|
2000
|
|
|
bide luzea neukan aurretik, Lahinchera heltzeko gogoa bainuen. Beharbada, balantza batean jarrita, sei horiekin bidaiatzeak alde txar gehiago izango zituen onak baino,
|
baina
ordurako furgonetara igoa nintzen. Lekua egin zidaten mutilek, niretzako aulkirik onena utzita.
|
|
|
Errepidea eta autoa oso atzean utzi nituen, eta suposatu nuen udaberrian hura guztia urez beteta egongo zela, baita ni nengoen tokia ere. Herri hartara heltzeko berrehun bat metro geratzen zitzaizkidan,
|
baina
ordurako argi ikus nitzakeen etxe guztietako horma eta leihoak; eta askoz ere urrunago, abuztuko beroak eta ortuen egarriak hurrupatuta, urtegiko lau tantak.
|
|
|
Baina ni hazten eta hazten ari nintzen, bertzalde, eta ez nuen jada isildu nahi, zeren, apurka, erran eta adierazi egin nahi bainuen nik ere neure begiz ikusten nuena, eta osabaren mundua ere neure baitarik juzkatu nahi nuen, neurtu eta erabaki, eta hari jakinarazi: zu orain hortik zoaz, baina ni hemendik; osaba eta bion arteko elkargo sekeretu hark bi pintore zituen,
|
baina
ordu arte osabak egin zuen elkargoaren koadro osoa, marraztu eta koloreztatu, eta nik neure ñabardurak erantsi nahi nizkion, eta neure mugak jarri haren munduari, muga batzuk haratago neramatzala, bertzeak honatago. Baina koadroa aldatuko ez ote nion beldur zen osaba, eta horregatik zegoen jeloskor... nahiz eta gero irri egin zidan, zeren eta hark libertatea baitzuen maite, eta ikusi zuen ezen ni ere libertatearen aldeko hautuan nenbilela eta hartarako eskubidea nuela, harik eta ene deliberamenduak, finean, haren jelosiazko sentimendua aldarazi zuen arte, osaba harrotasunerako bidean ipintzen zuela.
|
|
|
Kontatu zigun ezen konde frantses batek kontatu ziola, Frantziako eta Espainiako errege infantak ezkondu ziren egun berean, hain zuzen ere, nola behin batean arrain saltzaile baten saskitik itzuri zen karramarro bat, eta nola senar emazte batzuen kakontzian ezkutatu zen; eta iritsi zen gaua, etorri zitzaion emaztekiari kaka egiteko gogoa, joan zen aulkirat, paratu zen aulkiaren gainean, hasi zen bere egitekoa egiten... eta bat batean, ai!, oihuka eta oihuka hasi zen emaztea, zeren karramarroak hankaz handik heldu baitzion, beheko ezpainetariko batetik; eta, oi huak entzunik, itzarri zen etxeko jauna, eskatu zion kandela bat bere sehiari, hurbildu zen kandelarekin bere emazteaganat, ikusi zuen ikustekoa, eta erran zion emazteari: " Lasai, maiteño, berehala laxatuko dizut hori, zeren hatsa egoztea baita sekeretua eta kontu honen gorabehera guztia"; eta hartu zuen senarrak hatsa, hurbildu zituen ezpainak istripua izan zen lekurat, egozten hasi zen hatsa karramarroa uxatzeko eta ohiltzeko esperantzarekin,
|
baina
orduan, ai!, senarrak oihuka eta oihuka ekin zion, zeren karramarroak bertze hankarekin senarraren goiko ezpainetarik bati heldu baitzion; eta sehiak hura ikusi zuen, eta guraizeak ekarri zituen; eta ebaki zion karramarroari hanka bat, ebaki zion bertzea, eta hala erdietsi zuten senar emazteek azkenean karramarro izugarri hartaz libratzea.
|
|
|
Ginebraren eta tabakoaren keru lehorraren gibelean, berritasunaren gozotasun hezea gordetzen zuen haren ahoak, gaztetasunaren bizitasun zalua haren mihiak. Erran bezala, ez zen luze haren etxeko atariraino,
|
baina
ordu laurden baino gehiagoko bidea izan genuen, hainbertze aldiz berredan nuen-eta ezpain haragitsu horiek irekitzen zidaten iturritik. Zorabio batean, ezker eskua haren bular gainean pausaturik nuela urratu genituen azken metroak, karrika hutsean gaindi.
|
|
2001
|
|
|
–.. aurreneko partiduan, betikoa, ez diat kontzentratuta jolastu, ez zekiat, hotza bezala nengoan –hitzak janez hitz egiten du Anartzek, bere ideiak mihia baino bizkorrago joango balira legez– 15 tantoa arte edo ez nauk hasi pilota gozatzen,
|
baina
ordurako erremontada ezinezkoa zuan –ezintasun keinu bat egin du Anartzek, bere burua zuritzeko bezala– Baina bigarrengo partiduan bai, hor ondo jolastu diat, gustura, kontzentratuta eta...
|
|
|
Eta opariarekin egin zuen amets: zubi baten gainean zeuden biak (Parisekoan edo Lisboako luze hartan) eta Romak paper gorrian bildutako oparia eman zion eta berak ahaleginak egin zituen papera kentzeko baina ametsa lekuz aldatu zen orduan, zortzimilako mendi batean zeuden (Annapurna?) eta atzamarrak ezin zituen behar bezala mugitu; gutxika, baina, oparia zabaltzen joan zen
|
baina
ordurako ametsetan ari zela konturatu eta erabaki zuen ez zuela zabaltzea merezi, hura guztia buruaren jolasa baino ez zela.
|
|
|
Goizeko bederatziak arte ez zen enbarkaziotik irten. Guardia zibilen hiru jeep erreparatu zituen nasan,
|
baina
ordurako arrantzaleak ere kaian zeuden. Oinez zihoala, Ontziolako garabiaren parean bi guardia zibil inguratu zitzaizkion, trikornio beltza dirdiraka eta metraileta kanoiak apuntaturik.
|
|
2003
|
|
|
Kontua da Mercedes eta Martinaren etxetik irten eta bigarren etxean sartu zenean," Ministeriokoa naiz" esan eta andre birrindu batek ezetz erantzun ziola, berak ez zekiela ezer Museoaz eta koadroaz, semeari itxaron ziola,
|
baina
ordu bietan heltzen zela Museotik semea, edo apur bat beranduago, eta goizegi zela oraindik, aterako ziola bitartean gazta apur bat eta pernila, eta edatekoa ere bai, nahi bazuen eta sabel gaiztokoa ez bazen. Matiasek azaldu behar izan zion grabazioa egitera etorri zela bera, ez Museo kontuetara edo koadro kontuetara.
