|
2007
|
|
|
Naturala den orok (arraza, familia, ahaidetasuna, tradizioak? , etnia?), historia izan zer den esplikatzeko, balio du,
|
baina
historia hori dena gaindituz nola doan esplikatzeko hain zuzen607 Historian filosofiari interesatzen zaiona (razionala) arrazoiaren mugimendu aitzinketaria da, arrazoia nola doan aitzinatzen eta forma objektiboa erakundeetan finkatzen, eta hori bereziki Estatuan egiten du: Estatua da erabakigarria, herriak edo etniak608, eta are gehiago masak, ez dira tresna itsuak baino (Hegel ez da filosofo batere, demokratikoa?).
|
|
|
izan ere harentzat herriak ez bakarrik ez du esan gura arrazoia, baizik jeneralean zuzenean ezarrazoia esan gura du (instintoa, emozioak, egoismoa). Volksgeista historiaren aurrerabideko elementu erreal bat da,
|
baina
historiak aldian aldian gainditzen duena eta gainditu beharrekoa.
|
|
|
Horrela, arraza (galiarra) eta haren aiurria, historiatik haratago, fisiologian errotzen da; eta bilakaera historikoak funtsean axaletik baino afektatzen ez duen faktorea, nolabait denboraz gaindikoa?, bilakatu da bera historian. Arrazak egiten du historia,
|
baina
historiak ez du arraza egiten. Thierry nagusiaren arraza (galiar) historikoa, Thierry gaztearekin prehistorikoa bilakatu da, Edwards-ekin trans historiko, naturala786 Biontzat era berean, les invasions étrangères, les conquêtes, les migrations n, altèrent pas les caractères fondamentaux des types et ne bouleversent pas fondamentalement une race.
|
|
|
deitzen den horretan). Jada Hegel-ek, guztiaren historikotasun jariokorrari eutsiko dio eta erradikaldu ere (natura ere historizatua izango da; Jainkoak berak bere buruaren bilakaera isurketarian dihardu),
|
baina
historiaren joaira, izpirituarena, inoizko razionalista hertsiena berak bururatu du.
|
|
2008
|
|
|
Modu horretan, estatu bat Euskal Herriaren historiaren ardatz bihurtu dute, horrek dituen abantaila guziekin (pasa den kapitulu batean aztertu ditugun horiexekin, hain justu). Espainia Errekonkistan bezala, euskaldunok gure estatalitatearen etenaldi batean gaude,
|
baina
historiaren manatuari obedituz gero, berriz ere erdietsiko dugu geure buruaren jabe izatea. Gure historiak ere lerro zuzenak izanen ditu, hasiera eta amaiera hausturarik gabe lotuko dituztenak.
|
|
|
Ez da, noski, osagai bakarra. Gauza gehiagoz ere baliatu dira,
|
baina
historiak berebiziko garrantzia izan du eta izaten jarraitzen du ideologia horren baitan. Honek, paradoxikoki, ez du ekarri Nafarroako Liburutegiarekiko edo Artxibo Orokorrarekiko ardura berezirik.
|
|
2010
|
|
|
Gure bizitzak imajinatzera behartuta gaude,
|
baina
historian zehar sorturiko esne beltzaren tantak ahazteke. Imajinatu behar dugu zer gertatu zitzaien biktimei, eta nola geratu diren gure hitzak, gure literatura, gure bizitzak.
|
|
2011
|
|
|
Alejandro ez zen, gainera, iritzi hura jakinarazi ziòn lehena, garbi errana baitzion ordurako Alfredo Huegunek etorkizun gaiztoa izanen zuela, baldin eta emakume harekiko ametsak betetzen ahalegintzen bazen, ez Anastasiagatik, baina beronen aita ankerragatik: ahantz ezak emakume hori, erran zion Alfredok, haren aitarekin ez baituk deus egiterik, ogro hutsa duk eta;
|
baina
historia haiek eta lagunaren aholkuek, kikildu beharrean, are gehiago sutu zuten Atilano, bat batean heroi erromantikoaren paperean sentitu zena: nik salbatuko diat emakume hori ogroaren atzaparretarik?
