|
2007
|
|
|
Dena den, inkesta horietan jasotzen diren datuak aitortuak dira; alegia, datuak ez dira zuzenean behatuak izan. Horrek datuen fidagarritasunean hutsune
|
bat
sortzen du, izan ere, inkesta horietan pertsonen benetako eginkizuna ez da jasotzen baizik eta pertsona horiek beraien eginkizunei buruz duten iritzia. Alegia, gure kasuan ez da jasotzen pertsonaren euskararen erabilera errealaren kopurua baizik eta pertsona horrek bere euskararen erabilerari buruz duen iritzia.
|
|
|
Dena den, inkesta horietan jasotzen diren datuak aitortuak dira; alegia, datuak ez dira zuzenean behatuak izan. Horrek datuen fidagarritasunean hutsune
|
bat
sortzen du, izan ere, inkesta horietan pertsonen benetako eginkizuna ez da jasotzen baizik eta pertsona horiek beraien eginkizunei buruz duten iritzia.
|
|
|
Anartean, 2004n lankidetza hitzarmen bat izenpetu zen hezkunde Ministeritza eta departamenduko kontseilu nagusiaren artean" elkarlan tresna
|
bat
sortuz eskualde hizkuntzen irakaskuntza eskaintzeko eta egituratzeko pirinio Atlantikoetako bi hizkuntzen alde, euskara eta okzitaniera". hitzarmen honen gauzatzea eepren esku eman zen, ongi zehaztuz ez zela eskuduntza aldaketa bat baina behin behineko esperimentazio pedagogikoa. dena dela, hurrengo urtean, Fillon legeak" esperimentazioa" estatu osora zabaldu zuen: " eskualde hizkuntzen eta kulturen irakaskuntza eskain daiteke eskolatze denbora osoan, jokamoldea definituz hitzarmen baten bidez estatua eta hizkuntza horiek mintzatzen diren eskualdeen artean".
|
|
2008
|
|
|
Quebec-eko gobernuak 4 milioi dolar inbertitu ditu Quebec-eko Unibertsitateak Outaouais en duen campusean hizkuntza teknologia garatuko duen zentro
|
bat
sortzeko. Outaouais delakoa Quebec-en mendebaldeko eskualde bat da.
|
|
|
Elebila beste dokumentu bilatzaile bat da, baina bere esparrua zabalagoa da, Internet osoan bilatzen du eta. Web nabigatzaile oso bat eraikitzea lan erraldoia denez, bide berri bat urratu behar izan da euskaraz ondo moldatzen den web bilatzaile
|
bat
sortzeko. Internet nabigatzaileek barruan bi modulu edukitzen dute:
|
|
|
Orain dela 20 urte euskara lantzeko gure lehenengo proiektua itzulpen sistema
|
bat
sortzeko izan zen, bere bideragarritasuna aztertzekoa. Orduan lau irakasle baino ez ginen eta konturatu ginen gure orduko indarrekin askoz zentzuzkoagoa zela ez egitea itzulpen sistema oso mugatu bat, jostailuzko lexikoia eta gramatikak izango zituena, baizik eta gure indar guztiak oinarri sendoak eraikitzen inbertitzea.
|
|
|
15 doktorego tesi sortu dira iturri horretatik. Ingeniaritza linguistikoan I+G horretan (Ikerketan eta Garapenean) arituko den komunitate zabal
|
bat
sortu behar dugu.
|
|
|
Orain dela 20 urte euskara lantzeko gure lehenengo proiektua itzulpen sistema
|
bat
sortzeko izan zen, bere bideragarritasuna aztertzekoa. Orduan lau irakasle baino ez ginen eta konturatu ginen gure orduko indarrekin askoz zentzuzkoagoa zela ez egitea itzulpen sistema oso mugatu bat, jostailuzko lexikoia eta gramatikak izango zituena, baizik eta gure indar guztiak oinarri sendoak eraikitzen inbertitzea.
|
|
|
• Quebec-eko gobernuak 4 milioi dolar inbertitu ditu Quebec-eko Unibertsitateak Outaouais en duen campusean hizkuntza teknologia garatuko duen zentro
|
bat
sortzeko. (...) Quebec-eko garapen ekonomikorako ministro Raymond Bachand ek esan du helburua Outaouais eskualdea 2020rako mundumailan itzulpen teknologian liderra izatea dela.
|
|
|
Gehienetan itzulpen zuzen bakar bat (itzulpen memorietatik hartuta adibidez) edukitzen dugu eskura emaitzarekin automatikoki konparatzeko, baina hurbilpen hau pobrea da, emaitzak ez baitira fidagarriak, batez ere hurrenkera libreko hizkuntzetan. Lan handiagoa hartuz gero, bigarren itzulpen zuzen
|
bat
sor daiteke eskuz, eta automatikoki lortu dena bi itzulpenekin konparatu. Hauxe da sistemak konparatzeko jarraitu ohi den metodoa baina ez da oso fidagarria.
|
|
|
• Itzulpen memorien bilduma handitzea sistema estatistiko egoki
|
bat
sortu ahal izateko.
|
|
|
ASR eta TTS dira hizketa teknologien muina, testua prozesatzeko teknologiei datu sarrera eta irteera mintzatua ematen baitiete (ikus 1 irudia). ASR eta TTS teknologiez gainera, makinak interpretatze, ulertzeeta elkarrizketa osagaiak ere behar ditu erabiltzailearekin interakzio
|
bat
sortu ahal izateko; hortaz, ezaguera edo jakintza beharrezko ditu makinak. Hiru teknologiak uztartzen dituen puntako aplikazio bat ahots ahots itzulpena da (speech to speech translation).
|
|
|
fonetikoki eta prosodikoki. Fonetikari dagokionez, zailtasun handiko lana da erabiltzaile guztiak aseko dituen transkribatzaile fonetiko automatiko
|
bat
sortzea, eta horrek ondorio esanguratsuak dakartza, bai hizketa ezagutzeko, bai testua ahots bihurtzeko sistemetarako; kontuan izan behar da, orobat, datu baseak egitean ere sortzen diren zailtasunak. Bigarrenik, prosodiari dagokionez, euskararen eredua ez da bakarra; are gehiago, oso bestelakoa da leku batetik bestera; azentua, esaterako, hizkuntzalariek asko ikertu duten gaia da, baina, batetik, euskararen azentueta prosodia ezaugarri bereziak eta, bestetik, erakunde arau-emaileen erabakitasunik eza direla eta, oraindik ez dago arauturik.
|
|
|
• Ahozko diskurtso koherente eta zuzen
|
bat
sortu.
|
|
|
Arazo hau abiapuntu eta IKT taldekoen artean hamaika aldiz hitz egindakoari eutsiz, nire gaiaren planteamendua iraultzea erabaki nuen: Euskara eta teknologia berriak uztartzeko asmoz, blog
|
bat
sortuko nuen. Hasiera hasieratik garbi nuen bloga ez zela tresna gehigarri bat izango, gaiaren ardatz nagusia baizik.