|
|
|
Gauez izarren infusioa dirudi batzuetan, zerua oskarbi denean. Edo uralita ilun bat laino denean –jarraitu nuen nik,
|
baina
ordurako itsasoaz harago joanda zebilen Monika eta ez zidan jaramonik egin, nire belarri ertza bere mingain hezearekin miazkatzen segitu zuen eta dagoeneko hatsa berotzen hasia zuen. Norbaitek zintzurra estutzen ziola ematen zuen.
|
|
|
–Utz iezazkidazu egun batzuk –esan omen zuen Monikak,
|
baina
ordurako erabakia omen zuen baietza emango ziola. Elkarrizketa bukatutzat emanik edo, gizonak altxatzeko keinua egin omen zuen.
|
|
2004
|
|
|
Baina Eretzeko kontrolean bereizketa bat egiten da pasatzera doazen pertsonekin. Izan ere, bi pasabide daude kontrol horretan; bata palestinarrentzat eta gainerakoentzat bestea; horrela, atzerritarrek aiseago pasatuko dute,
|
baina
orduak eta orduak pasatuko dituzte lanetik etxera joan behar dutenek, kontrola gurutzatu orduko.
|
|
|
Uler ezazu, Joana. Ahal nuen azkarren itzuli nintzen kafetegira,
|
baina
ordurako zu?
|
|
|
ez Roman, ez Martin bera ere. Martin segituan konturatu zen tontakeria galanta egin zuela,
|
baina
ordurako sugandila urrun zegoen, Etxanon edo.
|
|
|
–Mandorlaaaaa! –entzun da, berriz ere, mahastietan,
|
baina
ordurako txakurrak ondo entzunda zeukan lehenengo agindua, eta saltoka agertu da Di Ruggeroren parean, belarrien atzean laztanak jasotzeko. Gero, Di Ruggerok mahats ale bi hartu ditu lurretik, bakoitza esku batean gorde du eta, holako batean, eskuak txakurraren muturrera eramanda, kolpean zabaldu ditu, eskumakoan mahats ale bat eta ezkerrekoan mahats ale bat.
|
|
|
–galdetu zion Feynmanek Russelli, disimuluan Wittgensteinen aldera seinalatuz. Ezaguna zen Russell eta austriarra lagunak izandakoak zirela,
|
baina
ordurako ez ziotela elkarri hitzik egiten.
|
|
|
Salletarren futbol taldearekin egiten nituèn entrenamendu haietako batean, hamalau urterekin edo, beste istilu bat izan nuen anai Jaxintorekin,
|
baina
orduan, aurrekoan ez bezala, aurre egin nion, eta ez nuen amore eman.
|
|
|
–Ai, senartxo!,
|
baina
orduan, orduan bai, Nobel saridunak bere lezioa eman dit, bere goi asmoak azalduz. Entzun, bada, ongi zer esan didan, orduantxe gertatu baita nire konbertsioa:
|
|
2005
|
|
|
Hirugarren aldiz edalontzia bete ondoren Irantzugan pentsatzen hasi nintzen. eserita nengoen, barnetik aulki bat aterata; aulkiak ez zituen eraman. Ordura arte ere Irantzugan pentsatzen nuen,
|
baina
ordutik aurrera beste era batean hasi nintzen berarengan pentsatzen. Ilea lepo inguruan aske zuela imajinatzen nuen bere hondartzako etxean, eta bat batean otu zitzaidan oso ondo egongo ginela biok bertan, uhinek harkaitzen aurka jotzean egiten duten zarata entzuten, etxearen kanpo aldean eserita, bata bestearen ondoan, ardo kopak eskuan.
|
|
|
Itziar hurbildu zitzaienean ni sukaldeko atetik begira nengoen; ez zuten karta ezertarako begiratu eta, zer jan nahi zuten galdetzean, mahai gainean zeuden autoaren giltzak luzatu zizkion amak Itziarri, maletegiko poltsak barneratzeko esanez; gero burua makurtzera behartu zuen eta, belarrira, guretzat zirela esan zion. Itziarrek burua jiratu zuen nire bila,
|
baina
ordurako ezkutatuta nengoen, sukalde barnean.
|
|
|
Besterik gabe egin ote zuen amonak halako irria? Auskalo, amona oso alaia zen berez,
|
baina
ordurako susmo txarrak nituen.
|
|
2006
|
|
|
Eta zein gehiago? Horrela etorri zen gerora musikatuagoen oldarra,
|
baina
ordurako gure bilakaera nahiko okertua zen. Ni behintzat Imanol Larzabalen abestiak entzutean ohartu nintzen horretaz.
|
|
|
–Eskerrik asko –esan nion– Ilea ere garbitu nahi dut eta denbora pixka bat dut,
|
baina
ordu erdian bukatuko dut.
|
|
|
Ez ote zidan poz ilun txiki bat ematen nire eskutik jateko prest zegoen gizon handi hura nire oinetara makurturik imajinatzeak? Pixka bat bai,
|
baina
ordurako handiagoa zen asperdura eta nekea, hori ere egia da, bestea bezainbatekoa.
|
|
|
Deeri ere zerbait eskatuko zion enperadoreak, edota, agian, eskatu aurretik hanka egitea erabaki zuen; kontuak kontu, Ingalaterrara itzuli zen 1589 urtean, pobre, etsita eta zitalduta. Ikusi zuen hainbeste adorez eta gogoz bildutako liburutegia erdi alferrik galdua edo lapurtua –liburuak falta ziren, baina emazteak eta umeek egunero bizitzeko joera garestia zuten–, eta tresna zientifikoak hautsiak edo desagertuak –salduak, beharbada– Agian Elizabeth erreginak lagundu nahiko zion bere astrologo partikularrari,
|
baina
ordurako Deek azti gaizto eta deabrukeria egilearen fama zuen, eta horrelako ospea zabalduegi dagoenean laguntzak eskaintzea ez da komenigarria izaten, ezta erreginentzat ere: elizgizonak eta prest zeuden sinesteko aingeruekin hitz egin zitekeela, baina aingeruek Deerekin hitz egitea susmagarria iruditzen zitzaien; Dee izanik, zen bezala, gizon arrunta, ezkondua eta seme alabak zituena, eta ez elizgizon, edo gutxienez ezkongabe penitente eta santua, ezin izan parte onekoa horrelako bekatariarekin harremanetan jartzen zen aingerua.
|
|
|
Hiru egun zeramatzaten lehorrean. Azken orduko konturen bat zela eta, irteera atzeratu omen zuten,
|
baina
ordu txikitan abiatuko omen ziren eta luzea omen zuten bidaia. Sutetik libratutako ostaturen baten berri galdetu genion, gero.