|
|
|
Oso gutxi izan ziren, ondorioz, liburuan biltzeko balio izan zidaten historiak. Bizpahiru emakumek gonbidatu ninduten auto barrura, egia da,
|
baina
historia horiek laburregiak izan ziren liburua gizendu ahal izateko. Errepide ertz batean bukatu zen lehena.
|
|
|
Hautu librea da. Librea,
|
baina
historiarekin datorrena. Horrela, mendebalean behintzat (agian mundu guztian honezkero), azken mundu horrek funtsean berdin berdina dirudi fededun eta fedegabeentzat, liberalentzat, marxistentzat, anarkistentzat, feministentzat, neofalangistentzat, bakezaleentzat ala terroristentzat:
|
|
|
Sartrek berak aitortu du nolako inpaktua eragin zion berari ere Merleau Pontyren testuak. Alabaina, horren planteamenduari jarraiki bai,
|
baina
historiaren irakurkera marxista bere existentzialismoarekin osatu beharra zegoela pentsatu du. Beraz, berriro pertsonarengana itzuliz (marxista dogmatikoei gustatuko ez zaiena), bortxaren historia determinatuari drama pertsonalaren fenomenologia gehitu dio:
|
|
2012
|
|
|
Hautu librea da. Librea,
|
baina
historiarekin datorrena. Horrela, mendebalean behintzat (agian mundu guztian honezkero), azken mundu horrek funtsean berdin berdina dirudi fededun eta fedegabeentzat, liberalentzat, marxistentzat, anarkistentzat, feministentzat, neofalangistentzat, bakezaleentzat ala terroristentzat:
|
|
|
Sartrek berak aitortu du nolako inpaktua eragin zion berari ere Merleau Pontyren testuak. Alabaina, horren planteamenduari jarraiki bai,
|
baina
historiaren irakurkera marxista bere existentzialismoarekin osatu beharra zegoela pentsatu du. Beraz, berriro pertsonarengana itzuliz (marxista dogmatikoei gustatuko ez zaiena), bortxaren historia determinatuari drama pertsonalaren fenomenologia gehitu dio:
|
|
2014
|
|
|
Azken hauetan berriro bi esplikazio molde dago. Esplikazio bat izanen da, bi arraza edo nazioak, beti gatazkan bai,
|
baina
historian zehar elkarri hurbilduz joan direla, eta Iraultzan, nobleen pribilegioak eta ezabatu direlarik, bien batasun eta anaitasun totala erdietsi dela (Guizot); Trantsizio, demokratikoa?, esango lukete espainolek. Beste esplikazioak (Thierry) arraza galiarraren borroka eta garaipenaren garrantzia nabarmenduko du:
|
|
|
Batez ere, alabaina, Renanek fusioa nola agitu den eta zer izan den ez du nahi gogoratu. Alegia, historiak esan behar digu nazioa zer den;
|
baina
historiari guk esan behar diogu zer esan behar digun. Bestela, anbiguitate guztizkoaren erresuma da historia.
|
|
|
ez du arrazoirik gabe eskatu barkazioa metaforarengatik1625 Deduzitu dezakeen guztia, ordea, da: Estatu bat baldin badago (nazioa) badago; eta hori, egia da ez dela norbanakoen nahiaren produktua,
|
baina
historiaren produktua da, eta norbanakoek egunero bizi dutena (nahita ala pairatuta?), hau fakto ukigarria eta ukaezina baita argi eta garbi. Horixe baino ez da eguneroko plebiszitua.
|
|
|
Egungo paristarraren eta Alesiako zeltaren identifikazioak problemarik gabe funtzionatzen du. Artean sozialdarwinismo terminoa ez zegoen oraindik asmatua,
|
baina
historia, kultura, edotariko fenomeno sozialak, politika (Thierry, Guizot), erlijioa (Renan), literatura (Taine), artea (Ruskin), arraza terminotan esplikatzea arrakastaz gailentzen ari zen Frantzian, Ingalaterran, USAn.
