|
2000
|
|
|
Ikuskizunaren mundu gurea txikia dela tamainaz badakigu
|
baina
ezin dugu onartu zikoitza izan dadila. Aurkitu ditugu bideak Euskal ikuskizunaren magia areagotzeko.
|
|
2001
|
|
|
Bestalde, askoz ere interesg arriagoa iruditzen zaidan protagonistaren engaiamendu karlista ren jatorria ren auziaz (une batean Karlos Setimoren alde armak hartzera eramaten duen bilakaeraz), ordea, ezer gutxi esaten zaigu: euskaldun= foruzale= karlista ekuazio topikoa berritzeaz gain, nobelak ez du, alde horretatik, ekarpen literario handirik egiten, historialariek erabat arg itu ez duten gaia bada ere (nik behintzat ez dut oraindik aurkitu erabat konbentzituko nauen azalpen sintetikorik),
|
baina
ezin ezkutatu alde horretatik zerbait gehiago espero zitekeela. Bide batez, ematen du Txillardegi zinez saiatzen dela Jon Juaristiren teoriak oinarritzeko argudio gehigarri ak eskaintzen:
|
|
|
Datu hauek ez dute ukatzen, jakina, denetariko mafia, narkotrafikatzaile, pedofilia zale edo legez kanpoko taldeak sareaz baliatzen direnik,
|
baina
ezin ere uka, aldez aurretik eta edozenbat urtetan talde berberoriek telefonoa, faxa edo posta erabili izan dutena eta erabilpen horrek ez dituela sekula komunikabide sistema klasikook auzitan jarri.
|
|
|
Aurreko ildoan sakonduz gero, mende honetan euskal nazionalismoa hizkuntzaren babes, zabalpen eta berreskurapenaren bultzatzaile nagusia izan dela egiaztatu ahal dugu. Ziurtasun osoz laguntza hau beharbeharrezkoa zen,
|
baina
ezin da betirako luzatu, bestela nazionalismo eta euskararen defentsaren arteko identifikazio erabate koa sortzen baita. Honetaz gain beste bi gauza gehitu daitezke:
|
|
2002
|
|
|
Ikastolek ekarpen garrantzitsua egin diote euskal hezkuntza sistemari, baina egindako prozesuaz guztiok ikasi behar dugu: alde onak aprobetxatu, bai,
|
baina
ezin ditugu akats berdinak errepikatu.
|
|
2003
|
|
|
Atxikimendua zegoen lekuan ausentzia dago orain. Sektore batzuk, sentiberenakedo aurreneko ilaran edo kalearen parean daudenak, hasi dira ausentzia horren ondorioak pairatzen,
|
baina
ezin da pentsatu arazoa sektoriala denik. Goizago edo beranduago euskalgintzako sektore guztiak ukitu, jo edo astinduko gaitu honek, elkarte askok begiak ixtea erabaki badute ere.
|
|
2004
|
|
|
Egia da tranpak ugari direla futbolean,
|
baina
ezin da esan, hori ikusita, tranpa egitea libre denik, horrek jokoa bera deuseztatuko bailuke. Constante k zioen gezurra beharrezkoa dela gizarte bizitzarako, egia osoarekin ezin dela elkarrekin bizi.
|
|
|
Era berean, begiratzeko gaitasuna eduki arren begiradaren hezkuntza egungo irakaskuntzak duen dema garrantzitsuenetarikoa dugu. Ezin izango da hizkuntzaren alfabetakuntza bezain logikoa izan (intui tus a ez baita logos a),
|
baina
ezin izango dugu hemendik aurrera curriculumetik baztertu.
|
|
2005
|
|
|
Erakusketa interesgarria da,
|
baina
ezin dut saihestu pentsatzea, Altzuzara hurbiltzen naizen bakoitzean, museo hori mendi puntan paratutako arkitektura handia dela. Agiñakoa bezalakoa, edo Donostiako Paseo Berrian dagoen hori bezalakoa.
