artean argitaratu zuen Geschichte der Juden liburua. Sionismoaren oinarri izango zen lan honek etenik gabeko kontakizun
|
bat
sortu zuen hebrearrek Kanaan k onkistatu zutenetik XIX. mende arte. Ondorioz, sionismoak Palestinako lurren gaineko eskubide historikoak aldarrikatzeko behar zuen justifikazio historikoan bihurtu zen Graetzen liburua.
|
|
|
Esan bezala, Exodoaren eta Kanaaneko konkistaren istorioak oso esanguratsu bihurtu dira sionistentzat. Kontakizun horietan oinarrituz, sionistek uste dute Europatik ihesi joan direla promestutako lurrera, hau bereganatu eta juduentzako estatu
|
bat
sortzeko. Baziren ordea beste gertakari batzuk ere, etorkizuneko historiografia juduan zeresan handia izango zutenak.
|
|
|
Baina era berean, antisemitismoa indartsua zen Europan eta gizartearen zati handi batek talka egiten zuten judu komunitatearekin. Horren aurrean estatu batzuk Europatik kanpo juduentzako estatu
|
bat
sortzearen ideia begi onez ikusi zuten. XIX. mende bukaeran indarra hartzen hasia zen mugimendu sionistaren proiektua, kasu juduaren?
|
|
|
Sionismoak ostera, nazionalismo europarren helburu bera jarraitzen zuen. Juduak gehiengoa ziren estatu
|
bat
sortzea. Hasiera batean Bundak jarraitzaile gehiago zituen, baina, zenbait faktorek sionismoa bihurtu zuten nagusi.
|
|
|
Sionismoa XIX. mende bukaeran agertu zen; Basileako Lehen Kongresu Sionista 1897an burutu zen. Kontuan izan behar da, juduentzat estatu
|
bat
sortzearen ideia ordu arteko pentsamoldearen aurkakoa zela. XIX. mende amaiera arte, juduek ez zuten inolako esperantzarik Palestinan ezartzeko.
|
|
|
da. Mito honek juduaren irudikapen unibertsal
|
bat
sortu zuen. Eugene Sueren() Le juif errant 1844an argitaratu zen lehen aldiz Le Constitutionnel egunkari frantsesean.
|
|
|
Juduekiko lotura historiko eta erlijiosoengatik Palestina izan zen hautatua. Beste aukera batzuk izan baziren ere (Argentina,. Uganda??) azken hauek izaera praktikoagoa zuten; estatu
|
bat
sortzeko arazo politiko gutxiago suposatzen zuten. Palestinak ordea, lotura historiko oso estua zuen komunitate juduarekin, eta sionistek osatu zuten historia nazionalerako soilik Palestina zen baliagarria.
|
|
|
Baina, Palestina ez zegoen hutsik, are gehiago, inguruko eskualdeekin alderatuta dentsitate handia zeukan Palestinak. Hortaz, estatu berria eraiki eta forma eman behar zioten teoria horiek guztiek, paperetik praktikara eramatean, gizarte polarizatu
|
bat
sortu zuen: juduak eta palestinarrak.
|
|
2017
|
|
|
Gelonekoa deitua (baita Orangekoa ere) Gelone n karolingiar beneditar ordenako monasterio
|
bat
sortu zuelako, eta tradizio karolingiarrak eta geroko frantsesak santu bilakatu zutelako, hainbestekoak izan ziren haren balentriak karolingiar leinua eta haren ospea iraunarazteko. Auziasek dioskunez, Autungo konde Teodoriko eta Audaren semea zen.15 Gilenen senideek ardura garrantzitsuak izan zituzten karolingiar erregetzaren inguruan, eta haren anaietako bat, Teodoriko Ripuariako kondea, bereziki nabarmendu zen saxoien kontrako borrokan.
|
|
|
Gilenek narrazio
|
bat
sortu zuen bere inguruan. 801ean, Tolosako konde dukea Bartzelonaren kontrako espedizio bat zuzendu zuen, bertako andalustar buruzagia azpiratu nahian.
|
|
|
Mapak erabili gabe bidaiatzeko, egin nahi dugun ibilbidearen elementuak gogoratu behar ditugu, hau da,, mapa kognitibo? moduko
|
bat
sortu behar dugu gure buruan. Horretarako eta, lehendabiziko historiaurreko bidaiak burutu ahal izateko, paisaian ikusitako elementu nabarmenek gogoratu zituzten (etorkizunean haien ondorengoei transmitituko zizkienak):
|
|
|
Baina kasu honetan, monoxilei alboetako paretak guztiz kendu zizkieten, nolabaiteko oholak lortuz. Ondoren, monoxila berri horiek, segidan josi eta loturak brearekin istinkatu zituzten, 7 tonako zama jasan ahal zuen ontzi
|
bat
sortuz.