|
|
2007
|
|
|
Elvis hil zen urteaz ari naiz idazten, eta burura etorri zait orain, zer idazten ote nuen Elvis hil zen urtean, ezer idazten baldin banuen. Egunerokoak idazten nituela oroitzen naiz,
|
baina
ordurako utzia izango nuen, beharbada, norberaren amets goiztiarrak eta errealitate ziztrinak paperera pasatzeko ohitura adoleszente hori. Tira, errazegi egin diot barre nerabearen egunerokoari, kontuan hartzen badut oraintxe egiten ari naizena ez dela oso desberdina, hemen ere ni neu izan nintzen gaztetxoaren amets goiztiarrak eta errealitate ziztrinak ari bainaiz paperera pasatzen; norbere buruaren eta inguruaren analisia aldi berekoa izan beharrean atzera begirakoa izatea, horixe alde nabariena; hori eta urteek ematen duten ikuspegi desberdina:
|
|
|
Urte hori bexalaxe aukeratu nezakeen aurrekoa, edo aurrekoaren aurrekoa; izan ere, askoz lehenagotik baikinen lagunak Rober, Edu eta hirurok, ume umetatik kasik. Rober eta biok gela berean ibili ginen beti eskolan, fraideetan; Edu, berriz, eskola nazionaletan zebilen,
|
baina
orduan, harremanetarako, inportanteagoa izaten zen auzunea ikastetxea baino, eta hirurok ginen auzo berekoak: atari bereko bizilagunak Rober eta Edu, eta haren ondoko etxebizitza batekoa ni.
|
|
2008
|
|
|
mundua ere ez zen, egia esan, mundua beti baita mundua esateko gai den hizkuntzarena, eta Beñardo ez baitzen hizkuntza arrotz hartan mundua esateko gai; ez zèn lurra zen gaztelaniarena, berak ere. Beñardok? bere baitan eraiki zezakeena, bai,
|
baina
ordura arte eraiki nahi izan ez zuena, beharrik ere ez; jakin minak. Nazariok eta Honoratok bazutenak, bultza zezakeen lur hura eraikitzera, baina bazituen aurreragoko baldintzapen psikologikoak, itxuraz:
|
|
|
–Etxera eraman haut azkenean, esan zion Kaxkagorrik besoa lepainguruan luzatuta berriro,
|
baina
orduan, Beñardo bertan gelditu, burua tentetu eta halaxe mintzatu zen haren mihi lodia, irristadaz irristada:
|
|
|
Hondamenaren ordua zen, beraz, eta hondamenaren munstroa elikatzekoa,
|
baina
orduan, bat batean, argudiorik gabe aurkitu zen Natalia; zer egin behar zuen, bada: jateari utzi eta suizidatu bere maitasuna merezi ez zuèn gizon bategatik?
|
|
|
Aitak buruan behar zuen erantzuna,
|
baina
orduan, izeba Ursulak anaiaren norabidean pauso bat eman, eta halako keinu bat egin zion hari, galdera bat zena, burua behetik gora mugitu zuen, anaiari galdezka ariko balitzaio bezala: eta orain zer???, baina erantzun bat ere bazena, begi errukitsuak jartzeaz gain, eskuak zabalik zituen, ahurrak goraka, bi ontzi iduri, anaiaren eskuzabaltasuna jasotzeko prest?, harik eta anaiak. Beñardoren aitak?
|
|
|
heldu zion goma puztu bat zirudienari?
|
baina
orduan, ezustekoa, makinak atera ez zuen, bada, turutaren antzeko soinu burrunbatsu bat: –Tuuu?!?.
|
|
|
Historia ongi ikasi dutenek (hau da, egiazko nafarrek ikasi behar duten bezala ikasi dutenek) badakite haren ondorioa dela Nafarroaren espainiartasun esentziala. Mundu errealean, noski, kontrakoa eska lezakete nafarrek,
|
baina
orduan beren burua traizionatuko lukete eta beren benetako tradizio historikoari uko eginen liokete.
|
|
|
–Zortzietan abiatuko da autobusa,
|
baina
ordu erdi lehenago egon behar da hemen, bestela zorroak sartzeko ez duzue lekurik izango.
|
|
|
Kamioiz beteta dago bidegurutzea, asko urrundu barik joan gara txiza egitera, ahal genuen moduan garbitu, eta bide bazterreko dendatxoan gailetak eta edariak erosi ditugu. Hotz handia dago,
|
baina
ordu gutxian pasa gara bero itogarrira. Autobusean itxaron diegu otoitzean eta gosaltzen gelditu direnei.
|
|
|
Gaztelaniarenak, aldiz, bide itsuak ziren Beñardorentzat, ulerkaiztasunaren horman bukatzen zirenak; Beñardok bazekien, bai, mundu haren berri –bazekien bazegoela gutxienez–, baina harresi batek inguratua zuen, eta ez zuen harresi hura baizik ikusten; gaztelaniaren jabe ez zèn heinean mundu itxi bat zen honek eskaintzen ziona: mundua ere ez zen, egia esan, mundua beti baita mundua esateko gai den hizkuntzarena, eta Beñardo ez baitzen hizkuntza arrotz hartan mundua esateko gai; ez zèn lurra zen gaztelaniarena, berak ere –Beñardok– bere baitan eraiki zezakeena, bai,
|
baina
ordura arte eraiki nahi izan ez zuena, beharrik ere ez; jakin minak –Nazariok eta Honoratok bazutenak– bultza zezakeen lur hura eraikitzera, baina bazituen aurreragoko baldintzapen psikologikoak, itxuraz: zertarako beste lur bat eraiki, euskararen lurra berea bazuen eta lur hartan norbait bazen, besteen aurrean?; ez al zen, bada, osaba Bixente harro agertzen noizean behin etxeko" bertsolari txikiaz", Beñardok aitarekin izaten zituèn auzietan aitaren alde agertzen bazen ere?; eta ez al zituen lagunak ere harri eta zur uzten bere ateraldiekin, sarri askotan barreak eta irri karkailak eragiten zizkiela... baita beldurra ere noiz edo noiz, zeren Beñardoren eztenkadak pozoitsuak eta mintsuak ere izan baitzitezkeen?
