|
2007
|
|
|
Ondorio orokorra izan zen Euskal Herrian, oro har, aldeko jarrera dagoela euskararen aurrean
|
baina
hizkuntzaren alde egoteak ez duela ziurtatzen hizkuntzaren alde egitea. Ezin ziurta daiteke, esaterako, jarrera aldekoa duenak euskaltegi batean matrikula egingo duenik.
|
|
|
Aurrerabiderik ez hori euskara harreman bidea duen komunitate baten iraupen gisa baliozta daiteke eta hori da etengabean, iraunkorki kale neurketek Nafarroan adierazten dutena. Hizkuntza komunitate txikia
|
baina
hizkuntzari atxikimendu handia diona da gurea. Izateko nahi hori, izaten segitzeko nahi hori da gakoa eta gako horretan baizik ezin da interpretatu zenbakiek erakusten duten jokamolde zenbait, haurrekin egiten den erabilera soziala, Mendialdeko belaunaldi berrietan antzematen den erabilera altua eta agian, deigarriena:
|
|
|
Bestetik, sozializazio prozesuan euskarak atzeraka egitea, hau da, adin batetik aurrera sozializazioa (lan mundua, kasu adierazgarriena da) gaztelaniaz izatea, erabileraren bilakaera motel honetan erabakigarria da. Izan ere, euskara haurrek dezente gehiago erabiltzen dute,
|
baina
hizkuntza txikitan ikasi duen hiztunak, hiztun osoan bilakatzeko, hizkuntza
|
|
2008
|
|
|
Azkenik, hizkuntza bakoitzak duen hiztun kopurua hizkuntza horretako orri kopuruarekin zatitu dut indize bat ateratzeko. Indize horrek ez dit datu absoluturik emango,
|
baina
hizkuntzen arteko konparazioa egiteko bidea behintzat bai. Ondoko taulan bildu ditut emaitzak:
|
|
|
zenbat eta ‘txikiagoa’ hizkuntza (hedaduraz, hiztunez, diruz/ aurrekontuz...), corpus apalagoak egiten dira; zenbat eta ‘handiagoa’ (hizkuntza), hainbat eta ugariagoak emaitzak, alde guztietatik begiratuta. Aipagarria da alemanezko corpus batzuen neurri eskerga (DWDS Ergänzungscorpus eta DeReKo), adibidez,
|
baina
hizkuntza horren corpusgintza tradizio helduak azalduko luke hori hein batean. Nabarmentzekoa da, bestalde, hain ‘handi’ ez diren hizkuntza batzuetan oso corpus handiak eratu direla:
|
|
|
Orain arte euskararen hizkuntza gaitasuna zentzu hertsian hartu dugu aintzat,
|
baina
hizkuntzaren transmisio prozesuari begira garrantzitsua da hizkuntza gaitasun erlatiboa ere kontuan hartzea. Kontzeptu horrek, euskaraz hitz egiteko gaitasunaz edo gaitasun ezaz gain, gaztelania baino hobeto edo errazago hitz egiteko trebezia ere adierazten du.
|
|
|
alde batetik, batasunaren argudioa erabiltzen du, eta, bestetik, leialen ezaugarriak bereizteko hesiak altxatzen ditu; nazioarteko ordena aipatzen du, eta, aldi berean, auzokidetza onaren kontra doa. Normalizazioaz mintzo da,
|
baina
hizkuntza garbitasuna du amets" (Bañeres & Roman� 1994: 41).
|
|
2009
|
|
|
Hizkuntzen historia sozialaren azterketa iker eremu berria da bai soziolinguistikaren eta baita linguistikaren diziplinetan. Hizkuntzen historia linguistikoak eta hizkuntzen historia konparatuak anitz dira
|
baina
hizkuntzaren dimentsio sozialaren azterketa sistematizatua bere garapen historikoan ez da ohiko ikerketa eremua. Zer esanik ez euskararen kasuan.
|
|
|
Hizkuntzen historia sozialaren azterketa iker eremu berria da bai soziolinguistikaren eta baita linguistikaren diziplinetan. Hizkuntzen historia linguistikoak eta hizkuntzen historia konparatuak anitz dira
|
baina
hizkuntzaren dimentsio sozialaren azterketa sistematizatua bere garapen historikoan ez da ohiko ikerketa eremua.
