|
2008
|
|
|
Ereduak falta dira; gizonentzako eredu asko dago,
|
baina
emakumeek ez dute ia eredurik. Aldiz, emakume asko gogogabetuta daude, ikusten dutelako gizonek azkarrago igotzen dutela mailaz.
|
|
|
Beraz, familiak landan uzten zituzten, eta, horren ondorioz, asko dira aitarik gabe hazi diren umeak. Black Sash elkarteak hirian familiak batzen laguntzen zuen,
|
baina
emakume asko kanporatuak izaten ziren behin eta berriro. Azkenean, 80ko hamarkadaren amaieran, lege berriak onartu zituzten, baina ez zen gure meritua izan, baizik eta gizarte osoarena.
|
|
|
Bilboko Udalak jakinarazi duenez, gizona buruan kolpeak ematen hasi zitzaion 35 urteko emakumeari, Zubiaurre Margolarien kalean. Ondoren, autoan sartzera behartu zuen,
|
baina
emakumeak ihes egin eta udaltzainei salatu zien gertatutakoa. Emakumearen esanetan, harremana okertuz joan zen hasieratik.
|
|
|
Bai,
|
baina
emakumeak bera izatea lortzeko, egitura propioa eraiki behar du lehenengo. Momentu honetan emakumeak espazioak zabaltzen ari gara, baina espazio hori ez da gurea.
|
|
2009
|
|
|
Aurrez, 08:20 zirenean, Arrigorriagako Buiagoitia auzoan emakume bati furgoneta bat lapurtzen saiatu zirela zabaldu dute. Emakumeari gidatzen zuen autoa geldiarazteko eskatu ziotela,
|
baina
emakumeak gelditu ordez aurre egin ziela, horretarako hiru lagunetako bat harrapatuta.
|
|
|
Gizonen %96, 3k dute lanaldi osoko lana; emakumeen artean, berriz, %78, 8k dihardute lanaldi osoan. Lanaldi murriztua bateratze neurria da,
|
baina
emakumeak nagusi dira oraindik neurri hau eskatzen duten langileen artean. Gainera, ikerketan parte hartu duten emakume askoren kasuan, lanaldia murrizteak ez du ekarri lan gutxiago egitea, enpresek ez dutelako libre utzitako orduetan beste langilerik kontratatu.
|
|
|
Halako batean, emakume edadetu bat galdezka hurbildu zait, ea axola ote zaidan nire mahaian esertzea. Horrelakoetan baiezkoa izaten da nire erantzuna,
|
baina
emakumeak zekarren tropa ikusi dudanean senarra, alaba, eta hiru biloba txiki idazten ari naizela eta aukeran nahiago dudala bakarrik geratu erantzun diot.
|
|
|
Ezin dut kopuru zehatzik eman,
|
baina
emakume gehienek nahi dute legea aldatzea.
|
|
|
Bidean, gaztaroko neska laguna topatuko du. Ez dute elkar ikusi azken hamabost urteetan,
|
baina
emakumeak etxera gonbidatuko du. Baiona (CGR).
|
|
|
Bidean, gaztaroko neska laguna topatuko du. Ez dute elkar ikusi azken hamabost urteetan,
|
baina
emakumeak etxera gonbidatuko du. Baiona (CGR).
|
|
|
Espainiako Zigor Kodean jarraituko du abortuak,
|
baina
emakumeek ezin izango dute espetxe zigorrik jaso haurdunaldia eteteagatik; ezarritako baldintzetatik kanpo abortatuz gero, isuna jarri ahal izango zaie, ordea. Medikuei urtebete eta hiru urte arteko espetxe zigorra ezarri ahal izango diete; urtebete eta sei urte artean jarduteko baimenik gabe ere utzi ahal izango dituzte.
|
|
2011
|
|
|
Europan demokrazia modernoa ezartzen lehenetakoa izan zen Suitza,
|
baina
emakumeei boto eskubidea onartzen azkena. Paradoxa ulertzen lagunduko du Bernako Unibertsitateko irakasleak gaur Donostian.
