|
2000
|
|
|
Ed. Trotta, Madril? (modernitatearen proiektua, eredu komunikazionala, balio unibertsalen onarpena),
|
baina
historiaren aro konkretu hau gainditzeko, behar, horren baitan,, harago, horretan, Alemania ere sartzen du.
|
|
|
Informatikaren bidez elkarrekin loturiko zentro horiek guztiek osatuko lukete Euskal Biblioteka Nazionala. Hori, noski, gaur egun amets bat besterik ez da,
|
baina
historian zehar sarritan gertatu den bezalaxe, gizakiok batzutan ametsak egia bihurtzeko gaitasuna izaten dugu. Halere, lan horri ekin aurretik, bi baldintza bete lirateke:
|
|
|
– Ondo dago apala izatea, Estepan,
|
baina
historiak ez du urrikirik. Zuen hiruron izenak gainerakoen gainetik daude.
|
|
2002
|
|
|
Historiari dagokionez, Voltaire-k eta bestek erudizioa eta diskurtsoabereizi zituzten. Erudiziorik gabe ez dago historiarik,
|
baina
historia batez ere diskurtsoa dugu. Literatura lanak, fikzio edo poema lanak, adibidez?
|
|
|
Errudunak bilatzen hasita, ezin ukatu asko daudela; hala ere, indartsuenen artean hedabideak daudela gogoratu behar. Gero eta garrantzi sozial handiagoko hedabideek aniztasunaren alde zein kontra jo dezakete;
|
baina
historiak dio, errazago dihardutela estandarizazioaren alde dibertsitatearen alde baino.
|
|
2003
|
|
|
Agian gure historia ez dugu ongi ezagutzen eta euskal nazionalismoaren ikuspegitik astakeria asko idatzi dira. Adibidez, sarritan esan dugu egungo gatazka Gerra Karlistetatik hona datorrela,
|
baina
historiaren azterketak erakusten digu gaia hori baino sakonagoa dela eta gure egungo errealitatea hobeki aztertzeko gure historia ere hobeki ezagutu genukeela.
|
|
|
Hiri bakoitzak bere erreferentzia arkitektonikoa bilatzen du gainerakoetatik fisikoki bereizteko,
|
baina
historiak adierazten digu sinboloek denbora igarotzea eskatzen dutela jendeak bere bizitzan onartu ditzan eta erreferente bilaka daitezen.
|
|
|
Usteak, erdiak ustel, askoren hutsa da hemen. Bestela izan zitekeela pentsatu genuen,
|
baina
Historiak geure lekuan jarri gaitu. Izan ere, aurreko mendeko hirurogeita hamarreko urteetan prentsa informatibo elebidunak euskarazko pren  tsaren alde zerbait egin zezakeela uste izan bagenuen ere, denborak argitu digu planteamendu hori hutsaren hurrengoa zela.
|
|
2004
|
|
|
Historia oso da injustua, murriztailea da-eta. Hari nagusia bai,
|
baina
Historia hori osatzen duten hamaika eragile aipatu ere ez dira egiten. Hori da kontua.
|
|
|
Bata, hemendik Danubio aldera, Ukrainaraino. Bestea, kontrako norantzan,
|
baina
historiako beste une batean. Gauzak ez daude guztiz garbi oraindik, eta beharbada gehiegikeria izan zen hura esatea".
|
|
|
halako balioak sustatu nahi badira sor edo bultza bedi ikasgai espezifiko bat (etika edo dena delakoa). Ez dut esan nahi historia ezin balia daitekeenik aldika balio konkretuez gogoeta egiteko,
|
baina
historia ezin bihur daiteke balioen inguruko ikasgai baten ordezkoa (eta ohar honek ez du soilik euskal historiarako balio baizik berdin munduko historia ikasgaietarako zein beste edozein historiarako). Historiak, nire ustez, bere baitatik bultza dezakeen baliorik baldin badago akaso mundua ulertzeko zentzu kritiko orokor bat izan daiteke, ez asko gehiagorik (besterik da historiako gaiak balio konkretuaz gogoeta egiteko erabiltzea).
|
|
|
Hoberako bidean al dago, beraz, gizakia? Ez dakigu zehazki, Kantek hobetzearen hobetzeaz azkenean hilzorian dagoen gaixoaz hitz egiten du,
|
baina
historiak zentzu bat izango badu, hobera egin balu bezala jokatzea da aukera onena. Hobekuntzarako baldintzak ezartzeko ahalegin jarraitua besterik ez zaigu geratzen.
|
|
|
Oroimena lantzeko etorkizuneko tresnak baliatzen ditugu. Kontraesana dirudi,
|
baina
historia egiteko eta historia arakatzeko balio digute tresna berriok. Informatzeko eta informatuak izateko.
|
|
2005
|
|
|
Beharbada, Galiako ipar mendebaldean, Babaorum, Aquarium, Laudanum eta Petibonum kanpamendu erromatarrek inguratutako etxalde galduan, Asterix txikiak eta Obelix bere lagun handiak, bizkarrean menhirra hartuta, Julio Zesarri galantak ematen jarraitu zuten. Historia garaileek idatziko dute,
|
baina
historiaren zati hau 2.000 urte geroago umorez eta kolorez, galtzaileek berridatzi dute.
|
|
|
Horrelako titulua ezarri zion Sábatok Argentinan desagertutako jendearen gaineko ikerkuntzari
|
baina
Historiak dena errepikatzen dela frogatzen du, tamalez.