|
|
|
" Lehen alderdi abertzalea 1863an sortu zen. Eta, hortik aurrera, bi mailatan eraman zen borroka;
|
baina
hizkuntza pizkundea inoiz ahuldu gabe. Borroka horretan bat egin zuten sozial demokratek eta suedieraz mintzo zen burgesiak.
|
|
2010
|
|
|
Azken horietako batzuei erreparatuko diegu. Adierazle estandarrak ez izateak, eta agian anekdota kutsua izateak ere, beste herri edo eskualde batzuekin alderatzeko indarra kenduko die agian, eta horrenbestez ez dira erabilgarri edo erreferentzial izanen beste inorentzat;
|
baina
hizkuntzaren bizitasunaren eta normalizazioaren adierazgarri esanguratsuak direla esanen nuke, eta horregatik ekarriko ditugu hona. Lurralde geografiko eta sozial jakin baten hizkuntza normalizazioren maila deskribatzeko garaian irudi indartsuak ere baliagarri dira, estatistika eta ehunekoen ondoan.
|
|
|
Egia esan, eredu honek oso hausnarketa interesgarrira eramaten gaitu,
|
baina
hizkuntza gutxituekiko jarrera baikorregi batetik eginda dagoela iruditzen zaigu. Hain zuzen, hiru eragozpen mota ikusten ditugu goragoko eredua egin ahal izateko erabili diren hipotesien multzoan:
|
|
|
euskaldunak garelako edo izan nahi dugulako, lana topatzeko edo ikasketak jarraitu ahal izateko, lagunekin hitz egin ahal izateko edo lagunak egiteko, jaso dugun kultur aberastasuna gordetzeko, kultur ondarea zaintzeko, arbasoen altxorrari jarraitzeko e.a. baina zaila egiten da izan nahian oinarritutako zergatia arrazoitzea. Jakina da arrazoizkoena agian hizkuntza nagusia erabiltzea izango zela. errazagoa izango zitzaigun denoi, denok erdaraz hitz egingo bagenu. baina orduan ez ginateke geu izango, geu izan nahi dugu ordea eta ez beste zerbait. gutxiengotua den hizkuntza batek esplikatu beharra izaten du bere izanaren zergatia, zergatik den azaldu behar du, arrazoitu.
|
baina
hizkuntza nagusi baten kasuan ez da sekula galdera hori egiten: zergatik hitz egiten duzu gaztelaniaz edo frantsesez?. hizkuntza nagusiak ez du justifikazio beharrik, hizkuntza hauen eguneroko erabilerak justifikatzen baitu bere erabilera. gutxiengotua denak berriz bai. izaten jarraitzeko arrazoiak eskatzen zaizkio hizkuntza nagusiak dituen bezala, logika, argumentu arrazionalak, erabilerak edo hizkuntza baten praktikak indartzen dituen arrazoiak. gizartean maila ahulena duen hizkuntza erabiltzen duen hiztunari motibazioak eragiten dio hizkuntza hori erabiltzen jarraitzea. ez du erabiltzen hizkuntza gehiengoak hitz egiten duen hizkuntza delako, berezkoa duen hizkuntza —edo berezko egin duena— gorde nahi duelako baizik. hizkuntza gutxituari edo hil zorian dagoenari, balio gutxiago aitortu ohi zaio gizartean eta bizirik mantentzeak pena merezi ote duen ere galdetzen da. batzuen aldetik ukatu nahi den arren, euskarak badu bere errealitatea ordea. gu bagara, euskaraz bizi gera eta hala bizitzen jarraitu nahi dugu. garelako izaten jarraitu nahi dugu, bada errealitate bat eta hori gorde nahi dugu. gure zergatia ez da arrazoian oinarritzen, motibazioan baizik, borondatezkoa da, baina badu errealitatea. euskararen berreskurapenarekin euskararen errealitate hori sendotu nahi dugu bere biziraupenari eutsi ahal izateko.
