|
2002
|
|
|
1791n ere, Bentham frantziarrei hurbildu zitzaien bere eskema Panoptikoarekin, Bicetre presondegia ordezkatzeko proposamena eginez. Inprimatutako lanaren ale bat bidali zion Garran de Couloni, Asanblada Nazionaleko kide zenari, baita horren" zati
|
bat
frantsesez" 14 ere, Panoptique izenburua zuena, Etienne Dumontek —Benthamen suitzar itzultzaile eta editorea— prestatua. Asanblada Nazionalaren aginduz, Dumonten Panoptique inprimatu15 eta Asanbladaren kideen artean banatu zuten.
|
|
2003
|
|
|
euskal lurralde guzien batasuna Frantzia hedatu batean. Hitza bego Garat horri, 1809an Napoleoni aurkeztu zion txostenaren zati
|
bat
frantsesetik itzuliz:
|
|
|
Sortzez atharraztarra, azkenera Baionakoa, oso gizon berezia izan zen, erromantiko hutsa, ezkerreko politikaria. Asko idatzi zuen liburu eta kazetatan, euskararen eta Euskal Herriaren alde, gehien
|
bat
frantsesez. Gorria izan arren, Zumalakarregi jeneralaren alde sartuko da buru eta belarri Liberalen aurka «Voyage en Navarre pendant l' insurrection des Basques()» delako liburuan (1836).
|
|
|
Azken alea, emea, duela hiru urte hil zen Aragoiko Pirinioetan. Hiru zientzialari talde bi espainiar eta
|
bat
frantsesa, Aragoiko Gobernuko Nekazaritzako Elikagaien Ikerketako Zerbitzuak eta Nekazaritza eta Elikagaien Ikerketa eta Teknologiako Institutu Nazionalak (INIA) koordinatuta, proiektuan parte hartzen dute. Enbrioi klonatuak hartzeko, Tortosa eta Beceiteko portuetako erreserba nazionaleko basahuntz helduak eta ahuntz gurutzatuak (etxekoak) erabili ziren.
|
|
2004
|
|
|
Nabarmenak izanagatik ere, utz ditzagun alde
|
bat
frantsesen harrokeriak eta frantseskadak. Eta, zer gelditzen da hondoan?
|
|
2005
|
|
|
Beste
|
bat
frantsesez eta Hondarribiari buruzkoa, 1895ean: Ces compagniesrapellent sans doute, en meme temps que l, armee de secours envoye par le roid. Espagne, les cinq compagnies qui, sous le ordres du vaillant gouverneur DonDomingo de Eguia, garnissaient et defendaient le front de la place39.
|
|
2006
|
|
|
Euskaldunek Ingalaterra eta Bretainako uretan arrantzan aritzeko aukera zuten, beti ere ezarritako zergak ordainduta. Gaztelako Koroako ontzi, gaztelu eta herriren
|
bat
frantsesen eta ingelesen esku geratuz gero eta bertan euskaldunen hondasunik topatuz gero, berehala itzuliko zitzaien jabeei.
|
|
|
Mitologia nazional espainolak 1808an" independentziako gerra"
|
bat
frantsesen aurka asmatu du, Maiatzaren 2 loriatsu batekin, eta gerra hori herri espainol heroikoaren pizkunde eta garaipenarena da. Alta, aitortu beharrekoa ematen du:
|
|
|
Batzuk ezagutzen zituen, gudatokiak haiekin batean urratuak zituelako, ez denekin alderdi berean. Gehienak biarnesez ari ziren elkarrekin; bat edo
|
bat
frantsesez, eta bakar batzuk euskaraz. Agaramont haien artean zen, eta haren agur beroak beratu zizkion poxi bat bihotzeko zainak.
|
|
2007
|
|
|
–Quiero que mi nación vuelva a su primitiva naturaleza, libre de creencias exóticas y de instituciones alienígenas. Ya hace demasiado tiempo que los griegos, los romanos, los bárbaros, los judíos, los ingleses están alterando nuestra raza? 767 Garbi gelditzen ez dena Proudhon en arraza kontzeptua da (arraza bat bera ingelesak, alemanak, juduak, grekoak, denak batera, eta bestelako
|
bat
frantsesa?): –Invadida por los ingleses, alemanes, belgas, judíos, etc.(?) No son del país; sólo vienen para explotarlo; por eso el gobierno está interesado en favorecer a los extranjeros, cuya raza(?) nos va invadiendo poco a poco? 768.