|
|
|
73 Ez dago jakiterik zelan,
|
baina
historiako zein soziologiako diplomaturak egin ditu, (Alonso, 1998)
|
|
|
Bere memoria ez menpean egoteko, baizik eta nolabait hortik abiatu eta transformatuz joateko proiektuan. Historiaren kontra bat gaztetan oso errez egoten da
|
baina
historiaren inportantzia, historia ongi ulertuta... Inportantea da historia.
|
|
|
Atal honetan sartu dugu
|
baina
historia sailean ere ipin zitekeen Ladislao Velascok Txipre uhartearen gainean idatzitako artikulua. Zelangura ere atal batean zein bestean apur bat lekuz kanpo geratzen da, ez baitu inolako zerikusirik ez euskaldunen bidaiekin, ez euskal historiarekin.
|
|
|
Aspartamoak urteak daramatza gozagarri gisa,
|
baina
historia polemikoa du
|
|
2007
|
|
|
Naturala den orok (arraza, familia, ahaidetasuna, tradizioak? , etnia?), historia izan zer den esplikatzeko, balio du,
|
baina
historia hori dena gaindituz nola doan esplikatzeko hain zuzen607 Historian filosofiari interesatzen zaiona (razionala) arrazoiaren mugimendu aitzinketaria da, arrazoia nola doan aitzinatzen eta forma objektiboa erakundeetan finkatzen, eta hori bereziki Estatuan egiten du: Estatua da erabakigarria, herriak edo etniak608, eta are gehiago masak, ez dira tresna itsuak baino (Hegel ez da filosofo batere, demokratikoa?).
|
|
|
izan ere harentzat herriak ez bakarrik ez du esan gura arrazoia, baizik jeneralean zuzenean ezarrazoia esan gura du (instintoa, emozioak, egoismoa). Volksgeista historiaren aurrerabideko elementu erreal bat da,
|
baina
historiak aldian aldian gainditzen duena eta gainditu beharrekoa.
|
|
|
Horrela, arraza (galiarra) eta haren aiurria, historiatik haratago, fisiologian errotzen da; eta bilakaera historikoak funtsean axaletik baino afektatzen ez duen faktorea, nolabait denboraz gaindikoa?, bilakatu da bera historian. Arrazak egiten du historia,
|
baina
historiak ez du arraza egiten. Thierry nagusiaren arraza (galiar) historikoa, Thierry gaztearekin prehistorikoa bilakatu da, Edwards-ekin trans historiko, naturala786 Biontzat era berean, les invasions étrangères, les conquêtes, les migrations n, altèrent pas les caractères fondamentaux des types et ne bouleversent pas fondamentalement une race.
|
|
|
deitzen den horretan). Jada Hegel-ek, guztiaren historikotasun jariokorrari eutsiko dio eta erradikaldu ere (natura ere historizatua izango da; Jainkoak berak bere buruaren bilakaera isurketarian dihardu),
|
baina
historiaren joaira, izpirituarena, inoizko razionalista hertsiena berak bururatu du.
|
|
2008
|
|
|
Modu horretan, estatu bat Euskal Herriaren historiaren ardatz bihurtu dute, horrek dituen abantaila guziekin (pasa den kapitulu batean aztertu ditugun horiexekin, hain justu). Espainia Errekonkistan bezala, euskaldunok gure estatalitatearen etenaldi batean gaude,
|
baina
historiaren manatuari obedituz gero, berriz ere erdietsiko dugu geure buruaren jabe izatea. Gure historiak ere lerro zuzenak izanen ditu, hasiera eta amaiera hausturarik gabe lotuko dituztenak.
|
|
|
Ez da, noski, osagai bakarra. Gauza gehiagoz ere baliatu dira,
|
baina
historiak berebiziko garrantzia izan du eta izaten jarraitzen du ideologia horren baitan. Honek, paradoxikoki, ez du ekarri Nafarroako Liburutegiarekiko edo Artxibo Orokorrarekiko ardura berezirik.
|
|
|
Herriak hazten du haurra, eta ez pertsona bakar batek. Ta hemen ere, Obamak historia egingo du,
|
baina
historiak berak egin du Obama.
|
|
|
Horrez gainera, utopia ortzi muga dugu, norabidea markatzen digun horizontea, eta badakigu hurbiltzen garen heinean urrutiratu egiten zaigula. Fukuyama eta enparauek esango dute nahi dutena,
|
baina
historia ez da inoiz amaitzen.
|
|
|
Utopia ortzi muga dugu, norabidea markatzen digun horizontea, eta badakigu hurbiltzen garen heinean urrutiratu egiten zaigula. Fukuyama eta enparauek esango dute nahi dutena,
|
baina
historia ez da inoiz amaitzen
|
|
|
Gogorrago kolpatu behar lituzke krisiak hemengo politikagileak, kapitalismoari adabakiak jartzen ari baikara bakoitza bere minari begira. Egun historikoak asmatu ditugu aurten ere (aterki batzuk ireki ziren hartakoa kasu),
|
baina
Historia (amaitu zela esaten ziguten hori) gainera datorkigu injustizia guztiekin, eta ez dugu erabaki historikorik hartzeko asmorik. Agian beste lurralderen batean...