|
|
|
Skutnabb kangas t. (2002) k bartzelonan ospatu zen Munduko hizkuntza politiken kongresuan aipatzen zuenez, hizkuntzak sustratiboki — ama hizkuntza ordezkatuz— ikasten direnean, aditiboki —ama hizkuntzaz gain— ikasi beharrean," hizkuntza hiltzaile" bihurtzen dira.
|
baina
hizkuntzak ordezkatu ezik elkarrekin ere bizi daitezke lurralde berdinean. horrela aitortzen du legediak, gernikako estatutuaren arabera, euskara eta gaztelania, biak koofizialak dira, biak ofizialak, berdintasunean. bi hizkuntzen berdintasuna helmuga bat da ordea, inolaz ere ez gaurko errealitatea. horregatik, bi hizkuntzen parekidetzea gauzatuko bada gizartean, bere ondorio guztiak onartu behar... gizarte eleanitza eraikitzea da.
|
|
2011
|
|
|
Olatz Zabaletak dioen moduan, sozializazio prozesuan euskarak atzeraka egitea, hau da, adin batetik aurrera sozializazioa (lan mundua, kasu adierazgarriena da) gaztelaniaz izatea, erabileraren bilakaera motel honetan erabakigarria da. Izan ere, euskara haurrek dezente gehiago erabiltzen dute,
|
baina
hizkuntza txikitan ikasi duen hiztunak, hiztun osoan bilakatzeko, hizkuntza horrekin zenbait funtzio sozial betetzeko aukera izan behar du, horrek kulturalki motibatuko du hiztuna. Hezkun12 urteko gazteen bizitza esparru berrietara zabaldu da eta eredu berriak izaten hasi da.
|
|
|
Maila zientifikora eta soziolinguistikaren aplikazio praktikora itzulita badirudi funtsean iparramerikarren eta menderatuen diglosien arteko ezberdintasuna izen honekin aztertzen duten objektua aski ezberdina dela, lehendik hemen aipatu izan dugun moduan. Maila praktikoan, aplikazioan eta baita hizkuntza gutxitua nola biziraun zehazteko, badirudi iparramerikarren eredu klasikoak tresna gehiagok ematen dituela gatazkatsuena baino, zalbideren artikuluaren 4 eta bereziki 5 ataletan agertzen den bezala. gainera menderatuen diglosiak hizkuntza gutxiengotuen kasua aztertzen du,
|
baina
hizkuntzen barneko diglosia, Fergusonen definizioa erabiliz, ez dute gehiegi tratatzen eta maila teorikoan geratuz, zalantzarik gabe barne diglosiak hizkuntzen arteko diglosia bezain injustua izan zitekeela dirudi.
|
|
|
Afrikar independentzien garaian sortu zen, deskolonizazioaren garaian. herrialde anitz egoera soziolinguistiko konplexuan aurkitu ziren garaian hain zuzen ere: hizkuntz kolonialaren nagusitasun ofizialari eguneroko errealitate eleaniztun bati egiten zion aurre, herri berri horietan hizkuntza bat baino dezente gehiago mintzatzen ziren eguneroko jardunean
|
baina
hizkuntza ofiziala kolonizatzaileen hizkuntza jarraitzen zen izaten kasu gehienetan. de faktoko egoera postkolonial honi, koadro, marko teoriko bat emanez, iparramerikarren diglosia kontzeptuak egoera normalizatzen du eta egonkortasuna eransten dio Calvet en ustez. egoera horien zuzengabekeria eta hizkuntz gatazka estaltzen ditu eta egoera ez aldatzeko joera bultzatzen du (Calvet, 1993:... 45).