|
|
|
Aitak buruan behar zuen erantzuna,
|
baina
orduan, izeba Ursulak anaiaren norabidean pauso bat eman, eta halako keinu bat egin zion hari, galdera bat zena –burua behetik gora mugitu zuen, anaiari galdezka ariko balitzaio bezala: eta orain zer...? –, baina erantzun bat ere bazena –begi errukitsuak jartzeaz gain, eskuak zabalik zituen, ahurrak goraka, bi ontzi iduri, anaiaren eskuzabaltasuna jasotzeko prest–, harik eta anaiak –Beñardoren aitak– keinu etorkor bat egin zion arte:
|
|
|
Makinaren parez pare jarri zirenean, izeba Eugenik eskua aurreratu zuen, mugimendu azkar batean makina ukitzen zuela: ...ra errepikatu zuen, baina, arestian ez bezala, bizpahiru segundotan eutsi zion eskuaren posizioari, makinaren osagai bati helduta, atzera egin aitzin; hirugarren ahaleginean, berriz, ez zuen atzera egin; eta ukitu zuen makinaren zati bat, ukitu zuen bestea, orain xafla bat orain beste osagai bat, ukitu zituen gurpilak... igo zen gora, eseri zen jarlekuan... heldu zion goma puztu bat zirudienari...
|
baina
orduan, ezustekoa, makinak atera ez zuen, bada, turutaren antzeko soinu burrunbatsu bat: " Tuuu...!".
|
|
|
–Etxera eraman haut azkenean –esan zion Kaxkagorrik besoa lepainguruan luzatuta berriro,
|
baina
orduan, Beñardo bertan gelditu, burua tentetu eta halaxe mintzatu zen haren mihi lodia, irristadaz irristada:
|
|
|
Hondamenaren ordua zen, beraz, eta hondamenaren munstroa elikatzekoa,
|
baina
orduan, bat batean, argudiorik gabe aurkitu zen Natalia; zer egin behar zuen, bada: jateari utzi eta suizidatu bere maitasuna merezi ez zuèn gizon bategatik?
|
|
2009
|
|
|
Ni ez naiz batere play zalea. Tira, gustatzen zait tarteka jolasteko,
|
baina
ordu luzeak lokalean sartuta ematea ez da, ez, planik dibertigarriena.
|
|
|
–Azkar bazkaldu eta gauza batzuk egin behar ditut,
|
baina
ordu bietan itzuli eta nahi duzun tokira joango gara, eta, buruarekin niri ezertarako begiratu gabe baietz egin ostean, sukaldera pasatu zen.
|
|
|
–Orain ez duk gauza handia izango,
|
baina
orduan?
|
|
|
Gauean lokartu ezinik egon zen, emakume gaixo hura oihuka hasten zitzaiola irudikatuz. Gosaria irenstera behartu zuen bere burua,
|
baina
ordu laurden bat geroago kafea eta ogi xigortua komunean behera joan ziren. Goragaleak gorrituriko begiei so egin zien ispiluan, baina haietan lanbroa besterik ez zuen ikusi.
|
|
|
Horrela sei eta erdiak arte. Ordu horretan isiltasuna itzuli zen logelara,
|
baina
ordurako erabat bizkortuta nengoen. Kanpoan iluntasuna zen nagusi oraindik, eta Gabiren logela ikuskatzera joan nintzen.
|
|
|
Une hartan, baina, ez zuen, Teofilo Mariak uste bezala, Domingok hitz egin, Damasok baizik; Damaso, izan ere, isilik zihoan, anaien hizkimizkiak entzuten, zetatarren aurkako bataila hartan protagonista bera izan zen arren; berak bazekien, ongi jakin ere, bere balentria kasualitatearen fruitua izan zela maila handi batean, amildegi baten aurrean itsuak bakarrik ematen baitu pauso bat aurrera? eta bera ere, betaurrekorik gabe, itsu baitzegoen une hartan, gero zorte ikaragarria izan bazuen ere, bere ezusteko erreakzioan Abelardo harrapatu baitzuen, betean harrapatu ere, hura k.o. utziz; bazirudien, beraz, bere ordua iritsia zela, besteen errekonozimendua jasotzekoa, txalo eta zorion,
|
baina
ordu hura ere iritsi orduko joan zitzaion, antza, konortea galdu orduko ostu baitzion Abelardok protagonismoa, Damasok handik bizpahiru minutura berreskuratu zuena Abelardo bere onera etortzean: hura, baina, ez zen jada gauza bera, jantzi berria eta adabakiz josia gauza bera ez diren bezala; bizitza osoan horrelako memento baten zain egon, etxeko bigarrena baitzen Damaso, azken batean:
|
|
|
Eta Ernestina beste zerbait esatera zihoan, ezpainak ere dardararazi zituen une batez?,
|
baina
orduan, orduantxe, halaber?, arnasa hartu, eta mihi puntan zituèn hitzak irentsi zituen; eta, hala ere, hala eta guztiz ere?, etxean kriminalik ez zuela jakin arren, indignatuta jarraitzen zuen Ernestinak, haserre eta sumin, inertziaz bazen ere, eta garaia zen, beraz, bere sumin hura, modu batean edo bestean, adierazteko:
|
|
|
...duan, galderak buruan pilatzen zitzaizkiolako edo, zergatik sendatzen nauzu, Jauna, gero berriro gaixotzeko??, zergatik hau niri?, ez al duzu Benjamin Mariari egin zenionarekin aski???, are urduriago jarri zen Maria Bibiana; eta berriro ekin zion arazoa ezkutatzeari, baina galdera gero eta zorrotzagoak etortzen zitzaizkiolako edo. Jainkoak gauza guztiak ikusten baditu, hau ere ikusten ari ote da?,
|
baina
orduan, hau lotsa eta hau lotsa, ai ene eta ai ene?!?, nahaste borraste batean sartu zen, bai baitzirudien ezen galdera zorrotz haiek hortz are zorrotzagoak zituztela, orekaren oinarriak jaten zituztenak, harik eta barrutik ezin kontrolatu zituèn mugimendu eta sentimenduak kanpora egiten hasi zitzaizkion arte; hura Adarekin zituèn erreakzioetan suma zitekeen?. Lehen ez zenuen horrelako jeniorik... esaten zion ahizpa gazteak?, baita pianoa jotzen zuenean ere, musikaren baitan kontzentratu ezinak hanka sartzera eramaten baitzuen maiz?. Zer gertatzen zaizu gaur??
|
|
|
ikusi zuen Maria Bibianak zer errealismorekin eman zuen segundo batzuk lehenago esplikazioa, Drakulak bera bortxatu balu bezala; ikusi zuen izeba Bittoriren keinu nabarmena, Maria Bibianaren esplikazioak goragalea eman balio bezala; entzun zuen Domingoren inpertinentzia, Bittoriri are keinu nabarmenagoa eragin ziona, izerdi hotza sentitzerainokoa, antza, hain zuen zurbil aurpegia, kare geruza batek estalia bezala; hura guztia ikusi eta entzun zuen, bai, Nazario Orbek, eta orduan, semeari merezi zuèn zaplaztekoa emateko asmotan, muturra okertu eta lekutik altxatzekotan ere egon zen, bibotea heltzeari ere utzi zion une batez?, bere semeak jaurti berri zuèn lotsagabekeria hura ez baitzen inola ere onargarri?
