|
2008
|
|
|
Desanbiguatzea, batzuetan testuinguru hurbileko hitzetan eta hauek dakarten infor mazio morfosintaktikoan oinarrituz egin daiteke,
|
baina
beste batzuetan, ezinezkoa gertatzen da aditzei dagokien informazio lexikala edo azpikategorizazioari dagokio na izan gabe.
|
|
|
Han ez dago literaturan pentsatzen jarri beharrik, hiriak berak eragiten ditu ameskeria literarioak: « Batzutan irakurgaia eramaten dut labanderiara,
|
baina
beste batzuetan eskotilatik begira geratzen naiz, Julio Verneren istorio bateko protagonista banintz bezala» (Ibid. :
|
|
|
Haurrentzako film eta komikietako pertsonaiak ere ez ziren salbatzen, inoiz espainiar nazionalismo harroputz hutsez,
|
baina
beste batzuetan, eta hau ulergarria ere bada?, ipar amerikarren eragin kolonialistatik ihes egiteko asmoz ere bai, pertsonaia horiek haur erdaldun elebakarren mailara egokitu nahia ahanzteke. Horrela, Mickey> > sasoi batean el> ratón> Miguelito> gisa pantailarazten zen20, eta Silvester> and> Tweety> katu txoriak Piolín> y> Silvestre> izenez ezagutzen dituzte Espainiako haur guztiek.
|
|
|
Horrela, etorri> orduko> perpausak leku batzuetan, etorri baino lehenago? esan nahi du,
|
baina
beste batzuetan, aldiz,, etorri bezain laster?. Ondorioz, argitasunagatik, entzule edota irakurleak mezua oker uler ez dezan, jendeak era horretako esaerak baztertzeko joera du.
|
|
2012
|
|
|
egitea da. Hau da, batzuetan, Tusonek (1991) esango digun bezala, oharkabean islatzen dira ahozkotasunaren markak idatzian (bigarren pertsona, aukera lexikoak...),
|
baina
beste batzuetan helburu estilistiko komunikaziozkoak eraginda berariaz jotzen da ahozkoaren ezaugarriak idatzian islatzera. Eta enuntziatu parentetikoa ahozkoa idatzian txertatzeko baliabidea dela diogunean horixe esan nahi dugu:
|
|
2013
|
|
|
Ukaldi handiari buruzko zurrumurruak zabaltzen ziren, eta horiek gudarien beldurra elikatzen zuten, baina diskrezioari ere kalte egiten zioten. Zurrumurruetan zabaltzen ziren aurreikuspenak ez ziren beti egiaztatzen,
|
baina
beste batzuetan franko zuzen zebiltzala dio Cochetek. Baina oroz gainetik, ukaldi handiari buruzko zurrumurru horiek azken ukaldi gisa bizi zituzten soldaduek.
|
|
2021
|
|
|
Batetik, balio indargarria ematen dio erakusleari, hauxe, horixe, honexek, eta, alde horretatik, defenda dezakegu marka gramatikal huts baino zerbait gehiago badela. Baina kokaguneari erreparatzen badiogu ikusiko dugu batzuetan postposizio atzizkiaren aurretik doala,
|
baina
beste batzuetan atzetik (honetaraxe, honekintxe, horretarakoxe, holakoxe...). Eta kapitulu honen hasieran flexio morfemen eta eratorpen morfemen arteko aldeak aztertzean esan dugunez, eratorpena beti doa flexioaren aurretik (§ 3.1j).
|
|
|
Badirudi, hortaz, instrumentala egiturazko kasuen eta leku/ denborazko PSen artean, erdibidean bezala dabilela: batzuetan egiturazko kasuek bezala jokatzen du (gizakiaz, gizakiez...),
|
baina
beste batzuetan leku/ denborazko PSek bezala: gizaki honetaz, gizaki haietaz.
|
|
|
Ikusten denez, [uste] an da sintagma horren burua, eta horrek erabakitzen du sintagmaren esanahia eta balioa. Zenbaitetan egon aditzaren osagarria da, Adiskide zintudalakoan nengoen,
|
baina
beste batzuetan kausa adierazten duen adjuntua da: Lapurra zelakoan atxilotu zuten; Barbero batengana eraman omen zuten, hark sendatuko zuelakoan (Atxaga).
|
|
|
24.3.5.1a Multzo zabal eta heterogeneo honetan askotariko aditzak eta egiturak biltzen dira. Guztiek ere komunean dute aditzak bere eduki semantikoa neurri handian galdua duela, edo ohiko esanahitik bestelakoa den adiera batean erabiltzen dela; batzuetan aspektuari buruzko informazioaz gain gutxi gehiago eskaintzen dute (Josuk triste jarraitzen du),
|
baina
beste batzuetan nolabaiteko nozio semantiko orokorrak ere adierazten dira (iritzia, aldaketa eta abar). Guztietan ere izenki predikatua nahitaezko elementua da, eta hura gabe adibideak okerrak izaten dira edo aditzari beste adiera bat ematen diogu.
|
|
|
Juntagailu hautakarien artean edo bakarrik erabiltzen da balio honetarako. Sinonimia edo baliokidetasuna batzuetan guztizkoa izaten da,
|
baina
beste batzuetan ez da hain estua izaten. Adibideak nonahi aurki daitezke, kategoria edo mota askotako juntagaiekin:
|
|
|
batzuetan elkarrizketatik kanpoan direnak ordezkatzen ditu. Hiztunei egiten die erreferentzia,
|
baina
beste batzuetan hiztunari gehi entzuten dutenei ere.
|
|
|
Zalantza horiek hiztegietan ere ageri dira inoiz: batzuetan horrelako hitz bati, adberbiotzat harturik, sarrera berezia eskaintzen zaio,
|
baina
beste batzuetan, nahiz itxuraz antzekoa izan, ez.
|
|
|
Baina aditzaren esanahia eta aditzak hartzen duen argumentuak aditzarekin duen erlazio semantikoa kontuan hartzen baditugu, berehala ohartuko gara erlazio semantiko desberdinak sortzen direla hor, puntu bati dagokionez. Perpaus horietako batzuetan subjektua ez da ekintzaren borondatezko egilea (gaixotu, esnatu),
|
baina
beste batzuetan egiazko egilea da (eskiatu, mintzatu). Beste adibide honetan argiago ikusiko da kontua:
|
|
|
Hitzen edo morfemen kategoria zein den esateari ez diogu uko egin nahi izaten, nahiz eta askotan eginkizun hori zaila gertatzen den. Hiztegietan hitzak soilik jasotzen dira, eta batzuetan samurra da hitz jakin bati zein kategoria dagokion erabakitzea,
|
baina
beste batzuetan arazo gehiago izan daitezke, hiztegietan beretan agerian jartzen den bezala. Esaterako, beste edo bera moduko sarreretan, Euskaltzaindiaren Hiztegiak ez du hitz hauen kategoria zehazten1.
|
|
|
Izan ere, perpaus kausalak eta azalpenezkoak eratzen ditu forma honek, baitsoilekoak bezala. Zenbaitetan agerikoa da, testuingurua lagun, zein den perpausaren balioa,
|
baina
beste batzuetan balio bietara irekia izan daiteke perpausa.
|