|
|
|
"... hemendik kanpo ezagutu ere ez da ezagutzen! Gizartean ez dago diskurtsorik". ekologiaren alorrean diharduen mugimendu ekologistan bertan nabarituko litzateke hizkuntza ekologiaren sozializazioaren eskasia. hainbat kidek azpimarratzen duenez, euskal herriko mugimendu ekologistetan ez da hizkuntzari buruzko hausnarketarik agertzen. ekologia ulertzen dela ematen du,
|
baina
hizkuntzarekin konexioa nola egin ez da bizitzaren aniztasunaren klabean agertzen:
|
|
2012
|
|
|
hizkuntza ez da tresna bat. Baliabidea izan behar du, bizibeharrez egiten baitugu berba,
|
baina
hizkuntza pentsamendu eta errealitatearen matrizea da, bizipenen edota esperientzien konfigurazioa, antolamendua, hitz batean. Alabaina, zentzu zabal batean" sinbolismoa" erabili ahal dugu hizkuntzaren dohaina adierazteko.
|
|
|
Era berean, badakigu ingurune sozial eta politikoak baldintzatu egiten dituela hiztunak, hizkuntzari buruz dituzten ezagutzak adierazteko orduan, bai eta erabilera kalkulatzeko orduan ere (Bourhis eta Sachdev 1984). Egia da era guztietako portaerekin gertatzen dela hori,
|
baina
hizkuntza gutxituen erabilera adieraztean distortsioa handiagoa izan daiteke, nik eskala desbideratuaren fenomenoa deritzodanaren ondorioz. Era guztietako gutxiengoen presentziari buruz ematen diren iritzietan ikus daiteke fenomeno hori emakumeak, sexueta arrazagutxiengoak, edota hizkuntza gutxituetako hiztunak. Eremu publiko batean, ikuspuntu objektibo batetik begiratuta, gutxiengoen ehuneko txiki bat dagoenean, askotan ehuneko hori benetan zena baino handiagoa gogoratzen da gero.
|
|
|
Gainontzeko adin aldaketetan ere murrizketa ikus daiteke, baina lehengo bien artekoari garrantzia berezia eman litzaiokeela uste dugu. Orain arte ez daukagu datu zehatzik,
|
baina
hizkuntza aldaketa horren atzean zer dagoen ikertzea aldaketaren gakoak argitzeko baliagarria izan daiteke. Zentzu horretan interesgarria suerta daiteke
|
|
|
Iker Martinez de Lagos – Ziklo berri baterako GPS a gelditu egin dela ematen du. Administrazioan gero eta funtzionario euskaldun gehiago dago,
|
baina
hizkuntza ez da lanerako tresna. Zerbitzuak euskaraz bermatzeko prestatu dira erakundeak (erakunde asko, ez guztiak), baina ematen du ez dagoela nahikoa iniziatibarik gobernuek berezkoa duten funtzioa betetzeko, arautzeko.
|
|
|
Alde horretatik, bada funtsezko elementu bat, Fishmanek (1991) aipatutakoa: askotan B aukeratzen duten
|
baina
hizkuntzaz aldatzera eta gehiengoarena (A) erabiltzera behartzen dituzten elebidunek atsekabea sentitzen dute. Ikusiko dugunez, bada estrategia mistoen Nash oreka bayestar bat, ebolutiboki egonkorra dena.
|
|
|
Hizkuntza ikuspegitik helduko diogu euskararen eragin pertsuasiboa ikertzeari,
|
baina
hizkuntzak berekin dakarren kultur kargari eta bestelako inplikazioei mugarik jarri gabe noski, hizkuntza ez baita komunikazio tresna hutsa, ez behintzat hizkuntza gutxituetako hiztun gehien gehienentzat, ikerketa honetan bertan ere baiezta daitekeenez.
|
|
|
José Ignacio Esnaola: " joan dadila dena ele bitan
|
baina
hizkuntzak bananduta, euskara batetik eta gaztelania bestetik, ez pieza berean". Horri zera gaineratzen dio Manu Castillak:
|
|
2013
|
|
|
Ikasleekin egindako talde eztabaidetan ikusi ahal izan dugunez, maila indibidualeko faktoreen artean familiaren jatorria eta etxean jasotzen den input a izan dira ikasle nahiz irakasleek gehien nabarmendu dituztenak. Gure ikerketa eleanitza den testuinguru batetan
|
baina
hizkuntza gutxituaren arnas-gune batetan gauzatu da. Oro har, gure ikasleen kasuan familiaren jatorria edo etxean jasotzen duten input a euskalduna da, eta testuinguru soziolinguistikoa ere oso euskalduna da, beraz, ikerketa honetan ez dira horiek ikasleen euskarazko jardunean gaztelania txertatzea bultzatzen dieten faktore nagusiak.