|
|
|
Euskara eta teknologia berriak uztartzeko asmoz, blog
|
bat
sortuko nuen. Hasiera hasieratik garbi nuen bloga ez zela tresna gehigarri bat izango, gaiaren ardatz nagusia baizik.
|
|
|
Ez da galarrotsen beharrik eta ez da mintzen nehor ere. Tobera mustren aro berri
|
bat
sortu zen orduan eta, lekuko gisa, mintzo naiz parte hartu bainuen 1946eko emanaldian.
|
|
|
Ez da galarrotsen beharrik eta ez da mintzen nehor ere. Tobera mustren aro berri
|
bat
sortu zen orduan eta, lekuko gisa, mintzo naiz parte hartu bainuen 1946eko emanaldian. Ez naiz batere oroit zer gai hautatu zen eta parte hartu zuten gehienak bertze mundura joanak dira, bainan oroit naiz plazan bildu zela sekulako jendea, hiru milako bat, bertsulariek alegeratu zutela jendea, dantzariek eman zutela berea, zirtzilek halaber ikusleak loriaturik utziz eta taulen gainean arizan zirela gataskan, bainan ez naiz oroit zertaz.
|
|
|
Gero, 1999an, eta hori iraultzatzat emana izan zen, Pirinio Atlantikoetako Kontseilu orokorrak lanpostu
|
bat
sortu zuen," Chargé de mission de la politique linguistique" [Hizkuntza politikarako karguduna] tituluarekikoa. Euskararen alde lan egin behar zuen lehen enplegatua zen Iparraldeko kolektibitate publikoetan.
|
|
|
Esan daiteke ziberkomunikabideetan baino are gehiago erabiltzen dela euskara batua komunikabide idatzietan edo. Azken hauetan, elkarrizketetan batik bat, tokian tokiko formak askoz gehiago erabiltzen dira ahozko komunikazioan. edo eredu berri
|
bat
sortu: Resurrección Mar� a de Azkueren gipuzkera osotua edo aranisten (Ebaristo Bustintza buru zela) euzkera garbija (gure egunetan hiperbizkaiera izena eman dio eredu horri Itziar Laka irakasleak) edota Herria aldizkarian erabiltzen zen nafarrera lapurtera literarioa, Piarres Lafittek kodetua.
|
|
|
— Herritarrek sortutakoak. Haien helburua euskarazko albisteak zabaltzeko webgune
|
bat
sortzea. Berritasun legez, gunearen beraren erabiltzaileak izango dira bere edukiaren egileak, eta edonork eman dezake albiste baten berri, aldez aurretik han erregistratuta.
|
|
|
Euskal hedabideen arteko indar zentripetu beregain
|
bat
sor lezake kala berean aritzeak. Eta, indar hori areagotzeko, euskarazko hedabideen artean sustatu litzateke euskarri askotarikotasunean aritzeko izpiritua, horrek laguntzen baitu eduki berarekin, era askotariko transformazioei esker, batetik kontsumitzaile gehiagorengana heltzea eta, bestetik, enpresa desberdinen artean joan etorriko produktuen jario adostu bat egituratzea.
|
|
|
3 Hedabideen eta euren produktuen indar zentripetua ekoizten eta kudeatzen lagunduko duen eztabaidaeta diseinu erreminta bizi
|
bat
sortu eta eskuragarri eduki behar dute hedabide euskaldunek aurrera egiteko, sendotzen joateko, euskal hiztun komunitateari gero eta zerbitzu interesgarriago eta hobeagoa eskaintzeko.
|
|
|
Euskaldunen merkatuan euskarazko produktuak saturaziotik urruti daude oraindik. Hitza rekin ikus dezakegu, euskarazko hedabide berri
|
bat
sortzeak euskarazko kontsumoa handitzea dakarrela.
|
|
|
7 Baina grafikoak ezagutza tasekin ere eraiki ditugu. Beraz, beste indize
|
bat
sortzen badugu tresna gehiago izango dugu hizkuntza politikak definitzerakoan. Izan ere hizkuntza politikak, lantxo honen ikuspegitik, hiru motatan banatuko ditugu:
|
|
2009
|
|
|
Garrantzi handiko bi kanpaina egon ziren orduan. Bat oso xumea izan zen, denbora askoan funtzionatu duen logo
|
bat
sortzea, eta Kalananez indexatu gaitzatela. Barne kode ikusezin bat zen, weg guneetan katalan metaname a ezartzen zuena.
|
|
|
Eleaniztasunak bidea ematen digu gure hizkuntza hizkuntza kolektibotzat hartzeko, eleaniztasuna errespetatuz harekin elkar ulertzeko, geurea den bakarra delako eta bereizten gaituelako. Horrek denak, nire ustez, soziolinguistikaren aldetik unibertso berri
|
bat
sortzen du, eta funtsezko aldaketa bat dago bertan. Nirea hizkuntza globala da, ez da ingelesa, ez espainiera, ez italiera, baina nirea ere globala da hala izateko borondatea dagoelako, eta hizkuntza globalen talde horretan sartzea lortu da, globalizazioaren aurrean isolaturik gelditu nahi ez duten hizkuntzen artean, beste edozein baino gutxiago izan nahi ez dutenen artean.
|
|
|
Ikersaioen arteko batasun metodologikoa egiteko eta informazio soziolinguistikoa sailkatzeko eredu
|
bat
sortu du M. Zalbidek. Lau dimentsio eta sei azterbide zituen, hasieran, ereduak.
|
|
|
Ikersaioen arteko batasun metodologikoa egiteko eta informazio soziolinguistikoa sailkatzeko eredu
|
bat
sortu du M. Zalbidek.
|
|
|
Beste aukera teoriko bi datozkit burua: bata, oraingo alderdiren bat —edo bi— euskal alderdi bihurtzea, horretarako barne funtzionamendua eta agerpen publikoak ia erabat euskaldunduta; bestea, euskal hiztun herriaren alderdi
|
bat
sortzea.
|
|
|
Beste aukera teoriko bi datozkit burua: bata, oraingo alderdiren bat —edo bi— euskal alderdi bihurtzea, horretarako barne funtzionamendua eta agerpen publikoak ia erabat euskaldunduta; bestea, euskal hiztunherriaren alderdi
|
bat
sortzea.
|
|
|
Horrela hezurmamituko litzateke herri honetako nazionalistek amesten duten" Donostia Baiona euro hiri" ospetsua, euskal metropoli barreiatua. Amets harrigarria zinez, susmo
|
bat
sor dezakeena, alegia, ea euskal nazionalistek eta nazionalista Espainia zaleek ez ote duten mundu bertsua irrikatzen. Donsotia Baiona euro hiria izan da amets horren lehenengo proposamena5.
|
|
|
Agurne Azpitarte eta Natxo Guillén irakasleek zuzentzen zuten online ikastaro hartan, euskaltegietako 15 irakaslek eman genuen izena. Ikastaroaren azken helburua gutako bakoitzak blog
|
bat
sortzea zen. Camille Fauque ren blog a 2007ko otsailean jaio zen.