|
|
|
Bai zera! Goserik ez,
|
baina
ezin esan aberatsak ginenik. Horrelakoak ziren orduan Elgoibarko familiarik gehienak.
|
|
2006
|
|
|
Itzulpenaren zifra ziurrik ezin dut eman: handia da itzulpenaren pisua, hori bai,
|
baina
ezin jakin zenbatekoa, ikasmaterialetan" mozorrotu" egiten baitute erdal jatorria.
|
|
|
Lerro zuzena barik gorabeheratsua dugu berrargitalpenarena. Produkzioak behera egiten duenean, agian berrargitalpenak huts egiten duelako da,
|
baina
ezin da gauza bera esan goranzko bidean. Iazko igoeran, adibidez, nobedadeek parte garrantzitsuagoa izan zuten; eta aurtengo jaitsialdia, aldiz, ia osoki berrargitalpenari dagokio.
|
|
|
Subjektuak denak eta gure literaturan espazioa nahiz denbora emakumezko ikuspegi batetik interpretatu dutenak; Lucia Guerra Cunningham-i kasu eginez, emakumeen sinbologia eta izatea berreskuratzen lagunduko digutenak. Guk hamabi pertsonaia femenino horiek nabarmendu ditugu gure literaturako subjektu femenino protagonistak direlako;
|
baina
ezin dugu ahaztu aukeratutako 25 urte horietan ziento bat nobela argitaratu dela eta protagonista femenino subjektu gehiago aurkitzea lan nekeza izango litzatekeela. Geratzen zaigun kezka —eta beste artikulu baterako gaia— hauxe da:
|
|
|
Intentzioa bai! Bestalde, turutaren hotsa oso atsegina da mutil koxkor batentzat,
|
baina
ezin nuen instrumentua menderatu eta utzi egin behar izan nuen.
|
|
|
Idazlea etengabeko metamorfosian azaltzen da. Beti bila, beti berri, beti aurkitu nahi,
|
baina
ezin. Zer idatzi ez dakiela, krisi sasoian.
|
|
2007
|
|
|
Baina zelan neurtu, baloratu euskal komunitatea Interneten? Espazioa erreala da,
|
baina
ezin daiteke uki. Ikusi bai, jarraitu, irakurri, entzun, ohartu, ikasi... baina espazioa sarekoa da.
|
|
|
Liburuak kulturgintzaren adierazpiderik gorenak direla esaten ahal zuten, sektore dinamiko eta produktiboa dela. Bizilagunen proportzioan, liburu gehien ekoizten duen herrialdea dela gurea,
|
baina
ezin. Ezin liburuak goretsi, ezin kulturaz harrotu.
|
|
2008
|
|
|
Gaien ikuspegitik giza eta gizarte zientzietan kontzentratzen da erdia eta gehiago (%55), gero zientzia edo teknika liburua dator (%19) eta atzetik irakaskuntza (%11). Positibotzat har daiteke giza eta gizarte zientzi liburuen kopurua,
|
baina
ezin da ahaztu ez dela zirkulazio arrunteko liburu mota, baizik eta Jaurlaritzako sail desberdinen emaitza, dela politikan, dela zuzenbidean, edo beste.
|
|
|
Horren seinale da EIEn bazkidetzen lehenengoetakoak izan zirenetako asko hilda egotea: Federiko Krutwig, Juan San Martin, Augustin Zubikarai, Lourdes Iriondo, Juan Mari Lekuona, Bitoriano Gandiaga, Martin Ugalde... eta aurten, esaterako, Henrike Knorr, Gotzon Garate eta Xabier Iratzeder;
|
baina
ezin uka 1983an sortu zenetik lan handia egin duela EIEk. Orain, 25 urteurreneko ekimenen karietara, argazki zaharrak begiratzen hasi eta ederra da garai hartan Elkartearen sorreran parte hartu zuten idazleak bileretan eta ikustea.