|
|
|
Lehenik, euskaldun zaharrak, lehenago aipatu hiru herrietan. Gero, euskaraz hitz egiten ez duten pertsona batzuk,
|
baina
hizkuntzari buruz informatuak direnak elkarrizketatu dira. Azkenik, kolegioetako ikasle batzuk elkarrizketatu dira, 11 urte artekoak.
|
|
2015
|
|
|
— Oinarrizko mezua eleaniztasunean, euskararen erabileran eta gurasoen jarreran kokatzen da: haurrek eta gazteek hizkuntza bat baino gehiago ondo ikastea nahi da eta horretan lan egiten da,
|
baina
hizkuntza ohitura batzuk ere sustatzen dira (euskara askorekin eta egoera askotan erabiltzea). Bi helburu horiei begira ikastetxeak
|
|
|
Ez da derrigortu behar,
|
baina
hizkuntza aldarrikatu egin behar da.
|
|
|
4. b. Helburu hizkuntzaren hiztunentzako eskola publikoa dago,
|
baina
hizkuntza hegemonikoaren eskuetan daude baliabideak eta erabakiak
|
|
|
Berehalakoan ikusi daitekeenez, eskala sinple eta guztiz subjektiboa dugu hau, eta beste eskalen kasuan bezalaxe, ez dago hizkuntzaren egoera neurtzeko jarraibide edo azalpenik. Gizabanakoei egindako galdetegi luzeak dira eskala honen informazio iturria,
|
baina
hizkuntzen ukipena, hizkuntzaren garrantzia soziala, hiztun komunitatearen eta talde osoaren sostengua, eta klasea, adina eta generoa bezalako funtsezko aldagaiak ez ditu kontuan hartzen.
|
|
|
Argi dago eskala holistiko bat izateko ez dela nahikoa,
|
baina
hizkuntza ezagutza neurtzeko balio du azterketa honek. Edonola ere, kontuan izan behar da hizkuntza eta komunitate txikietan erabili izan dela froga hau, beraz, ikusteko dago herrialde handiagoetan izan dezakeen aplikagarritasuna.
|
|
|
Beste behin, kontzeptu hau zenbaki edo estatistiketara nola ekartzea den gakoa,
|
baina
hizkuntzaren diagnosia egiteko tresna aproposa da.
|
|
2016
|
|
|
Eremu publikoan edo pribatuan, edo lan esparru espezifiko batzuetara kondenatzen zaitu edota edonon onartzen zaitu. Hiztun gisa esan dugu,
|
baina
hizkuntzak herritar eta hiritar gisara ere eraikitzen gaitu. Herritar gisa gutasun bateko identifikazioa indartzen duelako, eta hiritar gisa gizarte bateko eskubide eta obligazio zibildun kide egiten zaituelako.
|
|
|
helburu horietarako, esan liteke hizkuntzaren" ideia" nahikoa dela balio sinboliko edo bertako markatzat hartzeko. Adibide bat ematearren, aipatu dezaket jaso nuela behin, guerneseyera hitz egiten ez duen,
|
baina
hizkuntza mantentzea eta biziberritzearen alde dagoen pertsona baten postal txartela. Postal horretan, familia zahar baten irudia zegoen, zaldi gurdi batean, zuren gainean paratuta; eta etxez aldatzea zihoazeneko berri ematen zuen, zera esanez:
|
|
|
Horren ondorioz, haur eskola bat eta manxerako lehen hezkuntzako ikastetxe bat sortu ziren. Gaur egun, ikastetxe hori beteta dago 70 haurrekin (gobernuak finantzatzen du
|
baina
hizkuntza erakunde batek kudeatzen du). Ikasleek, bigarren hezkuntzan, hiru irakasgai manxeraz ikasteko aukera dute.
|
|
2017
|
|
|
Era berean, Peru herrialde anitz bat dela argi dute, baina diskurtsomailan argi dago hierarkia zein den: " 47 mintzo daude,
|
baina
hizkuntza, berriz, bakarra".
