|
2006
|
|
|
Horregatik, egungo feminismoaren zeregin nagusia emakumeak ikusaraztea da. Helburu hori betetzeko arazo handiei egin behar die aurre, mugimendu berdinzale eta antihierarkikoa izanik, lortu behar
|
baitu
emakumeak aginte eta boterearen eramaile izatea, hots, emakumeen ordezkariak boteretsuak izatea, berdinzaleak eta antihierarkikoak izateari utzi gabe. XXI. Mendeko MFren agenda politikoak aurreko hiru saldoen eskaerak azaltzen ditu, mugimendu unibertsala izanik oso ondo baitaki helburuetako batzuk Munduko geografiaren gune txiki batzuetan baino ez direla lortu.
|
|
2009
|
|
|
kultura! ”. Laburpen hori “Landa liburuzainei” buruzkoa da, eta Maria Moliner ek idatzitako “Liburutegi txikien zerbitzurako jarraibideak” atariko aurkezpenak laburbiltzen du, hitz gutxitan laburbiltzen
|
baitu
emakume horren izena daraman kanpainaren funtsa, XX. mendeko espainiar kulturaren irudi ukaezina. 50.000 biztanletik beherako Espainiako udalerriei zuzendutako irakurketa sustatzeko kanpaina Berak baino hobeto, duela hamarkada batetik hona, irakurketa sustatzeko kanpaina bati izena emateko.
|
|
2011
|
|
|
Strauss Kahnen abokatuek uste dute hurrengo erabakia akusazioa eta kasua bertan behera uztea izango dela.Abokatuak ustez bortxatutako emakumearen sinesgarritasuna auzitan jartzen saiatu dira. Fiskaltzak ere zalantzak ditu, uste
|
baitu
emakumeak zenbait gezur esan dituela, baina ustezko gezur ia guztiak bere bizitzari eta ustezko bortxaketaren osteko momentuei dagozkie, ez maiatzaren 14an Sofitel hoteleko 2806 suitean gertatu zenari.Emakumeak eta Strauss Kahnek sexu harremanak izan zituzten. Auzitegi medikuaren frogek baieztatu dute.
|
|
|
–Espainiarrak berdinak dira legearen aurrean; debeku da, bada, inolako diskriminaziorik egitea jaiotza, arraza, sexua, erlijioa, pentsamoldea edo beste edozein tasun edo inguruabar pertsonal edo sozial dela eta.?. Printzipio horren aldarrikapenak familia eta ezkontza instituzioei eragiten die, erabat aldatzen
|
baitu
emakumeak eta seme alabek bi instituzio horietan duten egoera. Konstituzioa aldarrikatu zenetik, ezkontideak berdinak dira legearen aurrean.
|
|
|
Gaur egun haurdun askok erditzea eragiteko erabiltzen dituzten prozeduretako batzuk eskailerak igotzea edo ariketa fisiko gogorra egitea dira. Hala erakusten du ikerketa batek, non agerian uzten
|
baitu
emakume haurdunen erdiak baino gehiago saiatzen direla beren erditzea eragiten, ikuspegi zientifikotik gutxi kontrastatutako metodoen bidez.
|
|
2012
|
|
|
Konpromiso horiekin guztiekin Uharte Arakilgo Udalak emakume eta gizonezkoen arteko berdintasuna oinarri izanen dituen beste eredu sozial baten eraikuntzan aurrera egin nahi du. Adierazi
|
baitu
emakumeen aurkako biolentziak, izaera fisikoa, sexuala edo psikologikotik haratago, ekonomiko eta sozial izaera ere ba duela. Erakunde feministakSakanako Bilgune Feministak eta Alsasuko Feministak taldeak nabarmendu dutenez," eskubide laboral zein sozialen murrizketek pentsaezinak ziren atzera pausoak izan dira indarkeria sexista gainditzeko urte luzez egindako bideetan".