|
|
2009
|
|
|
Hiztunen kopuruaren garapena historian zehar aztertzea ere, Fañch Broudic ek10maisuki egin duen bezala bretoiaren kasuan, ez da berez historia soziala: historia sozialaren zati bat da, demolinguistika deitua,
|
baina
historia soziala ez da horretara mugatzen, zergatiak ere aztertu behar dira adibidez.
|
|
|
Oso harro dago klubeko istorioaren parte izateagatik,
|
baina
historiara igarotze ezak tristura izugarria eragiten diola aitortu du Juanma Lillok Zubietan eskaini duen azken prentsaurrekoan.
|
|
|
Lilloren aroa amaieratik oso gertu da eta hedabideen aurreko agur mintzaldian ezin izan du ezkutatu Realeko entrenatzaile izateak sorrarazi dion harrotasun sentimendua. Oso harro nago klubeko istorioaren parte izateagatik,
|
baina
historiara igarotze ezak tristura izugarria eragin dit. Ume umetatik nahi izan dut halako zerbait bizi, hauxe amesten nuen, baina igoera erdietsi ez izanak jota utzi nau.
|
|
|
Eta Fernandez Valdesek Discharge taldearen 1982ko diskoaren izenetik atera du en esaldia, pareta batean interes puntu bat sortzen duen pintaketaren modukoa, eta erakusketari berari izena ematen diona. Komunikatzeko zailtasun horren aipamena da,
|
baina
historian atzera ez botatzearren, aukera ederra galtzen du artistak, esaldia berez Japoniako esaera tradizional zahar batetik baitator, Hiru Tximu Jakitunen irudiaren bidez errepresentatzen dena maiz. Apropiazio, aldaera eta berrapropiazioaren historia honek irakurketa politiko baterako ateak irekiko zituen ziur asko.
|
|
|
EAJko presidentearentzat ez da onargarria Lopezen gobernuaren eta aurreko gobernuaren jarreraren arteko alderaketa egitea: . Batzuentzat badirudi beraiekin hasi dela historiari buruzko errealitatea,
|
baina
historia tematia da oso?.
|
|
2010
|
|
|
Ez dago joera linealik. Interpretazio subjektiboa da,
|
baina
historiak berak eta garapen ekonomikoak hazkuntza eta haustura bidez funtzionatzen dute. Hots, aldian aldian gertatzen diren aldaketa kualitatiboak daude.
|
|
|
Unea iritsiko da, eta horregatik bilatzen da larriki iturri energetiko berri bat (fusio nuklearra, garbia eta merkea, adibidez). Kontua da gizakia beti jarduten dela jarraitasun hipotesien gainean,
|
baina
historia ez. Ekonomian asko erabiltzen den bitxikeria bat dago:
|
|
|
Alderdi Popularra ez zen Jaurlaritzan sartu, baina egonkortasuna bermatu zion PSEren exekutiboari. EAJk irabazi zituen hauteskundeak,
|
baina
historian lehendabiziko aldiz oposiziora igaro behar izan zen. Urtebete geroago, PSE PP hitzarmenak ez du hausturarik eta 2011ko udal eta foru hauteskundeen ostean akordioa Diputazioetara eta Udaletxeetara eraman lezaketela zabaldu da.
|
|
|
Gure bizitzak imajinatzera behartuta gaude,
|
baina
historian zehar sorturiko esne beltzaren tantak ahazteke. Imajinatu behar dugu zer gertatu zitzaien biktimei, eta nola geratu diren gure hitzak, gure literatura, gure bizitzak.
|
|
|
«Ez dut neure burua nekatu nahi sufritutako izu eta martirioak kontatuz, besteak beste gosea,
|
baina
historian, mundua hasi zenetik, ez dut uste beste pertsonaodolzaleagorik izan denik SSak eta Gestapokoak baino, beraien irribarre maltzurrarekin, Europan erregimen berri bat ezarri nahi zutenak. Beraien kontra esandaitekeen guztia berez direnaren zati txiki bat besterik ez da izango, eta SSetakobat edo Gestapoko bat dagoen lekuan sugegorri bat legez zapalduta akabatu beharda berriz piztu ez dadin».
|
|
|
Merkatu librearen aldekoek esaten zutena egokia izan daiteke, eta izan zen? hasiera batean,
|
baina
historiak egiaztatzen du enpresa handiek laster ikasten dituztela nazioarte mailako kartelak, joint venturak, oligopolioak, etab. ezartzeko behar diren bitartekariak, tresnak eta egiturak. Eta egitura eta jokabide horiek guztiak, askotan, gobernuek kontrolatzeko lehen baino askoz zailagoak izan ohi dira.
|
|
|
Pedro Mari Otañoren espainiar lehoi zaharra zerri amerikanoen hankapera eroria zen. Kubako katamotzak irlan nagusi izateko bidean zeuden,
|
baina
historia ez zihoan Jose Martik nahi zuen bidean. Inperioen garaia zen artean, Estatu Batuak ez ziren nazio txikiak askatzen ari, baizik eta inperio berri zabal bat prestatzen, diruz eta armez edo armez eta diruz eratua.
|
|
|
|
baina
historia hau nirekin hasten da.
|
|
2011
|
|
|
Hori egin behar da? Bai, hori ere egin behar da,
|
baina
historia soziala askoz gehiago da. Elizaren, laugarren botere horren historia, esaterako, asko interesatuko litzaidake.