|
|
|
Le nationalisme civique, tel que l? évoque Artaud, est un choix préferentiel pour son pays contre les autres pays? un choix, donc, antiuniversaliste? 61 Egiaz, Sudupek nazio kulturazko edo etnikoa deritzonak eragin ditu zalantza gabe matxinada eta krudelkeriak (askapen bila batik bat mendean zeukan Estatuaren aurka),
|
baina
historian behin eta berriro gerrak eta txikizioak sortu dituen eta sortzen dituena, etxean ezin kabitu eta kontinenteak inbaditu, kolonietako herriak hankaperatu eta triskatu,, arraza behereak, esklabotu eta ustiatu, Mundu Gerrak piztu eta bonba atomikoaz armatu dena, eguna joan eguna etorri milioika haur goseak hiltzen ari dituena, ez dirudi gure nazio etnikoaren eta ez Artauden Nazio kulturalaren nazionalismoa denik, Nazio zibiko, eguneroko plebiszituan euskarri hartzen omen duenarena baizik!
|
|
|
Zibilizazioan aurreratu ahala,, la langue se substitua ainsi presque complètement à la race dans la division des groupes de l, humanité, ou plutôt le mot «race» changea de sens. La langue, la religion, les lois, les moeurs firent la race bien plus que le sang? 841 Beraz, esango dugu, prehistoria berdina dute,
|
baina
historia total ezberdina. Argumentazioaren atal inportante bat. Zer da nazioa?, n Renanek hemendik eraman nahiko du.
|
|
|
Zinezko atzerakadarik edo jausirik ez dago historian, gehienez ere atzerapausoak jauzi handiagoa egiteko. Augustoren Erromarekin alderaturik Erdi Aroak beldurgarrizko erorikoa ematen du,
|
baina
historiaren indarbiltze bat besterik ez da jauzi handirako moderniara: –C, est la scolastique qui a rendu possible «l, esprit rationnel et scientifique des modernes»; «comme l? état politique des sociétés modernes a pris naissance sous la religion aux Croisades, les sciences et la philosophie modernes sont nées de la théologie»? 409 Bortxakeria odolkoi ankerrena, guri irrazionala iruditzen zaiguna, izan ere maiz agente pertsonalki irrazionalen ekintza dena (horiek Renanek eroak, fanatikoak, amorratuak, burunahastuak kontsideratu ohi ditu), razionala da guztiz historiaren osoan begiratuta(, la marche du monde se fait par l, impulsion des fanatiques et des violents?) 410 Iraultza, horregatik, Renan kontserbakoi estua da eta, ezin du maite, baina kondenatu ere ezin du egin (iraultzaileak kondenatuko ditu, pigmeo halakoak, ez Iraultza bera, edo gutxienez Iraultzako lehen momentua) 411 Fenomeno natural itsu bat bezala da412, nolabait positiboa bere tzarkeria guztiekin ere413 Historia guztia progresoaren historia da, eta, le progrès suffit pour tout légitimer? 414 Dena da positiboa, gerrarik triskatzaileena ere bai, historiak bere tresnak ditu:
|
|
2015
|
|
|
–Ni ere pazifista naiz? idatzi zion gutun sutsu batean Berkeleyk Britteni,?
|
baina
historian inoiz egon bada indarra erabiltzeko momentu bat, hauxe da. Badakizu zer egiten ari diren nazi horiek Polonian, Txekoslovakian, Ukrainan??
|
|
2016
|
|
|
Nora eraman dezakegu orduan? Deriora agian, Txorierritik atera gabe hau ere, bertan baitago kokaturik Bizkaiko apaizgaitegi erraldoia, garai batean abadeen fabrika izana gaur elizbarrutiaren ikastetxe soil bilakatua, baina aldi berean euskal kulturako hainbat ikerlari eta idazle fin biltzen dituena; herriaren erroak deskubritu nahi baditu ez da bide txarra abiapuntu kulturalista hau,
|
baina
historiaren sinesgarritasunaren aldetik apur bat herrena iruditzen zaigu, Athletic Club aren berri izatea baino gaitzago izango baitzen Alsina Labayru ikastegiaren eta Mikel Zarateren liburuen jarraitzaile egingo bagenu; Derioko hilerrira, berriz, ezin eramango dugu otoitz egiteko hilobirik ere ez daukan emakumea. Ez dago erraza, beraz.