|
|
|
Peru herrialde anitz bat dela argi dute, baina diskurtso mailan argi dago hierarkia zein den: " 47 mintzo daude,
|
baina
hizkuntza, berriz, bakarra".
|
|
|
Sarri aipatzen da euskararen biziberritze prozesu malkartsu honetan, oso kontuan hartzeko bi elementu nagusi daudela: ...skaradun izateko moduetan. ebidentzia horren jakitun izanik, interesgarri da espresuki biltzea gaia aztertzen ari diren ikertzaileen lanak. eta horretara dator hemen aurkezten dugun zenbaki monografikoa. izenburuak dionez, ez ditugu soilik euskararen hiztun berrien inguruko lanak bildu. hiztun berrien gaia, hizkuntzen biziberritze prozesuetan garatzen den gertakaria da, ezinbesteko prozesu komuna.
|
baina
hizkuntza komunitate bakoitzak bere ezaugarri propioak ditu, eta ez da beti samurra izaten orokortasunetara heltzea. edozein kasutan, esan daiteke zalantarik gabe, hiztun berriak estrategikoak direla bai euskararentzat eta baita gainerako biziberritzen ari diren hizkuntzentzat ere.
|
|
|
6 OnDORIOAK amaitzeko, beraz, esan daiteke nerabeekin egindako ikerketa honetan argi geratu dela genero rolen araberako banaketa argia dela. hori dela eta, nerabeek nesken ezaugarriak eta mutilen ezaugarriak garbi identifikatu eta ezberdintzen dituzte, eta hizkuntza praktiketan desberdintasunak nabaritzen direla ikusi ahal izan dugu. beraz, nire ustez, lekuan lekuko lanaren bidez artikulu honen hasieran planteatzen zen tesi nagusia berresten da: ...iltzen denez, horrek eragina du hizkuntzaren gizarte erabileran. azken bi hamarkadetan" euskararen erabilera" kezka iturria bihurtu da, eta, gehienetan, auzi hau planteatzerakoan nerabe eta gazteengan jarri da lupa. nire ustez, ordea, euskararen biziberritzea askoz modu zabalagoa planteatu ezean egungo egoera mantenduko da. paula kasaresi behin entzun nion bezala, haurrak etorkizuna dira
|
baina
hizkuntza kontuetan orainaldi estatiko bihurtuta geratzen dira, euskara" haurren
|
|
|
erdigunean den euskal identitatearen funts edo giltzarri, bertzelako identitate bati edo batzuei eransten zaien kolorea, eta abar. Jaiotzetik bertatik hizkuntzaren bitartez sozializatzen gara eta kultura barneratzen dugu.
|
baina
hizkuntza hautatu eta ikasten ahal dugu bizitzan zehar, eta, beraz, hizkuntzak berezkoaren eta ikasitakoaren arteko muga gainditzen du (urla, 2012: 67). beraz, hizkuntza identitate esentzialista baten logika baino, identitate performatibo batena bere egiten dute guraso horiek, bizitzan zehar eraiki eta eskuratzen ahal dena (hernández 2007:
|
|
2018
|
|
|
a) asimilatuak izateko patuaren aurrean amore eman; b) egoerari aurre egin eta asimilazio prozesua iraultzen saiatu. Azken aukera horren bidetik, litekeena da nazionalismo linguistikoaren elebakartasunaren paradigma baztertzaile bera Nazio bat/ Estatu bat/ Hizkuntza bathizkuntza komunitate horiek errepikatzea,
|
baina
hizkuntzen rola irauliz: ordura arte baztertua izan den hizkuntza orain nagusitzat eta bakartzat joz, eta nagusi izan dena orain baztertuz.
|
|
|
arlo publikoaren kudeaketan jendartearen parte hartze zuzena bultzatzen duen espazio gisa definitzen dute euren burua. Berez ez da euskararekin lotutako proiektua,
|
baina
hizkuntzak izan du pisua eta erabileran ere izan du eragina.
