|
2000
|
|
|
Ematen du hegazkina hartzen dudan bakoitzean kursi jartzen naizela,
|
baina
gaur iruditu zait bihotzaren erdia Irlandan utzi dudala. Connemaran beharbada, edo beste edonon.
|
|
|
Eta gaur hirugarren aldia izan da Jabi hemendik agertu dena. Lehenengo aldian esan nion nire buru nahasi hau gehiago endredatzerik ez nuela nahi, nahiko borroka handia dudala neure barruan,
|
baina
gaur ere agertu da. Lagundu egin nahi didala esan dit.
|
|
|
Piztia aluak dituk: aurkitu nahi hauenak beti aurkitzen hau, baita nahi ez duanean ere,
|
baina
gaur egun ez haiz deus honelako trasterik gabe.
|
|
2002
|
|
|
Horrelako zerbait topatzeko nahiko lan izan dudala aitortzen dizut; ez baitzitzaidan ezer egokirik bururatzen hain ondo hezia den eta halako bitxikeria eta gauza harrigarriak ezagutzen dituen printzesa dotore bati opari egiteko. Ez nekien zer oparitu,
|
baina
gaur goizean, bat batean, asmatu dut zer izan daitekeen.
|
|
|
Urteak pasatu dira,
|
baina
gaur ere gauza bera esan daiteke: kondaira mitologiko hauek, egungo idazkerara moldatuta, kontakizun ezin egokiagoak dira irakurle gaztearentzat.
|
|
|
–Zesareo, beti estutzen ibili natzaizu,
|
baina
gaur hitz eman behar didazu habano hau erreko duzula nire izenean. Baina habano hau bakarrik, konforme?
|
|
2004
|
|
|
Ez da ikusten esperantzarako zirrikitu bat ere. Gu hemen gabiltza jo eta ke, erakunde internazionalen laguntza eske,
|
baina
gaur arte ezer gutxi lortu dugu. Baina ez dugu etsiko.
|
|
|
–Bale, bale. Hori dena oso ongi dago,
|
baina
gaur nirekin etorriko zara edo ez. Horretarako deitu dizut, Aitor, eta oraindik ez didazu erantzun.
|
|
|
Ezer erantzun barik joan da Ciccillo tabernatik, oraindik buruan bueltaka duela goiz osoan bueltaka ari zaiona, Ginok esan dionetik atzo ere joan zela Pablorenera eta urduri topatu zuela, eta gaur ere joan dela,
|
baina
gaur ez duela topatu etxean, egunero egunero topatu diren moduan, sekula huts egin barik. Ginorekin egon ostean, Ciccillo Pabloren etxe parera joan da, baina leihoak itxita topatu ditu eta inork ez dio aterik zabaldu.
|
|
|
Bi eskuak bolantean, etxerako bidea hartu du, dutxan bota gabe geratu zaizkion malkoak aurpegitik behera doazkiola. Hiria eta auzoa banatzen dituen zubira heldu eta eskuin aldera begiratu du,
|
baina
gaur ez du farolaren argipean neska ilehoria ikusi.
|
|
|
–esan zuen, etxean sartu orduko, gertatuaren berri ematen ziola; eta ondoren–: Nik ez dakit zenbat zapata eta oinetako hautsi dituen Enekok,
|
baina
gaur, milagarrena jo duenean, urrezko bi bota txiki ikusi dizkiot mutilari.
|
|
|
–Barkatuko didazu, Eneko,
|
baina
gaur ez nago isats gehiagotarako... –esan zidan Montsek, mugimendu zakar batekin bizkarra ematen zidala.
|
|
2005
|
|
|
Gero, apurka apurka, Naroarekin batera zein Ainararekin larunbatean ikusitako bikote susmagarriekin izandako enkontruak kontatu dizkio. Atzo ez zituen ikusi, ahaztuta zeuzkan,
|
baina
gaur, goizean lanera joan denean lehenbizi, hiripekoan, eta lanetik irteterakoan gero, berriro sumatu ditu. Hasieran ez ikusiarena egiten saiatu da, baina hiritik oinez itzulinguruak egin ondoren, egiaztatu du ezin zituela atzetik kendu.
|
|
|
Ze Iñesek ez du buruz jakin. Batzuetan buruz jakiten ditu intsektuen izenak Iñesek,
|
baina
gaur ez. Liburuan izen guztiak datoz; argazkiak ere bai.
|
|
|
Ze oso goiz esnatu gara gaur, ze telefonoa hasi da jotzen oso goiz. Eta ez da normala telefonoa hain goiz, eta ez da normala gu gosaltzen egotea hain goiz, ze uda da, eta oporrak, eta Mateo hamaikak arte egoten da ohean askotan, eta ni ere bai batzuetan,
|
baina
gaur ez. Gaur oso goiz altxatu gara eta gauza asko gertatu dira gaur.
|
|
|
Gero elizara joan naiz seiak baino lehen. Dolfo batzuetan etortzen da zinera,
|
baina
gaur ez da etorri.
|
|
2006
|
|
|
Izan zen, garai batean egin genuen,
|
baina
gaur egun ez dut haren nostalgiarik. Okerrena da partaideak mundu honetatik faltatzen hasiak direla:
|
|
|
Askotan entzun dizkio Maitek Nereari haren inguruko kontuak,
|
baina
gaur arte ez du izeko Dolores ezagutu. Ospitaleko kafetegiko menua eskatu eta eserita daude hirurak, Dolores, Maite eta Nerea, bandejaz estali duten mahaiaren inguruan.
|
|
|
Prest zeukan erreportajea moztu egin du azken orduko aldaketak direla eta. Askotan protestatu du bere orrialdeetan sartzen dutelako azken orduko publizitatea,
|
baina
gaur ez da Fidelengana kexatzera hurbilduko. Ez du ikusi nahi ere.