|
|
2022
|
|
|
Komandantea jatorri frankistako balio eta elementu erreakzionarioez osaturiko maskulinitate baten ordezkaria da. Gizon bat zer den ulertzeko modu hau duen pertsonaia
|
bat
sortuz, Eloy de la Iglesiak diktaduraren ikuspegiek ustez demokratikoa zen testuinguru batean zeukaten agerpena irudikatu zuen. Evaristo eta Martin Aramendiaren parekatzearekin El pico k laurogeiko hamarkadako Euskal Herrian balio kontserbadoreek zeukaten hedatze maila altua salatu nahi zuen.
|
|
|
Semearen eskaerari erantzutetik urrun, komandanteak kontsumitzen duen drogaren jatorriaren inguruko galdekatzea egiten dio Pacori. Galdeketa horrek eztabaida
|
bat
sortzen du eta Evaristok honakoa esaten dio bere semeari: " Hemendik aurrera zure aitarekin hitz egiteari utzi diozu, Guardia Zibileko komandante baten aurrean zaude!" (De la Iglesia, 1983:
|
|
|
Palestinaren kasuan erabiltzen den aldarrikapena, hasiera batean, proiektu sionistaren lotura erlijiosoan datza. Proiektu sionistak denboran jarraikortasun
|
bat
sortzen du Biblian jazotako gertakarietatik gaur egungo aldarrikapen nazionalistetara arte (Conforti, 2012: 157). Sionismoaren jaiotza europar nazionalismo modernoekin batera gertatzen da, sionismoaren sortzaileek europar nazionalismoaren iturritik edan egiten dute mendeetan pairatutako jazarpenei irteera bat topatu nahian.
|
|
|
Behin Lehen Mundu Gerra bukatuta, Mandatuen garaia hasita 1948ra arte Britaniar Handia egon zen Palestinako agintean. Balfourren Aldarrikapenak, 1917an, non britaniar kanpo ministroak gutun baten bitartez Palestinan judutarrentzako etxe nazional
|
bat
sortzeko aldarrikapena publikatu zuen, bidea ireki zion sionismoari (Balfour, 1917). Nahiz eta denbora tarte horretan egoera apur bat hobetu emaitzak ez ziren izan oso adierazgarriak demografikoki eta lurren erosketei dagokienez.
|
|
|
Britaniarrak ezegonkortasun politikoari irtenbide bat topatu nahian, Nazio Batuen Erakundeari, Palestinaren auzian gaineko irtenbide bat bilatzeko eskatu zioten. Nazio Batuen Erakundeak batzorde
|
bat
sortu zuen egoeraren gainean irtenbide bat proposatzeko (UNSCOP, 1947). Palestinarren lankidetza handirik ez zuen eduki, ez baitzuten onartzen lurraldearen zatiketarik.
|
|
|
Baina lurraren sarrera fisikoa burutu baino lehenago, proiektu kolonialak kolonizatu nahi duen lurraren gaineko aldarrikapen
|
bat
sortu du. Kolonizatu nahi den lur horren gainean nagusigoa eta jabego morala edukitzeko oinarria.
|
|
|
Palestinar biztanleriaren eliminazioa, elkarte sionistek erositako lurretan, aurretik azaldutako behar demografikoen baitan egokitzen da. Proiektu sionistaren nahia palestinar lurraldean estatu
|
bat
sortzea zen, Balfourren aldarrikapenean garbi utzi zen moduan, baina esan bezala lur horretan biztantaleria palestinarra bizi zen eta aldaketa demografikoak egin ezean proiektuaren iraunkortasuna ezbaian egongo zen. Aldaketa demografikoak burutzea aukera bakarra izanda proiektuaren iraunkortasuna bermatzeko orduan, beste settler colonial kasu batzuetan ez bezala, proiektu sionistaren arrazalizazioa, judutarrak ez ziren beste biztanleak proiektutik baztertuz, gehiengo demografikoa izatera behartzen zuen, eta gaur egun horrela jarraitzen du, proiektuaren iraupena bermatzeko.
|
|
|
Espazio fisiko horiek, hein handi batean, arabiar biztanleriak okupatzen zituen. Taulan azaldu den bezala, Britaniar Agintaldian, biztanleria baten agerpena beste biztanleriaren desagerpenarekin erlazionatzen da, kausalidade
|
bat
sortuz. Beste modu batez esanda, arabiar biztanleria judutar jabegoa bilakatzen den lurretan ordezkatua izaten da.
|
|
|
Eibarko eta Gipuzkoako zenbait pertsonaia eta politikari ezagun krisiari aurre egiteko ekoizleen arteko elkarlaguntza sustatzen saiatu ziren. Armagintza enpresen elkarte
|
bat
sortuko balitz industriaren finantza ahalmena handituko zen, epe laburrean arazorik handiena zen kreditu eskasia gaindituz. Erakunde honek ere salmenta gune bateratu bezala funtziona zezakeen, ekoizle guztientzat prezio komunak ezarriz elkarren arteko lehia ekidinez.
|