|
|
|
Nire proiektua oinarritzen da nire blogean eta tailerrean egindako lanean, eta hiru ardatz izango ditu: Batetik, weblog ek azken urteotan izan duten bilakaera aurkeztuko dut; bestetik, weblog ek euskararen ikas irakaskuntzan duten erabilera eraginkorra azalduko dut; eta azkenik, informatikaz oso gutxi jakinda ere, blog
|
bat
sortzea ez dela beste munduko kontua frogatuko dut.
|
|
|
Blogger edo blogari bakoitzak argitaratzen duen guztiak orden kronologikoa du egunerokoan, hau da, Nire proiektua oinarritzen da nire blogean eta tailerrean egindako lanean, eta hiru ardatz izango ditu: Batetik, weblog ek azken urteotan izan duten bilakaera aurkeztuko dut; bestetik, weblog ek euskararen ikas irakaskuntzan duten erabilera eraginkorra azalduko dut; eta azkenik, informatikaz oso gutxi jakinda ere, blog
|
bat
sortzea ez dela beste munduko kontua frogatuko dut.
|
|
|
Hori guztia kontzeptualki koherentea iruditzen bazitzaigun ere, ezin genuen ahaztu gure eginkizuna gurasoentzako gida metodologiko
|
bat
sortzea zela eta, gehienez ere, egoera jakin batzuetarako (ingurunea) ekintza batzuk (jokabideak) proposatzera eta horiek errazago egiteko teknika batzuk (gaitasuna) eskaintzera irits gintezkeela. Hala ere, gero eta argiago genuen usteetan eragiten ahalegindu behar genuela, esan bezala, motibazioaren eragilerik handiena delako.
|
|
|
Elkarrekintzaren dinamikak berak, bere egite horretan, egitura finko samarrak sortzen ditu (De Bono 1996). Sistema batean egon daitezkeen aukera guzi guziak ez dira era berean gauzatzen; aitzitik hierarkia
|
bat
sortzen da, non harreman mota batzuk lehenetsiko diren, beste batzuk osagarri gisa agertuko diren, eta baita beste batzuk zokoratuta geldituko diren. Hala bada, elkarrekintzaren joan etorri askeak zerbait lotua sortu ohi du:
|
|
|
Sistema batean egon daitezkeen aukera guziguziak ez dira era berean gauzatzen; aitzitik hierarkia
|
bat
sortzen da, non harreman mota batzuk lehenetsiko diren, beste batzuk osagarri gisa agertuko diren, eta baita beste batzuk zokoratuta geldituko diren. temari kalte egiten diolako sumatzen den kontu oro. Horretan kokatzen da zirraren zeregin baloratzailea:
|
|
|
Halako babesik gabe erraz desitxura baitezakete kanpoko baldintza arrotzek sistema baten modu berezia, are erabat desagerrarazi arte ere. Esan genezake sistema
|
bat
sortu, ixten denean sortzen dela, zeren orduan baldintza jakin batzuk behin eta berriro emateko aukera sortu baita. Egoera hori babestu eta iraunarazi behar da sistema bera den horretan aurrerantzean ere izan dadin.
|
|
|
Gorago esan dugun bezala, matrize baten baitan kokatu dira aztergai ditugun aldagaiak, nolabaiteko ikerketarako mapa bat egin da. Bestetik, euskara planetan analitikorako metodologia
|
bat
sortu da. Beheko irudietan aurkezten ditugu bi eramangarriak (Marko & Lujanbio, 2008):
|
|
|
Hurrengo lerroetan, UEUko hitzalditxo/ mahai inguru horretan azaldutakoa zerbait zehatzago islatzen saiatu gara eta zalantzaren
|
bat
sortuko balitzaizue, erreparorik barik geugana jotzea besterik ez duzue, harreman pertsonala eta hurbiltasuna izan delako eta baita gaur egun ere gure oinarri nagusia udalerrian txertatu nahi ditugun kanpaina guztietarako.
|
|
2010
|
|
|
Elementu estetikoa egon badago, horrenbestez, eta gaztelaniak aportatzen du. Leitzak berak, bertan euskararen bizitasuna handia izanagatik, ez dauka euskarazko gazte hizkera propio
|
bat
sortzeko eta bertan hedatzeko behar besteko indarrik. Gisako hizkerak sortzeko behar adinako bizitasuna badauka Leitzan euskarak, baina hori ez da aski hizkera molde hori sortu eta hedatzeko.
|
|
|
Eta traumarik gabe, noski. Beste batzuengan, berriz, hizkuntza aldatu beharrak etsipen punttu
|
bat
sortzen du, eta nolabaiteko gogoetak lagunduta etortzen da.
|
|
|
1948tik euskal ikasketak hirugarren zikloan hasten ziren Diplôme d’Etudes Approfondies delakoarekin, segidan doktoregoa zelarik. 1970ean euskara balio unitate
|
bat
sortu da Paueko Unibertsitatean. 1981ean Baionan berean Bordeleko Unibertsitateko euskara diploma bat sortzen da eta 1986an aukerako euskara unitateak eta unibertsitate diploma hori Bordele 3ko Unibertsitateko eta Paueko Unibertsitateko gerizaren pean kokatuak dira hitzarmen baten bidez.
|
|
|
1970ean euskara balio unitate bat sortu da Paueko Unibertsitatean. 1981ean Baionan berean Bordeleko Unibertsitateko euskara diploma
|
bat
sortzen da eta 1986an aukerako euskara unitateak eta unibertsitate diploma hori Bordele 3ko Unibertsitateko eta Paueko Unibertsitateko gerizaren pean kokatuak dira hitzarmen baten bidez.
|
|
|
Hirugarren milurtekoaren hasiera honetan, buru belarri dihardugu Europa eraikitzeko lanean. Goi Hezkuntzako Europar Eremu
|
bat
sortzea eta ikasleen eta langileen mugikortasuna sustatzea dakar horrek (ikus
|
|
|
2004ko uztailaren 9an Estatuak, Akitaniako eskualdeak, Pirinio Atlantikoetako departamenduak, Herrien sindikatak eta Hautetsien kontseiluak hizkuntza politikarako egitura publiko berri
|
bat
sortu dute, Euskararen Erakunde Publikoa (EEP, office Public de la langue Basque).