|
|
|
Itxura guztien arabera, lagunarteko ahozko hizkeran bada alderik definitutako hiru taldeen artean (lehen hizkuntza euskara; lehen hizkuntza euskara/ gaztelania, eta lehen hizkuntza gaztelania),
|
baina
hizkuntza idatzian taldeen arteko aldea askoz txikiagoa dela uste da. tzen den konstruktuak ez duela alboratzerik eragiten izangaien taldeen artean. Bestela esanda, emaitzen baliagarritasunaren frogen berri eman behar da (AERA, APA eta NCMEA, 2014).
|
|
|
Itxura guztien arabera, lagunarteko ahozko hizkeran bada alderik definitutako hiru taldeen artean (lehen hizkuntza euskara; lehen hizkuntza euskara/ gaztelania, eta lehen hizkuntza gaztelania),
|
baina
hizkuntza idatzian taldeen arteko aldea askoz txikiagoa dela uste da; izan ere, eskolaren testuinguruan erabiltzen da batez ere hizkuntza idatzia, eta ikasle gehienek euskarazko ereduetan ikasten dute. Hauek dira 20162017 ikasturteko matrikulazio datuak, Haur Hezkuntzan (3 urte):
|
|
2019
|
|
|
Sare sozialetan euskarak daukan nagusitasun nabarmen hori ezin da modu isolatuan ulertu, testuinguru soziolinguistiko jakin batek ahalbidetu, sustatu eta bermatu baitu euskararen hainbesteko presentzia. kaleko arau sozialak ez du eragina bakarrik etxeetan, baita sare sozialetan ere. euskararen erabilera kalean baino 8,7 puntu apalagoa da sare sozialetan,
|
baina
hizkuntza nagusia da, alde handiarekin. halaber, ondoriozta daiteke euskararen kaleko erabilera eta sare sozialetakoa ezin direla mimetikoki konparatu, bi espazio eta bi harreman esparru oso ezberdin direlako. Sare sozialek aukera ematen dute harreman zirkuluak handitzeko eta zabaltzeko —herritik, eskualdetik eta baita herrialdetik kanpoko pertsonekin ere—.
|
|
|
Fundéuren arabera (FundeuBBVA, 2019), hizkuntza gutxitua lurralde bateko hizkuntza batekiko hiztun kopuru txikia duen hizkuntza da. Antzeko definizioa ematen dio kontzeptuari Soziolinguistika hiztegiak,
|
baina
hizkuntzen arteko gatazka eta arazo horren ondorioak azpimarratzen ditu (eusko Jaurlaritza, 2010, 43 or): " hizkuntza gatazkako egoeran, hizkuntza menderatzailearen esku hainbat esparru eta funtzio galdu dituen hizkuntza".
|
|
2020
|
|
|
Lanaren egiturari dagokionez, bi atal nagusitan banatuta dago. Lehenengo atalean, azterketa gauzatzeko eduki teorikoak jorratuko ditugu, euskarazko hedabideen garapena kontestu zabalago baten barruan kokatuz,
|
baina
hizkuntza gutxitua den heinean, haien berezitasunak ere jorratuz. Ondoren, solasari berari erreparatuko diogu, solasaren analisiaren ikuspegitik jorratuta eta haren egitura mekanikoaren antolamendu testual eta diskurtsiboa landuz.
|
|
2021
|
|
|
Horiez gain, alabaina, Gipuzkoara 120 hizkuntza ingururen helduera aurreikusi da: hiztun kopuru txikikoak,
|
baina
hizkuntza aniztasun oso handia bertaratu dute. Era berean, jakin da leku berezia hartzen dutela jatorri estatuetan gaztelania ofiziala duten biztanleek, Gipuzkoan zehazki jatorri atzerritarreko biztanleriaren% 43 osatzen dute, 2019ko datuen arabera (Aierdi et al. 2020, 39).
|
|
|
Hizkuntza aniztasuna munduak duen ondare materiagabe handienetarikoa da,
|
baina
hizkuntzak bizirik mantentzeko ezinbestekoa da haiek erabiltzea eta transmititzea. Katedra munduko hizkuntza aniztasuna eta haren egoera zaurgarria ezagutu eta ezagutarazteko helburutik abiatu bazen ere, laster ikusi zen ezagutza hutsak, ezinbestekoa izanik ere, ez zuela egoera horri aurre egiteko indar nahikorik.