|
|
|
Tilliette, X., Schelling. Biographie, Stuttgart 2004, 47 Ik. M. de Staël (I, 195) zailtasunak zeuzkala eztabaida
|
bat
frantsesez eramateko.
|
|
2008
|
|
|
Legeriaren bigarren ondorioa da parekotasuneko elebidun eredua mugatu behar dela (Estatu Kontseiluaren 238653 deliberamendua, 2002/11/29). Estatu Kontseiluak erabaki du, Hezkuntzaren kodean oinarrituz berriz, ikasgai oroen irakaskuntzaren zati
|
bat
frantsesez egin behar dela. Beraz parekotasuneko elebidun ereduaren pedagogia mugatu dela esan dezakegu.
|
|
2009
|
|
|
Gainerakoan, Eskualdunaren oinordeko da Herria gauza askori dagokionez: astekaria da, euskara da nagusi bere orrietan (zenbaki bakoitzean artikulu
|
bat
frantsesez sartu izan zuten 1990eko hamarkadara arte, frantses legeek hartara behartzen zituztela pentsaturik; gaur egun, aldiz, euskara hutsez plazaratzen dute), eta, Eskualdunan bezala, garrantzi berezia ematen diote tokian tokiko informazioari, berriemaile sare zabal batek lagundurik. Peio Jorajuria Herriako egungo soldatapeko kazetariak dioenez (Bidegain, 2009:
|
|
|
Pixka
|
bat
frantses gobernuak, Sangatteko jungle entzutetsua garbitu eta suntsitu zuen larrazken hartan afganiarrak, irandarrak eta irakiarrak, kenyarrak, somaliarrak edo etiopiarrak agitu ziren bezalaxe.
|
|
2010
|
|
|
Historia Jardunaldia= Journée d. Histoire, Donostia: Eusko Ikaskuntza, 2005, 53 [Zati
|
bat
frantsesez eta beste zati desberdin bat euskaraz].
|
|
|
" Heldu den urtean predikatzen hasi behar duzu", esan zion Jean Saint Pierre irakasleak. " Prediku
|
bat
frantsesez eginen duzu. Baina bestea?
|
|
2011
|
|
|
Iruñeko 1984ko biltzarra ere Arrasatekoaren ildokoa izan zen, hau da, Hizkuntzalaritzari buruzkoa, eta nazioarteko euskalariak erakarri zituen (Zytsar, Sturua, Tamura, Trask, Rebuschi eta Brettscheneider). Batzuk ingelesez aritu ziren, besteren
|
bat
frantsesez, eta izan zen euskaraz aritu zen atzerritarrik ere. Ordurako Euskaltzaindia nazioarteko euskalariekin harremanetan jarrita zegoen, 1981 urtean Gernikan antolatutako Euskalarien Nazioarteko Jardunaldiaren bitartez.
|
|
|
Barruko bizpahiru orri handietan herrietako kronikak, eta beste artikulu zenbait, maiz euskal kultur gertakariei lotuak, euskarazko antzerki, pastoral, liburu iruzkin eta gainerako. Azken orrian gehienbat iritzi artikuluak, eta ia beti E. Salaberryren artikulu
|
bat
frantsesez.
|
|
|
Herria informazio eta iritzi astekari herrikoia bultzatu zuten; Frantziako legearekin konplitzeko ale guztietan artikulu
|
bat
frantsesez eta gainerakoak euskaraz kaleratzen zituen. Lau mila ale inguru banatzen zituen, beraz, beste ezein aldizkarik baino gehiago, eta esan liteke okertzeko beldurrik gabe, kontuan hartzeko eragin soziala zuela.
|
|
|
Gero sortu dut" Telebixta leihotik": Etienne Salaberrik bi artikulu egiten zituen,
|
bat
frantsesez eta bestea euskaraz, eta zendu zelarik [1981ean], erran nion Emile Larreri huts hori behar zela bete; haren segida hartu nuen, baina ez berak egiten zuen bezala, baina beste zerbait, telebistari buruz.