|
baina
orduan, halaber, beste gauza bat ikusi zuen, agidanean, hura lezio labur magistral bat emateko abagunea izan baitzitekeen inondik ere, berak. Nazario Orbek, doktrina sozialari buruz zuèn iritzia azaltzeko eta iraultzaileak eta bestelako jendilajeak bere lekuan uzteko, ez zen hura, haatik, Nazario Orbe seme alabei era hartan mintzatzen zitzaièn lehen aldia?, modu ezin zuzenago eta grafikoagoan:
|
|
|
Jiratu ere, jiratu zen Teofilo Maria kanpoko atearen bila,
|
baina
orduan, Tasiok bizpahiru pauso azkar eman eta lagunaren aurrez aurre jarri zen:
|
|
|
Bere aho alboko oreztaz harro egon den bezala. Don Rikardoren garaietan askotan joaten zen medikuarengana, seme alabarik eduki ezin zuela eta,
|
baina
ordutik gutxitan bueltatu da, eta badakit bere lagunei askotan esaten diela medikuari deitzen dion eguna
|
|
|
Diktadurapean bizitzea zer zen bagenekien, Espainiako demokraziaren defendatzaile ausartak ginen, eta garai hartan odola eta kuraia genuen. Gaurtik ikusita, errealitatea etsigarria da
|
baina
orduan. Gertatzen zena izugarria zela bagenekien, baina ez zuen gaur egun duen oihartzuna eta, beraz, gutxiago eragiten zigun.
|
|
|
Nazario Orbek mahaia presiditzen zuen eta, zegoèn lekutik –zelatan jartzen zenean, ohi baino maizago heltzen zion biboteari– guztia ikusten zuen: ...tza sentitzerainokoa, antza, hain zuen zurbil aurpegia, kare geruza batek estalia bezala; hura guztia ikusi eta entzun zuen, bai, Nazario Orbek, eta orduan, semeari merezi zuèn zaplaztekoa emateko asmotan, muturra okertu eta lekutik altxatzekotan ere egon zen –bibotea heltzeari ere utzi zion une batez–, bere semeak jaurti berri zuèn lotsagabekeria hura ez baitzen inola ere onargarri...
|
baina
orduan, halaber, beste gauza bat ikusi zuen, agidanean, hura lezio labur magistral bat emateko abagunea izan baitzitekeen inondik ere, berak –Nazario Orbek– doktrina sozialari buruz zuèn iritzia azaltzeko eta iraultzaileak eta bestelako jendilajeak bere lekuan uzteko –ez zen hura, haatik, Nazario Orbe seme alabei era hartan mintzatzen zitzaièn lehen aldia–, modu ezin zuzenag... seme alabak behar bezala haztea eta heztea bere eginbeharra eta bere obligazioa zen, azken batean!
|
|
|
Jiratu ere, jiratu zen Teofilo Maria kanpoko atearen bila,
|
baina
orduan, Tasiok bizpahiru pauso azkar eman eta lagunaren aurrez aurre jarri zen:
|
|
|
...ua izan zela maila handi batean, amildegi baten aurrean itsuak bakarrik ematen baitu pauso bat aurrera... eta bera ere, betaurrekorik gabe, itsu baitzegoen une hartan, gero zorte ikaragarria izan bazuen ere, bere ezusteko erreakzioan Abelardo harrapatu baitzuen, betean harrapatu ere, hura k.o. utziz; bazirudien, beraz, bere ordua iritsia zela, besteen errekonozimendua jasotzekoa, txalo eta zorion,
|
baina
ordu hura ere iritsi orduko joan zitzaion, antza, konortea galdu orduko ostu baitzion Abelardok protagonismoa, Damasok handik bizpahiru minutura berreskuratu zuena Abelardo bere onera etortzean: hura, baina, ez zen jada gauza bera, jantzi berria eta adabakiz josia gauza bera ez diren bezala; bizitza osoan horrelako memento baten zain egon –etxeko bigarrena baitzen Damaso, azken batean:
|
|
|
...n pilatzen zitzaizkiolako edo –zergatik sendatzen nauzu, Jauna, gero berriro gaixotzeko...?, zergatik hau niri?, ez al duzu Benjamin Mariari egin zenionarekin aski?... –, are urduriago jarri zen Maria Bibiana; eta berriro ekin zion arazoa ezkutatzeari, baina galdera gero eta zorrotzagoak etortzen zitzaizkiolako edo –Jainkoak gauza guztiak ikusten baditu, hau ere ikusten ari ote da?,
|
baina
orduan, hau lotsa eta hau lotsa, ai ene eta ai ene...! –, nahaste borraste batean sartu zen, bai baitzirudien ezen galdera zorrotz haiek hortz are zorrotzagoak zituztela, orekaren oinarriak jaten zituztenak, harik eta barrutik ezin kontrolatu zituèn mugimendu eta sentimenduak kanpora egiten hasi zitzaizkion arte; hura Adarekin zituèn erreakzioetan suma zitekeen –" Lehen ez zenuen... bedeinkatua zara zu andre guztien artean, eta bedeinkatua da zure sabeleko fruitua, Jesus... eta Maria Bibiana halaxe gelditzen zen, isilik, eskuak bildurik eta begi arrenkariak goraturik:
|
|
2010
|
|
|
esan zuen Domingok, txokolate marka ezaguna gogoan, haren ateraldiak Helenari barre zaratatsua eragiten ziola, baita hitzezko erantzuna ere segidan: . Horiek gauzak dituzu, Domingo??; eta orduan, bat batean, zangoak ahuldu eta birika zimurtu zitzaidan;
|
baina
orduan, halaber, ezusteko erreakzioa izan nuen, birika zimurtu eta airez hustu orduko ez nekièn suaz bete baitzitzaidan, ez birikan eta ez gorputz osoan kabitzen ez zitzaidàn suaz?, zango indargabetuak berrindartzen nabaritzen nituen bitartean, hain zen handia Domingoren aurka sentitu nuèn herra eta ezinikusia; izan ere, zer zebilen anaia kontu hain serio harekin txantxetan, Helenaren etorkizu... non geratzen nintzen, bada?; edo, nik uste ez bezala, ezin serioago ari ote zen Domingo, zeren berak nahi zuèn gauza bakarra Helena beregana erakartzea baitzen, lekuz kanpoko ateraldi batekin bazen ere?; hura, baina, ez zen okerrena:
|
|
|
hasieran, soka bat ikusi nuen, baina orduan anai arreben ahotsak eta begiradak itzarri zitzaizkidan: bizi senak iratzarri zizkidan, alegia; ondoren, leihoa ireki nuen, neure burua handik botatzeko asmotan,
|
baina
orduan, orduantxe, hain zuzen ere, bizi senak Bécquerren ahotsa jarri zidan belarrian, nire bizitzak agur poema bat merezi zuen eta?
