|
2008
|
|
|
• Gurasoen hizkuntza gaitasun erlatiboa erabakigarria da hizkuntza transmititzeko prozesuan, hizkuntza gaitasun orokor bereko bikoteek oso modu desberdinean transmititzen
|
baitute
euskara, euren lehen hizkuntza euskara izan ala ez.
|
|
2009
|
|
|
Bereizi behar ditugu solasaldi informalak familian edo lagunartean gertatzen direnak eta harreman formalak udaletxean edo administrazioetan. Dena dela hiru faktore badira eragin handia
|
baitute
euskararen erabileran:
|
|
2010
|
|
|
Sakoneko aldaketa baten aitzinean gaude, populazioaren piramidea irauli egin da zeharo: belaunaldi zaharrenak ziren euskaldunenak joan zen mendeko 70ko hamarkadan, eta belaunaldi gazteenak dira euskaldunenak gaur egun. baina aldaketa argitsu horrek baditu itzalguneak ere, eta berekin dakarzkigu beste erronka batzuk ere, besteak beste gaur egungo gazte elebidun gehienek, atzokoek ez bezala, bigarren hizkuntza
|
baitute
euskara (ondorioz, askok euskaraz gaztelaniaz baino gaitasun murritzagoa dute) eta, beste zenbait arrazoi ere tarteko, euskararen erabilera mugatuagoa baitute. uste izatekoa da, etorkizunean ibilbide bertsua urratuz gero, beste hogeita hamar urte barru, erdaldun elebakarrak gutxiengoa izango direla gure artean, eta salbuespen bitxia baino ez gazteen artean. horrek sekulako garrantzia izango du eu... elebidun guztiak ez dira neurri berean elebidun. elebitasunaren hazkundea fenomeno urbanoa da, batez ere. garai bateko elebidun gehienak herri txikietan bizi ziren (baita orduan oraindik bazeuden euskal elebakarrak ere), euskal hiztunak nagusi ziren guneetan, eta adin guztietako elebidun gehienek euskara zuten lehen hizkuntza. errotik aldatu da hori urte gutxian. egungo elebidun gehienak hamar mila biztanletik gorako hiriguneetan eta hiriburuetan bizi dira, euskara erabiltzeko aukera gutxiago dituzten herrietan, eta, arestian esan bezala, hogeita hamabost urtez behetiko elebidun gehienek gaztelania dute lehen hizkuntza. horrek guztiorrek zuzenean eta modu erabakigarrian eragiten du euskararen erabileran. beste hitzetan esanda:
|
|
|
euskal autonomia erkidegoan seme alaben %86k euskara jasotzen dute etxean; baina %71k besterik ez nafarroan; eta %45era ez dira iristen iparraldean. erratzeko beldurrik gabe esan dezakegu euskararen hiru lurraldeen arteko alde hauek lurralde bakoitzeko herritarren atxikimendu maila ezberdinen adierazle direla. hezkuntza sistema da hiztunen gehikuntza gehien ahalbidetu duena. Joan den mendeko 80 hamarkada arte oro har erdalduna zen irakaskuntza, derrigorrezkoa nahiz unibertsitatekoa. ikastolena zen salbuespen bakarra. baina, ikastolei ondo merezitako merezimendu guztiak aitortugaur egungo gazte elebidun gehienek, atzokoek ez bezala, bigarren hizkuntza
|
baitute
euskara (ondorioz, askok euskaraz gaztelaniaz baino gaitasun murritzagoa dute) eta, beste zenbait arrazoi ere tarteko, euskararen erabilera mugatuagoa baitute.