|
|
2013
|
|
|
Senatuak, hain justu, atzo eman zion oniritzia lege horri, eta Indiako presidenteak sinatzean sartuko da indarrean. Bortxatzaileentzako zigorrak gogortzeaz gain, hizkera juridikotik sexu jazarpena adierazpena kendu eta bortxaketa rekin ordezkatzea nahi dute, hobeto jasotzen
|
baitu
emakumearen aurkako erasoaren kontzeptua. Nazioarteko erakunde batzuek, hala nola Amnesty International eta Human Rights Watchek protesta egin dute lege berriaren aurka, esaten baitu heriotza zigorra ezarri ahal zaiola erasotzaileari muturreko kasuetan:
|
|
|
KANDIDO ERTZAINArekin ari da, baina aldi berean NEKANEri begira tarteka, ikusten
|
baitu
emakumeak begirada gorpuarengan iltzatuta daukala.
|
|
2014
|
|
|
–Zer gertatuko litzateke, objektua kutxazain automatiko bat balitz???. Bada, badirudi, kasu honetan, gauzak aldatu egiten direla, kutxazain bat bortxatzeak kondena luzeagoa
|
baitu
emakume bat bortxatzeak baino, hemen Euskal Herrian, oraindik ere?
|
|
2016
|
|
|
Gaur egun, kontrol mekanismo moduan ulertu behar dugu bortxaketa, balio
|
baitu
emakume ororen askatasuna, mugitzeko gaitasuna eta asmoak kontrolatzeko, izan zuri, izan beltz. Honako gako hauei erreparatuz gero, argi ikusten da hori:
|
|
|
Hala ere, okerra litzateke emakumeok txotxongilo guztiz errugabetzat jotzea eta arrazakeriaren indarrekin elkarlanean jardun izanaren arduraz absolbitzea. Brownmillerrek berak egiten dio men arrazakeriari, bat egiten
|
baitu
emakume zuriekin, egoerari erreparatu gabe. Brownmillerrek ez zien emakume zuriei ohartarazi ezinbestekoa zela arrazakeriaren aurka ere tinko borrokatzea, sexismoaren aurka borrokatzeaz gainera, eta horrek abantaila garrantzitsua eman die arrazakeriaren indar garaikideei.
|
|
|
Osterantzean, lur jabeek uste duten moduan, sekreturen baten jabe dira beltzak; badakite nola deuseztatu fetua, haurdunaldiaren hasieran(...) Lurraldeko sendagile guztiek ondo ezagutzen dituzte lur jabeen kexa sarriak(...), naturaz kontrako joera
|
baitu
emakume afrikarrak: bere haurra birrintzen du.
|
|
|
Maila globalean elkarlanean aritzeko borondatea erakutsi dezatela, Nazio Batuen Erakundearen 2030eko Agendaren 5 Helburuak lortzeari begira, horrek xedetzat hartzen
|
baitu
emakumeen aurkako diskriminazio forma guztiak ezabatzea.
|
|
|
Emakumeak hartzen du bere gain kontziliazioa; horixe da kontua. Emakumeak nozitzen duen egiturazko zuzentasun ezaren ondorioa da hori, Euskadin lanik ezegonkorrenak hartzen eta gizonek baino %25 gutxiago kobratzen jarraitzen
|
baitu
emakumeak.
|
|
2017
|
|
|
Batetik, egoera sexistak bizi izan baitituzte emakume gehienek (Glick eta Fiske, 1996), nahiz eta anekdotikotzat jo. Bigarrenik, emakumearen jarduteko erak lanbidean eztabaidagai eta arretagai izaten segitzen
|
baitu
emakumeei atxikitzen zaizkien genero estereotipoekin bat eginik, gidatzeko era, jarduteko erak eta abar aipatuaz. Horrelakoek genero estereotipoak aldatzeko dauden zailtasunez ohartarazten gaituzte (Heilman, 2001).
|
|
|
Batzuetan ematen
|
baitu
emakumeoi taldeko terapia egiteko baimena ematen digutela bilkura horietan. Nola egin jendartean beste aldarte batekin eragiteko, ez akademikoagoa baizik oldarkorragoa, apurtzaileagoa?