|
|
|
Alejandro ez zen, gainera, iritzi hura jakinarazi ziòn lehena, garbi errana baitzion ordurako Alfredo Huegunek etorkizun gaiztoa izanen zuela, baldin eta emakume harekiko ametsak betetzen ahalegintzen bazen, ez Anastasiagatik, baina beronen aita ankerragatik: ahantz ezak emakume hori, erran zion Alfredok, haren aitarekin ez baituk deus egiterik, ogro hutsa duk eta;
|
baina
historia haiek eta lagunaren aholkuek, kikildu beharrean, are gehiago sutu zuten Atilano, bat batean heroi erromantikoaren paperean sentitu zena: nik salbatuko diat emakume hori ogroaren atzaparretarik?
|
|
|
Oso gutxi izan ziren, ondorioz, liburuan biltzeko balio izan zidaten historiak. Bizpahiru emakumek gonbidatu ninduten auto barrura, egia da,
|
baina
historia horiek laburregiak izan ziren liburua gizendu ahal izateko. Errepide ertz batean bukatu zen lehena.
|
|
|
Hautu librea da. Librea,
|
baina
historiarekin datorrena. Horrela, mendebalean behintzat (agian mundu guztian honezkero), azken mundu horrek funtsean berdin berdina dirudi fededun eta fedegabeentzat, liberalentzat, marxistentzat, anarkistentzat, feministentzat, neofalangistentzat, bakezaleentzat ala terroristentzat:
|
|
|
Sartrek berak aitortu du nolako inpaktua eragin zion berari ere Merleau Pontyren testuak. Alabaina, horren planteamenduari jarraiki bai,
|
baina
historiaren irakurkera marxista bere existentzialismoarekin osatu beharra zegoela pentsatu du. Beraz, berriro pertsonarengana itzuliz (marxista dogmatikoei gustatuko ez zaiena), bortxaren historia determinatuari drama pertsonalaren fenomenologia gehitu dio:
|
|
|
Bazen hizkuntza, literatura, historia, geografia eta etnologia. Hizkuntza eta literatura euskaraz egiten ziren,
|
baina
historia, geografia eta etnologia, ez. Egun batez ikasleek eskaera bat ekarri zuten, denek sinatua:
|
|
2012
|
|
|
Marion Donovan izeneko emakume batek sortu zuen gaurko fardelen aitzindaria,
|
baina
historiak haren izena ahantzi du. Beranduago Procter & Gamble multinazionaleko ingeniariek 1956an diseinatu zuten beste bat, lehenik zerrautsa zeramana, gero joan dira materialak sofistikatzen.
|
|
|
Hautu librea da. Librea,
|
baina
historiarekin datorrena. Horrela, mendebalean behintzat (agian mundu guztian honezkero), azken mundu horrek funtsean berdin berdina dirudi fededun eta fedegabeentzat, liberalentzat, marxistentzat, anarkistentzat, feministentzat, neofalangistentzat, bakezaleentzat ala terroristentzat:
|
|
|
Sartrek berak aitortu du nolako inpaktua eragin zion berari ere Merleau Pontyren testuak. Alabaina, horren planteamenduari jarraiki bai,
|
baina
historiaren irakurkera marxista bere existentzialismoarekin osatu beharra zegoela pentsatu du. Beraz, berriro pertsonarengana itzuliz (marxista dogmatikoei gustatuko ez zaiena), bortxaren historia determinatuari drama pertsonalaren fenomenologia gehitu dio:
|
|
|
Historiak arazo handi bat du: historia irakurri eta hurbiltzen ahalegindu gaitezke,
|
baina
historia ezin dugu interpretatu gaur egungo ikuspegietatik. Askotan entzuten dira honelako galderak:
|
|
|
Hala ere, «euskal izana» ez da euskara bakarrik. Euskara euskal kosmoikuskeraren ardatza da,
|
baina
historian zehar beste zenbait edukiz inguratuta azalduda. Eztabaidarako proposamen gisa, identitate paradigma honen balizko ildoakazalduko ditugu.
|
|
|
Berak dioenez, horien guztien berezitasuna, «ez da Espainiaren egoeraz etageroaz kezkatzea, ardura horrek hartzen duen modua baizik: herriaren esentzia bilatunahi dute denek, nazioaren arima, arrazaren jeinua, aberriaren izpiritua. historianagertzen dena
|
baina
historiaz aurrekoa dena, berezkoa eta aldaezina, izate materialbaina aldi berean metafisikoa, Estatua eliza bihurturik, ideario politiko bat erlijiozkofede, bere dogma eta inkisizio guztiekin». Beraz, hispanitatearen pentsalari etaapostoluen idazkiak aztertu ditu, eta agerian utzi, «bera nor izateko beste batzukmenpean eta zanpaturik behar dituen herri baten ideologia beti inperial eta maiz askiarrazista».
|
|
|
Berak dioenez, horien guztien berezitasuna, «ez da Espainiaren egoeraz etageroaz kezkatzea, ardura horrek hartzen duen modua baizik: herriaren esentzia bilatunahi dute denek, nazioaren arima, arrazaren jeinua, aberriaren izpiritua. historianagertzen dena
|
baina
historiaz aurrekoa dena, berezkoa eta aldaezina, izate materialbaina aldi berean metafisikoa, Estatua eliza bihurturik, ideario politiko bat erlijiozkofede, bere dogma eta inkisizio guztiekin». Beraz, hispanitatearen pentsalari etaapostoluen idazkiak aztertu ditu, eta agerian utzi, «bera nor izateko beste batzukmenpean eta zanpaturik behar dituen herri baten ideologia beti inperial eta maiz askiarrazista».