|
|
|
2004ko uztailaren 9an estatuak, akitaniako eskualdeak, pirinio atlantikoetako departamenduak, herrien sindikatak eta hautetsien kontseiluak hizkuntza politikarako egitura publiko berri
|
bat
sortu dute, euskararen erakunde publikoa (eep, Office Public de la Langue Basque). hitzarmen bereziaren ondotik eta lehen aldikoz egitura publiko batek euskararen aldeko politika bere gain hartzen zuen. Sei urte iragan dira, 2006ko abenduan eepk bere Hizkuntza politika proiektua aurkeztu du, egitura azkartu da (3.056.000 euroko aurrekontua 2010ean, 12 langile laster), alor asko jorratu ditu. horietarik nagusiena euskararen eskola irakaskuntza izan da, parekotasun eredu elebidunean eta murgiltze ereduan haurren kopurua azkarki emendatu da, bereziki lehen hezkuntzan. euskara teknikarien sare bat sortu du herri elkargo eta hiri batzuetan, soldaten erdia bere gain hartuz. kolektibitate publikoen eta euskararen elkarte sustatzaile nagusien bilgunea bilakatu da. hizkuntza politika publiko berri horretan elkarte nagusiak (euskaltzaindia, Seaska, ikas pedagogia zerbitzua, uda leku, euskal irratiak,...) politika berriaren obragileak bilakatu dira, eramaten zituzten jarduerak hizkuntza politika egitasmoan sartu direlarik lankidetza hitzarmenen bitartez. eepren hizkuntza politika proiektuaren helburua" hiztun osoa" da(" Hiztun osoak helburu, haur eta gazteak lehentasun"). argi da" hiztun oso" aren nozioa ideal bat dela ipar euskal herriko kasuan, gauzatuko den errealitatea baino, euskararen gaur egungo egoera kontuan hartzen baldin badugu. hiztun oso izateak inplikatuko luke euskara bizi publikoko alor denetan, baita ere bizi pribatukoetan denetan sar ledila. horretarako euskarak oraingoz frantsesak dauzkan erabilera eremuak eta funtzioak irabazi lituzke, edo bederen harekin partekatu lituzke. orduan bai, hori lortu eta, euskara alor denetara egokituko den neurrian, euskaraz mintzatuko direnak euskaldun osoak izanen dira. bigarren eepren lanaren ahulezia handia da euskararen irakaskuntza bultzatu duela baina erabilera zinez gutxi. hau da 2010eko maiatzean frantses estatuko lau ikuskari orokorrek erran dutena euskararen erakunde publikoaren (eep) ebaluazio txostenean:
|
|
|
2004ko uztailaren 9an estatuak, akitaniako eskualdeak, pirinio atlantikoetako departamenduak, herrien sindikatak eta hautetsien kontseiluak hizkuntza politikarako egitura publiko berri bat sortu dute, euskararen erakunde publikoa (eep, Office Public de la Langue Basque). hitzarmen bereziaren ondotik eta lehen aldikoz egitura publiko batek euskararen aldeko politika bere gain hartzen zuen. Sei urte iragan dira, 2006ko abenduan eepk bere Hizkuntza politika proiektua aurkeztu du, egitura azkartu da (3.056.000 euroko aurrekontua 2010ean, 12 langile laster), alor asko jorratu ditu. horietarik nagusiena euskararen eskola irakaskuntza izan da, parekotasun eredu elebidunean eta murgiltze ereduan haurren kopurua azkarki emendatu da, bereziki lehen hezkuntzan. euskara teknikarien sare
|
bat
sortu du herri elkargo eta hiri batzuetan, soldaten erdia bere gain hartuz. kolektibitate publikoen eta euskararen elkarte sustatzaile nagusien bilgunea bilakatu da. hizkuntza politika publiko berri horretan elkarte nagusiak (euskaltzaindia, Seaska, ikas pedagogia zerbitzua, uda leku, euskal irratiak,...) politika berriaren obragileak bilakatu dira, eramaten zituzten jarduerak hizkuntza politika ... euskararen transmisioan eragiteaz gain, eepk hizkuntzaren erabilpena sustatu duela eta ez gazteengan bakarrik.
|
|
|
Frantziako iraultzak kontzeptu politiko berri bat jorratu zuen: nazioa. aipatu kontzeptu politiko berriak ondorio onuragarriak izango zituen, baldin eta nazio kontzeptuari eman zitzaion eduki estatala bestelakoa izan balitz. izan ere, Nazio kontzeptuaren beharra aldarrikatu zuen estatuak berak lotu zituen nazioa estatua kontzeptuak. hortaz, estatu
|
bat
sortzeko nahitaezko baldintza kulturaren eta hizkuntzaren batasuna lortzea zen; eta herritarren arteko berdintasunaren aitzakia baliaturik nazioa estatua hizkuntza trinomioa eratu zuten.
|
|
|
...a kilometrora dauden bi pertsonek elkarrekin hitz eta lan egin dezakete gaur egun, denbora errealean. aurrerakuntza handi horiek ingelesez hedatzen dira, nagusiki, eta, nazioarteko beste hizkuntza gutxi batzuetan, bigarren maila batean. hizkuntza aniztasunari krisi larria dakarkion joeraren erakusgarri da jokamolde hori. horrenbestez, hizkuntzek bizirauteko aukera bakarra idatzizko araudi bateratu
|
bat
sortzea izango da eta, horren ondorioz, dagokion lurralde historikoan normalizatzea, betiere lurralde hori barne hartzen duen/ duten estatuaren/ estatuen babes irmoarekin. zoritxarrez, berrehun baino gutxiago dira egoera horretan dauden hizkuntzak. horrek izugarrizko deskalabrua ekarriko liguke; izan ere, oraindik munduan diren 6.000 hizkuntzetatik gehienen heriotza ekarriko luke (ia seguru, egun... XX. mendearen bigarren erdian, haugen, soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain breton eta Fishmanen lanek1 aurreratu ziguten nondik zetozen iraganeko inposaketak eta, batez ere, zer ondorio ari ziren sorrarazten hizkuntza gutxituetan. irakaspen mugimendu horren arabera, une honetan bertan abiarazitako jarduera sendo batek soilik geraraz eta itzularaz zitzakeen hizkuntzen galera prozesu horiek. gero eta gehiago, norabide horretako gizarte mugimenduak sortzen joan ziren, indartsu, hizkuntza gutxituko hainbat herritan. dakigunez, euskararen berreskurapen mugimendua izan zen aitzindarietako bat, eta mugimendu guztietan arrakastatsuena izan zen, gainera, zalantzarik gabe, erabileraren ehunekoen bilakaerari dagokionez behinik behin, jarraian ikusiko dugun bezala. euSKararen aTzeraKada HiSToriKoa azterlan honen xedea ez da euskararen galera prozesuak zer etapa izan dituen aztertzea. ezta galera horren zergatiak argitzea ere, hizkuntzaordezkapen gehienetan berdinak izaten direnak, esan dezagun bidenabar. nolanahi ere, gogoratu beharra dago zenbateko arriskuan zegoen euskara joan den mendearen bigarren erdian, prozesu hark izan zuen joeraaldaketa sakonaren ondorioz. hamaika belaunalditan, estatuaren hizkuntzaren inposaketaren eragina birtuala zen, erreala baino gehiago, gizartegeruzarik esklusiboenei soilik eragiten baitzien, eta gizarte geruza horiek ez baitzuten pisu handirik ehunekotan. gaztelaniak euskara ordezkatzeko (egiturazko ordezkapena), zenbait belaunaldi ziren. argi zegoen atzerakada hori mugimendu geldoa zela, eta betiere gaztelaniarekin mugakide zen geografia eremutik abiatuta gertatzen zela. paradigma hori, ordea, goitik behera aldatu zen XiX. mendearen amaieran eta XX. mendearen hasieran:
|
|
|
estatuek beren eskola sistemak hobetu zituzten, soldaduska hedatu zuten, eskala handiko hedabideak garatu zituzten eta barneko lan mugikortasuna bultzatu zuten. bat batean, hiru belaunaldi eskasetan, atzerakada historiko horizontaletik atzerakada moderno bertikalera igaro zen. egoera horrek geolinguistikak proposatzen zituen mapa zaharrak hankaz gora jartzea ekarri zuen, besteak beste. euskaradun herriak, atzerakada geldi baina etengabean zegoenak, bere baitan eutsi zion euskararen transmisioari eta gizarte erabilera erabatekoari. amaitu zen hizkuntza muga poliki poliki, baserriz baserri eta auzoz auzo atzeratzen joatea. besterik gabe, desagertu egin zen. ...zuen euskara. horrez gain, hegoaldeari dagokionez —artikulu honetan eremu horretara mugatuko gara—, gutxitze prozesua azkartzea hogeita hamar urtetik gorako diktadura militarraren pean gertatu zen, eta erregimen hori bereziki oldarkorra zen edozein hizkuntza elementu bereizgarrirekiko. hirurogeita hamarreko hamarkadan, erregiHizkuntzek bizirauteko aukera bakarra idatzizko araudi bateratu
|
bat
sortzea izango da eta, horren ondorioz, dagokion lurralde historikoan normalizatzea, betiere lurralde hori barne hartzen duen/ duten estatuaren/ estatuen babes irmoarekin.