|
|
|
Amaren etxeko atea ireki bezain pronto, itxi usaina aditu du. Ama ospitalean duenetik noizbehinka etorri da, amarentzako zerbaiten bila eta landareak ureztatzera,
|
baina
gaur arte ez dio horrelako itxi usainik hartu. Egongelara sartu eta itzalita dagoen telebistari begira geratu da.
|
|
|
Aurrerago egin nahia, keinuz edo ahoz adierazteko lotsaz, idatziz iradoki ohi zenuen, ez agerian eta gordin, zeharka eta metaforaz baizik, modu delikatuan inondik ere. Ez dut uste neskatxak limurtzeko oso metodo gomendagarria denik; XIX. mendean akaso,
|
baina
gaur egun barregarri eta guzti gerta litezke eskutitzetako beroaldi erromantiko horiek; hala ere, ez dizut ezer aurpegiratzen; ez nuke esango estrategia zaharkitua aukeratu zenuenik ere; besterik gabe, halakoxea zinela ondorioztatu: handiegia bide zenuen ahalkea ausartago jokatzeko, eta handiegia halaber barruko jorana zeure baitan gordetzeko.
|
|
|
Garai batean hilabetetik gora erabiltzen zen 600 kilometro horiek egiteko –gauzak askoz patxada handiagoarekin egiten ziren seinale–,
|
baina
gaur egun ez da erraz hilabete eta gehiago hartzea bideetan ibiltzeko, eta Bretainia berriari, nekazaritzatik eta arrantzatik adina turismotik, zerbitzuetatik eta industriatik bizi den Bretainia berriari, aski zaila egiten zaio urtero 600 kilometroko bidea erromesentzat prestatua edukitzea. Beraz, urtero etapa bakar bat antolatzen da, hiri batetik hurrengora doana, eta aste batean egiten da:
|
|
|
–Gilen Abaurre: sugea bezain isila izan haiz beti,
|
baina
gaur miztoari zor diok bizia. Hire boza ezagutu izan ez banu, hilotz izanen hintzen une hauetan.
|
|
2007
|
|
|
Gaur Olaia nahiko kezkatuta sumatu dut. Ohartua nintzen aspaldi haren ezinegonaz,
|
baina
gaur ezberdin ikusi dut. Hasieratik ez zuen irentsi, ez zuen ulertu nik zureganako dudan maitasun, maitemin, beroaldi edo eroaldi hau, eta oso deseroso dago nirekin.
|
|
|
Hasieratik ez zuen irentsi, ez zuen ulertu nik zureganako dudan maitasun, maitemin, beroaldi edo eroaldi hau, eta oso deseroso dago nirekin. Nik ere, horrexegatik ez nion deus askorik kontatzen zutaz eta nitaz,
|
baina
gaur, ordea, oso serio jarri behar izan dut. Nire lagunik onena da Olaia, eta gauzak garbitu eta argitu behar genituen.
|
|
|
Hamarretarako hamar minutu gelditzen direnean ailegatu naiz hara. Normalean ez zaizkit geltokiak gustatzen, zikinak dira, grisak, urdurigarriak;
|
baina
gaur emozio adierazkaitza sentitzen dut hona sartzerakoan, nire zapaten oihartzunak geltokiko ataria betetzen duen bitartean.
|
|
|
Aitona duela hiru urte hil zen,
|
baina
gaur gurekin dago, jangelako telebistaren gainean ipinitako argazki handi batetik begira. Han dago, mahaia bedeinkatzen bezala.
|
|
2008
|
|
|
Atzo, albistea jaso genuenean, negarretan lehertu zen gure Lander. Berriro piztu ziren nire zalantzak;
|
baina
gaur, haurren aurpegiak ikusita, inork ez du zalantzarik: zuzen zebilen irakaslea.
|
|
|
–Hara: bihar ez dakit nola jaikiko naizen,
|
baina
gaur sinetsia nago gizona erremediorik gabeko izakia dela, kate batzuk hautsi orduko kate astunagoak ipintzen dizkiona bere buruari. Frantses iraultzak asmatu zuen gillotina?
|
|
|
–A bai, badakizu? Bueno, ni aspaldi trena hartu gabe nengoen, hori ere egia da,
|
baina
gaur gustatu egin zait jendea ikustea; badakizu, gazte bi eztabaidan ikusten dituzu eta nondik norako harremana duten pentsarazten dizu, zelan ezagutu zuten elkar, nora doazen orain, edo atso bakarti samar bat bere kafea bizkotxoekin hartzen, apain apain jantzia?
|
|
|
–Gari? barkatu berandu deitzeagatik,
|
baina
gaur ez naiz etxean izango, eta gainera. Neu, Lidia.
|
|
|
–Garai batean, euskaltzale izatea obligazioa zen, euskara, orduan esaten zen bezala, kinka larrian zegoelako,
|
baina
gaur egun badu gobernua bere defentsarako. Nik ez dut sentitzen obligazio pertsonalik mundu horretan militatzeko?.
|
|
|
Egurrezko etzaleku erosoetan egon gara arrastiko patxadan ordurik beroenak pasa arte, eta honezkero erabateko plazera euskal liburu batekin daukat, munduko bazter honetan etxeko kontuak esku artean. Koldo Izagirreren orrialdeek harrapatuta naukate,
|
baina
gaur arrastian indartsuago ibili da loa.
|
|
|
–Ez, gizona. Asko eskertzen dizuet,
|
baina
gaur oso egun lanpetua daukat. Agian beste egun baten?