|
|
2009
|
|
|
Elkarrizketak kontu asko zekarren, merezi du osorik irakurtzea. Baina nik ezin dut dena ekarri hona,
|
baina
ezin dut jarraitu Boris Groysek kontatzen zuen pasarte hau ekarri gabe.
|
|
|
Hemendik guztitik, argi esan dezakegu euskal aldea, batetik, eta Espainiakoa eta Frantziakoa, bestetik, aurrez aurre jarri dituen hainbat gatazka izan dela gurean historikoki,
|
baina
ezin baiezta dezakegu, ordea, gatazka horiek beti logika nazional iraunkor bati erantzun diotenik. XVII. mendetik XIX. mendea arteko gizarte matxinadak Europan bizi zen ondoez zikloan koka daitezke.
|
|
|
Konbentzimendu antropologiko hori izan dugu. Guk ia hasieratik onartu genituen Euskaltzaindiaren arau guztiak,
|
baina
ezin dugu baztertu bizirik dagoen euskara.
|
|
|
Euskal unibertsitate hori eleanitza izango da irakaskuntzan eta ikerkuntzan eta nagusiki euskalduna giza harremanetan eta gainerako zerbitzuetan. Eboluzio horretan, jakina, sozietatearen aurretik joan du, abangoardia izan du,
|
baina
ezin izango du sozietatearen beraren joeren kontra jo. Hortaz, euskal unibertsitatearen auzia, partez euskal gizartearen eboluzio soziolinguistikoaren mende egongo da.
|
|
|
Diru nahikorik ez du, baina ideiak, are urriago. Gai da esportaziorako diru-laguntzen bidez beste merkatu batzuk hondatzeko, Indian gertatzen ari den moduan,
|
baina
ezin du ziurtatu Europako lurraldeetan esnea ekoitziko denik, prezio minimo errentagarriak sendotzeko mekanismo politikorik ez daukalako, bere arkitektura juridikoa neoliberalismoaren dogmen arabera eraiki duelako. Eta horrek ez du balio gaurko egoera ekonomikoan eragiteko.
|
|
2010
|
|
|
Berdina sumatzen dut medioek Haitikoa bezalako ezbeharren irudi eta datuak ematen dituztenean; saiatu, saiatzen naiz,
|
baina
ezin imajinatu. Ezin buruaren espazioan kabitu.
|
|
2011
|
|
|
Geu gara estatu hori, bere burua ezagutzen ez duen mamua. Badakigu itzelezko hondamendiak eragin ditugula, beldurra izan ez duen jendea suntsitu dugula[?],
|
baina
ezin dugu ondo jakin zein den botere horren neurria mamuaren barrenetik atera arte. Ume bat bezala irten eta, haren aurrez aurre paratu arte:
|
|
2012
|
|
|
Iritzi guztiak adituta, ondorio bat: ETB1 estrategikoa da euskararen biziberritzerako, eta ETB2ren aldean apustu handiagoa eskatzen du,
|
baina
ezin du orain arte diru laguntzetan izan duen monopolioarekin jarraitu, eta gizarte esparruko beste esperientzia eta ahalegin batzuekin partekatu behar du ahalegin publikoa. Gizarte alorreko hedabideek eskatzen dutena da, gutxi gorabehera.
|
|
2013
|
|
|
Donibane Lohizuneko jostailu denda batean, Pergolan, aluminiozko soldaduak zeuzkaten. Sudurra erakusleihoaren kontra jarrita begira begira egoten nintzen,
|
baina
ezin erosi, gurasoek brometarako ez zeukatenez garai hartan. Saint Marie eskolan urtearen bukaeran sariak ematen zituzten.
|
|
|
Binaristak ei gara, espezie moduan, apustu egingo nuke nik,
|
baina
ezin horrenbeste ziurtasunez esan. Levi Straussek, pentsamendu basatia ezaugarritzerakoan, klasifikazio zaleak garela diosku, hori Bata eta Bestea, Gu eta Bestea oposaketa binarioa unibertsala izan daitekeela esateko pausoa... hortxe dago arriskua.