|
|
2018
|
|
|
Badaki biharko eguna berezia izanen dela, eta argi du gogoratu egin behar dela urte beltz horietan herrian jazotakoa. Larragako oroimen historikoa berreskuratzen ari dira, Nietoren esanetan, oroimen historikoak zor handia
|
baitu
emakumeekin.
|
|
|
Baina politika eta ordezkaritza termino eztabaidagarriak dira. Alde batetik, ordezkaritza termino operatiboa da emakumeek subjektu politiko gisa ikusgaitasun eta zilegitasun handiagoa lortzeko prozesu politikoan; bestetik, errepresentazioa hizkuntzaren funtzio normatiboa da, hizkuntzak azaleratzen edo desitxuratzen omen
|
baitu
emakume kategoriaz egiatzat jotzen dena. Teoria feministak beharrezkotzat jo du emakumeak erabat edo egoki ordezkatuko dituen hizkuntza bat garatzea, emakumeen ikusgaitasun politikoa sustatzeko.
|
|
2019
|
|
|
Esate baterako, ziurtasun gabezia eta autoestimu baxu horren adierazle dira narratarioari etengabe egiten dizkion onespen eskeak. Gutxiagotasun konplexu hori agerian geratzen da bere amanteekin bizitako istorioez hitz egitean, sentsazioa
|
baitu
emakumeek erabili egiten dutela. Esate baterako, Marga izeneko baten kasuan, aipatzen du ez zuela ulertzen zehazki zer bilatzen zuen Margak beragan" aldatze hutsa zen hark nahi zuena, eta aldatzeak ez du esan nahi derrigorrez hobera izan behar duenik" (49).
|
|
|
Lertxundiren eleberriak (1983) eta filmak (1985), euskal narratiba kriminalean osagarri berria sartu zuen, krimena gertatu den gizarteari buruzko begirada kritikoa eta bereziki emakumeen lekuari buruzko problematika; izan ere, Martzelinak pairatuko baitu lehenik senar apustulariaren tratu txarren eta erdeinuaren zigorra. Martzelinaren ahotsak eskaintzen duen gertaeren perspektiba da eleberriko egiazko balorea, kazetariaren galderei erantzunez behingoz aurkitu
|
baitu
emakume horrek bere ahots propioa. Lertxundik berak adierazi zuen moduan (1989: 102), Martzelinak euskal emakume guztiak ordezkatzen ditu nolabait, izan ere, inguratzen duten giro zakarrak eta indarkeriak erasan arren, Martzelinak bere bizitzari zentzua ematea lortzen du, senarrak bere gainean ezarririko menderatzeak ez du desegiten bere barne indarra, ez eta gizarteak bere izen ona eztabaidan jarri duen arren.
|
|
|
mahatsondo abegitsuen misterio garbia dute, ur freskoarena; benda jarri, eta sendatu egiten dute; haien jakituria biziaren jakituria isila da; hitzen beharrik ez dute ulertzeko. Haien ondoan, gizonak guztiz ahazten du urguilua; badaki zein gozoa den bere burua abandonatzea eta haur bilakatzea berriz, ez
|
baitu
emakume horiekin inolako prestigio borrokarik: ezin dio inbidiarik izan naturari bertute gizagabe horiengatik; eta, beren abnegazioan, zaintzen duten emakume jakintsu iniziatu haiek argi aitortzen diote bere zerbitzariak direla; gizonak men egiten dio haien ahalmen ongileari, bai baitaki sumisio horretan haien nagusi segitzen duela.
|
|
|
salbatzeko kezkak kemena ematen dio atsegin guztietan gehien maite duen horri lotzeko: bere buruaz arduratzeari; bere bihotzaren mugimenduak aditzen ditu, eta bere haragiaren dardarak zelatatzen; bere baitan duen graziak justifikatzen du haragia, hala nola justifikatzen
|
baitu
emakume haurduna sabeleko fruituak. Bere buruari ernetasun samur batez erreparatu ez ezik, bere guztia azaldu ere egiten dio arimaren zuzendari bati; behinola, aitorpen publikoen hordialdiaz ere gozatzen zen.