|
|
|
Primak eman ondoan Presidentak egin du solas
|
bat
frantsesez; dakielarik ederki eskuaraz mintzatzen eta han zirenetarik gutiz gehienak zirelarik eskuaraz frantsesez baino trebeago[.]
|
|
|
Berriz atera nintzen etxetik lorategira aitona Raymondi esatera bere sonbreirua ez zegoela bainuan, baina orduan Jeanne etxekoandreak, lehen pisuko balkoitik, oharturik zer ari zen gertatzen (hau da, nik ez nuela ondo ulertu aitonak esandako hitz hura) esan zidan garajera joateko eta han, autoan, zegoela aitonaren sonbreirua. Orduan ikasi nuen beste hitz berri
|
bat
frantsesez: autoari eurek" auto" esaten diote, edota" voiture", baina aitona Raymondek autoari" bagnole" deitzen dio.
|
|
2012
|
|
|
Junesek ontsa badaki zertan ari den, bai teoriaz, bai pratikaz, ez beita jakitate hütsean baratü: hamar trajeria badütü emanarazirik eüskaraz, hamekagerren
|
bat
frantsesez, Biarno hüllaneko Landa (Lanne) herrian, eta beste zonbat orano eüskaraz idatzirik, emaiteko prestik? 1976ko üdan, Junes pastoral idazle berri agertü zen bere Urdatx/ Santa Grazi herrian, eta izen hortako antzerkia herritarrek antzeztü zeioen, arrakasta handi bat ardietsiz. Junesek trajeriari noblezia garbi bat ekarten zeion, bai krakan, bai mintzajean, eta molde berri hori zinez gustatü zeitan.
|
|
|
Aste guziez badut orain ele egiteko parada, Jacques Bamde, tren geltokira ene bila etorri zen frantses horrekin, bai eta ere Rene Etcheverry eta Mathieu Indaburu euskaldunekin. Hauek badute berekin hirugarren lagun
|
bat
frantsesa, Bernard Andre, Vendee herrialdekoa. Hiruek, taldean, hartua dute zuhaitz aurdikitzeko kontratu edo hitzarmen bat, Fort Fraser, herriari hurbileko oihanetan, segeria handi baten konduko.
|
|
2013
|
|
|
Jakina, inpaktua sortuko duen bidetik: " Istripu baten ondoren, emakume australiar
|
bat
frantses azentuaz hitz egiten hasi da". Batzuek, ez daukat zalantzarik, hitzez hitz eta %100ean sinetsiko zuten albistea, gure emakumeak ingeles Pariseko azentu perfektuarekin eginen zuelakoan.
|
|
|
Gainerakoetatik, esku artean erabili nituenetarik bi gaskoi mintzairan ziren. Poesias, Pey de Garrosena, eta Lo Catonet gascon, Guilhèm Aderrena? eta hirugarren
|
bat
frantsesez, La Semaine ou Création du monde, Guillaume de Salusterena.
|
|
2014
|
|
|
Bai. Nik orain, aspaldi ez dudala egiten esaldi oso
|
bat
frantsesez e... lagunekin ere ez, fin, salbu ez bada eremu bat nun frantsesa hitz egin behar dudan bortxaz. bai, ta bertso... ez, ez dut uste bertso eskolan, e... Ez. M.A.S.:
|
|
|
Harkaitz Canok poliki asko zioen legez," guk badakigu euskara desagertu egin daitekeela eta hori ez dela hipotesi futurista, zientzia fikziozko bat. Baizik eta hori posible dela eta horrek beharbada ematen digu ezaugarri edo bizipen diferente
|
bat
frantses hiztun batek edo gazteleradun batek ez daukana; eta da, zure oinen pean dagoen hizkuntza hori, zure tresna hori ez dela betiko; eta hori frantses batek edo espainol batek ez du pentsatzen". Kontuak honela, zer dagokigu guri egitea?
