|
2015
|
|
|
Holliwooden ere ibili omen ziren, izarren hiribidean. Michael Jacksonen izarra ere bidali zidaten whatsappetik,
|
baina
nik banuen Laida Rock eta Jackson handiak ez zizkidan barruak eragiten. Ikusi omen zuten bista itzelak zituen Griffith Observatoryko miradorea ere; nonbait, hiriaren handitasuna bistaratzen duena, eta Los Angeleseko kale infinituak erakusten dituena.
|
|
|
Ikusi omen zuten bista itzelak zituen Griffith Observatoryko miradorea ere; nonbait, hiriaren handitasuna bistaratzen duena, eta Los Angeleseko kale infinituak erakusten dituena. Roman ere egon zen Universal Studiosen, eta argazki bikainak atera omen zituen,
|
baina
nik, hoteleko gelan pasa nuen denbora Laida Rockekin akorde berriak asmatuz, Xalbadorren heriotzari bizia ematen, eta Lucky Lukeri kutsu erromantikoa ateratzen. Los Angelesek badu izar berri bat:
|
|
|
Azkenean, arinago ez bada, beranduago, barruan daukazun horrek irten egiten du. Agian, batzuei ez –‘zorionak! ’ –,
|
baina
nik uste dut zure bizitzako uneren batean barreak, negarrak, maitasunak, gorrotoak, haserreak, penak… irten egin behar dutela. Bestela, zer nabil bertsotan… robotekin?
|
|
2017
|
|
|
1993koa eta 97koa. Ez dakit bietako zeinek ote duen berez bertso mailarik onena,
|
baina
niretzat askoz garrantzitsuagoa da aurrenekoa, 93koa, eta ahaleginduko naiz horren zergatiak azaltzen.
|
|
|
Eta ez prezisamente fisikoki erakartzen nindutelako. Bertsolari gazteen artean Jon Sarasua zen la créme de la créme,
|
baina
nik Euzkitzeri begira pasa nuen 1993ko final osoa. Hamasei urte soinean eta hamaika pajaro buruan.
|
|
|
|
baina
nik badadukat
|
|
|
Harrokeria puntu hori nuen barruan. Kopla haiek nireak baino hobeak izango ziren,
|
baina
nik entzuteko ere nahiago nituen bat batekoak. Santa Agendaren bizitzarekin hasten ziren eta, segidan, etxekoak koplatzen zituzten, baina pertsonalizatu gabe.
|
|
2018
|
|
|
Txillardegi omenaldi nazionalik gabe joan zen. Uka diezadala berak, esan diezadala ez dela ekimenera joango,
|
baina
nik antolatu egin behar dut.
|
|
|
Musikariak bere deformazio profesionala du eta, izan bertsolaritza edo izan elizako meza, musikariak musikari belarriekin entzuten du. Ez dakit bertsolariak nola biziko duen,
|
baina
ni musika mundutik iritsi naiz eta egin dudana sakontze lana izan da: aldaerak analizatu, zein parametrok osatzen duten definitu eta komentatu… Kantaeraren parametroak banatzen hasi nintzen, eta une orotan fijatzen:
|
|
|
Sekulako kantaria zen hura eta ez dut uste bazenik hark ez zekien bertso zaharrik. Berak kantatzen zizkigun bere gustukoak zituenak,
|
baina
nik kantarazten nizkion Munduaren azken judiziokoak eta Hamalau heriotzerenak bereziki.
|
|
|
Nahiz eta ulertzen dudan ezetz. Gaurko irakurle askok nahi dutena irakurri dela «Autobusean noa…»,
|
baina
niri anodinoa, are aspergarria, iruditzen zait hori. Ez delako irakurtzen gustatzen zaidana ez dut hala idatzi nahi.
|
|
|
Eta hor etorri zitzaidan kartzelan ezkutatzen saiatu nintzen sentsazioa: final ederra zihoala, bere onenean ari zirela bertsokideetako asko,
|
baina
ni ez nintzela eman nahi nuena ematen ari; tokia ezin eginda nenbilela, parean neukan gorputz erraldoi horren eta nire gorputzaren arteko puntu zehaztugaberen batean nengoela. “Gelan sartu zarenean, denak isildu dira”.
|
|
|
Noski, hemen Txapelketaz ari gara, baina eboluzio hori plazetan eman dena da. Egia da plazako zirkuitu desberdinak daudela,
|
baina
ni ibili naizenetan ohikoak diren gaiak irten dira. Hor dabilenak izan du aukera demostratzeko, ez dabilenak, ba ez.