|
|
|
Norbaitek loba deitzen badit, pentsatu behar dut ohera eraman nahi ditudan gizonak neuk aukeratzen ditudala eta hori ez dagoela ondo. Txakurra esan behar dutenean perro esaten dute espainolek,
|
baina
emakume bati sexua bereziki gustatzen bazaio, perra deitzen diote. Ez dut inoiz entzun gizon bati zentzu horretan perro deitu zaionik; ezta larrutan lau hankan egitea gustatzen bazaio ere.
|
|
|
erruduna naiz». Arriskuak behar bezala ez definitzeak erantzuteko tresnak garatzea oztopatzen du,
|
baina
emakumeek badute hezkuntzan jasotako beste zama bat: lotsa eta erruduntasuna.Horren aurrean, erasoaren ardura egilearena dela nabarmendu du Monroyk:
|
|
|
familien arteko liskarrak konpontzeko emakume bat oparitzea.NBEko Giza Eskubideen arduradun Navi Pillayren arabera, oraindik bide luzea dago egiteko Afganistango emakumeak genero indarkeriatik babesten dituen legeak benetan eragin arte: «Epaileak, fiskalak eta Polizia hasi dira legea betetzen Afganistango zenbait tokitan,
|
baina
emakumeen aurkako indarkeria kasuetan oso gutxitan erabili dute behar bezala».Pillayren hitzetan, oraindik lan handia dago egiteko Afganistango emakumeak genero indarkeriatik erabat babesteko, eta eman beharreko lehen pausoa heziketa da: «Indarkeria salaketei erantzun egokia eman diezaieten, legea betetzen irakatsi behar zaie epaileei, poliziei, langileei, fiskalei».Osatu gabeko legeaUnamaren esanetan, legearen arabera zigortutako kasu asko ez dira behar bezala epaitu, eta, gehienetan, salaketak kendu egin dituzte, xaria legea erabiliz.
|
|
2012
|
|
|
Uretan ibiltzeko bainujantziak kotoizkoak ziren. Oso deserosoak igeri egiteko,
|
baina
emakumearen gorputzaren itxura ezkutatzeko bidea ematen zuten. Edertasunaren parametroak aldatu ahala, bainujantzien diseinua ere aldatuz joan zen.
|
|
2013
|
|
|
Partekatu lankideekin mahaian, sukaldean, saltokian, jana antolatzean?. Sukaldaritza lanbidea da, teknika,
|
baina
emakume guztiak izan dira sukaldari. Beraz?
|
|
|
Emakume ona izan nahi nuen». Biktima rolean geratu gabe Hezkuntzan dago desberdintasunen eta indarkeriaren oinarria,
|
baina
emakumeek ere badute erantzukizuna, Del Camporen ustez: «Ni han egon nintzen, nik utzi nion niri erasotzen; horren arduraren parte bat nirea da».
|
|
2014
|
|
|
«Beste pertsonei ere bidera dakieke bortizkeria hori, andreari min egiteko asmoz. Seme alabek ondorioak jasaten dituzte,
|
baina
emakumearen gurasoek edo bikotekide berriak ere bai, baina ez ditugu biktima zuzen izendatzen, ez datorrelako bat genero indarkeriaren kontzeptuarekin». Edonola ere, ukaezina da bortizkeriak haurrengan duen eragina.
|
|
|
Lehena, indarkeriaren definizioan. «Eztabaidak izan dira genero indarkeria terminoaren egokitasunarekin eta bortizkeria bikote harremanetara mugatzearekin,
|
baina
emakumeen aurkako indarkeriaren kontzeptu feminista jaso zuen». «Indarkeria horren aurka berariazko tresnak behar direla adierazteak eragina izan du gizartean:
|
|
2015
|
|
|
Badakigu, era berean, horrelako oinetakoek min egiten dutela; hausturak eta zaintiratuak; deformazio asko, eta eta abar. Hori gutxi balitz bezala, pauso laburra eman behar maiz, martxa ez segurua eta ez egonkorra, belaunetako higadura. Bueno,
|
baina
emakume aurkezle horiek oso pauso laburrak ematen dituzte takoi horiekin!!, oso espazio mugatuan ikusten ditugu!!! Agian, hala da, baina orduan, zertarako eta zergatik ez dituzte Urko edo Andoni ere takoiekin jartzen. Ez dugu ezer berririk esaten irudiak ez direla inozoak badiogu.