|
|
|
Urte berekoa da, Alemanian, O. Kallscheur eta C. Leggewieren azterketa, F. Meineckeren Kultur Nazioa eta Estatu Nazioa bi kontzeptuak euren jatorrizko zentzuan erreberrituz, ia beti gaitzulertuak izaten baitira, bi kontzeptu,
|
bat
frantsesa eta bestea alemana (nazio subjektiboa eta objektiboa) topikoaren itzalpean1955.
|
|
|
Quinetek? à ce cosmopolitisme dissolvant qui anéantit le patriotisme, sous prétexte d, un amour plus large pour l, humanité entière? 1995 Biok ez dira
|
bat
frantsesa eta bestea alemana.
|
|
2015
|
|
|
Ingelesa hitz egiten den Ipar Amerika baten erdian, nola konbentzitu etorkin
|
bat
frantsesa ikasteko garrantziaz?
|
|
|
frantsesa da beren komunikabide naturala; Senghorri ez dio problemarik sortu frantsesa hautatzeak bere zibilizazioko hizkuntza unibertsaltzat), eta politikoki gero (Senghor nazionalista frantses bat da). Deskolonizazio mugimenduek, ordea, bi Afrika beltz zegoela, jarri zuten agerian,
|
bat
frantsesa eta bestea ingelesa (edo hiru: portugesa), eta bakoitzaren mestizaiak, bakoitzaren, zibilizazio unibertsalak??, paradoxalki Afrika banatu egiten zuela, batu ordez.
|
|
|
Jarriko dik doktorea bizi den hotel horren izena, helbidea, zenbakia, dena. Idatziko dik, baita ere, esaldi pare
|
bat
frantsesez, taxilariari esan dioana tren geltokitik hoteleraino eramateko eta, gero, harreran esplikatu duana doktorearekin elkartu arte. Hortik aurrera gure lagunak lagunduko dik edozertan, hi ez hadi ezertaz kezkatu.
|
|
|
Hazparneko lurraldean lehen aldikotz antolatzen dute antzerki festibala, nahikaria delarik hemengo biztanleeri kalitateko antzerkiak ekarraraztea. Lehen edizio honetan, 4 antzerkiren ikusteko parada emaiten daukute, hiru euskaraz eta
|
bat
frantsesez. Hau Aiherrako Denen Etxean ikusten da ortziralean, 21:00etan.
|
|
|
Eta harrotasun maila oraino gorago emaiten duten bi elementu: frantsesa Nazione Batuen Erakundeko bi laneko hizkuntzetatik bat dela, ingelesaren ondoan, eta Euro Batasunaren hiru lan hizkuntzetatik
|
bat
frantsesa dela.
|
|
|
Lausengatzeko ere armadako aitzindari nandienak, etzirenak denak Errepublikaren aldekoak. Ez da ahantzi behar zonbait urte lehenago, 1870 ean, gerla zela Frantzia eta Alemaniaren artean, gerla
|
bat
frantsesek galdua, Alsazia eta Lorenaren zati bat utzi behar irabazleeri... Armadari toki eder bat eginez frantsesen besta berrian, erakusten zen armada hori berriz azkartua zela, edo azkartzen ari segurik ba...
|
|
2016
|
|
|
Ordea, nik ez daukat inolako goganbeharrik, jarraitu nuen?; izan ere, munduan denik eta jenderik gizabidetsuenaren eskuetan erortzez gerotan, eta kontziente izanik gizon zintzoa naizela eta ez naizela etorri lurralde hau bere biluztasunean zelatatzera, nekez pentsatuko nuen nik frantsesen mendean eroriko nintzenik. Ez dator
|
bat
frantses populuaren jendetasunarekin, Monsieur le Count, zuen adeitasuna elbarrituen kontra erabiltzea, esan nion.
|
|
|
281 Irakur Enbata alean,. La voie estonienne? artikuluaren azpian, ohar labur
|
bat
frantsesez. Data esanguratsua da, SESB desegin zen garaikoa.
|
|
|
esan eta ongi ulertu ziola esaten zuen, nahiz eta berak euskara kaskarra hitz egiten zuela aitortu. Beste batean, emakume
|
bat
frantses txarrean hasi zitzaiola mintzatzen kontatzen zuen, eta berak hauxe erantzun ziola euskaraz: –Bay, videa nequesa?
