|
2004
|
|
|
Euskal Gaien Institutuko legelari hizkuntzalariek eta Zuzenbide Fakultateko Euskara Juridikoaren Mintegiko kideek egindako lan laudagarria aitortu nahi diet,
|
azken
urte hauetan, besteak beste, Prozedura Zibilaren Legeak izan dituen aldaketak txertatu baitituzte. Lan honek, gainera, aurrerantzean jarraipena izango du dagoeneko hasita dauden proiektuen bidez, bai Prozedura Kriminalaren Legeari, bai merkataritza legeriari dagozkionak.
|
|
|
Prozesuan nolabaiteko polisemia badela jakin arren (prozedura/ procedimiento; prozesua/ proceso), prozedura terminoa hobetsi da legearen euskarazko bertsioa emateko. Izan ere, termino hori erabat zabaldu da
|
azken
urteetan, eta, hizkuntzen artean, judiziamendu/ enjuiciamiento termino tradizionalak baino proiekzio handiagoa du, azken hori gaztelaniaz bakarrik erabiltzen baita.
|
|
|
Bitarikoa da batzorde horren eginkizuna, bi bitara ibili behar izan baitu Euskaltzaindiak
|
azken
urteetan: batetik, onomastika arautu eta arau-emailea finkatzea du helburu, ondorioz normalizazioa lortu ahal izateko, eta inoizko batean ohiko izaten ziren desbideraketa eta gehiegikeriak uxatzeko; bestetik, Erregistro Zibilaren ataza da euskal onomastika horren harrera egokia egitea, legeak eskaintzen dituen modu desberdinetan bada ere (aurretiaz jarritako gaztelaniazko izenaren baliokide euskaldunaren bitartez edota euskal izen eta abizenen grafia eta fonetika euskarazkoetara egokituz, Euskaltzaindiak zehaztu duen moduan).
|
|
|
Justizia hori, beraz, gizartetik hurbil hurbil dago, eta arlo horretako organoak euskalduntzea ezinbesteko gertatzen da. Horretarako,
|
azken
urteetan, Justizia Sailak zenbait ekimen gauzatu ditu, besteak beste, organo horietako funtzionarioak euskaraz trebatzea, informatikaren prozesu kudeaketarako aplikazio guztiz elebiduna ezartzea eta euskararen erabilera sustatzeko planak garatzea. Horiek guztiek, orain aurkezten den honekin batera, asko hobetzen dute orain urte batzuk justizian zegoen egoera.
|
|
2005
|
|
|
Izan ere, alde batetik, kontsumo gaiei buruzko kontzientzia gero eta handiagoa dagoela iruditzen zait. Bereziki elikagaien inguruan
|
azken
urteotan ezagutu diren iruzurrek (koltza olioaren auzia, dioxinadun oilaskoak, behi zoroak?) gai honen inguruko ardura handiagotu dute, eta pauso eraginkorragoak emateko gogoak piztu. Bestalde, Batasuneko estatu, sektore ekonomiko eta enpresa guztiek baldintza berdinetan ekoiztea eta lehiatzea nahi bada, alegia, benetako merkatu bakarra lortu gura bada, ezinbestekoa da kontsumitzaileen eskubideak behar bezala garatzea eta hedatzea.
|
|
|
Begiratzen den ikuspuntutik begiratzen dela, kontsumoaren inguruko engainuak bukaezinak dira, eta, ondorioz, mesfidantza da nagusi kontsumitzaileon artean. Honela, bada, teoriatik praxira pasatzeko sasoia dela pentsatzen dut; alegia,
|
azken
urteotan kontsumitzaileak babesteko egin diren lege eta arauak betearazteko pausoak emateko unea da.
|
|
2006
|
|
|
Bigarrenez, lana bera uztailaren 9ko 22/ 2003 Legea eta horren osagarria, uztailaren 9ko 8/ 2003 Legea
|
azken
urteotan zuzenbidean hain zuzen ere, merkataritzako zuzenbidean izandako lege gertakizunik esanguratsuena da. Legeok berez dakarten berrikuntza ez ezik, sortutako egitura eta erakundeen konplexutasuna ere aipa daiteke.
|
|
2007
|
|
|
Bilduma honetan argitaratu dituzte Deustuko Unibertsitateak eta Herri Ardularitzaren Euskal Erakundeak,
|
azken
urteetan, lege zibil elebidun zenbait. Horien jarraikoa da lege zibilen liburuki hau, bertara bildu baitira ondasun higiezinen gaineko hainbat lege testu, hain zuzen ere, esanahi garrantzitsua eta pisuzkoa dutenak zuzenbidearen jarduleentzat zein herritar eta kontsumitzaileen kezka eta arranguretan.