|
|
|
Jazartze, gatazka eta konfliktoetan biolentzia eta heriotzaren eginkizuna ezin uler daiteke ikuspegi bakarreko era honetaz. Ikuspegi moral honek leku guztiz handia eta garrantzitsua dauka pertsonen duintasuna begiratzeko;
|
baina
historian eta jendartean ez da inoiz izan baloreak neurtzeko molde bakarra, ez eta nagusia ere.
|
|
2013
|
|
|
«Emakumea izatea, herrialde garatu batean bizitzea, eta aro garaikidean jaio izatea, eta ez XVII. mendean, adibidez». 2012tik izan da munduko pertsonarik zaharrena Kimura,
|
baina
historiako errekorra ez dauka berak, Jeanne Louise Calment frantziarrak baizik. 122 urte eta 164 egunekin hil zen Calment, 1997an.
|
|
|
Eta gure ikuspuntutik kontatu dugu. 36ko gerraren gaian gure parte hartzea ez da inon ageri,
|
baina
historiako beste gaia guztietan ere ez. Hori da kontua.
|
|
|
Hain zuzen ere, Antonio Arrutiren parean agertzen dira XX. mende hasieran beste hainbat idazle, oro har azterketa sakonagorik merezi izan ez duten arren, batzuk literaturaren historietan aipatuak izan direnak: Emeterio Arrese, Luis Jauregi. Jautarkol?, Klaudio Sagarzazu. Satarka?, Sorne Unzueta. Utarsus?, Juan Arana. Loramendi?, Frantziska Astibia. Onintze?, etab. (eta beste hainbat lirateke Santiago Onaindiak bere antologian aipatzen dituenak,
|
baina
historietan agertzen ez direnak). Zailtasunak ugariak direla ezin uka (sistemaren ahultasuna, aldizkarietan argitaratzea, anonimoki sinatzea, etab.), baina aurrerapenak ere egin dituzte hainbat ikerlarik:
|
|
|
Eibar San Andreseko tenpluaren itzalpean hasi zen eraikitzen,
|
baina
historian zehar etengabe handitu eta zaharberritutako elizaren azkeneko lanak XVI. mendean hasi eta 1662rako bukatutzat eman ziren, nahiz eta oraindik ere XVIII. mendean lanek jarraitu zuten213 Gerra bukatu eta berehala, 1937ko urrian, elizak konponketak hasi zituen214, gero Regiones Devastadas en esku geratu zirenak.
|
|
|
Artistak bizi eta hil egiten dira,
|
baina
historiak gaur idazten ditugu. Antolatzen eta ikusten dugun erakusketa bakoitzarekin, idatzi eta irakurtzen dugun liburu bakoitzarekin, gogoratzen edo ahazten dugun artelan bakoitzarekin, eta artelan horrekin lotzen dugun izen eta istorioaren bitartez.
|
|
2014
|
|
|
Epaiketari buelta eman, hura salatu, frankismoa epaitu nolabait. Gaurtik begiratuta harrigarria ematen du,
|
baina
historian izaten dira une batzuk... zaila da azaltzen zergatik eta zerk eraginda zeinetan herria altxatzen den.
|
|
|
Azken hauetan berriro bi esplikazio molde dago. Esplikazio bat izanen da, bi arraza edo nazioak, beti gatazkan bai,
|
baina
historian zehar elkarri hurbilduz joan direla, eta Iraultzan, nobleen pribilegioak eta ezabatu direlarik, bien batasun eta anaitasun totala erdietsi dela (Guizot); Trantsizio, demokratikoa?, esango lukete espainolek. Beste esplikazioak (Thierry) arraza galiarraren borroka eta garaipenaren garrantzia nabarmenduko du:
|
|
|
Batez ere, alabaina, Renanek fusioa nola agitu den eta zer izan den ez du nahi gogoratu. Alegia, historiak esan behar digu nazioa zer den;
|
baina
historiari guk esan behar diogu zer esan behar digun. Bestela, anbiguitate guztizkoaren erresuma da historia.
|
|
|
ez du arrazoirik gabe eskatu barkazioa metaforarengatik1625 Deduzitu dezakeen guztia, ordea, da: Estatu bat baldin badago (nazioa) badago; eta hori, egia da ez dela norbanakoen nahiaren produktua,
|
baina
historiaren produktua da, eta norbanakoek egunero bizi dutena (nahita ala pairatuta?), hau fakto ukigarria eta ukaezina baita argi eta garbi. Horixe baino ez da eguneroko plebiszitua.
|
|
|
Egungo paristarraren eta Alesiako zeltaren identifikazioak problemarik gabe funtzionatzen du. Artean sozialdarwinismo terminoa ez zegoen oraindik asmatua,
|
baina
historia, kultura, edotariko fenomeno sozialak, politika (Thierry, Guizot), erlijioa (Renan), literatura (Taine), artea (Ruskin), arraza terminotan esplikatzea arrakastaz gailentzen ari zen Frantzian, Ingalaterran, USAn.