|
|
|
Joaten da. Elkarrizketan parte
|
bat
frantsesez iragaten da. Donadoak bakarrik gelditzen dira, etsirik.
|
|
|
Testuaren parte
|
bat
frantsesez da, euskaldunak frantses txarrean mintzo. Anaien arteko ezkontzari buruzko elkarrizketa interesgarria da, bakoitzak interes desberdinak ikusten baititu.
|
|
|
Jende tristea, bai Frantziako hexagonokoak bai haren hedapenekoak. Nik hor egin nituen bi lagun,
|
bat
frantsesa eta ezkertiarra ni bezala, eta beste bat quebectarra eta sindikalista. Beste orori ez nuen hitzik ere erratekorik.
|
|
|
Kaseta bakar batzu baziren. Bazen Eskualduna eta Bordaleko beste
|
bat
frantsesez, gure aitak oso gostukoa zeukan Paul Duchene kazetariarekin. Harrapaka irakurtzen genituen, denak utzirik bere gisa.
|
|
|
Sasoin huntan jakiten da nork merexituak dituen Nobel sari famatuak. Kimiaren sail berezian, hiru ikerle saristatuak izan dira aldi huntan eta horietarik
|
bat
frantsesa, Jean Pierre Sauvage. Parisen sortua, 72 urte helduden astean beteko.
|
|
|
Jaz, Kantabriako itsasaldean, barku bat hondatzeko heinean zelarik bospasei lagun salbatu zituen, ikaragarriko bertutea agertuz alimaleko kuraia batekin. Bera ere lanetan izanki, bi untzi jin ziren beharrik,
|
bat
frantses marinakoa, bestea española, eta hola salbatua izan zen... Txalo ederrak ukan ditu segur medaila eskuratzean!
|
|
|
Holako muntadurak deitzen dira" food trucks", ingleskeria bat gehiago beraz... Zendako ez izen
|
bat
frantsesez ere. Eta euskaraz ere ba bixtan da!
|
|
|
Hala ere noizean behin badituzte eztabaida eta ipizta bideak: horietan
|
bat
frantses hizkuntzarena.
|
|
2017
|
|
|
Oihartzun gisa Chamoiseauren erranak jarriz: " Chamoiseauren hitzak interesgarriak dira biziki; nola azkenean hizkuntza
|
bat
frantsesa beren kasuan baliatu den indigenen buruan sarrarazteko errealitate faltsu batzuk".
|
|
|
Hobe duk horrela. Zuek sei baino ez zarete eta eskoltatu behar dituzue hogei
|
bat
frantses; bidaia luzea duk haraino eta edozein unetan, deskuiduren batean, matxinatu litezkek eta zuen kontra bihurtu. Presoen soka bururik gabe, agintaririk gabe, ez dituk ausartuko ezer egitera eta mantso mantso eraman ahal izango dituzue Lleidaraino.
|
|
|
Jokatzeko modu horrek haren izen ona eraikiko zuen, nafarren artean ez ezik, frantsesen artean ere bai. Eta horixe izan zen arrazoietariko
|
bat
frantsesek hil ez zezaten Labion harrapatu zutenean.
|
|
|
Antza, adore eta gogo handirik gabe gerra egin zien, frantsesak Euskal Herria osoa zeharkaturik Miranda de Ebroraino heldu baitziren, eta ingelesek ez zuten inoiz galera hori barkatu. Manuel Godoy estatu idazkariak Basilean frantsesekin bakea sinatu zuenean, Frantziako Errepublika onartzeaz gain, Karibeko La Española (Santo Domingo) irlaren puska
|
bat
frantsesei eman zien eta, ordainez, Frantziako Gobernuak bere agindupean hartutako Gipuzkoa itzuli zion Espainiako Koroari. Harrezkero, Areizaga armadatik erretiratu zen koronel gradua zuelarik.