|
|
|
Komunikabideen ezberdintasunak aztertuz, espainiar eremuko prentsa da euskara euskal abertzaletasunarekin indartsuen lotzen duena. ...nek, hizkuntzarekiko identitate zatikatua eragiten du. euskara gurea da edo gurea erdara da, esaerekin gertuago dauden herritarrak bananduaz eta azken finean, elebitasuna edo bi hizkuntzen elkarbizitza oztopatuaz. gaur egun gure gizartean eztabaidan dauden euskalerrirako herri asmoetan, hizkuntzek —oro har— eta euskarak bereziki, eragin handia dute. gutxienik elebiduna izango zen elkarte
|
bat
sortzeko hitzarmena eta legea egin ziren, baina gure gizartean jarrera kontrajarriak daude euskararen auzian.
|
|
|
1 hizkuntzen arteko ukipena ez da elebitasunezko egoera orekatu batez konpontzen; aitzitik, hizkuntza batek bestea ordezkatuz bukatzen du. hortaz, biktima
|
bat
sortzen da, heriotz zeinua berekin darama.
|
|
2011
|
|
|
Iritzi hauek entzun nituenean behin Xabier Montoiari euskal rockaren gaineko dokumental batean entzundakoa etorri zitzaidan burura. Berak zioenez, 70 hamarkadan, Ingalaterran zegoela punkaren mugimenduak eraginda, Euskal Herrira itzultzea erabaki zuen, euskara ikasi eta musika talde punk
|
bat
sortzeko. Horrela sortu zuen, Josu Zabalarekin batera, 1981 urtean" Hertzainak" taldea.
|
|
|
Egia esan, era honetako programek ondo asetzen dituzte soziolinguisten beharrizanak. Nolanahi ere, Euskal Herrian arlo soziolinguistikoan metatu den ezagutza kontuan izanik, interesgarria litzateke hizkuntzen azterketa demolinguistikorako programa estatistiko berezi
|
bat
sortzea.
|
|
|
Teoriatik tiraka ere. hori ez da aski, ordea: euskarazko ingurumen arruntean (eguneroko bizimoduari dagozkion gorabeheretan) txertatu behar dute gazte horiek beren jarduna eta, lehenago edo beranduago, beraiek bezala euskaraz jarduten duten eta euskarazko bikote bizitza eraiki nahi dutenekin elkartu, euskal familia
|
bat
sortuz. Familia euskaldun berri baten ernamuin horrek bakarrik garantiza dezake, perspektiba kolektiboan, hizkuntza horren belaunez belauneko transmisioa. euskara indarberritu nahi duten eskolek eskolaz kanpoko eta eskola ondoko euskal gizartegintzan jardun behar dute, horregatik, ikasleek ere argi ikus dezaten zergatik ari diren euskarazko ahaleginean. horrek, berriro esan, eskolaren garrantzia (handia, dudarik gabe) gizarte bizitzako beste jardun guneen argitan antolatzea eskatzen du. eta horrek, berriro ere, euskaraz ezinbestean zer eratu nahi den argitu, adostu eta inplementatzea:
|
|
|
Adibidez, liburuak egin, egin daitezke eta egiten ditugu, baina, jendea ez da ohartzen kolorezko, alegia, erakargarri den liburu bat inprimatzeak 22.000 euroko diru gastua duela. euskarazko liburu asko saldu behar da dirutza hori berreskuratzeko bakarrik. zinema munduan dokumentalak egiteko material pedagogiko egokiagoa egin litzateke. Baina, arazo
|
bat
sortu da. Iritsi da momentua non ia ezin den euskal herria aipatu ere egin.
|
|
|
Arreta Bigarren hezkuntzan jarriko dugu, baina erreferentziak egingo dizkiogu testuinguru orokorrari, baita unibertsitate munduari ere. gure ustez, katalunia eta herrialde katalanak gatazkaren soziolinguistikaren abangoardian egon dira XX. mendeko 20ko eta 30eko urteetan zenbait hezitzailek diskurtso aurre soziolinguistiko berri
|
bat
sortu zutenetik. hezitzaile horien adibide esanguratsuak dira Alexandre gal�, Carles Salvador eta delf� dalmau1 gainera, ikuspegi soziolinguistikoaren eklosioa gertatu zenean, rafael Llu� s Ninyoles eta Llu� s V. Aracil soziologo valentziarren irakaspenak hartu ziren abiapuntutzat, haiek hasi baitziren ildo horretan zentratutako hausnarketak egiten. F. Vallverdú eta soziolinguistika lantzen zuten beste asko ia ia ez ziren urrundu ildo nagusi horretatik, soziolinguistikaren barneko aniztasuna arlo askotan hedatzen joan arren. hala ere, lan honetan ezin ditugu aztertu guztien proposamen teoriko eta ideologikoak, irakaskuntzan ezagutza soziolinguistikoa dibulgatzeko eta lantzeko moduan zentratzeko eskatu baitigute. hain gai zabalaren iruzkin objektibo samar bat egiteko, herrialde katalanetan soziolinguistika lantzeko ditugun tresna bibliografikoetan oinarrituko gara. halaber, beste hezkuntza esperientziak, hizkuntza militantzia eta egitasmo instituzionalak aipatuko ditugu. premiak organoa sortzen duela egia bada, azkenean funtzionatzeko modua organoaren araberakoa dela ere egia izango da.