|
|
|
Le nationalisme civique, tel que l? évoque Artaud, est un choix préferentiel pour son pays contre les autres pays? un choix, donc, antiuniversaliste? 61 Egiaz, Sudupek nazio kulturazko edo etnikoa deritzonak eragin ditu zalantza gabe matxinada eta krudelkeriak (askapen bila batik bat mendean zeukan Estatuaren aurka),
|
baina
historian behin eta berriro gerrak eta txikizioak sortu dituen eta sortzen dituena, etxean ezin kabitu eta kontinenteak inbaditu, kolonietako herriak hankaperatu eta triskatu,, arraza behereak, esklabotu eta ustiatu, Mundu Gerrak piztu eta bonba atomikoaz armatu dena, eguna joan eguna etorri milioika haur goseak hiltzen ari dituena, ez dirudi gure nazio etnikoaren eta ez Artauden Nazio kulturalaren nazionalismoa denik, Nazio zibiko, eguneroko plebiszituan euskarri hartzen omen duenarena baizik!
|
|
|
Zibilizazioan aurreratu ahala,, la langue se substitua ainsi presque complètement à la race dans la division des groupes de l, humanité, ou plutôt le mot «race» changea de sens. La langue, la religion, les lois, les moeurs firent la race bien plus que le sang? 841 Beraz, esango dugu, prehistoria berdina dute,
|
baina
historia total ezberdina. Argumentazioaren atal inportante bat. Zer da nazioa?, n Renanek hemendik eraman nahiko du.
|
|
|
Zinezko atzerakadarik edo jausirik ez dago historian, gehienez ere atzerapausoak jauzi handiagoa egiteko. Augustoren Erromarekin alderaturik Erdi Aroak beldurgarrizko erorikoa ematen du,
|
baina
historiaren indarbiltze bat besterik ez da jauzi handirako moderniara: –C, est la scolastique qui a rendu possible «l, esprit rationnel et scientifique des modernes»; «comme l? état politique des sociétés modernes a pris naissance sous la religion aux Croisades, les sciences et la philosophie modernes sont nées de la théologie»? 409 Bortxakeria odolkoi ankerrena, guri irrazionala iruditzen zaiguna, izan ere maiz agente pertsonalki irrazionalen ekintza dena (horiek Renanek eroak, fanatikoak, amorratuak, burunahastuak kontsideratu ohi ditu), razionala da guztiz historiaren osoan begiratuta(, la marche du monde se fait par l, impulsion des fanatiques et des violents?) 410 Iraultza, horregatik, Renan kontserbakoi estua da eta, ezin du maite, baina kondenatu ere ezin du egin (iraultzaileak kondenatuko ditu, pigmeo halakoak, ez Iraultza bera, edo gutxienez Iraultzako lehen momentua) 411 Fenomeno natural itsu bat bezala da412, nolabait positiboa bere tzarkeria guztiekin ere413 Historia guztia progresoaren historia da, eta, le progrès suffit pour tout légitimer? 414 Dena da positiboa, gerrarik triskatzaileena ere bai, historiak bere tresnak ditu:
|
|
|
Ez dakit, ni emozionatzen naiz beti amonekin. Ikusten ditudanean amonen, hemengoamonen argazkiak. ez dut esaten idealak direnik,
|
baina
historiaz beteta daude, askobizi dutenak... Klaro gehienetan agertzen dira irudiak baina niretzako egon daiteke, bai, eserita ba bere baserrian kanpoaldean adibidez.
|
|
|
1 Gaur egun, gizakiok behar beharrezkoa dugu elektrizitatea eguneroko jardueretarako,
|
baina
historian zehar gertatu izan dira itzalaldi ospetsuak. Horietako bat 1998an, Aucklanden (Zeelanda Berria) izan zen, 66 egun iraun zituen, eta 6.000 laguni eragin zien.
|
|
|
aurrera;
|
baina
historia idatzita ez dagoenez, ezer ez da ezinbestekoa,
|
|
2015
|
|
|
1990eko hamarkadan galdu zen betiko, eta haren tokian eraikitako baserrira joan ziren bizitzera duela hamar urte Fatima Errasti eta Patxi Arzamendi. Liburuzainak dira ofizioz,
|
baina
historia eta ondarearekiko interesa dute, eta Asteasura etorri eta berehala jabetu ziren balio handiko ingurunean bizi zirela.
|
|
|
" Falta da iaz egin zen lana osatzea, planoa badago, baita deskribapena ere, osatu eta horrekin batera zundaketa berria egiteko baimena eskatu behar da". Udazkenean ez bada, neguan berriro igoko dira mendira, indusketa arkeologikoaren metodologian sakontzeko xedez,
|
baina
historia aldatuko duen aurkikuntzaren bat egitea baztertu gabe.
|
|
|
–Ni ere pazifista naiz? idatzi zion gutun sutsu batean Berkeleyk Britteni,?
|
baina
historian inoiz egon bada indarra erabiltzeko momentu bat, hauxe da. Badakizu zer egiten ari diren nazi horiek Polonian, Txekoslovakian, Ukrainan??
|
|
|
Ez dugu osorik gutunaren benetako testua: haren lehen partea (1 zenbakiak) faltsutuak iritsi zaizkigu, Teresaren luman jesulagunen laudorio distiratsua moldatu nahi zuenen batek kontu handiz manipulatua;
|
baina
historia aldetik akats larri samarrak ditu, faltsutzailearen eskua nabarmen uzten dutenak.
|
|
|
Hori da abiapuntua,
|
baina
historia askoz lehenago hasten da, etxean, Euskal Herrian, Gerra Zibila bitartean. Gerra galduta, Eusko Jaurlaritzak eta milaka euskaldunek erbestera ihes egin beharrean ikusiko dute euren burua, baina han gerra berdinarekin egingo zuten topo, faxismoaren kontrakoa, dimentsio handiago batekin:
|
|
|
Emakumearen egitekoa polita eta ona izatea da, ez besterik (inteligentea edo), eta debota izatea; hori, debota ez den emakumea ez da emakumea. Herri xumeak ere kolaboratu bai,
|
baina
historia egin ez du berak egiten.