|
|
|
Miliun
|
bat
frantsesek minbizia dauka, hiru frantsesetarik batek arteretako prezione anormala, jendeen %20 alergikoa, XX. mende hastapena arte ezagutzen ez zen Alzheimer eritasunak miliun bat bizitzale jotzen, ehun haurretarik bat autista sortzen, eta sortzen diren ehun haurretarik hiruk gaitz arraro bat izanki, edo zazpi haurretarik bat asmatikoa izaiten! Ahantzi gabe gero eta gehiago gizon eta emazte badela haurrik sortu ezinean gelditzen denik:
|
|
|
Hau arrunt beste gisako ixtorio bat dugu eta zinez harrigarria! Nahi lukete hemendik goiti xantieretan, hein bat handiak direnetan behin, langileak alde
|
bat
frantsesez mintzatzerat bortxatuak izaitea! Deputatu batek omen du hori asmatu, oharturik ainitz tokitan zernahi estranjer badela langile eta frangotan lanak ba elgarren artean bai eta nagusiarekin ezin konprenituz.
|
|
2018
|
|
|
Kalkulatzen dut Hendaian 40 bat lagun igo ginela, eta inongo oinarri zientifikorik gabe botako dut haien artean hamar bat espainol, hamabost
|
bat
frantses, zortzi lapurtar eta Hegoaldeko beste zortzi bat lagun geundela (baita bi turista zeharrargi eta galdu ere, baina azalaren gardentasuna dela-eta zenbatzean desagertu ziren). Berehala, trenaren populazioaren ehunekoak aldatuz joan ziren; batetik, Errenteria eta Pasaia artean, hamaiketakoa hor nonbait janen zuten nerabe kuadrilla polita sartu zelako, eta, bestetik, 70 urte inguruko emakume bakarti franko igo baitziren.
|
|
|
Bidarraitar neska gazteak ez daki bere biziaren itzulgune handi batean dela, horri esker baitu eginen gostukoa zuen lanbidea. Irratian langile eskasa izanez, animatu behar izan zuen astero emankizun
|
bat
frantsesez. Euskaltzale batzuk kexatu ziren ez baitzen euskara entzuten irratian eta horri esker 5 minutuko sail bat abiatu zen.
|
|
|
Haboroenik ezagutzen eta estimatzen duguna, trajeria hontzalea da. Zionez emankorrena dugu, azken bi menteetan phuru, hamar beitutu euskaraz emanarizik, eta beste
|
bat
frantsesez Biarnon. Bena zioena beno interesgarriago zait trajeriari ekarri deion heina, hiru puntutan bereziki:
|
|
|
Osasuna eta hizkuntzaren gaia frantses hiztunen eremuan kokatu da batez ere. Kontuan hartu behar da Quebecetik at milioi
|
bat
frantses hiztun bizi direla. Bestalde, osasun zerbitzuen egoera oso konplexua da.
|
|
|
frantsesa da beren komunikabide naturala; Senghorri ez dio problemarik sortu frantsesa hautatzeak bere zibilizazioko hizkuntza unibertsaltzat), eta politikoki gero (Senghor nazionalista frantses bat da). Deskolonizazio mugimenduek, ordea, bi Afrika beltz zegoela jarri zuten agerian,
|
bat
frantsesa eta bestea ingelesa (edo hiru: portugesa), eta bakoitzaren mestizajeak, bakoitzaren, zibilizazio unibertsalak??, paradoxalki, Afrika banatu egiten zuela, batu ordez.
|
|
|
Halako borroka politiko diplomatiko bat piztu zuen Jean Marc F ren kasuak: ezker abertzalearen inguruko taldeek Ertzaintza kritikatu zuten basakeriaz jokatzeagatik, eta nazioartean elkartasuna bilatu, batik
|
bat
frantsesena. Frantziar gobernuak bere herritarra babesten zuen, haren osasunaz kezkatu, baina ez zuen zalantzan jarri nahi espainiar gobernua, are gutxiago terrorismoaren kontrako borroka baldin bazegoen tartean.
|
|
|
Euskaraz kantatzea naturalki egiten zen, Uztaritzen 60ko hamarkadan ostatuetan normala zen jendea euskaraz kantuz entzutea, eta bizitzea ere bai. Nire aitarekin nik ez dut sekula hitz
|
bat
frantsesez erabili; amarekin bai, hark malezia eduki zuen eta eskolan hasi nintzenean hasi zitzaidan frantsesez, ikasi behar nuela eta… Egoerak ez zuen zerikusirik gaurkoarekin. Gaur ere euskara entzuten da Uztaritzen, baina beste era batera.