|
|
|
Nekeza gertatzen zaizu, ordea, testu zati jakin bat testuaren osotasunean kokatzea. Beste hitz batzuetan, oihan tropikal trinko batean diharduzu matxetez bidea irekitzen; inguratzen zaituenaren berri baduzu,
|
baina
ezin duzu zure buruan oihanaren zabalean kokatu, eta, batzuetan, Star Trek telesaioko telegarraioaren moduko baten bidez beste toki batera egiten duzu jauzi ez dakizula Amazoniako ala Borneoko oihanean zauden.
|
|
|
baliabide linguistiko ezak barne mundu mugatua bultzatzen du, eta, beraz, gazteek ezin dituzte haien frustrazioen iturriak objektibatu. Azken iturri bat aipa daiteke seguruenik(" azken iturri bat" diogu, baina seguruenik beste asko egongo dira; artikulu hau eztabaida bultzatzeko da, baieztapen eztabaidagarri asko egiten da —zientzia gogorren ikertzaileek barkatuko dizkidate hasierako paragrafoko hitzak... —,
|
baina
ezin gara hemen xehetasunetan sartu...): autore batzuek gehiegi maitatuaren paradoxa aipatu dute.
|
|
2014
|
|
|
Chicagoko Unibertsitateko bi ikaslek, Alexander Aciman eta Emmett Rensinek, esate baterako, literatura unibertsaleko klasiko kanonikoak hartu (Shakespeare, Stendhal, Joyce...) eta 20 txiotan laburtu dituzte haien lanak. Izan da horri literatura unibertsalaren jibarizazioa deitu dionik,
|
baina
ezin uka ariketa interesgarria denik. Surprise, surprise, Penguin Booksek argitaratu egin du gero bi ikasle horien esperimentua, Twitterature izenburuarekin, non eta bere klasikoen bilduman.
|
|
2015
|
|
|
Euskararen eta kulturaren aldeko borrokan engaiatuko da, Jakinen inguruan sortu zuten kultur mugimenduaren baitan antolatutako ‘Pagopeko bilerak’ edo ‘Euskal matxinada’ deitzen zituzten topaketekin. Hortxe topatu zuen bere bokazioa,
|
baina
ezin izan zion nahi bezala eutsi.
|
|
|
Gadamerrekin esateko, zorte piska batekin testua autoreak berak baino hobeto ulertzea erdiets lezake, era batean. Beste era batean, hemen azaldu duguna zuzena izan liteke (espero dut!),
|
baina
ezin izan liteke zuzen osoa. Hasteko, liburuan inon ez da nazioaren kontzeptua gai isolatu bat, guk egin dugun bezala disekatuz, nolabait, testuinguru ezberdinetan bizi bizi dena baizik.
|
|
|
Paradisu galdua zuten hizkuntza haietako askok, eta 1970eko hamarraldian gorantza zetorren harrotasun sozialaren partaide motzak sentitzen ziren. Debekua apurtu nahi zuten beraiek ere,
|
baina
ezin zuten desobedientzia praktikatu... Atxikimendu handia zeukaten atal mutilatuarekin.
|
|
2016
|
|
|
Gure mundu ikuskeran, gerla oso present da, baina ez da emakumeen lana. Adibidez, entzun dut gure amama erraten gerlara joatea azkena zela
|
baina
ezin saihestuzko zoria. " Gizonendako gerla eta emazteendako hilekoa", hara haren konklusioa horren erreferentziak nire ume denborako oroitzapen magmatik jalgitzean, Erdi Aroko norbait naizela ematen dit.