|
|
|
Funtsean, txosten horrek esaten du ezin diogula hazkunde mugagabean oinarritutako egungo ekonomia ereduari eutsi; izan ere, eredu horrek izaki bizidunak desagerraraziko ditu. gizarte hedakorrak eta menderatzaileak ikuspegi unibertsaletik aztertu behar dira. hori garrantzitsua da; izan ere, mendeko taldeek, maiz, beren baitan ixteko joera dute; uste dute biktima bilakarazten dituen egoera ez dela beste inon gertatzen, eta ez dute kontuan hartzen espeziearen dimentsio hori. giza espeziearen talde txiki bat gara gu. Ikuspegi unibertsala garrantzitsua da teorizazioa egiteko; izan ere, helburua ez da hizkuntza komunitate jakin batentzako teoria sortzea, baizik eta teoria unibertsal
|
bat
sortzea. Iraunkortasunaren filosofiak ere ezaugarri hori du:
|
|
|
Beraz, hizkuntza ekologiari buruz teorizatzen dugunean, kontuan hartu behar dugu lehiaren kontzeptua; izan ere, hizkuntzen arteko lotura —erromantikoak izan nahi badugu ere— tirabiratsua eta gatazkatsua izan daiteke. hizkuntza batek beste hizkuntza baten eginkizuna bereganatzen duelako gertatzen da hori. hori dela eta, arazo
|
bat
sortuko da; pertsonok arrazoizkotasunez, senidetasunez eta elkartasunez konpondu dugun arazo bat, hain zuzen. eta hori teorizatu egin dezakegu; izan ere, hizkuntzen galeraren eragileetako bat hizkuntza handien jarduna da; hau da, gizadia menderatu duten hizkuntza talde handien jarduna. Beste hizkuntza batzuk jan dituztelako dira hizkuntzak handiak; hau da, jatorrizko eremutik atera eta beste hizkuntzei zegozkien eremuak eta eginkizunak bereganatu dituzte. horregatik, espezieen arteko lehia, eta, beraz, hizkuntzen arteko lehia, hartu behar dugu abiaHizkuntza bat salbatzeko, ez da hizkuntza bera salbatu behar, baizik eta haren habitata; hau da, haren garapen eremua, existentziaren testuingurua.
|
|
|
Konpaktazioari buruzko diskurtsoaren praktikan, euskaldungoaren trinkotzea euskara elkarteen baitan edo inguruan ulertu izan da. Elkarte
|
bat
sortu eta osatutako gune sinboliko horren inguruan euskaldungoa trinkotu: hori izan da formula.
|
|
2012
|
|
|
Eskualdeko elkarlanerako egitura. Ikastetxearen gainetik beste hurbileko egitura
|
bat
sortuta egoteak energia iturri berria dakarkio proiektuari. Guk badakigu ikastetxearen zereginak berebiziko garrantzia duela, alabaina gure eragina eskola eremu eta orduetara mugatzen denez, eskolaz kanpoko eremura heltzeko ezinbestean behar dugu gainerako eragileen laguntza eta elkarlana, esaterako, guraso elkarteena, Gorbeialde Alkartearena, zertu kultur elkartearena, udalena edo Berritzegunearena, besteak beste. horrenbestez, guztiz gatoz bat euskararen Aholku Batzordeak euskararen arnasguneak aipatzean azpimarratzen duen elkarlanaren garrantziarekin:
|
|
|
Euskara eremu formaletan soilik erabiltzen dutenez, ez dute baliabiderik hizkera gazte
|
bat
sortzeko (horrez gain, batzuek oso maila baxua daukate, askoz errazagoa zaie gaztelaniaz hitz egitea). neuRKeTeTaTiK aTeRaTaKO zenBaiT OnDORiO datuak adinaren arabera aztertuta, gaztetxoagoak diren umeak askotan euskaraz aritzen direla ikus daiteke Adaxkak aisia taldean. Aipatu beharra dago, ume hauetako askok etxean euskaraz egiten dutela, baina handitzen doazen heinean gero eta gutxiago egiten dute euskaraz.
|
|
|
handitzen doazen neurrian, eskolatik kanpo daukaten munduan ez dute euskararen presentziarik ikusten," modako" gauzetan ez dute euskara behar: telebista, musika, lagunak, sexua... horren harira, euskarazko gazte hizkeraren absentzia izan daiteke beste arrazoietako bat; izan ere, ikasteko hizkuntzatzat daukate, gainera, etxean euskaraz egiten dutenek, gurasoekin eta gauza formalekin lotzen dute hizkuntza. euskara eremu formaletan soilik erabiltzen dutenez, ez dute baliabiderik hizkera gazte
|
bat
sortzeko (horrez gain, batzuek oso maila baxua daukate, askoz errazagoa zaie gaztelaniaz hitz egitea).
|
|
|
– Maila makro sozialari dagokionez, gazte hauei heltzen zaizkien publizitate zein input mediatiko ia guztiak gaztelaniaz daude (ingelesez ere, gero eta gehiago). hezkuntza formalari dagokionez, esan beharra dago, d eredua abian jarri zenean, hiztun belaunaldi berri
|
bat
sortu zela: euskara hutsetik hasita ikasi zuten gaztetxoak, alegia.
|
|
|
Nazio hiria da Modernitatearen bihotza. halako hiriak gehienetan errege gorteen enparauan sortu ziren, edo errege hiri sarean. harresidun merkatu handiak eta kale arte trinkoak ziren. han bizi ziren langile berezituak: artisauak, merkatariak, eskribauak eta beste. hitz batean, burgesak, kaletarrak. hirien artean merkataritza harremanak ugaldu ahala, sinkronizatu eta komunikatu egin ziren eta kasu askotan merkatu
|
bat
sortu zen: noraino
|
|
|
Gaur egun teknologia berriek eskaintzen dituzten baliabideekin ez da zaila denok denon berri edukitzea. horretarako modu asko egon daitezke, sinpleagoak edo landuagoak: posta elektronikoan kultur taldeen sarea eratzea, kultur taldeen blog bat udalaren web orrian zintzilikatzea, kultur talde guztiak batuko dituen web orri
|
bat
sortzea... ohitura aldaketan dago gakoa. denon artean bidea adostu eta bide horri ekitean.
|
|
|
Horretarako modu asko egon daitezke, sinpleagoak edo landuagoak: posta elektronikoan kultur taldeen sarea eratzea, kultur taldeen blog bat Udalaren web orrian zintzilikatzea, kultur talde guztiak batuko dituen web orri
|
bat
sortzea... kulturgintzaren estrategiak garatzeko oinarriak" txostenaren edukia eragileen artean sozializatzea behar beharrezkoa da. horrek, kultur politika publikoa birpentsatzeko eta birbideratzeko aukerak zabal ditzakeelako euskalgintzaren mesedetan.
|
|
|
" komunikabide eta zerbitzu leku guztietan sartzen ez dugun bitartean euskara zertarako galdetuko du askok. Toki horietan denetan gaztelania erabiltzen den bitartean ez du inork euskararen premiarik sumatuko, erdararen beharra baizik.(...) hau ez dugu astean behingo telesaio edo egunkarietako orritxo batekin agertuko. euskal kazetaritza irmo
|
bat
sortu behar dugu. euskaldunon iritzi, lan arazo, jokabide eta ametsen berri emango duen kazetaritza behar dugu. euskal leihatilatik munduari so egingo dion kazetaritza. Munduko berriez gure herria hezetuko duen kazetaritza".