|
|
2019
|
|
|
Eta etxeko gizon ere izana da gure aita. Oreka perfektutik urrun dago gurean ere,
|
baina
nik gogoratzen dudala, aita beti izan da etxeko gizon. Harritu egiten nau orain hainbeste urte dituzten bertso hauek irakurtzeak, orduan nobedade gisa islatzen badu ere, beti ezagutu dudalako horrela.
|
|
|
Neu ito nintzaten baino lehen, beste guztia lehertzeko prest nengoen:
|
baina
nik bertsolari izan nahi nuen. Eta egiari zor, mahai buelta asko lehertu ditut, baina neu ere askotan heldu naiz etxera itota.
|
|
|
Badakizue, jende askok destainaz begiratzen die Bertso Txapelketei, artea ezin dela puntuagarria izan, diote, lau urtetik lau urterako horrek prozesio itxura duela, edo kirol konpetizio bat, ez artea edo kultura, baina ez dute kontuan hartzen bertsolaritza txapelketa baino askoz gehiago dela. Marketin gehiegizkoa, publizitate hanpatua, horretaz guztiaz kexatzen dira ugari –arrazoi puntu batez, dena esan behar bada(
|
baina
nik laudatio egin behar dut…) –, baina oraindik ere taberna zokoko bertsoa existitzen dela ahaztu dute. Gauza bat titularrak dira, hedabideek hauspotzen duten morboa, nor den txapeldun, nor geratu den kanpo, baina kartzelakoak ez dezala zortziko txikia estali, kontua ez da hain sinplea.
|
|
|
Beste gutun batean zioen lehen txoriak zebiltzan lekuan urtxintxa (kattagorria) azaldu zitzaiola, eta orain orduak laburragoak zirela. Jarraituz, “Jon Iñakik hautsi zituen neskarekiko harremanak,
|
baina
nik urtxintxarekin jarraitzen dut gaztainak janez”.
|
|
2020
|
|
|
Urte haietan dezenteko bilduma egin nuen,
|
baina
nik alde egin eta programazio buruak denak botatzeko agindua eman zuen, Uztapideri egindako elkarrizketa bat salbu. Elkarrizketa oso laburra zen eta ez zen beste mundukoa, baina tira…
|
|
|
“Ama aurretik yoga egiten hasia zen eta hark aholkatu zidan praktikatzea, mesede egingo zidalakoan. Ilunkeran egiten nuen gustuen, 19:30ean normalean; yoga egitea modu ona da eguna amaitzeko… Goizetan egitea ez da aukera txarra izango,
|
baina
nik gorputza gogortuta igartzen dut goizetan eta erosoago egiten zait beste ordutegia. Yogaz hitz egitean lotsaz ere hitz egiten du Zuazubiskarrek, oraindik kosta egiten baitzaio bere alderdi horrekin erabat eroso sentitzea.
|
|
|
Garrok ere txapelketa garaian bilatu izan du barne bakea yogaren bitartez: “Iaz Nafarroako txapelketarako, dezente entrenatu nuen,
|
baina
nire saioa baino bi egun lehenago buruan aktibitate mental izugarria neukan, iluntasun bat… Ez nuen saioaren egunera neke horrekin heldu nahi, baina, aldi berean, fidagaiztasun hori agertzen zitzaidan, prestatu beharrarena. Azkenean, bi egun horietan mendira joan nintzen meditatzera, martxoa zen, eguraldi ona… Argitasun hark, iluntasuna kendu zidan, energia eman zidan, deskantsua.
|
|
2021
|
|
|
Basarrik gauza askoren gainean hitzegin du, eta nik erantzun labur batean ezin eman dezaieket guztieri arrapostua. Artikulu labur honetan gauza bakar bat esan dezaioket Basarriri, bertsolariak ere poetak direla, poeta baserritarrak, (nire lagun on batek dio bertsolariak direla egiazko poeta sozial bakarrak), eskolarik gabeko poetak,
|
baina
nire iritzian euskaldun poetarik hoberenak, olerkari guztiak baino hobeak (…)
|
|
|
|
baina
nik zuzen jardun
|
|
2022
|
|
|
Ugazabak eman omen zion titulu berria, Mañu bezalako gizonik ez zuela ezagutu eta “inginiero de estratas y burdibides”. Halere, apenas maila bereko traturik jasotzen zuen; hasieran bederen, gosea eta nekea galanta: “Harek eurek jaten dabe,
|
baina
ni han gosiak akabatu binau”… Amak jarri nahi izan omen zion zer jana, baina aitak: “Bestiek jaten daben lekuen manejetan ikesi ein biok”.