|
|
|
–Ez ahaztu zeure burua aurkitu behar duzula, dio eskuarekin agur egin eta korrika hasi baino lehen. Niri barregura ematen dit,
|
baina
gaur bertan hasiko naizela agintzen diot eskua altxatu eta agurtzen dudan bitartean.
|
|
|
Hotelean, beste tokietan bezala, igogailuetan doazenek kapelua kentzen dute aurrean andre bat dagoenean,
|
baina
gaur ikusi dugu denak kapelua buruan geratu direla nahiz eta andre bat jaisten zen, izan ere, beltza zen andrea. Aita eta biok buru hutsik geratu gara baina beste inor ez.
|
|
|
–Hara: bihar ez dakit nola jaikiko naizen,
|
baina
gaur sinetsia nago gizona erremediorik gabeko izakia dela, kate batzuk hautsi orduko kate astunagoak ipintzen dizkiona bere buruari. Frantses iraultzak asmatu zuen gillotina...
|
|
2009
|
|
|
Aro eta pentsaera publiko sekularretan bizi gara. Zergatik ez suposatu gaurko andre gizonaren emozio, joran, aspirazioak andre gizonaren betiko berberak direla,
|
baina
gaur beste batzuk direla Jainkoaren eta erlijioaren formak eta izenak, manifestazioak; beste hizkera batzuetan espresatzen direla. Erromako jentiltasunetik Erromako kristautasunera(, ateismora!?) iragaitza, jarauntsia?
|
|
|
–Atsegin litzaidake
|
baina
gaur oso egun txarra da niretzat. Buruko neke honekin...
|
|
|
Orain Manu trajegabeko funtzionarioa da, behin maite izan zuen gizonaren oskola. Kristalezko bulegoan bizi da, sekula erredakzioara sartu gabe
|
baina
gaur irratiaren seinalea galdu da eta hantxe dago, bulegotik kanpo, aginduak ematen eta galduta. Noraren begirada bilatzen du, agur egitearren edo, aspaldiko partez, eta Norak kendu, kendu berehala, badakielako begirada mortua ikusiko diola, hitsa.
|
|
|
Hain zen ezohikoa Sarak ezer eskatzea. Sarak hartu egiten zuen eskatu beharrean,
|
baina
gaur hartan besoa falta zitzaion eta Eliasek haren beso izan nahi zuen. Lapurtuko dizut esan zion, eta Sarak, beti kajoian zeukan eraztuna jantzi zuen.
|
|
|
Hamabost urtetako lana. Denetan sinistu zuen atera zituenean
|
baina
gaur goizean ez ditu ulertzen, ez die esanahirik ematen. Egiaren bat, edertasunen bat bilatzen zebilelako egin zituen, bat Berlinen, bat Kopenhagen, bat Erroman, baina orain irudiak baino ez dira, hildako momentuak.
|
|
|
–Izeba, badaukat presako lan bat: jertse pare bat;
|
baina
gaur igandea da, eta? –eta isildu egin zen, eten puntuak irri etsi batez osatuz.
|
|
|
–Ez al zidan berorrek lehengoan esan hitz egiteko era asko daudela? Eta eskuek hitz egiten dute, eta besoek ere beren hitz egiteko modua dute, eskuena baino lotuagoa, bai, baina baita sakonagoa ere; lehenagotik ere ongitxo nekien nik hori,
|
baina
gaur zalantza guztiak joan zaizkit, Adaren gorputz arimekin bat sentitu bainaiz, aspaldiko partez.
|
|
|
–Zurekin hitz egin nahi nuke,
|
baina
gaur? –esan zion.
|
|
|
Azkenik, kontsultatik irten?. Titanica hondoratu egin zen, bai,
|
baina
gaur ez da zorionez hondoratu, seme, aitak halaxe esango luke, eta emadazu musu bat!, bota zion amak, oinak kalean jarri ahala?, eta etxerako bidean aurkitu zutèn lehen elizan sartu ziren, Jainkoari eta Maria Santisimari era arautuago eta deboziozkoago batean eskerrak emateko; Teofilo Mariak, beraz, gogo gogoan behar zituen eszena haiek, bete ere, halaxe betetzen baitzuen tuberkulosia saihesteko dodekalogoa, hitzez hitz; areago:
|
|
|
Gehiago ere esango dizut: azkenekoz hitz egin genuenetik lasaiago ikusten zintudan,
|
baina
gaur, badirudi atzera gatozela berriro. Izan ere, zuk zer dakizu, Adak atsoarekin karitatezko obra bat egin ez ote duen?
|
|
|
eskerrak ematen dizkizut, Jauna?
|
baina
gaur madarikatu egiten zaitut, batez ere, harik eta ulertu zuen arte haur osatu gabea ez zegoela osatzerik, norberak bizitzan pintatu beharreko koadroari Jainkoak jartzen baitzizkion lehen baldintzak:
|
|
|
–Atzo entzun izan banitu kontu horiek, neure onetik aterako nintzen,
|
baina
gaur ez, aita, Jainkoaren halako presentzia bat nabaritzen baitut, ez dakit nola esan, eta Jainkoak ez baitigu hutsik egingo?
|
|
|
–Euskara zaharra da, bai,
|
baina
gaur egungoa ere bada, Gabinorekin sendategian izan nintzèn denboran ongi konprobatu nuen hori, euskaraz bakarrik zekièn jendearekin. Ongi gogoratzen naiz emakume batez; nik erdia ulertzen nion, baina beste erdia ez?