|
|
2019
|
|
|
Euskararen erabilera normalizatzeko planak ez dira aplikagarriak euskararen lurralde osoan, eta ez dira heltzen euskaldun guztiengana. esan bezala, hizkuntza eremuak askotarikoak dira: elebidun gehienak Quebecen, ontarion eta Brunswick Berrian bizi dira, eta Quebecetik at milioi
|
bat
frantses hiztun daude, gutxiengo egoeran. Frantsesez eta ingelesez gain, kanadan 53 hizkuntza autoktonok bizirik diraute, 11 familiatan banatuta:
|
|
|
Konponketak luzatu egin dira, lanik gehien izan dudan sasoian. Nobela
|
bat
frantsesetik itzultzeko konpromisoa hartuta neukan eta ordu guztiak eta bat gehiago ere gutxiegi izan ditut amaitzeko. Gaztetan egiten nuen moduan, hitz zerrendak atera nituen eta Z.ri pasatu.
|
|
2020
|
|
|
Baina ingelesek erasoaldi hura galdutzat ematen zuten momentuan ustekabeko handia gertatu zen. Bonba galdu
|
bat
frantsesek bretxa atzean zeukaten bolborategian erori zen eta sekulako eztanda sortu. Hirurehun bat soldadu frantses txiki txiki eginda gelditu ziren eta bretxa ingurua defentsarik gabe geratu.
|
|
2021
|
|
|
Haren zirriztu eta zokoek jakin mina pizten diote; izan ere, urte askoan idazleak beste idazle batzuen liburuak itzultzea izan du ogibidea. Bere idazmahaian eseri, liburu
|
bat
frantsesez irakurri, eta, ondotik, ahalegin handiz, liburu bera idatzi du ingelesez. Egia esan, liburu bera da, eta ez da liburu bera, eta horregatik lantegi hori harridura iturri izan zaio beti.
|
|
|
Eta oraino, gogoan dut kantu
|
bat
frantsesez egina eta erraiten zuena:
|
|
2022
|
|
|
1944ko martxoan, libertatearen eta manifestuaren lagunak mugimendua sortu zuen, zeinetan kolonialismoaren kontrako mugimenduak elkartu ziren. Aljeriar nazio baten ezagutza eskatzen zuten eta aljeriar errepublika autonomo
|
bat
Frantses Errepublikari federatua izango zena. Baina 1945eko martxoan, independentistek (Aljeriar populuaren alderdian elkartu zirenak, PPA) zuten irabazi mugimenduaren kongresuan eta Messali Hadj independentista" aljeriar populuaren ezin eztabaidatuzko liderra" bilakatu zen.
|
|
|
Uztailaren 2an, Aljeria independente bilakatu zen. Aljeriak bere libertate berria ospatu zuen baina gerlak 400.000 baino gehiago hil egin zituen (gehienak, eta ausarkian, aljerriarrak baina ere 24.614 frantses soldadu, gainera milioi
|
bat
frantses Aljeriatik joan ziren eta dena galdu zuten). Aljeriak bere independentzia lortu zuen odoletan eta nigarretan.
|
|
|
Gaitzeko liburutegia bildu zuen, parte on
|
bat
frantsesez eta latinez, gaztelaniaz ere bai, prefosta. Filosofo zaharren irakurtzea maite zuen bereziki, eta bera idazl ea izan zen sail horretan nagusiki, bukaeran ikusiko dugun bezala.
|
|
|
Eraztunaren sistema ez zen, damurik, Euskal Herriaren Hegoaldera mugatua. Euskaraz artikulu bat eta beste
|
bat
frantsesez astero hogeitaka urtez Herria astekarian idatzi izan zuen Etienne Salaberrik, maisu frantsesaren laguntzaile kolaboratzaile ziren ikasle euskaldun zaharrenen ikuspuntutik ematen digu sistemaren berri, mendeak aurrera joan ahala, euskara eta euskaldunen aurkako sistema finezian eta malezian aurreratua zen seinale:
|
|
|
Bai, batetik bazen irrati libre
|
bat
frantsesez, Adur irratia, tarteka elkarrizketa batzuk euskaraz sartzen zituena, eta hura ahulduko zela esaten zuten. Bestetik, adibide bat:
|
|
|
Funtsean, hori baita gertatzen dena. Proba
|
bat
frantsesez aurkeztu behar delarik, azken hiruhilekoan, azken hilabeteetan, irakasleak behartuak dira frantses pixka bat sartzera haien irakaskuntzan. Eta gure murgiltze eredua hausten dute hori eginez».