|
|
|
Uste dut oroimenak horren aise engainatuta ez izateko balio duela. Oroimenik ez dagoenean, jakina, ez dago historia kolektiborik;
|
baina
historia pertsonalik ere ez dago. Gero eta gazteago garelarik heltzen zaigu Lotsaren Adina, hots, iraganaldi bat dugula gogoratu nahi ez izateko adina.
|
|
|
Eta bizi ere, ondoriorik gabeko garaian ñabardura politiko anitz bizi dira;
|
baina
historiako une nagusiak heltzean, ideiak polarizatu egiten dira bi nukleotan, aurkaz aurk. Eta orduan da zinez jendeen erantzukizun handia agertzen, deliberatu beharrez, geroaren lehia bizian ari diren bi banderetatik, zeinean eman indarra eta gogoa".
|
|
|
Azkenean, etorkizunak idatziko du iragana. Espainiak bere historia idazten jarraituko du euskal probintzietan,
|
baina
historia ezin da zigilatu. Euskal Herri independente batek beste historia bat izango luke.
|
|
|
Egia,
|
baina
historia ona da.
|
|
2016
|
|
|
Gipuzkoaren egungo lurralde egitura ulertzeko, ezinbestekoa da itsasoa, eta horren inguruko dozenaka idatzi eta dokumentu historiko aurkitu ditu Jose Antonio Azpiazuk (Legazpi, 1944) bere ikerketa lanetan. Filosofia ikasketak egin zituen bere garaian,
|
baina
historia izan da haren pasioa beti. Hala, 1987an, Historiako doktoretza egin zuen.
|
|
|
Iñigo Urkullu lehendakaria tematu da hitzarmenaren" aldebikotasuna" nabarmentzen" kontzertu ekonomikoaren ezein aldebakarreko aldaketa marra gorria da", esan zuen euskal etxeen azken mundu biltzarrean. Eta bai, 1919an Espainiako Gobernuak dekretu bidez nolabaiteko izaera paktista hori aitortu zuen,
|
baina
historian barrena arakatuz gero, segituan jabetuko gara egiaz krisiak, gerrak eta indarraren mehatxua izan direla tartean. Horretarako, hitzarmen ekonomikoan adituak diren Gregorio Monreal eta Roldan Jimeno historialarien El concierto economico:
|
|
|
Berezko edota (ia) naturaltzat jotzen dugu hizkuntza eta izaeraren arteko harremana, hau, denboran eta espazioan kokatu dezakegun arren; denboran eta espazioan aldatuz joan den arren. Hizkuntza behar dugu herri edo talde bezala bizirauteko,
|
baina
historian zehar euskaldunek beste elementu definitzaile batzuk hartu izan dituzte ikur moduan. Esate baterako, nazionalismoaren sorreran, XIX. mendean, hizkuntzak baino garrantzi gehiago zuten bestelako elementu batzuk euskal hiritarrak edo euskal pertsona ezaugarritzeko:
|
|
|
Ez dut hau sekula kontatu». Egon, egon ziren emakumeak ere 1980ko hamarkadan Euskalduna ontziolaren itxieraren aurkako borrokaren lehen lerroan,
|
baina
historiak itzalean utzi ditu haien hitzak, eta, hain zuzen ere, historia hori gogora ekartzea da Nosotras, mujeres de Euskalduna dokumentalaren asmoa. Itxialdietan, manifestazioetan eta batzarretan aritutako emakume haietariko zazpi bildu dituzte horretarako, eta haien lehen eskuko lekukotzen bidez kontatu dute Euskaldunaren itxierak Bizkaiko ehunka etxetan eragin zuen trauma.
|
|
|
Nora eraman dezakegu orduan? Deriora agian, Txorierritik atera gabe hau ere, bertan baitago kokaturik Bizkaiko apaizgaitegi erraldoia, garai batean abadeen fabrika izana gaur elizbarrutiaren ikastetxe soil bilakatua, baina aldi berean euskal kulturako hainbat ikerlari eta idazle fin biltzen dituena; herriaren erroak deskubritu nahi baditu ez da bide txarra abiapuntu kulturalista hau,
|
baina
historiaren sinesgarritasunaren aldetik apur bat herrena iruditzen zaigu, Athletic Club aren berri izatea baino gaitzago izango baitzen Alsina Labayru ikastegiaren eta Mikel Zarateren liburuen jarraitzaile egingo bagenu; Derioko hilerrira, berriz, ezin eramango dugu otoitz egiteko hilobirik ere ez daukan emakumea. Ez dago erraza, beraz.
|
|
|
Azken hitz hauek, antzerkiaren azken hitzek, tragedia erakusten dute, zeren eta nahiz eta Matalas hiltzen duten, ez dute euskaldunek ahantziko, eta antzerkia bera horren froga gisa gelditzen da. Zoritxarra erori da Xiberoaren gainean,
|
baina
historiaren garaipena da Matalasen matxinadaren oihartzunak mendeetan zehar iraun duela. Mito bihurtu da, borroka baten mitoa.