|
|
|
Nazarioren hitz haiek ez zitezela izan, alegia, Nazariok aurrez behar zuèn zerbait, amarru bat, azken batean?, jarraian bere berekoikeriak agindutako beste zerbaiti ekiteko, Regina artean beldur baitzen, erraiak ikara eta bularrak minbera, haragiaren puska guztiak itzalaren orratzak markatutako denboraren menera balitu bezala; aski zuen, beraz, senarraren besarkada bat, gozoa bezain indartsua, eztia bezain kementsua: maita nazazu, bai,
|
baina
gaur nik nahi dudan bezala, askotan maitatu izan zaitut-eta zuk nahi duzun bezala; egin ere, halaxe egin zuen jarraian Nazariok, Reginak espero bezala, eta sentitu ere halaxe sentitu zuen emazteak, haren irriak bazuen baltsamotik eta lasaigarritik zerbait, minak ukitua zirauen arren, malenkoniaren eremutik ez oso urrun?, senarrak beste era batean besarkatu balu bezala, berak. Reginak?... nahi zuen moduan; hamar hamabi segundotan egon ziren horrela, azalen ahokadura akasgabean, ukimen eztiaren erresuman:
|
|
|
–Barkatu, Miryam,
|
baina
gaur gertatu zaidana egi egia da, zin degizut. Ez zaitut engainatu nahi.
|
|
|
–Seme alabak: askotan gaitzetsi dut Domingoren portaera, bera astindu ere bai maiz,
|
baina
gaur guztiz bestela hitz egingo dut, neure mihiak gaitzetsia goretsiko baitut: goretsi, ikusiak ikusita gero!
|
|
|
–Alemanian egon nintzen garaian (zure adinean edo, beraz), Nietzsche irakurri eta ateo egin nintzen,
|
baina
gaur egun agnostikoa naiz, esango dizut zergatik, bi adibide jarrita; alde batetik, badugu hemen gaixo bat, Kaifas: ahotsak entzuten dituela esaten du, Kaifasena eta Pilatosena, baita Napoleonena eta Esparterorena ere, bakean uzten ez dutenak, eta izugarria da; hiltzaile baten ernamuina du, eta, ikusten dudan bakoitzean, gaizkiaren eta erredimitu gabeko sufrimenduaren irudia datorkit; Jainko on baten existentziaren aurkako argudiorik biribilena da, nik uste:
|
|
|
–Kapitalak aspaldi ikasi zian armak aurretik bidaltzea duela bidea egiteko modu bakarra,
|
baina
gaur atzean utzi ditik, kar kar kar? –eta, bi kideengana jiratzen zela, erantsi zuen?:
|
|
|
Adak urduri hasi zuen bere azalpena, baina gogoa bero zuen, eta halaxe mintzatu zen, gero eta beroago, harik eta, azken esaldian, irri zabala atera zitzaion arte, aurrean zituenak. Chaplinek sorginduta bezala begiratzen zion behintzat, bere begiratu harekin eta bere gorputz osoarekin maiteminaren aldarria egiten ariko balitzaio bezala: . Atzo gustukoa zintudan, Ada,
|
baina
gaur askoz ere gustukoago?, harro agertuko zitzaizkiolakoan; ordainean, baina, Domingok honela esan zion:
|
|
|
Ilaski Larrozeak inoiz ez dit jaramonik egiten,
|
baina
gaur adi daukat, arretaz begiratzen dit inperatibo kategorikoaren berri ematen dudan bitartean. Ezustean galdera aparta:
|
|
|
Bi urtekoen gelan A eredua kentzea lortu dute eta aurrerantzean progresiboki A eredua desagertu eta eredua baino ez da geratuko. Erresistentziak izan zituzten hasiera batean Klaustroan,
|
baina
gaur egun badirudi prozesua atzeraezina dela. ereduaren aldeko guraso eta irakasleek etorkinei hizkuntza ereduen gorabeherak azaldu ondoren, hauek ez dute A eredurik nahi izaten.
|
|
|
Ez da egokiagoa: 1816an 20.000 eleberri inguru argitaratu omen ziren frantsesez (ez dut datua egiaztatzerik izan, kontsulatura deitu behar), idazle guztiek betiereko ospearen bila jo eta su lan egin ondoren, gozamen eskuragarriei denbora kenduz eternitatea xede;
|
baina
gaur egun, 200 urte igarota, 20.000 haietatik bakar bat irakurtzen da, eta geroz eta gutxiago, eta idazle ez frantziar baizik suitzar batena gainera, eta Londresen argitaratua: Benjamin Constanten Adolphe. Tamalez, gozamen eskuragarriak sekula betikoz galdu zituzten gizajo ezezagun haiek.
|
|
|
–Atzo entzun izan banitu kontu horiek, neure onetik aterako nintzen,
|
baina
gaur ez, aita, Jainkoaren halako presentzia bat nabaritzen baitut, ez dakit nola esan, eta Jainkoak ez baitigu hutsik egingo...
|
|
|
Baina zer zebilen bera ere –Ernestina– besteak kritikatzen, baldin eta haiek bezalakoa bazen?, ez baitago bestela azaltzerik haren erreakzioa, haur desitxuratua ikusi bezain laster izan zuena, biraoarekin lotua egon zitekeena: eskerrak ematen dizkizut, Jauna...
|
baina
gaur madarikatu egiten zaitut, batez ere... harik eta ulertu zuen arte haur osatu gabea ez zegoela osatzerik, norberak bizitzan pintatu beharreko koadroari Jainkoak jartzen baitzizkion lehen baldintzak: markoaren neurriak eta mihisea, baita kolore batzuk ere, kolore ezin zatarrago batzuk tartean; zen bezalakoa zen Ernestinak jada semetxotzat zuena, arras itsusia, baina Ernestinari berari zegokion harekin jainkozko koadro bat osatzea, harekiko jarrera baldintzarik gabea sendotuz eta neurririk gabeko maitasunez maitatuz, Jainkoaren baldintzak abiapuntutzat harturik, Jainkorik gabe ez baitzegoen jainkozko koadrorik egiterik, egin eta egon, egon eta egin...