|
|
|
Mugaz jositako giza izaera bera baikenuen bizidunok bizitzaren euskarri, eta muga guztien mugak, heriotzak, berdintzen baikintuen denok funtsean. Orduak dira desberdin, bakoitzak baitu berea, besteetatik bereizten duena,
|
baina
ordu guztiak eskutik doaz, orduen gurpilak ixten baitu, azken batean, bizi heriotzen zirkulua. Nik banekien, beraz, hura guztia, baina, aldi berean, ez nuen jakin nahi, bizi senak horrelako trikimailuak asmatzen baititu, bizi indar guztiak bizitzaren alde jartzeko saioan, autoengainuaren bidez. Eta, hala, neure nazka eta neure beldurra saminaren eta suminaren bilgarrian bildu, eta nire aurrean zetzàn hilotzaren kontra jaurti nituen, haserre handiz:
|
|
|
agurtu ere, agurtu nuen agertu orduko, jakina, erarik amultsuenean, laztan eta fereken artean?
|
baina
orduan, ohi ez bezala, Mendi negarrez hasi zitzaidan, maletarik ez neraman arren. –Eta Sasi???
|
|
|
Baina aitak hainbeste babesten ninduen, haren besoetan ahazten eta goxatzen nituen, bizitzen eta sentitzen nituen tristura guztiak. Lukaxen eta nire aurrean, saiatzen zen amarekin ere atsegina izaten,
|
baina
ordurako oso zarpaildua zegoen, zakartua. Berehala antzematen zitzaion haserrea eta baldarkeria.
|
|
|
Gure arbasoek utzitako harrizko aztarnen hizkuntza zaharra ikastea eta merezi duten moduan gurtzea, ulertzea, gizateriari transmititzea? Ume mokoa nintzen deia jaso nuenean,
|
baina
ordutik?
|
|
|
Ospitalean ez ezik, baita gurasoen etxean, lagun artean eta supermerkatuan ere. Inork ez zuen ezer igarri,
|
baina
ordurako nik banekien ez nintzela betiko bera. Postan izan zen.
|
|
|
Fatima horietako batetik doa oinez, Zitoun el Qedim luze eta estutik. Egunean zehar, horko mila dendatxoak irekita daudenean, jendez gainezka egoten da,
|
baina
ordu honetan giroa guztiz bestelakoa da, isila, bakartia; lokal guztiak daude itxita eta ez da inor ageri inguruan. Kalexkak sortzen dira alde batera zein bestera, haietariko asko irteerarik gabekoak edo labirinto itxurakoak, pasabide itzaltsuak, misteriotsuak...
|
|
|
Emakumea etxean sartu zaionetik berriz aldegin arte zenbat denbora igaro den kalkulatzen saiatu da Julen: ordu erdi bat izango dela egin du bere artean,
|
baina
ordutan tentsioan egon izanaren sentipena eragin diola, egun osoko lan astunak baino abailduago utzi duela kafe ordu isil horrek.
|
|
|
Horregatik jakin zuen Mendik ni kanpora nindoala goizean goiz agertu nintzaionean: agurtu ere, agurtu nuen agertu orduko, jakina, erarik amultsuenean, laztan eta fereken artean...
|
baina
orduan, ohi ez bezala, Mendi negarrez hasi zitzaidan, maletarik ez neraman arren. " Eta Sasi...?" galdetuko duzu.
|
|
|
Mugaz jositako giza izaera bera baikenuen bizidunok bizitzaren euskarri, eta muga guztien mugak, heriotzak, berdintzen baikintuen denok funtsean. Orduak dira desberdin, bakoitzak baitu berea, besteetatik bereizten duena,
|
baina
ordu guztiak eskutik doaz, orduen gurpilak ixten baitu, azken batean, bizi heriotzen zirkulua. Nik banekien, beraz, hura guztia, baina, aldi berean, ez nuen jakin nahi, bizi senak horrelako trikimailuak asmatzen baititu, bizi indar guztiak bizitzaren alde jartzeko saioan, autoengainuaren bidez. Eta, hala, neure nazka eta neure beldurra saminaren eta suminaren bilgarrian bildu, eta nire aurrean zetzàn hilotzaren kontra jaurti nituen, haserre handiz:
|
|
|
Hala ere, ederki aldatu nintzen iritziz, Domingo eta Helena bakarrik ikusi nituenean sukaldean, arratsalde batean; atea erdi zabalik zegoen, eta biak hizketan ari ziren, ez dakit ozenki, baina bai nik entzuteko moduan ate atzetik;" Txorizoa bezalakorik meriendarako, ogitarteko batean...!" esan zuen Domingok;" Bada, niri txokolatea gustatzen zait" erantzun zion Helenak;" Matías Lópezen seme batekin ezkondu duzu orduan..." esan zuen Domingok, txokolate marka ezaguna gogoan, haren ateraldiak Helenari barre zaratatsua eragiten ziola, baita hitzezko erantzuna ere segidan: " Horiek gauzak dituzu, Domingo..."; eta orduan, bat batean, zangoak ahuldu eta birika zimurtu zitzaidan;
|
baina
orduan, halaber, ezusteko erreakzioa izan nuen, birika zimurtu eta airez hustu orduko ez nekièn suaz bete baitzitzaidan —ez birikan eta ez gorputz osoan kabitzen ez zitzaidàn suaz—, zango indargabetuak berrindartzen nabaritzen nituen bitartean, hain zen handia Domingoren aurka sentitu nuèn herra eta ezinikusia; izan ere, zer zebilen anaia kontu hain serio harekin txantxetan, Helenare... okerrena zen Domingok bere helburua lortu zuela, antza, Helenak tonu berezi bat erabili baitzuen bere esaldian, zeina, hotzean, mespretxuzkotzat ere har baitzitekeen —" Horiek gauzak dituzu, Domingo..." —, baina ahoskatzerakoan nekez, tonuak beste kutsu bat ematen baitzion, inondik ere, hitzen esanahi ustez mespretxuzkoari, mirespen eta esker onaren artekoa:
|
|
2011
|
|
|
Eta ikaskideren batek edo bertzek barre egin zuen?
|
baina
orduan, zurekin urrikaldurik edo, barre egiten ari zirenak isilarazi eta zure alde atera zen don Erasmo: baietz, berak ere tankera hura hartzen ziola Jacki, zeren, beltza izateaz gain, mutur motza baitzen, ez Afrikako txakur guztiak bezala, baina bai Afrikako anitz txakur bezala?