|
|
2017
|
|
|
Osagarria zaintzea eta lengoaia estudiatzea. Eta Larresoron egon nintzen hilabete bat eta erdi, gero Ezpeletan eta Alduden, euskaran arras pulunpatua,
|
baina
ezin arrunt ikasiz! Alemanak joanak ziren, gerla fini zen, eta ene baitan beti pentsatzen nuen ez nuela nehoiz euskara menderatuko.
|
|
|
Baina gauza bitxi bat gertatu zen. Berriz sartu nintzen Olaeta taldean Oldarra izena zuen orduan, eta han bazen Zrauzko muti" Larresoron egon nintzen hilabete eta erdi, gero Ezpeletan eta Alduden, euskaran arras pulunpatua,
|
baina
ezin arrunt ikasiz!" ko bat, bakarrik bizi zena, desterratua, Bazterretxea deitua, eta tarteka erraten nion: " Zatoz etxera lo egitera", edo" Zatoz etxera jatera", eta ez baitzekien frantsesa harekin hasi nintzen euskaraz mintzatzen.
|
|
|
[Irriz] Nik ez dakit zer dagoen gero, beraz ez dut horri pentsatzen. nuke afera hori konpondu,
|
baina
ezin da konpondu.
|
|
|
David Cameron Erresuma Batuko lehen ministro kontserbadore ohiak deitutako erreferendumaren emaitza ustekabekoa izateaz gain, inoiz egin ez den prozesu politiko juridiko administratibo berri bat jarri du abian. Egia da Societe des Nations, orduko Amerikako Estatu Batuetako Woodrow Wilson presidentearen ametsa, apurtu egin zutela gerraosteko saminek,
|
baina
ezin alderatu gaurko Europako Batasunaren kasuarekin, ezta Donald Trump presidenteak iragarritako TTPrekiko hausturarekin ere. Izan ere, Erromako Ituna sinatu zutenean, 60 urteurrena berriki ospatu dena, lehenbiziko sei herriren ordezkariek aurrekaririk gabeko ekimena abiatu zuten.
|
|
|
Edozein modutan ere, argi dago gure hezkuntza sistema klase aldagaiak zeharkatuta dagoela. Uste dut errealitate hori herrigintzaren arloan arreta gutxiegi jasotzen ari dela, ziur asko bereziki arantzatsua gertatzen delako,
|
baina
ezin izango da betiko ekidin. Gure buruari galdetu ahal diogu, halaber, gaia noraino interesatzen zaien gobernatzen gaituzten politikariei.
|
|
2018
|
|
|
Laguntzak berak ulertzen baitu artista batek, lan bat partekatzeko, atzetik, azpitik eta gainetik lan ordu asko inbertitu behar dituela; horretan jardun ahal izateko, estatuak hartzen du bere gain horren ardura. Guretzat ametsa dena, haientzat egunerokoa seguru naiz lege horiek ere hobetu daitezkeela,
|
baina
ezin ahaztu Europako baldintza egokienak direla.
|
|
|
Aipatuko dut, dagoeneko, kultura metroka ala izendapeneka neurtzeak bere arriskuak dituela,
|
baina
ezin uka daiteke lorpen horiek euskaldun guztiei eragin diguten poza eta asebetetzea. Eta hauxe da gako garrantzitsua:
|
|
|
Besterik da ahoz, maila akademiko eta formaletik kanpora: hor esateko asko daude, sentimenduen adierazpenaz, gazteen mintzoaz, eta abar,
|
baina
ezin ni sartu, ez baita nire alorra. Zerbait esan nezake, ordea, euskararen historiaren ikuspegitik historiaren haria etorkizunera begira jarriko badut ere, bai eta arabar baten ikuspegitik ere.
|
|
|
Kultur kontsumoa kultur praktiken atal bat baino ez da,
|
baina
ezin da ukatu garrantzi handikoa dela. Kulturaren industriak gero eta pisu handiagoa du gure bizitzetan, eta ondorioz kulturen joan etorrietan.