|
|
|
–Barkatu, Miryam,
|
baina
gaur gertatu zaidana egi egia da, zin degizut. Ez zaitut engainatu nahi.
|
|
|
–Ez al zidan berorrek lehengoan esan hitz egiteko era asko daudela? Eta eskuek hitz egiten dute, eta besoek ere beren hitz egiteko modua dute, eskuena baino lotuagoa, bai, baina baita sakonagoa ere; lehenagotik ere ongitxo nekien nik hori,
|
baina
gaur zalantza guztiak joan zaizkit, Adaren gorputz arimekin bat sentitu bainaiz, aspaldiko partez.
|
|
|
–Alemanian egon nintzen garaian (zure adinean edo, beraz), Nietzsche irakurri eta ateo egin nintzen,
|
baina
gaur egun agnostikoa naiz, esango dizut zergatik, bi adibide jarrita; alde batetik, badugu hemen gaixo bat, Kaifas: ahotsak entzuten dituela esaten du, Kaifasena eta Pilatosena, baita Napoleonena eta Esparterorena ere, bakean uzten ez dutenak, eta izugarria da; hiltzaile baten ernamuina du, eta, ikusten dudan bakoitzean, gaizkiaren eta erredimitu gabeko sufrimenduaren irudia datorkit; Jainko on baten existentziaren aurkako argudiorik biribilena da, nik uste:
|
|
|
Gehiago ere esango dizut: azkenekoz hitz egin genuenetik lasaiago ikusten zintudan,
|
baina
gaur, badirudi atzera gatozela berriro. Izan ere, zuk zer dakizu, Adak atsoarekin karitatezko obra bat egin ez ote duen?
|
|
|
Adak urduri hasi zuen bere azalpena, baina gogoa bero zuen, eta halaxe mintzatu zen, gero eta beroago, harik eta, azken esaldian, irri zabala atera zitzaion arte, aurrean zituenak –Chaplinek sorginduta bezala begiratzen zion behintzat, bere begiratu harekin eta bere gorputz osoarekin maiteminaren aldarria egiten ariko balitzaio bezala: " Atzo gustukoa zintudan, Ada,
|
baina
gaur askoz ere gustukoago" – harro agertuko zitzaizkiolakoan; ordainean, baina, Domingok honela esan zion:
|
|
|
–Zurekin hitz egin nahi nuke,
|
baina
gaur... –esan zion.
|
|
|
–Izeba, badaukat presako lan bat: jertse pare bat;
|
baina
gaur igandea da, eta... –eta isildu egin zen, eten puntuak irri etsi batez osatuz.
|
|
|
–Kapitalak aspaldi ikasi zian armak aurretik bidaltzea duela bidea egiteko modu bakarra,
|
baina
gaur atzean utzi ditik, kar kar kar... –eta, bi kideengana jiratzen zela, erantsi zuen–:
|
|
|
Nazarioren hitz haiek ez zitezela izan, alegia, Nazariok aurrez behar zuèn zerbait –amarru bat, azken batean–, jarraian bere berekoikeriak agindutako beste zerbaiti ekiteko, Regina artean beldur baitzen, erraiak ikara eta bularrak minbera, haragiaren puska guztiak itzalaren orratzak markatutako denboraren menera balitu bezala; aski zuen, beraz, senarraren besarkada bat, gozoa bezain indartsua, eztia bezain kementsua: maita nazazu, bai,
|
baina
gaur nik nahi dudan bezala, askotan maitatu izan zaitut-eta zuk nahi duzun bezala; egin ere, halaxe egin zuen jarraian Nazariok, Reginak espero bezala, eta sentitu ere halaxe sentitu zuen emazteak –haren irriak bazuen baltsamotik eta lasaigarritik zerbait, minak ukitua zirauen arren, malenkoniaren eremutik ez oso urrun–, senarrak beste era batean besarkatu balu bezala, berak –Regin... biek zuten besarkada hura elkargune, eta biak ziren bat, ondorioz, komunio perfektuan edo kasik perfektuan, perfekzioa jainkoen dohaina omen; komunio hark, ordea, gorputz bakoitzak bere gosebideak eta bere asebideak zituelako edo, ez zuen luze iraun... hamar hamabi segundoko tarte zehatz hartan baizik ez, zeinean senar emazteek autoengainu inkontzientearen espazio berean topo egin baitzuten, handik aurrera akabo:
|
|
|
Azkenik, kontsultatik irten –" Titanica hondoratu egin zen, bai,
|
baina
gaur ez da zorionez hondoratu, seme, aitak halaxe esango luke, eta emadazu musu bat!" bota zion amak, oinak kalean jarri ahala–, eta etxerako bidean aurkitu zutèn lehen elizan sartu ziren, Jainkoari eta Maria Santisimari era arautuago eta deboziozkoago batean eskerrak emateko; Teofilo Mariak, beraz, gogo gogoan behar zituen eszena haiek, bete ere, halaxe betetzen baitzuen tuberkulosia ... ateak eta irekitzeko, alkandoraren mahukak luzatu eta eskuak azpian sartzeko ohitura hartu zuen, kirtenari edo eskutokiari heldu aitzin, afera hura obsesio bat bezala bizi zuen seinale.
|
|
|
–Seme alabak: askotan gaitzetsi dut Domingoren portaera, bera astindu ere bai maiz,
|
baina
gaur guztiz bestela hitz egingo dut, neure mihiak gaitzetsia goretsiko baitut: goretsi, ikusiak ikusita gero!