|
|
2022
|
|
|
Hein honetan, euskararen erabileraren auziak sortzen du kezka handienetariko bat: lurraldez lurralde aldeak handiak diren arren, oro har begiratuta euskaldunen kopuruak gora egin du Euskal Herrian azken lau hamarkadetan2 EAEn gazteen artean, ereduari esker batez ere
|
baina
hizkuntzaren erabilerak ez du igoera proportzional berdina izan3 Egoera honek, azken urteetan egin diren ikerketa eta lanak hizkuntzaren erabileran jokatzen duten aldagaiak ulertzera eraman dituzte. Amonarrizen (2019) iritzian, erabileraren auzia izan litzateke fase berriaren oinarria.
|
|
|
Ildo horretan, agian" hiztun berri" etiketa estuago lotzen da erlazionatutako beste kontzeptu batzuekin, tartean, García eta Kleifgen en (2010)" elebidun emergenteak" ekin (hizkuntza bat ikasten eta beti aurrerapenak egiten dabiltzanak) eta Kramsch ek (2009)" subjektu eleanitzak" deritzonarekin, hau da, egunerokotasunean hizkuntza bat baino gehiago erabiltzen dituzten hiztunak, atzerriko hizkuntzak ikasten dihardutenak eta" silenced speakers" deiturikoak barne. Azken hauek ulertu bai
|
baina
hizkuntza horretan ez dute hitz egiten.
|
|
|
askotan katalan terminoa erabiltzen da jatorriz katalanak direnak eta beti katalanez hitz egiten dutenak izendatzeko. Hala ere, Katalunian 70 hamarkadan sortutako katalan berri terminoa gaur egun ere erabiltzen da
|
baina
hizkuntza eta kultura katalanean berriki sartutako etorkinak izendatzeko.
|
|
|
Azkenik, aipagarria da hizkuntza zapalkuntza edota menderakuntzaren noziorik ez dela ageri garai honetako testuetan –EHErenetan izan ezik. Hala ere, eta batez ere Euskaraldiko testuan K18 hizkuntza zapalkuntza bere horretan agian ez,
|
baina
hizkuntza gutxiagotu baten aurrean gaudela ondoriozta liteke. " Hizkuntza ohiturak aldatzen ari gara" esaldiarekin argi uzten baitu adibidez, bestelako hizkuntza ohiturak ere existitzen direla, eta haiek hauek baino indar gehiago izan dezaketela.
|
|
|
Baina lehen inpresio honen ondoren, datuen inguruko hausnarketa sakonagoa eginda, esan genezake, azken urteetan egindako lanak eman dituela bere fruituak,
|
baina
hizkuntzaren biziberritze prozesuak aurrera egingo badu, bultzada indartsuagoa eman behar diogula.
|
|
2023
|
|
|
Nazioarteko zuzenbideak argibideak eman lizkiguke hau nola ulertu jakiteko; izan ere, Europar Batasunak ez dauka Europako hizkuntza pluraltasuna gordetzeko eta indartzeko hizkuntza politika eraginkor eta egituraturik. Orokorrean, sustatu eta errespetatu bezalako aitortzak egin dira,
|
baina
hizkuntzok zerbait gehiago behar dute.
|
|
|
Azpimarratu behar da hizkuntza komunitatearen jarrera eta motibazioaren ondorio direla gaur egun euskara hizkuntza bizia izatea eta dagoen ezagutza mailarako espero zitekeena baino erabilera maila handiagoa izatea. Azken hamarkada luzeetan sendo dugun aldagaia da atxikimenduarena (sendo beste garai batzuekin eta beste hizkuntza komunitate batzuekin alderatuz),
|
baina
hizkuntzaren biziberritzean ari garen eragile sozial eta instituzionalen kezka nagusietako bat da hau ere. Horren lekuko dira urtero era guztietako erakunde, elkarte eta eragileek egiten dituzten sentsibilizazio kanpainak.
|