|
|
|
1 euSKara ez dago hilzorian pozarren, beraz, euskarak izan duen gizarte bilakaeraren gaineko gogoetaren atarian ukazio bat jar dezakegu: euskara ez dago hilzorian. ohikoak izan dira, gurean, euskararen hil kanpaiak, eta ez beti asmorik onenez astinduak; ohituta gaude euskararen heriotzaren iragarpena entzutera; sentimendu eta ikuspegi ezberdinetatik, gainera, batzuek pozik eta beste batzuek triste iragarri
|
baitute
euskararen galera. euskararen historian ia beti presente egon da etsipenezko sentipena. aspaldikoak dira euskararen atzerakadaren aldarrikapen kezkatsuak. XViii. eta XiX. mendeetan, esaterako, agustin kardaberaz idazlea eta humboldt hizkuntzalaria ditugu horren lekuko. egia da, bai, hego euskal herriari dagokionez, XiX. mendean eta XX. mendeko lehen zazpi hamarkadetan gertaturiko gorabehera politiko eta sozial garrantzitsuenek (unean uneko salbuespenak salbuespen) euskararen ahulezia areagotu zutela etengabe. erabakigarriak izan ziren horretan, besteak beste, autogobernuaren galera, espainia estatu nazio gisa finkatzea, estatuan hizkuntza" bakarra" zurkaitz gisa hartzea eta gainerakoak baztertzea, industrializazioarekin batera gertaturiko eraldaketa sozio demografikoa, eta euskaldun eliteek euskararekiko izan zuten axolagabekeria.
|
|
|
2001ean euskaldunen kopurua %50etik gorakoa zuten eskualde guztiek osatzen dute, eta ziur asko ipar durangaldea gehituko zaie. eskualde horietan, premiazkoa da euskararen nagusitasunari dagokion estatu legedi bat: errepara diezaiogun, esate baterako, eskualde horietako funtzionarioei, oro har ez
|
baitute
euskara jakiteko betebeharrik. bigarren taldea euskaldunen presentzia handia (%30) duten eskualdeek osatuko lukete. eremu horietan euskara hiltzen ari zen, eta belaunaldi bakar batean da berreskuratzeko bidean (donostiako ibarra, bilbo handiko iparraldeko eskualdeak, arabako iparraldea, burunda eta nafarroako mendialdearen erdialdea). eskualde horiek elebidunak dira ofizialki, baina horrek ez du ... Soziolinguistikak mende erdi baino ez du. eta hizkuntzen berreskurapeneta normalizazio prozesuek, are gutxiago. ez dut uste gehiegizkoa denik esatea arlo horretan diharduten guztiek hura eraikitzen laguntzen ari direla, gehiago edo gutxiago. guztiek egiten dugula zientzia, batzuetan akatsak eginez eta besteetan asmatuz. eta argi dago aurretik joateak eta erreferentzia puntu gehiegi ez izateak ez duela asko laguntzen. baina denborak arrazoia ematen digu, emeki emeki. hortxe dago gure lurraldeetako gazteria, gero eta eleaniztunagoa dena. egia da rlS aro mesianikoan sartzetik urrun dagoela (Joshua Fishmanen esapide egokia hizpide hartuta). baina haiengatik bada ere, gure etorkizunagatik, aurrera egin dugu. badakigu halakorik ez egiteak nora eramango gintuzkeen.z aipuaK
|
|
2012
|
|
|
Enara Belloso – Ahozko hizkuntzaren erabileraren garrantzia hizkuntzaren normalizazioan, Barakaldon hizkuntza gaitasunari begiratzen badiogu, hiriaren proportzioan gutxiengoa bada ere, 17.000 biztanle euskaldunei buruz ari gara, kopuru garrantzitsua benetan. hasierako ataleko grafikoetan ikus daitekeenez, ikasturtean gazte barakaldarren %28, 08k d ereduan ikasi zuen, %49, 47k ereduan eta% 22,48k A ereduan. d eredua bada, horrelako eremu soziolinguistikoetan euskalduntzen duen eremu bakarra, haur eta gazte barakaldarren hizkuntza gaitasuna kezkagarria da. horretaz gain, hain eremu erdalduna izanik, elebitasuna ez da orekatua, euskara ikastetxean soilik darabilte haur eta gazte askok, eskolatik at oso estimulu gutxi jasotzen dituzte euskaraz (familia, eskolaz kanpoko jarduerak, publizitatea, komunikabideak...) hiztunen arteko gaitasuna orekatua edo desorekatua izan daiteke. Faktore honek ere erabileran eragiten du askotan, ikasten ari direnek lotsa sentitzen
|
baitute
euskaraz ondo dakitenekiko. Bestalde, haur eta gazte gehienek erregistro formala soilik ezagutzen dute, gai batzuei buruz aritzeko zailtasunak dituztela esan liteke, ez baitaukate euskarazko hizkera gazterik. harreman sareetako hizkuntza arauei eta ohiturei so egiten badiegu, gehienak gaztelaniaz direla konturatuko gara. dena den, adinaren araberako sailkapenak egin lirateke. hautatutako laginetan ikus daitekeen bezala, 6 bitarteko haurrek euskaraz egiten dute askotan, 13 bitartekoek ia inoiz ez.