|
|
|
Hautaketa prozesuek inertzia handia dute. Espainiaren adibidea hartuta, adibidez, 1910 urtearen inguruan sartu ziren lehen emakumeak unibertsitatean,
|
baina
emakume unibertsitarioen portzentajea oso pixkanaka hazi zen, eta 1980ko hamarkadara arte ez zen lortu %50eko presentzia. Oraindik ere emakumeek osasunaren arloko ikasketak aukeratzen dituzte gehien, eta gizonek, berriz, teknikoak.
|
|
2016
|
|
|
Horixe izan da zuzendaritzaren erabakia, eta gustura dago Etxabe: «Pozik nago, bai,
|
baina
emakumeekin segitu banuen ere, pozik. Gainera, ni jartzean ematen zuen arraunlari dezentek utziko zutela, hori ere zabaldu zen, eta erabakia hartzeko orduan beste zailtasun bat izan zen hori.
|
|
2018
|
|
|
Epaileek harri jasotzaile bakoitzak duen pisua esango ez balute, beste gauza bat izango zen. Gizonezkoei berdin zaie,
|
baina
emakumeekin ezberdina da. Zergatik esan behar da bakoitzaren pisua! Zer esaten dizu 2010eko abuztuaren 10ak. Miren Urkiolaren aurka jokatutako lehen txapelketa izan zen.
|
|
2019
|
|
|
Mikel Serrano alkate eta afizionatu mailako pilotari ohiak «harro» dagoela esan zuen. «Pilota gizonezkoen eremua izan dela esan da beti,
|
baina
emakumeak beti hor egon dira. Merezi duten tokia emateko garaia iritsi da».
|
|
|
36 eta 45 urte artekoek uzten dute diru gehien, nabarmen. Gizonek emakumeek baino gehixeago gastatzen dute azokan,
|
baina
emakume gehiago joaten da. Gazteen artean ageri da desorekarik handiena:
|
|
2020
|
|
|
Mary Godwin, gero Shelley, zure maitea itotzen ari da hemendik ez urrun. Eta Byronek, zutik itsas leize baten aurrean, lerdokeriak aldarrikatzen ditu uluka, hala nola maitasuna bizitzaren parte bat dela gizonentzat,
|
baina
emakumeentzat, aldiz, bizitza osotara. Eta orain, Porto Veneren, etxerako aire freskagarriek haren izena daukate eta Chanelen estiloko perfume bonbiltxoetan saltzen dira.
|
|
|
XIX. mendean hasiko da istorioa, azken gerra karlistaren garaian. «Umea hilzorian geratuko da,
|
baina
emakume misteriotsu batekin topo egin, eta sendatu egingo da. Are gehiago, hilezkor egingo du, baina berehala konturatuko da betirako bizitza kondena hutsa dela».
|
|
|
Emakumeak azaldu duenez, bi urte eta erdi eman du Alokabiderekin harremanetan jarri nahian, etxebizitza bere izenean jarri ahal izateko, baina orain arte ez du erantzunik izan. Salatu duenez, Barakaldoko gizarte zerbitzuek ere ez diote irtenbiderik eskaini; esan diote ostatu bat ordaintzeko izapideak hasiko dituztela,
|
baina
emakumeak berak bilatu behar duela ostatu hori.
|
|
|
Lazkao Txikiri entzun genion hil eta gero ontzen direla mizpira eta gizona. Gizakiaz ari zen noski,
|
baina
emakumeok hain gizaki ez ginen garai bat ere izan zen (nahiz eta askok matriarkatua deitu dioten). Kontuak kontu, egoera askotan ondo datorkigun bertsoa da Lazkao Txikirena.
|
|
2021
|
|
|
Estatistika orokorrei erreparatuta, zinema dokumentala parekidetasunetik urrun dago,
|
baina
emakume eta gizon zuzendarien arteko aldea fikziozko zinema komertzialekoa baino txikiagoa da. Esaterako, 2019an, Espainiako Estatuan egin zituzten filmen artean, andreek zuzendu zituzten fikziozko luzeen %16, eta dokumentalen %24, Cima emakume zinemagileen elkartearen arabera.
|
|
|
Santamariak erantsi du, haren ustez, historikoki «alde biko» ukapena izan dela: «Zinema komertzialak ez die lekurik utzi emakumeei,
|
baina
emakumeen aldetik ere uste dut zenbait dinamikatan sartzeko orduan ukapen aktibo bat egon dela, arrazoi politikoengatik».