|
|
|
Martin Lezetaren bigarren liburua ere ingelesez idatzi zen,
|
baina
ordurako Euskal Herrira itzulia zen eta, liburuan, bisitaldi horretan eginiko bidaia bat kontatzen da testuan. The Basque Border Line titulatzen da eta Hondarribia Hendaiatik abiatu eta, Bidasoan barrena, Frantzia Espainia muga mendietan gora Auñamendiraino autoreak eginiko bidaia du gaia.
|
|
|
Emaitzak ez du zerikusirik bere aurreko obrekin. . Errealitateari oso lotuta hasi nintzen Burgosko prozesua rekin, Segoviako ihesa rekin eta Mikelen heriotza rekin,
|
baina
ordutik, nahiz eta orainaldiko gertakizunetara bueltatu izan naizen, aldentzen joan naiz, denboran geroz eta atzerago. Fikziorantz egiten dut, gehiago atsegin dut, errealitatea albistegietan badugulako dagoeneko?.
|
|
|
Baina gauez etxeko leiho guztiak zabaltzen genituen, existitzen ez zen freskura bati etxera sartzeko gonbita eginez. Freskurarik ez,
|
baina
ordura arte ezagutu ez nuen bezalako beroa sartu zen gau hartan gure gelan. Eta nire gorputzean.
|
|
|
Poliziak, galdetzen zioten guztietan, ikertzen jarraitzen zutela erantzuten zuen, baina ez zioten inori ezer leporatzen eta galderak ere gutxitzen joan ziren. Dena ahaztuko zela ematen zuen,
|
baina
orduan, 2005eko udazkenean, Martin bazterrak nahasten hasi eta dena aldatu zen herrian. Aiora desagertu eta urte bira hasi zen dena berriro.
|
|
|
Zerbitzariari galdetu zioten Maikengatik, egun osoan ez zuela tabernan ikusi erantzun zien. West eta Tuercas tabernan gelditu ziren zerbeza bat hartuz,
|
baina
ordu erdi igaro zen eta ez zen agertzen. Izkina bateko mahaian eserita mutil gazte bat zegoen, West ek ikusi zuen nola hurbiltzen zitzaion bikote bat.
|
|
2012
|
|
|
Itziar Oruek 41 urte zituen, bananduta zegoen eta 16 urteko semearekin bizi zen Gernika eta Forua arteko baserri batean. Orue andreak ama bizirik zuen eta hamar hilabete lehenago arte ama familiarekin bizi zen baserri berritu hartan,
|
baina
orduan, osagileak erabaki zuen emakumeak zaintza bereziak behar zituela eta Munitibar inguruko egoitza batean sartu zuten.
|
|
|
zurrunbilo hutsa. Ignaziori lehenbiziko gezurra esana niola ahazten saiatzen nintzen,
|
baina
ordu hartan, borondatea makalduta, Gabriel lauza baten antzera zetorkidan gainera. Hamsterra korridorean askatu nuen eta nire burutazioak haren atzetik sakabanatu ziren.
|
|
|
Galdera absurdoa abenduaren 21ean, nola egongo da ba ondo? Ordu honetan, artean ez zekien hilda zegoenik; neska ez zen balletetik itzulia, eta poliziari abisua emana zioten,
|
baina
ordurako hilik zen, edo hiltzen agian. Bi urte ez dira aski zauri garratz hau sendatzeko; ziurrenik bizitzako urte guztiak ere ez dira aski izango.
|
|
|
Iritsi da gaua, sartu dira ohean, eroso daude, gozo gozo?
|
baina
orduak pasa eta ezin lorik hartu! Harrituta zeuden.
|
|
|
Hormako erloju batek hamaikak adierazten zituen. Ordu erdia besterik ez zuen eman bulego hartan,
|
baina
orduak igaro balira bezala sentitzen zen. Erlojuaren ondoko argazki batzuek atentzioa eman zioten.
|
|
|
Villak hizketan jarraitzen zuen,
|
baina
ordurako Dasilvak ez zuen entzuten. Telefonoa bota eta lasterka atera zen gelatik.
|
|
|
Izan ere, nik kontrakoa pentsatzen diat: mundua hitzez deskribatzea izan zuan literaturaren jatorrizko bulkada, eta horri eutsi liokek, funtsean, literatura izaten jarraitu nahi badu, ez nuen horretan sinesten zehazki,
|
baina
ordurako berdin zitzaidan zer nioen.
|
|
|
Lau edalontzi jarri ditu mahai gainean, lau jela zati sartu ditu hauetan eta whisky botilari astindua eman dio, basoak erdiraino bete arte. Rikardok ez duela nahiko esaten saiatu da Alazne, diabetikoa dela eta ez diola onik egiten,
|
baina
ordurako Margak jangelarako bidea hartua zuen.
|
|
|
Ez da kontu erraza. Izan ere, edo bortxaren erabilera Iraultza bezala justifikatzen da, justifikazio beharrik gabe alegia, edota moral tradizionalaren arabera jokatzen da,
|
baina
orduan, Euskadiren independentzia lortzeko bortxa baliabide zilegizkoa delako konklusiora iristeko, ez da aski gerra justuaren kasuan, tiranizidioan, etab. galdatu ohi ziren printzipio klasiko orokorrak aintzat hartzea, ezpada bortxaren erabilerako kasu konkretu posibleen onargarritasuna edo eza ere kontenplatu behar da. Onargarria izango al da haurrak eta errugabeak hiltzea (eta zeintzuk lirateke, errudunak?)?
|
|
|
Baina jaunak, trikimailu bat baliatuz, oilarrari egunsentia baino lehen kantarazi zion. Lamiak, hura entzutean, oihuka eta biraoka desagertu egin ziren,
|
baina
ordurako zubia bukatuta, edo ia bukatuta, zegoen, eta Ligiko jauna pozik.
|
|
|
Erabakia nuen, lehen esan dudan bezala, ahaleginik ez egitea gaua egin arte,
|
baina
ordu biak aldera, eguzki galda beroenak izaten zirenean, konturatu nintzen basora abiatu zirela denak, eta pentsatu nuen lotara joanak izango zirela. Hiru gizajo atsekabetuak, ziurrenik beren egoeraz kezkatuegiak loak hartu ahal izateko, etzanda zeuden zuhaitz handi baten itzalean, ni nengoen lekutik milia laurden batera edo, eta, iruditu zitzaidanez, gainerakoen ikusmenetik kanpo.