|
|
|
Izan ere, kapitalismoak barne mundu aberats bat antolatu du munduan zehar (Sloterdijk 2007). Irudimen neoliberalak dio barruko biztanleek euren desioak bete ahal dituztela errendimendu onez jardunez gero,
|
baina
ezin direla desio kolektiboak ondo taxutu, are gutxiago bete. Distopia da gehienentzat, prekarizazioaren beldur bizi diren masentzat eta erabat kanporatuta bizi direnentzat.
|
|
|
Lorez lore joan edo gauza bakar batean sakondu,
|
baina
ezin gara denetara ibili. Interneten jaiotza bizitzen ari gara oraindik.
|
|
2020
|
|
|
Herriko ohiturei jarraitzen ahalegintzen nintzen. Hasieran deseroso egiten zitzaidan,
|
baina
ezin nuen kolpera dena larregi nasaitu. Aurretik pedagogia apur bat egitea eskatzen du edozein aldaketak.
|
|
|
Mundua eraldatu nahi dugu (gure mundu txikitik hasita). Jakin, badakigula zer egin behar den,
|
baina
ezin dugula, pentsatzeko joera izaten dugu. Jeneralean, ez digutela uzten, aitzakiarekin.
|
|
|
Marxek Familia Sakratua n (‘Espiritua eta masa’ atalean) proletarioei buruz esan zituen hitz batzuk berresan ahal ditugu hemen: migratzaileek bere burua askatu ahal eta behar dute,
|
baina
ezin dute euren burua askatu euren bizi kondizioak abolitu gabe. Arriskua, uste dut, begi bistakoa da:
|
|
|
Bertan sartuta gaude, eta, agian, azterketarako beharrezko distantzia falta zaigu. Urrundu behar,
|
baina
ezin: suertatu zaigun garaia kasik konturatu gabe arnasten dugu, giroak osatzen gaitu.
|
|
|
Nekez txikiagotuko da biosferaren gaineko presioa, txikiagotzen ez bada ekonomiaren eskala fisiko materiala. Datu finak ditugu gertatzen ari denaz,
|
baina
ezin finago segitzen dugu kapitalaren beharrak asetzen dituen antolamenduarekin.7
|
|
2021
|
|
|
Aitzitik, egiturazko hertsadurek politikoek eta ez politikoekbaldintzatu egiten dute gazte askoren agentzia gaitasuna eta herritartasun aktiboa garatzeko ahalmena. Bada, gazte horiek beren bizitzei eragiten dieten auziei buruzko erabakiak hartu nahi izango lituzkete,
|
baina
ezin dute edo ez dakite hori nola egin. Horrek segurtasunik eza, frustrazioa eta beren bizitzaren gaineko kontrolik ezaren sentsazioa eragiten dizkie.
|
|
|
[Gure taldea] ez da elkarte partidista bat. Bai, antikapitalistak, feministak eta abar gara,
|
baina
ezin dugu [talde baten alde egin][...] Bai, jakina, ideologia bat izango dugu, baina ez da homogeneoa. Gure interes nagusia gure identitateei, gure orientazioei eta horiek onartzeari buruzkoa da.
|
|
|
" Sortzeko ahalmena daukagu,
|
baina
ezin ditugu eskubideak sortu", idatzi zuen urrian Miel A. Elustondok, Berria n, Lanartea Euskararen Langile Profesionalen Elkarteak deitutako II. Batzar Nazionala iragarriz.
|
|
2022
|
|
|
(Moralaren aldetik, nekez da arinagoa gauza jakinik egin gabe errudun sentitzea, gauza jakin batengatik erruduna izanik erru oroz libre sentitzea baino). Pentsa daiteke egunen batean eraman ahal izango direla nazioarteko auzitegi batera nazioen erantzukizun politiko jakinak;
|
baina
ezin pentsatuzko gauza da halako auzitegi bat auzitegi penala izan daitekeenik, gizabanakoen erruaz edo errugabetasunaz mintzatuko dena.
|