|
|
|
Emakumearekin dituen harremanak, beraz, morala aplikatzen ez den eremu kontingente bati dagozkio, non jokabideek ez baitute axolarik. Beste gizonekin dituen harremanetan, badira balio batzuk tartean; gizona libertate bat da beste libertate batzuei aurre egiten diena guztiek modu unibertsalean onartzen dituzten lege batzuen arabera; emakumearen aurrean, aldiz, honexetarako asmatu
|
baitu
emakumea?, utzi egiten dio existentzia bere gain hartzeari, amore ematen dio bere baitakoaren ameskeriari, eta zinezkotasunik gabeko maila batean jartzen da; tiraniko, sadiko, bortitz jokatzen du, edo umekeriaz, masokismoz, kexati; bere obsesio eta maniak asebetetzen saiatzen da;, laxatu, egiten da,, erlaxatu?, bizitza publikoan erdietsi dituen eskubideen izenean.
|
|
|
Apaina eta polita izanik ere bere proiektuetan engaiatua dagoen emakumeak, edo oro har bere askatasuna aldarrikatzen duenak, uko egiten dio beste gizaki baten mesederako amore emateari; bere egintzetan ezagutzen du bere burua, ez bere presentzia immanentean: gizonen desirak, zeinak bere gorputzaren mugetara murrizten
|
baitu
emakumea, mutil gaztea bezainbeste asaldatzen du halako emakumea; bere kide sumisoen aldera sentitzen duen nazka, bada, gizon maskulinoak homosexual pasiboaren aldera sentitzen duen nazka berbera da. Neurri batean, haiekiko konplizitate oro baztertzeko hartzen du jarrera maskulino bat; janzkera trabestitzen du, itxura, hizkera, eta neska lagun femenino batekin osatzen du bikotea, beretzat rol maskulinoa harturik:
|
|
|
Swiftek mistifikazio hori salatu zuen Celiari eginiko oda ospetsuan: atsekabez, pinpirinaren traste guztiak deskribatzen ditu, eta gogora dakar, higuinez, haren gorputzaren morrontza aberezkoak; Swift bi aldiz okertzen da hala suminduta, zeren gizonak nahi izaten
|
baitu
emakumea aldi berean animalia eta landarea izatea, eta aldez aurretik eginiko molde batean ezkutatzea; gogoko du hura olatu artetik zein jostun baten etxetik ateratzen ikustea, biluzik zein jantzirik, arropen azpian biluzik, giza unibertsoan aurkitzen duen bezalaxe. Hiriko gizonak aberetasuna aurkitu nahi du emakumearengan; soldaduska egiten ari den mutil nekazariarentzat, ordea, burdelak hiriaren xarma guztia du.