|
|
|
...dez zuzenean ikusentzuteari berebiziko garrantzia eman genion, Azokara hurbiltzeko aukera ez dutenek eta euskal herritik kanpo bizi diren euskaldunek Ahotseneak zabalik dirauen artean euskal sortzaileon jardunaren berri izateko aukera izango du. helburuak aipatzea merezi duelakoan, esan dezagun urteetan Azokara etortzeari utzi dioten zaleak berriro erakarri nahi ditugula eta, era berean, beste Aro
|
bat
sortu, hitzaren zentzu bietan. horretan ezinbestekoa da sortzaileon inplikazioa, gu geu baikara gure zaleei beste zerbait eskaini behar diegunak, liburuak eta diskoak sinatzeaz eta gure aurpegiak han edo hemen ikusteaz gainera. harreman zuzena zor diegu, urtean behineko kontu errenditzea, igurtzia eta, zertan ez, aditasuna, guri zer esateko duten ere esan ahal diezaguten.
|
|
|
modernoa/ tradizonala, popularra/ jasoa, lokala/ unibertsala eta antzeko irizpideak botere harremanetan oinarritzen dira hein handi batean. Beharrezko dugu, bada, geure baitarako diskurtso ganorazko
|
bat
sortu eta adostea. ondoren jendarteratu eta defendatu ere egin dugu diskurtso hori, aldi berean zera ahaztu barik: eguneroko politikagintza eta eguneroko kulturgintza bi esparru dira, eta kultura da desberdinen arteko zubiak egin eta biziguneak eraikitzeko modurik ahaltsuenetakoa.
|
|
|
VI. Kale Neurketa bitarte, ez zegoen zehaztua zenbat elkarrizketa behar ziren neurketa balekoa kontsideratzeko. Azken neurketan urrats garrantzitsua eman da norabide horretan, Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politika Sailaren laguntzarekin laginketa eredu
|
bat
sortu dugu1 Eredu horren oinarriak, 2009an kaleratutako txosten batean bilduta daude (Yurramendi eta Altuna, 2009).
|
|
|
Bigarren egoeraren arabera, hau da, hartzailearen lanketa probabilitatea handia denean, aldagai batek aktitude aldaketa eragin dezake, dela pentsamendu mota jakin
|
bat
sortuz edo haren norabidean eraginez (Chaiken eta Maheswaran, 1994; Tormala eta beste, 2006), dela bere horretan argudio gisa funtzionatuz (Petty eta Cacioppo, 1984b), edo dela pertsonek beren pentsamendu propioez dituzten pentsakerak aldatuz (metakognizioz). (Briñol eta Petty, 2004).
|
|
|
Areago doa Gemma Sanginés: " hizkuntza gutxitu bat hitz egiten duten pertsonen artean beste kimika berezi
|
bat
sortzen da. Eta ez da gauza kimikoa, baizik eta nolabait, zer edo zer, ideia batzuk sortzen dira buruan:
|
|
|
Azken batean, horrek erakusten digu aztergai dugun eremuan aldagaiak eta faktore moderatzaileak asko eta askotarikoak izan daitezkeela kasu bakoitzean, eta kontuz ibili behar dela ondorio orokorrak ateratzeko garaian. Horregatik esan dugu lehenago, eta errepikatuko dugu hemen orain, ikerlan honetan hizkuntza gutxituen ikerketarako ekarpenen bat egiten eta hizkuntza gutxitu askorentzat baliagarria izan daitekeen ikerketa ildo
|
bat
sortzen saiatuko garela, baina gero ikerketa honen emaitzak direla inondik inora zuzenean estrapolatu. Kasu bakoitzean egoki aztertu dituzte ikerlariek, gu hemen egiten ari garen bezala, aztergai duten hizkuntzaren egoera soziolinguistikoa, herritarren harekiko aktitudeak eta ikerketan aztertzen ari garen beste zenbait irizpide soziolinguistiko eta psikolinguistiko.
|
|
2013
|
|
|
Managementeko eremuetan segituz, enpresa edo erakunde baten xedea" bezero
|
bat
sortzea" dela esan zuen Peter Drucker ek (1955/ 2004, 37 or.). Alegia, herritarrak behar bat du, baina aurkitu behar du behar hori asetzeko gai den enpresa edo erakunde bat. Biak elkartzen direnean, orduan sortzen da bezeroa.
|
|
|
Kausa edo mugimendu sozial batek arrakasta lortzen du mugimenduak igortzen duen markoa (balioak, ideiak, sinesmenak, ekintzak) herritarren markoekin (interesak, balioak, sinesmenak) lerrokatzen denean, biak berean doazenean, eta bien artean erresonantzia berri
|
bat
sortzen denean (Snow eta Benford, 1988, 198 or.). Alegia, bezeroen terminoetan bezero bat sortzea zena, bere nahi eta beharrekin bat etorrita, markoen terminoetan herritarren markoekin lerrokatzea eta erresonantzia berriak lortzea litzateke.
|
|
|
Kausa edo mugimendu sozial batek arrakasta lortzen du mugimenduak igortzen duen markoa (balioak, ideiak, sinesmenak, ekintzak) herritarren markoekin (interesak, balioak, sinesmenak) lerrokatzen denean, biak berean doazenean, eta bien artean erresonantzia berri bat sortzen denean (Snow eta Benford, 1988, 198 or.). Alegia, bezeroen terminoetan bezero
|
bat
sortzea zena, bere nahi eta beharrekin bat etorrita, markoen terminoetan herritarren markoekin lerrokatzea eta erresonantzia berriak lortzea litzateke.
|
|
|
Kausa edo mugimendu sozial batek arrakasta lortzen du mugimenduak igortzen duen markoa (balioak, ideiak, sinesmenak, ekintzak) herritarren markoekin (interesak, balioak, sinesmenak) lerrokatzen denean eta bien artean erresonantzia berri
|
bat
sortzen denean.
|
|
|
Euskarazko auzogintza osasuntsu eta gizarte osaera arnas zabaleko batean txertatu behar dira eskolak, ahuldutako hizkuntza indarberritzeko orduan berariazko ekarpen sendorik egingo badute. Euskarazko ingurumen arruntean txertatu behar dute gazte horiek beren jarduna eta, lehenengo edo beranduago, beraiek bezala euskaraz jarduten duten eta euskarazko bikote bizitza eraiki nahi dutenekin elkartu, euskal familia
|
bat
sortuz.
|
|
|
Aurreko hamarkadetan zehar (eta euskararen zonalde batzuetan ia oraintsu arte) gutxieneko hiztun masa kritiko
|
bat
sortzea izan zen hizkuntza bultzatzeko lanaren ardura nagusia eta horri begira jarri ziren lehentasunak eta bitartekoak oparo. Arrazoi osoz jarri ere, ezinbesteko baldintzak baitziren euskara indarberrituko bazen euskaradunon kopurua handitzea eta zeudenak alfabetatzea.