|
|
|
–Euskara zaharra da, bai,
|
baina
gaur egungoa ere bada, Gabinorekin sendategian izan nintzèn denboran ongi konprobatu nuen hori, euskaraz bakarrik zekièn jendearekin. Ongi gogoratzen naiz emakume batez; nik erdia ulertzen nion, baina beste erdia ez... egun batean gaizki ulertu eta pikutara bidali ninduen arte, beste burko bat jarri beharrean zuena kendu niolako.
|
|
2010
|
|
|
hainbesteraino nagusitu zitzaizkidan, non orduantxe egin bainuen Jainkoaren aurkako biraoa, bizitzan lehena eta bakarra: . Bedeinkatu egiten zaitut, Jauna,
|
baina
gaur madarikatu egiten zaitut, batez ere!?.
|
|
|
Ez nuen sinesten, beraz, baina sinesten nuen, aldi berean. Pentsa dezakezu nire jarrera hartan, ausarta ez ezik, adoretsua ere izan nintzela, ez baitut uste ez zuri eta ez beste anai arreba guztiei halakorik bururatu zitzaizuenik, Domingori ere ez nik uste,
|
baina
gaur garbi ikusten dut guztiz bestelako bulkadak eta mugidak nituela neure jarrera haren azpian. Ni ez nintzen indartsua, Teofilo Maria bezala, eta ez adoretsua, Domingo bezala; aitzitik:
|
|
|
Hortik aurrera, jendeak ergela izan nahi badu, bere aukera da, eta zer ibiliko naiz ni jendearen aukera hori eragozten? Garai batean sutan jartzen nintzen kontu hauengatik,
|
baina
gaur ez. Hori bai, ez diezadala inork eska jende ergela ez mespretxatzea, biziki mespretxatzen dut-eta, baita neure burua ere noizean behin, ondorioz?, sentimendu horretan izotzak suari tokia jan badio ere.
|
|
|
Kontatu dizut lehen nola egin nintzen nerabezaroan euskaltzale, baita nola hartu nuen, berandu gabe, euskara euskaldunon altxor eta monumentutzat; gurea, gainera. Machu Pichu, Taj Mahal eta Piramideak ez bezala?, haragizkoa da, egun batean hilzorian egon zena, frankismoa euskararen desertuko zeharkaldia izan zen?,
|
baina
gaur, ikastolena eta euskaltegiena ez da lan makala izan!, larrialdi zerbitzuetatik atera eta gero eta biziago duguna:
|
|
|
negar egitea, edo egun horretarako prestatzea; eta ni ez naiz malkozale??; jarrera malguago hura, baina, kostatu egin zitzaion Frantziatik iritsi berria zèn Teofilo Mariari ulertzea? anaiak ni ere salatu ez ninduen, bada, batzokian sartzen ikusi ninduèn egun batean?!;. Zuk badakizu ni ez naizela salatari merke horietakoa, aita,
|
baina
gaur Gabino batzokian sartzen ikusi dut, eta gorotz usaina dario oraindik ere??; aitak, baina, ezusteko erantzuna eman zion: –Gorotza ezkerra da!?;. Eta Sabino Arana??!
|
|
|
gerran hartutako presoak, edo birjinak eta dontzeilak. Haien garaian ahalguztidunak ziren,
|
baina
gaur ez dira ezer?
|
|
|
Helena eta biok, itxuraz, kinka larri hartatik libratu ginela, hutsagatik izan bazen ere; gaizki pasatu genuen, bai, baina bizirik geunden, osorik geunden, eta nekez izan zezakeen inork gure susmorik; Jainkoari eskerrak emateko ordua zen, hortaz?; belauniko eman behar nizkion, gainera, hain grazia handiagatik, zangoak indarberritu bezain laster, gelako gurutzearen aurrean; bekatu mortalarena ere buruan zebilkidan, jakina, gurutziltzatuaren aurrean belaunikatu nintzenean zer esanik ez; memento batean ere iruditu zitzaidan, egia esan, gurutziltzatua hizketan hasi zitzaidala: . Horra zu, Gabino, plazerez plazer, eta ni hemen iltzatua?;. Bai,
|
baina
gaur neure ezteietan bezala sentitu naiz, hainbeste maite dut Helena, eta zuk ere edan zenuen Kanakoetan ardo gozoa?, bururatu zitzaidan?