|
|
|
dibortzioa hedatzen ari da, eta senar emazteak ez dira aldi baterako bazkideak besterik. Frantzian, berriz, motelagoa izango da bilakabidea, bertan landako biztanleria handiagoa baita eta Napoleonen kodeak tutoretzapean jarri
|
baitu
emakume ezkondua. 1884an, berriro ezarri zen dibortzioa, eta emakumea dibortzia zitekeen senarrak adulterioa eginez gero; nolanahi ere, zigor arloan bazirauen sexuen arteko bereizketak:
|
|
|
amodioa, emakumearentzat, ez da berak bere baitatik bere baitara egiteko bitartekari bat, ez baitu bere burua aurkitzen bere existentzia subjektiboan; harrapaturik segitzen du, hain zuzen, gizonak agerrarazi ez ezik sortu ere duen maitale horren baitan; emakumearen salbazioa, beraz, hura eratu duen eta istant batean birrindu dezakeen libertate despotiko horren mende dago. Bizi guztia dardarka pasatzen du gizonaren aurrean, hark eskuetan
|
baitu
emakumearen destinoa, horretaz guztiz ohartu gabe, hori guztiz nahi izan gabe; emakumea arriskuan dago beste baten baitan, eta bere destinoaren lekuko larritu eta ahalgabea da. Gogoz kontra tirano, gogoz kontra borrero izanik, beste horrek aurpegi etsaia du, emakumea eta gizona gorabehera:
|
|
|
Baina telefonistak, telefonogunea ibiltzeaz aparte atea irekitzeko eta datorrenari harrera egiteko lana bere gain dituenak, keinu bat egiten dio hatzez, telefonoz mintzatzen bukatzen duen bitartean, eta gero, jendetasunez eta batere harridurarik gabe, hauxe esaten dio, Kaixo, Silva jauna, aspaldian ezagutzen du eta ikusten duen bakoitzean joan badoan denborak eragindako diferentziak baizik ez dizkio ikusten, handik pixka batera inork galdetuko balio zer moduz aurkitu duen zuzentzailea, hauxe erantzungo luke, uste erabatekorik gabe, Ez dakit, apur bat urduri, agian, horixe esango du, gehiagorik ez, telefonista ez bide da oharmen luzekoa, edo Raimundo Silva berezko egoerara itzuli da, edo kanpotik ezin zitekeen ikusi barrutik zer gertatzen zen, ez eta ohartuta ere, Maria Sara doktorearekin hitz egin nahi dut, esan zuen, eta telefonistak, bera ere Sara izena duenak, Mariarik gabe, eta kasualitate erdi horregatik oso harro dagoenak, erantzuten dio Maria Sara doktorea beste doktorearen bulegoan dagoela, beste doktorea zuzendari literarioa da, izena esan beharrik ere ez dauka, beti izan da zuzendari literarioa, gainerakoak, guztien zuzendariarengandik Costarenganaino, oinezkoak dira, Raimundo Silvak, ohi baino zakarrago, esaten dio telefonistari galdetzeko ea hartuko duen edo poesia liburuko probak hango mahai gainean bertan uztea nahi duen, besteak badakiela zertaz ari den. ...uaz baiezkoa egiten du, elkarrizketa laburra da, baina ateaz beste aldean eduki duen berezi ikusteko ahalmenaren itzal zurbila den ikusmen hondar bat gelditzen zaiola, Raimundok behatzen du, hariz hari, telefonistaren ile horia, ahotz ehoaren kolorekoa, telefonistak burua apaldurik du, ezin igar dezake zer nolako basakeria dagoen begirada hartan, basakeria esatea gehiegikeria da, noski, gizonak ez
|
baitu
emakume harentzako txarrik nahi, begien kontua baizik ez da, gizonak zer egin behar duen esan diezaioten baizik ez du nahi, urrutitik etorri da, eta presaka, eta hantxe utzi ditu probak, sarrerako mahaian, erantzunik gabeko gutuna ekarri duen edozein mandatari bailitzan, Maria Sara doktoreak bere bulegoan itxaroteko esan du, telefonistak burua goratu du, irribarre egiten dio, Eskerrik asko, Sarit...
|
|
|
—Ez erantzun nion, zerbitzariak ez baitaki ezer, ez
|
baitu
emakume hura ezagutzen. Gizona, gure bezeroa, saiatzen da intsinuazio keinu batzuk egiten, tinko begiratzen dio, irribarrea luzatzen, begiradarekin hasten zaio jolasean.
|
|
|
Eunukoa kastratua edo zikiratua izan den izakia da, eta hori da emakumea. Hori ikusteko gai ez den begirada, begirada esentzialista da, uste
|
baitu
emakumeak eta gizonak jaio egiten direla.
|
|
2020
|
|
|
Badirudi harroago sentitzen naizela" gai serioen" inguruan idazteagatik aitortza jasotzen dudanean, agian feminismoari horren lotuak ez dauden edo unibertsalagoak diren gaiak izanik horiek. Aipatu testuak izugarrizko oihartzuna izan bazuen izango du zentzu bat, konektatu
|
baitu
emakume askoren zerbaitekin eta agerian utzi baitzituen reggaetoiaren kritiken atzean sexualitatearen inguruko aurreiritziak eta etnozentrismoa daudela, beste kultur adierazpen matxistekin agertzen ez direnak. Horrek balioa dauka, eta balio hori eman nahi nion.