|
|
|
“Hauek oso onak dira, ea laugarren egin eta pasatzen naizen”. Beti egin ditut kalkuluak ni bezalakotzat izan ditudan horien artean ongi egitea lortzeko,
|
baina
nire burua gutxietsita. Sustrai Colinarekin bildu izan gara aurreko txapelketa batzuetan, erdi irakasle hasi zen taldetxo batekin, eta handik hartu nuen pentsatzearena:
|
|
|
Oso kaotikoa naiz. Gauzak idazten ditut koaderno batean, gero beste batean… Ez dakit non dauden errimak, gero aurkitzen dut papera… Aurten saiatu naiz txapelketarako koaderno bakarra hartzen,
|
baina
nire buruak kaosean funtzionatzen du. Desordenatua naiz, eta bertsoa ere horrela etortzen zait.
|
|
|
Ez da milagro nik orain mendia eta basoa hainbeste maitte izatea. Ama ahalegintzen zen eskolara bidaltzen,
|
baina
nik, negar eta negar, ez neban joan gura izaten. Horrela joan zen nire eskola denbora.
|
|
|
|
baina
nire partetik
|
|
|
diozu
|
baina
nik zalantza bat
|
|
|
Iraganeko bertsoaldi bat da,
|
baina
nik oso presente daukadan saioa da era berean. Ingelesezko present modura gordetzen dudana nire oroimenean.
|
|
2023
|
|
|
Sarasuatarren artean, Jonez gain, Aitor eta Iñaki ere izan ziren lehian; eta gerora ezagun egingo ziren beste izen batzuk: Danel Goikolea, Felix Iñurrategi, Xabier Euzkitze… Ezin dut erabat ziurtatu,
|
baina
nik praka motxetan imajinatzen ditut gehienak. Txapelketan parte hartu zuten guztiak saritzeko, Iparralderako bidaia prestatu zuten antolatzaileek, eta han Xanti Iparragirre –errefuxiatua zen orduan– izan genuen gidari.
|
|
|
97an aritu ninduan ondoena, (han zuan gaia txakurkumeena… “saldu nazazu baina ez nazazu hil…”). 1986koan, Xebastianek irabazi zuenean, zuek sartu zineten
|
baina
ni ez.
|
|
|
Bai egoera aurka diagu aspaldi aspalditik, baina erreakzionatzeko gai bagarela erakutsi diagu. Lasaialdiak izango dituk,
|
baina
ni baikor nauk. Une batzuetan ahulduko duk agian, baina ekimenak urritzen ez dituk ariko, eta gero eta jende gehiagok zakik euskaraz.
|
|
|
Berrizko bertso eskolan hasi zen bertsotan, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako bigarren mailan: “Eskolan, orain Ermuan ikastolan badute hezkuntza arautuan bertsolaritza lantzeko aukera,
|
baina
ni adin horretan nengoenean ez. Ez nuen izan bertsolaritza ikasgelan jasotzeko aukerarik, baina gure ama bertsozalea da, eta izan du ohitura inguruko herrietan antolatutako bertso saioetara edo Bizkaiko Txapelketako saioetara joateko.
|
|
|
Hondarrean, kontuari ez zitzaion inportantzia handirik eman. ...iro erdaldun batean sortua edota hazia izan arren, orain ipuin zoragarriak idatzi eta sari hau edo hura irabazi duela –sariak aipatzen ditut, argi geldi bedi ez naizela neure buruaz ari– Bertsolari bihurtu izana, berriz, batez ere giro erdaldun batetik abiatuta, zortzi milako bat igatea bezala da –zortzi milakoarena solasera dakart, mendizaletasuna ere euskalduntasunari lotua dagoen
|
baina
nik sentitzen ez dudan bertze afizio bat delako– Euskal kulturaren piramidean ez da hori baino altuagorik.
|
|
|
Ez. Badakit nire abizena eta nire izena euskal jatorrikoak direla,
|
baina
nire euskal jatorri horren inguruko informaziorik ez dut izan inoiz. Etxean ez dakigu zein den Kubara emigratu zuen euskaldun horren historia, eta gaurdaino ez diogu garrantzia handirik eman.
|