|
|
|
Bi kultura nagusien arteko harremanik bazegoela argitzen zaigu, antzerkiarekiko Europako gizarte guziek zuten grina ere,
|
baina
historia liburuek ez dute kontuan hartzen herriek erabiltzen zituzten beste hizkuntzetan egiten zituzten lanak. Hala ere, pentsa daiteke sukar berdintsua zegoela Euskal Herriko karriketan, nahiz eta obra idatzi oso gutxi gorde, misterioak, komediak eta profesional batzuen hastapenak ikusi zirela.
|
|
|
Esan dezagun lehenik, tradizio hau, Europa iparraldean eta erdialdean izan zela iraganean errotuen eta handik zabaldu zela gainerako herrietara. Jatorria iragan urrunean galtzen dela diote,
|
baina
historian dokumentaturik eta gaur egun ezagutzen eta irudikatzen dugun eran azken mendeetakoa izan behar duela.
|
|
|
Benetan aunitzak izan dira euskaldunen eitea deskribatzeko ediren daitezkeen aipamenak edota deskribapen bitxi zein irudimen sukarrezkoak
|
baina
historia ofizialerat oso osorik pasatu direnak. Oroit bedi bestenaz eta eredu gisa besterik ez Aimeryc Picaud beilari frantsak XII. mendean ondu Codex Calixtinus gidan zekarrena:
|
|
2017
|
|
|
Zerbait kuantifikatu bada, hiztunak izan dira. ...artuta, tipoak sortu dira, gehienetan jakintza arrunteko tipoak, baina askotan ere, tipo bereziak edo jakintza soziolinguistiko arruntean arrotzak. eta, adigarria da nola joan diren kategoria horiek ugaltzen eta finagoak, xeheagoak, egiten. estatistika guztien oinarri eta baldintza da baliokidetza eremu baten sorrera politiko eta kognitiboa. estatistikak berak lagun dezake espazio hori antolatzen,
|
baina
historian usuagoa izan da estatu politikek eta administrazio erregistroek lan hura egin izana. estatistika estatuaren gobernu erreminta izan da gehienetan, berak ematen zuen bestela ezinezkoa zen begirada makroskopikoa eta globala (estatala eta estatistikoa, hain zuzen) 5 baina hori egin ahal izateko, aldagaiak baliokide gisa sortu behar izan ziren. alegia, kasu singular, partikular eta banakoak ... Mogelek Peru Abarkan" iru euskaldun modu, prancesa, quiputza, ta bizcaitarra" elkartu zituenean bezala, euskaltzaleek antolatu behar izan zuten euskal hiztunen arteko baliokidetza. euskaraz hitz egitea aldagai bakarra zela ebaztea eta norbera (hiztun gisa, bederen) definitzeko erabakigarria izan zitekeela erabakitzea euskalgintza deritzogunaren eskutik etorri zen.
|
|
|
Hiru izarretako bat faltako du, beraz.Albiste ona da hori guretzat. Messi da gaur egungo munduko jokalaririk onena,
|
baina
historiakoa ez dut uste, Pele izan baitut beti begiko. Inori ikusten ez dizkiogun gauzak ikusten dizkiogu Messiren jokoari, baina hura ere hobea da Neymarren eta Luis Suarezen ondoan.
|
|
|
Baina erreinu tipi hauek handitu eta, anitz erreinu tipirekin egin dira erreinu handiak eta orduan erreinu handi askorekin galdatu da Inperioa?. Doktore Nafarrak inork baino zio gehiago zeukan hori bilakaera arras bortitza dela jakiteko,
|
baina
historia nare nare baten modura,, prozesu naturalaren, eran alegia, deskribatzen du.
|
|
2018
|
|
|
Bestela esanda: «disposiziok» dira derrigortutako debeku sexualen historiaren aztarrena,
|
baina
historia hori kontatu gabea da eta debekuok kontaezin bihurtzeko xedea dute. Disposizioak postulatzearekin abiatzen den generoaren eskurapenaren kontakizunak kanpoan uzten du, hain zuzen ere, kontakizun horren abiapuntua, zeinak agerian utziko lukeen narrazio hori debekuaren beraren taktika bat dela bere burua hedatzeko.
|
|
|
Historiak gugan jarraitzen du:
|
baina
historia geuk hautatu batek (geuk hautatzen ditugu arbasoak!).
|
|
|
Eta nahi zen noranzkoan. Lan handia egon da honen guztiaren atzean, nekeak eta buru-hausteak, baten batek esango dit etikoki zuzenaren muga mugan ibili dela batzuetan,
|
baina
historiara emaitzak baino ez dira pasatzen, zerbait onerako denean. Merezi duzuen saria izango duzue, ez izan zalantzarik.
|
|
|
Irrintzia ere oihua da, hizkuntzaren aurretikoa,
|
baina
historiak esanahiz betea. Aho biko zeinua da, gainera.
|
|
|
Zure begien beste aldea seriean egiten duen keinua absolutua da, erabatekoa, medioaren hizkuntzari batere aukerarik uzten ez diona. Begiratu batera keinu sinplea da, bestela bezala egindakoa, jolas bat kasik,
|
baina
historia ezabatzen du, alegia deus ez.
|
|
|
Gezurrak hatsa labur omen du,
|
baina
historia ofizialak iraun du, nahiz eta mendez mende izan diren bertsio hori dudan jarri dutenak, Oihenart, Jaurgain, Jimeno Jurio edo Narbaitz bezala. Pitzaduraz beterik dago bertsio ofiziala.
|