|
|
|
Aita harro zegoen, zinez, Teofilo Mariaz, esan ere, esan daiteke Teofilo Mariak egin zuèn hobekuntzarekin hobera egin zuela berak ere, bahiketak utzi zizkiòn ajeak (hango eta hemengo junturak herdoilduta zituela esaten zuen) ahaztuta, itxura batean?, lanetik etxera itzuli eta anaietan zaharrenari halaxe esan zion afalorduan bederen: . Istripuak etzanarazi zintuen, bai,
|
baina
gaur lanera joan zara, eta zutik ikusten zaitut, inoiz baino zutikago, gurpil aulkian eserita zoazen arren??; jarraian, nigana zuzendu eta honela jarraitu zuen: –Eta zuri ere eskerrak eman behar dizkizut, Damaso, nik zuengan proiektatua nuèn ametsarekin, azkenean, bat egin duzulako?, eta, mahaian zuèn kopa ezpainetara eraman, ardo zurrutadatxo bat egin, eta horrela bukatu zuen:
|
|
|
bezalako terminoak erabiltzen, ez hitzak leuntzen eta ez manerak apaintzen, marra hura neskameei behin eta berriro erakusteko behar gorria balu bezala, baita haiei mezu bat zabaltzekoa ere: . Iraganean, zuek bezalaxe, ez nintzen ezer izan,
|
baina
gaur banaiz zerbait: hortxe duzue marra!?; aldiz, ohartu zenean Romanaren prestigioak gora eta gora egiten zuela bai bidenteen eta bai ikusleen artean ere, harengana jo zuen behin eta berriro, hitzak leuntzen zituela eta manerak apaintzen, mesedez eskatzen dizut hau, mesedez eskatzen dizut hori, mesedez eta mesedez eskatzen dizut hura??, Ama Birjinarengandik urrats batera baizik ez zegoenak fabore haiek guztiak errazago lortuko zituelakoan; doña Gertrudisekin elkarrizketa hura izan ondoren, baina, bazuen beste gauza bat eskatzeko:
|
|
|
Atzerritar gutxi ikus daitezke arropa eta durbante urdinez janzten diren magia gizonon eremuan, gehienek bestelako ikuskizunak nahiago baitituzte,
|
baina
gaur, oraindik guztiz ilundu ez duenean, gizon kanpotar bat dago jesarrita oso zaharra dirudien agure bizar zuri baten aurrean. Honen postua denetan ikusgarriena da, ohiko gauzez gain beste osagarri asko baitauzka agerian:
|
|
|
Baina Romanarekin ere —aste pare batean izan genuen etxean neskame, arestian esan dizut— izan zuen aldaketarik; gure amak, izan ere, atsegin zuen neskameei hasieratik beretik —lehen egunetik, beraz— etxeko arauen berri ematea, zuek hor eta ni hemen... etxekoandrea neskameengandik bereizten zuèn marra argi eta garbi ezarriz... behin marra eta distantzia ezarrita halaxe jokatzen baitzuen, aginduak zehatz mehatz markatuz; amak, beraz, ez zituen neskameekin" mesedez" bezalako terminoak erabiltzen, ez hitzak leuntzen eta ez manerak apaintzen, marra hura neskameei behin eta berriro erakusteko behar gorria balu bezala, baita haiei mezu bat zabaltzekoa ere: " Iraganean, zuek bezalaxe, ez nintzen ezer izan,
|
baina
gaur banaiz zerbait: hortxe duzue marra!"; aldiz, ohartu zenean Romanaren prestigioak gora eta gora egiten zuela bai bidenteen eta bai ikusleen artean ere, harengana jo zuen behin eta berriro, hitzak leuntzen zituela eta manerak apaintzen —mesedez eskatzen dizut hau, mesedez eskatzen dizut hori, mesedez eta mesedez eskatzen dizut hura... —, Ama Birjinarengandik urrats batera baizik ez zegoenak fabore haiek guztiak errazago lortuko zituelakoan; doña Gertrudisekin elkarrizketa hura izan ondoren, baina, bazuen beste gauza bat eskatzeko:
|
|
|
gerran hartutako presoak, edo birjinak eta dontzeilak. Haien garaian ahalguztidunak ziren,
|
baina
gaur ez dira ezer...
|
|
|
hainbesteraino nagusitu zitzaizkidan, non orduantxe egin bainuen Jainkoaren aurkako biraoa, bizitzan lehena eta bakarra: " Bedeinkatu egiten zaitut, Jauna,
|
baina
gaur madarikatu egiten zaitut, batez ere!".
|
|
|
Hortik aurrera, jendeak ergela izan nahi badu, bere aukera da, eta zer ibiliko naiz ni jendearen aukera hori eragozten? Garai batean sutan jartzen nintzen kontu hauengatik,
|
baina
gaur ez. Hori bai, ez diezadala inork eska jende ergela ez mespretxatzea, biziki mespretxatzen dut-eta —baita neure burua ere noizean behin, ondorioz—, sentimendu horretan izotzak suari tokia jan badio ere.
|
|
|
Aita harro zegoen, zinez, Teofilo Mariaz —esan ere, esan daiteke Teofilo Mariak egin zuèn hobekuntzarekin hobera egin zuela berak ere, bahiketak utzi zizkiòn ajeak (hango eta hemengo junturak herdoilduta zituela esaten zuen) ahaztuta, itxura batean—, lanetik etxera itzuli eta anaietan zaharrenari halaxe esan zion afalorduan bederen: " Istripuak etzanarazi zintuen, bai,
|
baina
gaur lanera joan zara, eta zutik ikusten zaitut, inoiz baino zutikago, gurpil aulkian eserita zoazen arren..."; jarraian, nigana zuzendu eta honela jarraitu zuen: " Eta zuri ere eskerrak eman behar dizkizut, Damaso, nik zuengan proiektatua nuèn ametsarekin, azkenean, bat egin duzulako", eta, mahaian zuèn kopa ezpainetara eraman, ardo zurrutadatxo bat egin, eta horrela bukatu zuen:
|
|
|
mundu guztia estutuko zuen, Helena ere bai, eta orduan auskalo...; onena, ondorioz, giltza botatzea zen, edo ongi gordetzea, handik denbora batera itxura egiteko —" Hara, ama, soropilean paseatzen ari nintzela, giltza aurkitu dut, eta..." esan niezaiokeen—, ekaitza baretuta gero; kontu hartan, nolanahi ere, berri ona zen —onetan onena— Helena eta biok, itxuraz, kinka larri hartatik libratu ginela, hutsagatik izan bazen ere; gaizki pasatu genuen, bai, baina bizirik geunden, osorik geunden, eta nekez izan zezakeen inork gure susmorik; Jainkoari eskerrak emateko ordua zen, hortaz...; belauniko eman behar nizkion, gainera, hain grazia handiagatik, zangoak indarberritu bezain laster, gelako gurutzearen aurrean; bekatu mortalarena ere buruan zebilkidan, jakina, gurutziltzatuaren aurrean belaunikatu nintzenean zer esanik ez; memento batean ere iruditu zitzaidan, egia esan, gurutziltzatua hizketan hasi zitzaidala: " Horra zu, Gabino, plazerez plazer, eta ni hemen iltzatua";" Bai,
|
baina
gaur neure ezteietan bezala sentitu naiz, hainbeste maite dut Helena, eta zuk ere edan zenuen Kanakoetan ardo gozoa..." bururatu zitzaidan... baita bururatu ahala lotsatu ere, barkamena eskatzen niola behin, bi aldiz, eta hamaika aldiz; gero, burua jasota, zin egin nion gurutziltzatuari: " Behin bai, hurrengorik ez"; eta altxatzera nindoan, eta orduan kontutaratu nintzen:
|
|
|
" Espainia errepublikarako bidean dago, eta bi aukera ditugu: negar egitea, edo egun horretarako prestatzea; eta ni ez naiz malkozale..."; jarrera malguago hura, baina, kostatu egin zitzaion Frantziatik iritsi berria zèn Teofilo Mariari ulertzea... anaiak ni ere salatu ez ninduen, bada, batzokian sartzen ikusi ninduèn egun batean...!;" Zuk badakizu ni ez naizela salatari merke horietakoa, aita,
|
baina
gaur Gabino batzokian sartzen ikusi dut, eta gorotz usaina dario oraindik ere..."; aitak, baina, ezusteko erantzuna eman zion: " Gorotza ezkerra da!";" Eta Sabino Arana...?!