|
|
|
zahartzaroan egonik edo ez, dependentzia duten horien zaintzaile ia guztiak emakumeak dira; pentsionisten kopurua oso altua da eta horietatik probrezian bizi direnak emakumezkoak dira gehienak, soldata arrakala eta kotizazio eskasa edo horren falta dela eta, hau da, lan ordainduko arau patriarkalak direla eta, diru gutxiago dute, denbora gutxiago (etxeko eta zaintza lana egiten dutelako) eta baliabide publiko gutxiago. Horri estatus zibila gehitu behar zaio, horrek ere azaltzen
|
baitu
emakumeen bakardadea, ez soilik zahartzaroan denbora luzeagoz bizi direlako eta alargun gehienak emakume direlako, baizik eta dibortziatu eta separatu bezala bizi diren gehienak emakumeak direlako, hau da, bikoterik gabe bizi direnen gehiengoa emakumeak dira.
|
|
|
Ez nekien zer esan nahi zuten ere zehatz mehatz, baina. Agirrezabal horrek debekatuko al dit ba horiek erabiltzea??, jarraitzen nuen. Ixten nituen begiak eta Agirrezabal hori ikusten nuen beste behin nire emazteari eskutik helduta txorakeria horiek esaten eta ondoezik jartzen nintzen eta ekiten nion jarraian emaztearen kontra, ez baitzitzaidan normala iruditzen, ergela behar
|
baitu
emakumeak horrelako gizon bat hain txeratsu, hain onbera hartzeko, besoa laztandu eta elkartasun adierazpen horiek egiteko. –Ergela behar baitu, txolina eta tuntuna eta zanpana, tuntun paela ere bai?, jarraitzen nuen nire haurtzaroko hitzekin.
|
|
2021
|
|
|
Baina polita eta gustagarria da; ez zaigu batere kostatzen. Esan nahi
|
baitu
emakumeen futbolak gero eta ikusgaitasun handiagoa duela, eta erreferenteak sortzen ari direla.
|
|
|
Poetaren arabera, desleialtasun asko azaleratzen ziren halako deskuiduengatik dirudienez, antzinako argizariak gaur egungo sakelako telefonoak bezain salatariak ziren. Aferak, zalantzarik gabe, nahigabe handiak eragin zizkien aro digitalaren aurreko gure arbasoei, Vatsyayanaren Kama Sutra ospetsuak ere liburuaren tarte handia hartzen
|
baitu
emakumeei erakusteko zein garrantzitsua den amodio saioen gutun salatariak ezkutatzeko artea.
|
|
2022
|
|
|
Neurketen unean, Zumaiako kaleetako solasaldien erdiak euskaraz izan ziren, eta ez zuten alde esanguratsurik nabarmendu entzuketak egindako eremuen artean; hori bai, hiru eremuetan entzun zuten duela bost urte baino euskara gutxiago. Emakumeen (%50, 8) eta gizonen (%50, 9) artean ia ez dago alderik hizkuntzaren erabilerari dagokionez, eta horrek bai, Euskal Herriko joera orokorretik bereizten ditu Zumaiako emaitzak, azterketa orokorrak erakutsi
|
baitu
emakumeek euskara gehiago erabiltzen dutela gizonek baino.
|
|
2023
|
|
|
Zergatik egon behar dugu emakumeok bazter batean, kromoetan olgetan?". Goitiandiak" feminista erradikal" gisa identifikatzen du bere burua, amorruz bizi
|
baitu
emakume izan edota sentitze hutsagatik zapaldua izatea. Langile klaseko familia batean hezi eta hazia, hegan egiten ikasi du, eguneroko ametsak erronka gisa hartu eta poliki poliki bere proiektua sortuta:
|