|
|
2018
|
|
|
" Horregatik, euskara babestu eta normalizatzeko lana, Euskal Herriaren hizkuntza berezkoa eta komuna denez, lehenik, euskal botere publiko guztiei dagokie, baina euskal udalak bide erakusle izan behar dira eginkizun horretan. Ondorioz, lege honen asmoa da aitzindari izatea prozesu batean non botere publiko guztiek apustu irmoa egin behar
|
baitute
euskararen alde, haren normalizazio desiratua eta erabateko garapena galarazten edo oztopatzen duten trabak erauziz. Hala, lege honek, zeinak errespetatzen baitu toki araubidea, aldezten du, kasuan kasuko toki erakundeak hala erabakitzen badu, euskara erakunde horretako lan hizkuntza izatea.
|
|
|
Garrantzitsua da hezkuntzaren inguruko datuen gainean aritzea, harreman zuzena
|
baitute
euskara bereganatzearekin. Faktore demografikoen eraginarekin batera, hezkuntzak ere eragina izango zuen ziur aski bitartean euskarak izandako bi mila hiztuneko gorakadarekin.
|
|
2019
|
|
|
— Euskaraz idatzi, nabigatu, komunikatu, jolastu eta lan egiteko aukera dugu; izan ere, horiek denak egiteko aukera eskaintzen
|
baitute
euskarara itzuli edota lokalizatutako tresnek.
|
|
2021
|
|
|
Euskara gehiago erabiltzen dutenen kasuan, esparru batzuetan igo dute erabilera gehienbat. Hain zuzen ere, adierazgarriena EuskarAbenturako lagun berriena da, horiekin 50 parte hartzailek egiten
|
baitute
euskaraz. Gainera, 19 grafikoan ikus daitekeen bezala, kalean, ezezagunekin, lehen hitza euskaraz egiten dute 34 parte hartzailek eta 30ek EuskarAbenturan beraiekin batera parte hartu zuten lagun zaharrekin.
|
|
|
Euskararekiko jarrerei dagokienean, oro har, bi espedizioetako parte hartzaileak oso proaktiboak dira, asko egiten
|
baitute
euskararen alde eta, oro har, euskara erabiltzeko oso motibatuta daudela eta espedizioa amaitu eta urte erdira motibazio hori igo egin dela ere ikusi dugu, hau ezinbestekoa izanik hizkuntza gutxitu bat biziberritzeko. Hau kontuan hartuta, esan daiteke gazteak proaktibo izan daitezen estrategia ona dirudiela espedizioak.
|
|
|
Euskararekiko jarrerei dagokienean, bi espedizioetako parte hartzaileak oso proaktiboak dira, asko egiten
|
baitute
euskararen alde eta euskara erabiltzeko oso motibatuta daude.
|
|
2022
|
|
|
Hiru puntu jaitsi da euskararen erabilera euskararen ezagutza% 80tik gorakoa duten herrietan. Edonola ere, euskararen erabilera oso sendoa da eremu horretan, bostetik lauk egiten
|
baitute
euskaraz. Txanponaren beste aldean daude hirugarren gune soziolinguistikoko udalerri euskaldunak:
|
|
|
Hiru puntu jaitsi da euskararen erabilera euskararen ezagutza% 80tik gorakoa duten herrietan. Edonola ere, euskararen erabilera oso sendoa da eremu horretan, bostetik lauk egiten
|
baitute
euskaraz.
|