|
|
|
denei baldintza berak eskatuta, emakume askok bidea uztea erabakitzen dute. «Ni ausarta naiz, eta buruberoa;
|
baina
emakume guziek ez dute zertan horrelakoak izan. Nik gehiegizko esfortzua egin dut».
|
|
|
Bigarren izan zen. 1948ko Londresko Olinpiar Jokoetan parte hartzeko maila bazuen,
|
baina
emakumeek debekatuta zeukaten zaldiketan parte hartzea.
|
|
|
Handik beste prozesu bat agertzen da, antzekoa, baina beste emakume baten kontra, eta horrela ehun kasu inguru zenbatu nituen. Horrek esaten dizuna da legea bazela,
|
baina
emakumeek ez zutela onartzen debeku hori.
|
|
|
Lehen aldia da horrelako eztabaida batean parte hartzen dutela,
|
baina
emakumeak ez dira atzean geratu; gatazka konpontzeko zirrikitu bat aurkitu dutelarik, euren onena eman dute, eta hurrengo asteetarako egitasmoak zehaztu dituzte. Miliziek erasoak eteten badituzte, basora joango dira gazteekin hitz egiteko.
|
|
2022
|
|
|
Hortaz jabetuta, andreekin lanean hasteko hautua egin zuten, hala nola nesken eskolaratzea bultzatzen —ordu hartara arte egiten ez zena— eta emakumeentzako guneak sortzen. «Gizonak meskitara joaten dira, eta irtetean badute elkartzeko gune bat,
|
baina
emakumeek ez zuten horrelakorik; zentro batzuk ireki genituen horretarako: autoestimuan laguntzeko eta hainbat gauza egiten ikasteko saioak egin ziren, baina bazuten nahia zerbait gehiago egitekoa haien garapen ekonomikoan laguntzeko».
|
|
|
Azken boladan plazetara batu den emakume kopuru oparoaren lagin bat da haiena: «Ni berria naiz,
|
baina
emakume dezente dago. Orain ari naiz mundu honetara sartzen, eta polita iruditzen zait emakumeak topatzea».
|
|
|
Gero etorri dira idazle emakume batzuk esan dutenak hasieratik idazle direla. Ez dakit zer etorri den lehenik eta zer gero,
|
baina
emakume irakurlea ere ahaldundu da. Jada ez digu hainbeste axola gizonek ulertuko ote duten guk idatzitakoa, ze badakigu badagoela emakumezko publiko ahaldundu bat.
|
|
|
Araua betetzea zailagoa da zenbat eta bazterrerago egon. Lur ez da oso bazterreko pertsona bat,
|
baina
emakumea da, euskalduna, existitzen ez den klase ertain horretan sinistu duena... Batetik, enkajatzeko zailtasuna dago.
|
|
|
Gero eta ahots gehiago daude,
|
baina
emakume filosofo bezala ikasten dira, ez filosofo bezala. Guk ere ahaldundu behar dugu; monografiko hau irakasle sare baten ondorioa da, baina ezinbestekoa da instituzioek ere bat egitea.
|
|
|
«Astelehenero etortzen naiz hona, eta, azkenaldian, egunero. Pentsatuko dute batzuek,'
|
baina
emakume hori nola joan daiteke semea hil zioten lekura?'; bada, etortzeak on egiten didala esango dizuet nik, eta gaizki egoten naizela etortzen ez banaiz». Egia, justizia eta erreparazioa ez ezik, halakorik berriz ez gertatzeko bermeak ere eskatu zituzten ekitaldian, eta kantoia, sinbolikoki, Iñigo Cabacas Lizeranzu plaza izendatzen duen plaka bat ere bistaratu zuten.
|
|
|
Gertaera historiko hura ezaguna dela uste du idazleak, baina beretzat hori guztia jasan zuten herritarrengan zegoen istorioa, eta bereziki emakumeak aipatu ditu. «Denok dakigu zer pasatu zen,
|
baina
emakumeen bortxaketak, hilketak, familiak... hori zen istorioa. Normalki, nobela historikoetan, gerra bat dago, eta zenbat ziren hemen, zenbat han, nortzuk ziren jeneralak, nortzuk irabazleak... gerra, gerra, gerra.