|
|
|
Bidaia oso atsegina izan zen. Beheko lurretan erbiak, edo erbi itxura zutenak, eta azeriak aurkitu nituen;
|
baina
ordu arte aurkitutako mota guztien ondoan oso desberdinak ziren, eta ez nuen haiek jateko asmorik, batzuk hil nituen arren. Ez nuen, ordea, ausartegia izateko arrazoirik, janari premiarik ez bainuen, eta neukana oso ona zen gainera, batez ere hiru mota hauetakoak:
|
|
|
Hasteko errekan gora abiatu nintzen, lehen esan bezala, han lehorreratu bainituen alak. Konturatu nintzen, bi milia edo gorantz egin ondoren, itsasgora ez zela handik aurrera iristen, eta ur lasterra zekarren erreka txiki bat besterik ez zegoela han, ur fresko eta onekoa;
|
baina
orduan, lehorte garaian ginenez, zenbait lekutan ez zuen batere urik, edo ez behintzat antzemateko moduko ur jarioa osatzeko adina.
|
|
|
Bestalde, urte hauetan idatzi zuen Gulliver, s Travels («Gulliverren bidaiak»), 1726an argitaratua, satira ikaragarria gizarte ingelesaren eta mundu zibilizatu osoaren aurka. Misantropia garratza islatzen duen obra honek egundoko arrakasta izan zuen berehala,
|
baina
ordurako etsipenak oso jota zegoen autorea. 1728an «Stella»ren heriotza ere kolpe gogorra izan zen harentzat.
|
|
|
Beste behin, morroietariko batek, hiru egunero aska ur berriaz betetzeko eginkizuna zuenak?, hain axolagabea izan zenez, egundoko igeltzar bati baldetik ihes egiten utzi zion oharkabean. Igela ezkutatuta egon zen ontzian jarri ninduten arte,
|
baina
orduan, atsedenleku bat ikusiz, igo egin zen, eta hainbesterainoxe okertu zuenez ontzia alde batera, neure pisu guztiaz beste aldera kontrapisu egin behar izan nuen, irauli ez zedin. Gainera igo zenean, salto batean ontziaren erdiraino iritsi zen igela, eta gero neure buru gainera, atzera eta aurrera, aurpegia eta jantziak zikindu zizkidalarik bere lingirda nazkagarriaz.
|
|
|
–Berriro? Hala eta guztiz, orain dela urte batzuk ere arazo hori berori geneukanan,
|
baina
orduan...
|
|
|
Zutik jarri ziren denak, fusilei heldu eta hantxe hasi zen mokokaldia! Oihuak, zalaparta, tiroak;
|
baina
ordurako Kazbitx kalean zen zaldi gainean, eta deabru baten antzera bihurritzen zen jendetzaren erdian, sablea dantzatuz.
|
|
2013
|
|
|
Ingalaterran gelditzen ziren haurren herriratzeko programak gelditu zituzten. Gerraren hasieran laurehun eta berrogeita hamar haur gelditzen ginen Ingalaterran,
|
baina
ordurako ez ginen haurrak. Familia ingeles bat egin zen nire kargu gerrak iraun zuen bitartean.
|
|
|
Ohean ere, halaxe egon zen, borroka hartan murgilduta; bildu ere bildu zituen begiak halako batean?
|
baina
orduan, orduantxe, hain zuzen ere, ziztada aldizkako batzuk, hamar segundo eta zizt, hamar segundo eta zizt??
|
|
|
Taberna hartatik beste batera joan ziren, ustez adiskidetuta. Eskatu zuten hirurek beste whiski bat. Dionixioren hirugarrena zen?,
|
baina
orduan, artean ere arestian bizi izandako haserrearen inertziaren mende zeudelako edo alkoholaren muga hautsi zuelako, Dionixio txarto sentitzen hasi zen, buruko lurruna berun bihurtu balitzaio bezala. Dionixio pozik zegoen, alde batetik, pozik eta harro, bere lagunei aurre egin zielako maite zuèn neskaren defentsan, baina, itaunak fundamentuz egiten hasita, zer etorkizun zuen maitasun hark?
|
|
|
arraunak uretan sartzen zituen bakoitzean sortzen ez ziren, bada, suzko distira batzuk, txalupa barrura jauzi egiten zutenak, planktoneko urrezko arrain txikerrak iduri! Mutila hondartzara zihoan, bai, bere maiteñoaren bila,
|
baina
orduan, ezustean, marrazo erraldoi bat azaldu zitzaion parez pare. Eta izutu egin zen.
|
|
|
–Hori guztia orain badakit,
|
baina
orduan, ezagutu zintudanean, ikusten nuena besterik ez nekien. Emakumezko erizain zoragarri bat, zirujau gazte batekin batera eta bestera irribarrea ahoan eta kontu ttikiak belarrira esanez.
|
|
|
Claude Olaskoagak kontatu zuenez, erasotzaileetako batek bultzatu eta lurrera bota zuen, eta, une horretan, beste erasotzaileak bularrean tiro egin zion anaiari. Christiani tiro egin ostean, Claude tirokatu zuen, lurrean zegoela,
|
baina
ordurako hura zutik jarria zen, eta ihesean zihoan. Tiroak eskuineko hankan jo zuen.
|
|
|
Hasitako lana bukatzera zetorrela pentsatuta, Zugarramurdik hil itxurak egin zituen, baina motoak aurrera jarraitu zuen abiadura bizian. Zenbait minuturen buruan, etxera zihoazen Denek enpresako beste langile batzuek aurkitu zituzten,
|
baina
ordurako berandu zen Goikoetxearentzat.
|
|
|
Netherfieldeko egongelan sartu eta han bildutako jaka gorri mordoxkan Wickham jauna alferrik bilatzen hasi ez zen arte, Elizabethi ez zitzaion gizonaren bertaratzeari buruzko dudarik otu. Zenbait gauzaz oroitzea nahikoa izango zitzaiokeen bere usteak arrazoiaz kolokan jartzeko,
|
baina
ordura arte ez zitzaion bururatu Wickham bertan aurkitzearen ziurtasuna gauza horien argitan aztertzea. Ohi baino kontu handiagoz jantzi zen eta aldarte onenean prestatu gizonaren bihotzean menderatu barik geratzen ziren lurralde guztien jabe egiteko, iluntze horretan zehar irabaz zitezkeenak baino gehiago izango ez ziren esperoan; baina halako batean susmo ikaragarri batek jo zuen Elizabeth, alegia, ofizialei gonbita egiterakoan ez ote zuen Bingley jaunak Wickham nahita baztertuko, bere adiskide Darcyren gogarako; eta, kasua hori ez bazen ere, Wickham jauna dudarik gabe han ez zegoela Denny jaunak adierazi zuen argi eta garbi.
|