|
|
|
Esparru informalean eta, bereziki, teknologiaren bitartez erabiltzen den idatzizko hizkuntza ezaugarri propioak garatzen joan da. Oraindik gauzak erabat argitu gabe egon arren, eta izendapen bat ala bestea erabili arren, hizkuntza aldaera berri
|
bat
sortzen ari dela dirudi. Crystal en (2001) arabera, Netspeak; Varnhagen eta bere kideentzat (2010), New Language; eta Androutsopoulos ek (2000: 514) nahiago du NonStandard Spelling izendapena erabiltzea.
|
|
2014
|
|
|
Euskal garapenaren etorkizuneko gakoak orain arteko hainbat gabezia zuzentzean oinarritu dira, besteak beste gure enpresen garapen teknologikoa eta langileen prestakuntza hobetzea. Gizartearentzat kohesionatzaileak diren gakoak zaindu behar dira beraz, tartean identitate konpartitu
|
bat
sortzeko lagungarri izan daitezkeenak, euskararen erabileraren inguruko egitasmoak esate baterako, leku batzuetan hizkuntza bera identitate ezaugarri modura hartuta (euskaldun dentsitate handia dagoen lekuetan), baita prozesuak berak daukan indar motibatzailea presente edukita. Izan ere, garapen kualitatibo horretan oso lagungarri izan baitaitezke.
|
|
|
Hortaz, ez zen egin behar zuenaren deskribapen hutsera mugatzen. Sortu zuen kontzeptuak jendearengan eragin
|
bat
sortzea bilatzen zuen. Zergak zama, traba gisa ikustea, hain zuzen.
|
|
|
Erdi Arotik aurrera hizkuntzaren baitan moral
|
bat
sortzen da, gizartean eraturiko hierarkia eta estatus mailak indartzen dituena besteengandik bereiztuz eta boterea erakutsiz.
|
|
|
Osterako testuetan (katolikoetan adibidez) jada botere hierarkiak argi agertzen ziren. Badirudi garai hauetan berriro ere berdintasunezko hitano
|
bat
sortzen ari dela gazteen esparruan:
|
|
|
Eta hemen belaunaldien arteko tentsio
|
bat
sortzen da. Belaunaldi helduagoentzat betiko arau horiek errespetatu beharrekoak dira, eta oraingo gazte hauek beste modu batera ikusten dituzte harremanak.
|
|
|
ama semea, jainkoa emakumea... hitanoa erabiliz aritzen dira nahiz eta osterako testuetan (katolikoetan adibidez) jada botere hierarkiak argi agertzen ziren. Badirudi garai hauetan berriro ere berdintasunezko hitano
|
bat
sortzen ari dela gazteen esparruan:
|
|
|
—Forma bakar
|
bat
sortzeak aberastasun linguistikoari kalte egingo al lioke?
|
|
|
Gaiaren inguruko lan antropologiko batek hitanoaren bueltako orain arteko zenbait irizpide eta iritzi irauli, eztabaida mordo
|
bat
sortu eta etorkizunera begirako lan ildoak eskaini ditzazke hezkuntza munduari, aisialdian dabiltzan taldeei, euskararen inguruko eragileei eta jendarteari orokorrean.
|
|
|
Euskararen baitan neurketa asko burutu ohi dira, eta hauen bidez euskal hiztunen komunitate baten autokontzientzia sortzen da, eta norberak hizkuntz bat hautatuta gure egunerokotasunerako, kategoria bat edo bestea elikatzen dugu. Baina inkestetan" gehienetan gazteleraz, batzuetan euskaraz" aukera ezartzen bada, tarteko kategoria
|
bat
sortzen da. Hots, inkesten diseinuak eta ezartzen diren erantzun aukerek" errealitate" bat irudikatzen dute gure pentsakeran.
|
|
|
Sortzailea eta entzulea banatzen dituen horma, eta bertsosorkuntzaren unean presente daudenen arteko batasun sentsazio
|
bat
sortu ohi da, prozesua kontzienteki bizi denean. Eta hirugarren disoziazio gisa proposatzen du Casalsek norbanakoaren eta komunitatearen arteko disoziazioa.
|
|
|
performancearen baitan dago publikoaren erantzuna, alde batetik, baina, publikoak bertso sorkuntzan eragiteko duen gaitasuna ere presente dago, bertsolariaren sorkuntza momentuan, interlokuzio testuingurua bera baita sorkuntzarako lehengai potentzial nagusietako bat. Findu egiten da, hala, sortzailea eta entzulea banatzen dituen horma, eta bertso sorkuntzaren unean presente daudenen arteko batasun sentsazio
|
bat
sortu ohi da, prozesua kontzienteki bizi denean. Eta hirugarren disoziazio gisa proposatzen du Casalsek norbanakoaren eta komunitatearen arteko disoziazioa.
|
|
|
Lekuan lekuko ikerketa antropologikoa Soraluzen ondoren, behar
|
bat
sortu behar da hizkuntza horretan hitz egiteko, eta, behar hori inguruak sortzen du. (Gaztelumendi, 2007:
|
|
|
5eko eskalan oinarrituriko 80 galderako galdetegi itxi
|
bat
sortu da eta galde sorta itxia galdera irekiekin osatu da.
|
|
2015
|
|
|
euskaldun elebakar batekin hitz egiterakoan kexak, lagun batek egindako heriotza mehatxuak okin euskaldunari euskaraz egiteagatik, Idiazabalgo harakin batek euskaraz egitea baztertu bezeroen beldurrez, beraien semea paretaren aurka izatea identifikatua euskaraz egiteagatik lagunekin, lantokian ika mikak bere lankide euskaldunarekin euskaraz egiteagatik... Horrelako" intxa"
|
bat
sortu zitzaien erdaldunen aurka.
|
|
|
Bideoei esker, ikasleen ahozkoaren gaineko kontzientzia piztea lortzen hasi gara. Ikasleek badakite ahozko ekoizpenean zer eskatuko zaien eta ahozko testu on
|
bat
sortzeko eman behar dituzten urratsak ezagutzen dituzte.
|
|
|
Eskola eta komunikabideen arteko elkar harremana sustatu litzateke eta ikasleei bideak zabaldu zaizkie dauden euskal komunikabideak ezagutu eta horien erabilera bultzatzeko. Baina, Gorkak esaten duena gogoan hartuz, komunikabideek ere esfortzu berezia egin dute, gazteei egokitutako formatu erakargarri
|
bat
sortzen, euren behar eta nahiei nolabaiteko erantzun bat emateko, eta gazte horien errealitateetara gerturatzeko. Hots, gakoak diren moduak askotariko ikuspegiak eta edukiak eskaintzen dituzten komunikabideak behar ditugu, erabiltzaile potentzial anitzak euskarazkoetara erakartzeko.
|
|
|
3.2 Eskala on
|
bat
sortzeko proposamenak
|