|
|
|
Hamasei emakumeri etorri zaie bueltan behinola Patrick Poivre d' Arvoren kontra egin zuten salaketa. Kasu gehienak preskribatuta daude,
|
baina
emakumeek salatu dutenez, gizonak nahi duena da preskribatu gabeko kasua isiltzea. Ez denei berdin, baina hamasei neska horiei eraso egin zien kazetari horrek, eta urteen joanean, publikoki kontatu zuten gertatua.
|
|
|
Emakume horiek «ikaragarriak» direla nabarmendu zuen: «Gizonak ere artatu izan ditut,
|
baina
emakumeek harritzen naute gehien, haien erresilientziagatik. Ez dute uzten euren buruak lurra jo dezan.
|
|
|
Beren artean harreman handia zuten. Nik denak ezagutu nituen frankismoaren garaian, eta ez naiz izenak ematen hasiko baten bat ahaztuko nukeelako,
|
baina
emakume apartak ziren. Eta aitzindariak ere izan ziren:
|
|
|
Donna Davis, Black Lives Matter: «Ez dugu esan nahi,
|
baina
emakumeak hilko dira lege hauengatik»
|
|
|
Baina egia da opera asko daudela oso tragikoak direnak, dramaz beteta daudenak. Baina berrikusten baditugu adibidez Mozartek egin zituen operak, ikusten da emakume zalea zela —zentzu guztietan [barrez] —,
|
baina
emakumea jartzen zuela erdigunean, eta azkar eta indartsu gisa aurkeztu, egoerak maneiatzen. Emakumeak operetan, orokorrean, erdigunean egoten dira.
|
|
|
Bakoitzak zortzi orduko lanaldia izan dezan, eta bi jaiegun. Zaintza eredua etxean mantentzeko modua da, bai,
|
baina
emakumeek egiten jarraituko dute, eta modu prekarioan, gainera.
|
|
|
Batez ere, AEBetan duela berrogei urte eskas gertatutako hilketez ari delako, eta argi erakusten duelako poliziak ez zuela hilketok saihesteko gogorik izan. Hiltzaileak bazuen poliziari hainbat aldiz deitu zion auzokide bat,
|
baina
emakumea eta beltza zen. Hiltzailea, berriz, gizona; eta zuria.
|
|
|
Beste rol garrantzitsuenen lanak egiteko ez dute aktorerik aldatu. Makillajeari eta ile apainketari esker, beste protagonista guztiak heldu egin dituzte,
|
baina
emakume boteretsu horien pertsonaientzat aktore aldaketa bortitza egin dute. Hasiera batean haserretu egin nintzen, eta zaila egin zitzaidan ordezkapena ulertzea, baina, ordezkapen guztiak bezala, seigarren eta zazpigarren kapitulua ikusi ostean, berriro ohitu egin naiz.
|
|
2023
|
|
|
Halere, ez naiz inoiz diskriminatuta sentitu. Oso ondo egon naiz arkeologo gisa joan naizen leku guztietan,
|
baina
emakume bakarra izan ohi nintzen. Egia da gizonen esku zegoela guztia.
|
|
|
«Ondorio fisikorik ez da geratzen, eta psikologikoak, emakumearen arabera». Askabidek ez du psikologorik klinikan,
|
baina
emakumeak nahi izatekotan, «konfiantzazko» psikologo batera bideratzen dituzte.
|
|
|
lege proposamen bat aurkeztekoak dira sozialistak. Sexu erasotzaileen zigorrak handitu nahi dituzte,
|
baina
emakumeen onespenari buruzko artikulua aldatu gabe. Oraingoz, xehetasun gehiagorik ez du eman, baina adierazi du «ahalik eta azkarren» eduki nahi dutela prest, eta Unidas Podemosekin «batera» erregistratu nahi luketela, baina adostasunik ez bada aurrera jarraituko dutela euren asmoarekin.
|
|
|
«2018an egindako jaialdian, adibidez, emakumeak gizonak baino gehiago izan ziren, kopuruz. Hori oso zaila da urtero gauzatzea,
|
baina
emakume musikarien alde egiten jarraitzen dugu».