|
|
|
Kontatu dizut lehen nola egin nintzen nerabezaroan euskaltzale, baita nola hartu nuen, berandu gabe, euskara euskaldunon altxor eta monumentutzat; gurea, gainera —Machu Pichu, Taj Mahal eta Piramideak ez bezala—, haragizkoa da, egun batean hilzorian egon zena —frankismoa euskararen desertuko zeharkaldia izan zen—,
|
baina
gaur —ikastolena eta euskaltegiena ez da lan makala izan! — larrialdi zerbitzuetatik atera eta gero eta biziago duguna: harritu ere, harritzen naiz nola arnasberritzen eta biziberritzen ari garen hizkuntza, nahiz eta jakinaren gainean nagoen egin dezakegun guztia ere urri bezain murritz gerta daitekeela, hain dira indartsuak inguratzen gaituztèn hizkuntzak, espainola eta frantsesa; gure jarduna nekagarria eta etsitzeko modukoa da, zinez:
|
|
|
Ez nuen sinesten, beraz, baina sinesten nuen, aldi berean. Pentsa dezakezu nire jarrera hartan, ausarta ez ezik, adoretsua ere izan nintzela, ez baitut uste ez zuri eta ez beste anai arreba guztiei halakorik bururatu zitzaizuenik, Domingori ere ez nik uste,
|
baina
gaur garbi ikusten dut guztiz bestelako bulkadak eta mugidak nituela neure jarrera haren azpian. Ni ez nintzen indartsua, Teofilo Maria bezala, eta ez adoretsua, Domingo bezala; aitzitik:
|
|
2011
|
|
|
Gune hartatik igarotzean, aurrena direnek zuhaitzen txokoan harri bat uzten dute, bertatik pasatu diren seinale, eta atzetik datozenek, beste auzokoak aurretik dituztena jakitun, harri koskorra jaso eta eraman egin behar dute; aurrerago, berriz, bi taldeek bat egingo dute eta elkarrekin joango dira eskolaraino, bidearen azken zatia pasadizoz beteriko abentura bihurtuz. Inork ez daki nork asmatua den arte hori, antzinakoa baita, eta neska mutil guztiek errespetatu ohi dute,
|
baina
gaur goizean bikiek ez dute legea bete: harria bere tokian ipini gabe egin dute aurrera, eta beste auzokoak juxtuan eskolaratu dira bederatzietarako, haien zain denbora pixka bat eman eta gero.
|
|
|
Ama du zain gaur, ikastolatik irten denean. Gustatzen zaio Marifé etortzen zaionean ere, haren hitz egiteko modu xelebreak egiten dio grazia;
|
baina
gaur ama etorri da. Autoan dira orain eta irratia piztuta daramate, beti bezala.
|
|
|
Historia alternatiboa ezagutzea gaitza zen lehen,
|
baina
gaur egun eskura dago material asko, liburuak, DVDak, dokumentuak, ikerketak, aurkikuntza berriak. Interneten bertan material ugari daukagu.
|
|
|
Mendeetan deskulturizatu gaituzte, deserrotu, geure baitatik atera gaituzte,
|
baina
gaur egun abertzale batek ez dauka aitzakiarik nor den eta nondik datorren ez ezagutzeko.
|
|
|
–Gaztaindietxeberrikoentzat enkargu bat dakart, esan nion harakinari?. Ez dakit dagoeneko etorri diren bila,
|
baina
gaur goizean hona ekartzekotan geratu nintzen.
|
|
|
Basterretxeak berak, ez du uste orain beste Ama Lur ik egin litzatekeenik, abertzaleen baitan ez duelako elkartasunik ikusten halako proiektu bateratua burutzeko: . Diktadurak duen alde ona da fronte bakarra osatzen dela haren kontra,
|
baina
gaur egun gaixo dago Euskal Herriaren barrena?.
|
|
|
Buruari bueltak ematen dizkiodan artean, gelako atea zabaldu eta lagunak bisitan sartzen ikusi ditut. Ahaztuta neukan,
|
baina
gaur nire betiko lagunak datozkit bisitan: Jon, Fredi eta Imanol.
|
|
|
–Ez naiz ni zure ekintzen zergatia galdetzeko nor, esan zion merkatariak Heriori?,
|
baina
gaur goizean nire morroiarekin egin duzu topo hemen, eta mehatxu keinu bat egin diozu. Dayoub gizon langile eta zintzoa izanik, zergatik egin diozu hori?
|