|
|
|
Egiptoarra dela esan zidan. Egiptoko egiptoar
|
bat
frantsesez kantatzen duena, izen arabiarrarekin, Dalida, eta Frantzian arrakasta du izen arabiarra eta guzti.
|
|
|
Aurkeztu gaituztenean, eskua luzatu diot, eta momentuan ez zait etorri" gustu handiz" edo baliokideren
|
bat
frantsesez esateko modua. Espresioaren bila ari naizela, berak, eskua emanda:
|
|
|
Tipoaren abizena zen, beraz. Nola esaten da orduan" gustu handiz" adierazteko baliokideren
|
bat
frantsesez?
|
|
|
Aldameneko lagunen itzulpen xuxurlatuekin gabiltza, orain kabilieratik frantsesera, orain riferatik gaztelerara, tarteka ponentziaren
|
bat
frantsesez... Larri antzean nabil ni, nire ospitaleko frantsesarekin, tarteka ingurukoei galdetuz, edo Oumaima, Gexan nahiz Manddi alboan hartuta.
|
|
|
Nire atzean, bikote heldu
|
bat
frantsesez ari zen ardoaren prezioari buruz. Eta, beste behin ere, konturatu nintzen neuk bakarrik ikusi nuela minutu bat lehenago gertatutako mundu mailako gerra intimo hura.
|
|
|
Gaitzeko liburutegia bildu zuen, parte on
|
bat
frantsesez eta latinez, gaztelaniaz ere bai prefosta. Filosofo zaharren irakurtzea maite zuen bereziki, eta bera idazlea izan zen sail horretan nagusiki, bukaeran ikusiko dugun bezala.
|
|
|
Gauza bat ahanzten da hor: Alemaniako langileek Bismarcken denboratik bazituztela behar bezalako abantailak, mende erdi
|
bat
frantsesek baino lehen. Funtsezko egia da Frantzia berantxe hasi zela gerlako hegazkintzaren garatzen, eta dena ere Front Populaire horren agintaldian:
|
|
|
Kabiliako katiba famatuak xehaturik gelditzen dira: batzuetan hiru ehun bildurik, berrogeita hamar
|
bat
frantses hiltzen zituzten bidean, eraso bakar batean, eta zenbat zauritzen. Orain felaga herratuak hiruzpalauka dabiltza, goseak erdi hilak, Frantses patruilen atzetik, utzi duten ogi kasko baten bila edo sardina zahar lata erdi huts baten milikari!
|
|
2023
|
|
|
Gidoigile beteranoa, ekoizpen frantziarretan aritu izan da urte luzez, eta beretzat hau da mundu mailako irismeneko lehen proiektua. Apple marka duen ekoizpen
|
bat
frantses hizkuntzan egin duten lehen aldia ere bada.
|
|
|
" Juanaren amak, Luisak, badu beste istorio
|
bat
frantsesarekin izan zuena baino are tragikoagoa, eta lehenagokoa. Aitak hazi zuen Luisa.
|
|
|
Alabaina, haren gizon guztiek ez zuten berdin jokatzen. Ospetsua da, esate baterako, BurutxuriV egindako sarraskia, laurogeiren
|
bat
frantses atxiloturik Lleidara zeramatzala. Ibilbideaz nekaturik edo, bide erdian, Echo ibarretik hurbileko amildegi batetik bota zituen gatibu guztiak
|
|
|
Gure eredu propioak eraiki nahi ditugu, besteen kulturak koloniza ez gaitzan, besteen ereduak kopiatuz gero besteen pentsaerak ere kopiatzen baititugu. Badira gauza interesgarri eta on pila
|
bat
frantses, gaztelera eta ingeles kulturan, baina guk badaukagu gurea eta badugu zer sortua. Kultura hizkuntza gabe ez da, eta alderantziz.
|