|
2021
|
|
|
Euskal kulturaren lehen modernizazio ahalegin gisa hartzen diren Lore Jokoetan euskal poesia gisa hautematen zen idatzizkoa eta
|
bat
bateko bertsolaritzaren arteko mugak oso lausoak izango dira Gabilondoren iritziz: "[...] bertako poesia bertsolaritzan inauguratutako bertso-paperen fenomenotik oso gertu dago, erabat biak ezin bereizi ahal izateko punturaino" (2009:
|
|
|
Eta hizkuntza ez ezagutzeak dakarkion muga ere aipatzen du Boucherrek,
|
bat
bateko bertsolaritzaz ari dela argi uzten duten hitzetan:
|
|
|
Deigarriena
|
bat
bateko bertsolaritzari egiten dion azpimarra litzateke. Abbadieren Lore Jokoak martxan jarri berriak dira Xahok liburu hau idazten duenean, eta, aipatu denez, Lore Joko horietan bertso jarriei, idatziari, askoz ere garrantzi gehiago emango zaie bat batekoari baino.
|
|
|
147). Xahok, aldiz, 174
|
bat
bateko bertsolaritzak berezkoa duen izaera galkorra seinalatzen du: "[...] les productions de la Muse nationale, après être restées gravées quelque temps dans des mémoires privilégiées, se perdent sans retour au bout d’ un petit nombre de générations" 122 Azkenik, Manterolak, hamarkada batzuk geroago, proiektuak beste garapen maila bat duenaren adierazgarri, azalpen zabalagoa eskainiko du:
|
|
|
Foruen galerak eragindako erreakzio kulturalistaren baitan euskal literaturaren garapena lehentasunezko kezka bihurtuko da, eta
|
bat
bateko bertsolaritza literatur genero gisa lantzeko ahalegina ekarriko du horrek: " Rendre la notion de littérature plus accueillante, c’est, en même temps, légitimer l’inscription de l’improvisation orale en son sein.
|
|
|
Gailur berriak, bada, frontoitik antzokira ez ezik aipamen soiletik kronikara ere eramango du
|
bat
bateko bertsolaritza.
|
|
|
Hizkuntzaren garbitasunaren eta bertsolaritzaren gutxiespenaren atzean, bada, lehen ziklo horren haustura ageri da argi eta garbi. Poesia idatziaren tradizioa abiarazteko bertsoaren moldeak jartzen dira oinarritzat, eta
|
bat
bateko bertsolaritza bera genero literario gisa berregokitzeko ahalegina egiten da lehenik, baina modernitatea jasoarekin eta idatziarekin identifikatuz, benetan jasoa eta ondorioz modernoa izango zen euskal literatura baten bila, ahozkotasunarekiko nahiz bertsolaritzarekiko urruntze bat gertatuko da jarraian. Bertsolaritza gertuko ahaidetzat zuen tradizioa baztertu eta tradizio berri bat sortzea izango da xedea aurrerantzean.
|
|
|
352 Garziak 2000 urtean defendatu zuen" Gaurko bertsolaritzaren baliabide poetikoak" izenburua zeraman tesia,
|
bat
bateko bertsolaritzaren analisirako marko gisa erretorika epidiktikoa proposatuz, eta 1994tik ibilbide akademiko bat egiten hasia zen. Sarasuak" Bi begiratu euskarazko kazetari hizkerari" lanarekin lortu zuen doktoretza 1996an, eta ordutik ibilbide akademikoari ekin zion hark ere.
|
|
|
Eta errepaso zabal horren ondotik, eginkizun zeudenen lehen zirriborro labur bat ere eskaini zuen: bertsogintzan erabiltzen diren baliabideez zehatzago aritzea, azterketa jaialdi nahiz txapelketez bestelako plazetara zabaltzea, bertsolari bakoitzaren estiloan sakontzea, eta
|
bat
bateko bertsolaritzaren historia osatu bat gauzatzea, besteak beste (2002: 805).
|
|
|
Izatez, bilketaren alorrean garai honek eman zituen ekarpen berritzaileenak Makazagaren Bertsolariya, bertso jarrien bilduma hedabideratua dena, eta 1935eko nahiz 1936ko Bertsolari Guduetako
|
bat
bateko bertsolaritzaren zuzeneko transkripzioa izan ziren.
|
|
|
orduan jauntxoak oso kontentu, haien gizatasuna zurituko zuten bertsoak entzunez[...]. Basarrik kaletar eskuxurien eta nekazari eskulatzen arteko zubia egin nahi izan du, beti ezinezko izan den zubi fantasma bat[...] gure
|
bat
bateko bertsolaritza ereduan izandu den bertsolaririk arrotzena eta desegokiena Basarri izandu da, inolako zalantzarik gabe. (Mazantini, 1991, 1," Basarri-rekin sahieska bertsolaritzari buruz")
|
|
|
Xaho izan zen bertsolaritza ikur nazional izateko bidean jarri zuena. 1844an egin zuen apologian
|
bat
bateko bertsolaritza euskal nazioaren bereizgarritzat jotzen du, eta 1845ean argitaratuko Aitorren kondaira taulada baten gainetik bat bateko kantuan ari den bardo baten ahotan jarri. Bertsolarien janzkerak jarri zizkion euskaldunon patriarkari.
|
|
|
lehiaketaren egoitza plazatik frontoira aldatu zen Iparraldeko Lore Jokoetan, frontoitik antzokira Hegoaldekoetan eta are antzoki handiagora Bertsolari Guduetan. Desafioetatik txapelketarako 714 metamorfosia gauzatu zen,
|
bat
bateko bertsolaritza literatur genero gisa sustatu eta epaitzen zen, eszenaratze sofistikatu batekin.
|