|
|
2017
|
|
|
Baina erreinu tipi hauek handitu eta, anitz erreinu tipirekin egin dira erreinu handiak eta orduan erreinu handi askorekin galdatu da Inperioa?. Doktore Nafarrak inork baino zio gehiago zeukan hori bilakaera arras bortitza dela jakiteko,
|
baina
historia nare nare baten modura,, prozesu naturalaren, eran alegia, deskribatzen du.
|
|
2018
|
|
|
Bestela esanda: «disposiziok» dira derrigortutako debeku sexualen historiaren aztarrena,
|
baina
historia hori kontatu gabea da eta debekuok kontaezin bihurtzeko xedea dute. Disposizioak postulatzearekin abiatzen den generoaren eskurapenaren kontakizunak kanpoan uzten du, hain zuzen ere, kontakizun horren abiapuntua, zeinak agerian utziko lukeen narrazio hori debekuaren beraren taktika bat dela bere burua hedatzeko.
|
|
|
Historiak gugan jarraitzen du:
|
baina
historia geuk hautatu batek (geuk hautatzen ditugu arbasoak!).
|
|
|
Eta nahi zen noranzkoan. Lan handia egon da honen guztiaren atzean, nekeak eta buru-hausteak, baten batek esango dit etikoki zuzenaren muga mugan ibili dela batzuetan,
|
baina
historiara emaitzak baino ez dira pasatzen, zerbait onerako denean. Merezi duzuen saria izango duzue, ez izan zalantzarik.
|
|
|
Irrintzia ere oihua da, hizkuntzaren aurretikoa,
|
baina
historiak esanahiz betea. Aho biko zeinua da, gainera.
|
|
|
Zure begien beste aldea seriean egiten duen keinua absolutua da, erabatekoa, medioaren hizkuntzari batere aukerarik uzten ez diona. Begiratu batera keinu sinplea da, bestela bezala egindakoa, jolas bat kasik,
|
baina
historia ezabatzen du, alegia deus ez.
|
|
2020
|
|
|
Baina, begiratzen dugunean gorputz bakoitza zer egoeratan dagoen lurralde jakin bakoitzean, erresistentzian eta eraikuntzan dabiltzanak aurkitzen ditugu, lotura berriak sortzen ari direnak erasoei aurre egiteko. Eta hor ez daude emakumeak bakarrik,
|
baina
historian izandako erresistentzia eta borroka feministen ezaugarriak jasota dauzkate mugimendu horiek".
|
|
|
Erizainaren ahotsak atera du Amaia bere baitatik, gaixoen izen zerrenda esan duenean. Oraindik ez du etxean esan
|
baina
Historia ikasten hasi nahi du, Iruñean. Kontsultako atea ireki da; Teresak ezagutzen du atera den bikotea.
|
|
2021
|
|
|
Ondorio juridikoak berdinak dira,
|
baina
Historiaren aurrean gauza ezberdinak. Nahi nuke autor esan izan balu, baina ez, culpable esan du.
|
|
2022
|
|
|
Eskolan baino askoz zailagoa zen dena. Orduak eman nitzakeen nobela batean murgildurik,
|
baina
Historia eta Literaturako liburukote haiek buruko mina ematen zidaten ikuste hutsaz. Algebrako problemak txineraz idatzita baleude bezala zen.
|
|
2023
|
|
|
Garajea? Eñauti utzi zion, zerbaiterako nahi bazuen, Théodoreren diru mugimenduak argitzeko edo...
|
baina
historia irakasle batek han ez zuen bazka handirik ikusten. " Ordainagiri interesgarri bat aurkitu dut –jarraitzen du Eñauten audioak–, eskuz idatzitako ohar bati lotuta.
|
|
|
" Hemen amaitzen da zure historia, akabo susmoak eta aurrerantzean utzi guri lan egiten", baina jakin gabe hain zuzen ere kontrakoa eragiten ari zitzaidala. Hala, bada, deia bai, gutxi gorabehera hitz haiekin amaitu zen,
|
baina
historia inondik inora ez, zeren, gorputzaldi txarrarekin bazen ere, Ireneri lasaiago deitzen saiatu, eta haren ahotsaren larriari antzeman bainion lehenengo hitzetzik bertatik.
|