|
|
|
«Hitzarmen hori, azkenean, Lan eta Enplegu sailburuordea lekuko zela sinatu zen, Jaurlaritzaren egoitzan». Hala, Jaurlaritzari egotzi diote langileen gehiengoa gizonak diren sektoreen negoziazioetan inplikatzea
|
baina
emakumeak gehiengo diren sektoreetako gatazkei «bizkarra ematea»: «Hirugarren mailako langileak al gara?», galdetu dute, ironikoki.
|
|
|
Gure helburua izan da aitortza bat egitea Elbira Zipitriari. Ekarpen oso garrantzitsuak egin ditu gure herriarentzat,
|
baina
emakumea izan zen, eta historian ez diegu modu berean eta justuan aitortza egin gizonei eta emakumeei. Oso berandu gabiltza, baina egiten den edozein egitasmo da garrantzitsua eta justua.
|
|
|
gizonek ez dute emakumeen begiradapean egoteko ohiturarik, eta emakumeok gogaituta gaude gizonak begira edukitzeaz. Gizonek begiratuak izan nahi dute,
|
baina
emakumeek eta transek konplexu asko dituzte: une oro posturaz aldatu behar ditut ez dezaten denborarik izan pentsatzeko nola dauden, eta ez daitezen hasi bularra ateratzen, edo sabela ezkutatzen ahalegintzen...
|
|
|
Ezin daiteke gehiago eskatu, edo agian bai? Gizonezkoena nabarmendu da asko,
|
baina
emakumeena ez da inondik inora atzean geratzen.
|
|
|
Erdi Aroko gremioen irudikapenak egiten dituztenean ere antzekoa gertatzen da. «Errementari baten tailerra marraztu, eta gizona da beti hor dagoena,
|
baina
emakumeak ere bazeuden bertan».
|
|
|
«Uste dut horrek ez duela lagundu neskatoek salatu zezaten,
|
baina
emakume helduen kasuan kontrakoa gertatu da», esan du Teresa Comptek. Zientzia Politikoetako eta Soziologiako doktorea da Compte, Betania elkarteko presidentea —Elizaren menpean gertatutako sexu abusuen biktimak artatzen ditu—, eta azken urteetan zenbait lan argitaratu ditu andreek Eliza katolikoaren inguruan jasandako abusuei buruz.
|
|
|
Aukera guztien berri izan behar du, eta bide bakoitzak zer ondorio duen jakin. Salaketarena muineraino sartu digute,
|
baina
emakumeak beti ez daude prest salatzeko, edo ez, behintzat, hasieratik beretik. Jakin behar dute zer eta nola egin dezaketen.
|
|
|
Eszedentzietan ere izan da sexuaren araberako desberdintasunik. Emakumeen %31, 3 beldur dira familia arrazoiengatik eszedentziak edo murrizketak eskatzeko, eta elkarrizketatutako gizonen %24, 2 Irteteko ordutegi malguari dagokionez ere, ezberdintasunak daude; kontziliaziorako neurri hori gizonen %57, 4k baliatu dezakete,
|
baina
emakumeetan %47, 6ra jaisten da kopurua, zaintza lan gehienak beren gain hartzen dituzten arren.
|
|
|
«Terroristak», «kabroiak»... Horiek gizonoi esaten dizkigute,
|
baina
emakumeei «puta», «zikina» eta gisakoak. Telebistan ez dituzte halakoak ateratzen, mikrofonoek ez dituztelako jasotzen, baina guk entzuten ditugu.
|
|
|
Aurreko ostiralean Alarde Eguna izan zen Hondarribian (Gipuzkoa), eta udal gobernuak lehen aldiz harrera egin zion mila gizon emakumez baino gehiagoz osatutako Jaizkibel konpainia parekideari,
|
baina
emakumeen parte hartzea onartzen ez duen alarde baztertzaileari ere txalo egin zion. Igor Enparan maiatzetik da alkate, Abotsanitz plataformak udal bozak irabazi zituenetik.
|
|
|
La soule chose qui intéresse tout le monde (Jendeari axola zaion bakarra) da François Blais Quebequeko idazleak egindakoa. Mundua zeharo aldatu da 2098an,
|
baina
emakumearenganako jarrera, ez. Emakume otzanak, gizonkeria zalantzan jarriko ez dutenak nahi dituzte; eta hezur haragizkoak horrelakoak ez badira, asmatu egiten dira.
|