|
|
|
Egitate hori areagotu egiten da, antolamendu juridikoak jabetza horizontalaren moduko erakundeak arautzen dituenean. Izan ere, erakunde horrek,
|
azken
urteotan, egundoko bizitasuna erdietsi du, nahiz eta arauetan oinarri guztiz urria izan, Kode Zibilaren 396 artikuluak bakarrik araunen helburua da, beraz, egitateen gizartzen baitzuen erakunde hori. Lege hote errealitateari erreparatzea.
|
|
|
Eta horren froga ona fundazioei eskaintzen zaien tratu fiskal mesedegarria da (adibidez, Espainiaren kasuan, abenduaren 23ko 49/ 2002 Legean, irabazteko asmorik ez duten erakundeen araubide fiskalari eta mezenasgoaren pizgarri fiskalei buruzkoa). Horren eraginez,
|
azken
urte hauetan fundazioen kopuruak gora egin du nabarmen.
|
|
|
Amaitzeko, eta giza eskubideen nazioarteko babesari dagokionez, ez da ahaztu behar
|
azken
urteetan Nazioarteko Zigor Gortea sortu dutela. Horren estatutua Erroman onetsi zen 1998ko uztailaren 17an.
|
|
2008
|
|
|
Erregistratzaile berberak
|
azken
urtean izendatutako aditu bera izendatzen denean, horren berri eman behar zaio Erregistro eta Notariotzaren Zuzendaritza Nagusiari.
|
|
|
Ahalak eta leherrak egin behar dira halako egoerak konpontzeko, batez ere, justizia eta zuzentasun arrazoiengatik (pertsona batek hainbat herrialdetan harremanak izateagatik ez luke tributu gehiago ordaindu behar). Gainera,
|
azken
urteotan zabaldu diren ideiak hizpidera ekarriz, ekonomi politikaren arrazoiek ere bidezko dezakete arazoaren konponketa, botere publikoek nazioarteko merkataritza eta inbertsioak suspertu behar dituztelako.
|
|
|
Autorea ezaguna da gure fakultatean,
|
azken
urteetan bertan eman baititu hainbat eta hainbat ordu, euskararen eta zuzenbidearen mesederako. Alberto Atxabal Radak, doktore gernikarrak, finantza zuzenbidean gailendu du aspalditik bere burua, Euskal Herriko foru zuzenbideari buruzko zerga osagaiak sakon aztertuta, doktorego tesi bikaina euskaraz eta gaztelaniaz ondu zuela.
|
|
|
Harremanotako batzuk tributu harremanak izan daitezke. Gainera,
|
azken
urteotan Herri Erakundeek Zuzenbide pribatuko jarduera eta kudeaketa moduak erabili dituzte; kasu horietan Erakundeak norbanakoen maila juridiko berean daude, inolako pribilejio edo administrazio ahalmenik gabe. Badirudi, beraz, kasu horietan guztietan Herri Erakundeak Administrazioak ezarritako tributuen subjektu pasiboak izan daitezkeela, nahiz eta Administrazio horren menpeko erakundeak izan.
|
|
|
Horrez gain, ezin pareka daitezke in dubio pro reo eta in dubio contra Fiscum adierazmoldeak, lehenengoa ez delako arauen interpretazioari buruzkoa, baizik eta frogaren onarpenari buruzkoa. Guztiarekin, finantza arloko hitzez hitzezko interpretazioa bakarrik erabiltzeari uko egin dio jurisprudentziak
|
azken
urteotan.
|
|
|
Jakinekoa denez, TLOren 20 artikuluak adierazten du zerga egitatea gauzatzeak tributu betebeharraren sorrera dakarrela. Ikusmolde hori oso kritikatua izan denez,
|
azken
urteotan beste teoria bat zabaldu da eta, horren ariora, salbuespena ezartzen duen arauak zerga egitatea ere definitu behar du, kargaturiko egitatea ezartzen duen arauarekin batera. Gaur egun, salbuespenak lehen zuen salbuespenezko izaera galdu du, hau da, tributua ezabatzeko izaera hura; gaur egungo tributu sistemaren helburuak lortzeko tresna bihurtu da.
|
|
|
Hala ere,
|
azken
urteotan, kontrako mugimendua gertatu da eta, horren ondorioz, kudeaketa organoei gero eta egiaztapen eginkizun gehiago eratxiki zaizkie. Arrazoi ezberdinak aipa daitezke mugimendu hori azaltzeko, hala nola, aurkeztutako autolikidazioak gehiegi izatea (masifikatzea), informatika sistemak hobetzea, likidazio «paralelo»en erabilera orokortzea, informazioa lortu eta ematea behartzeko ahalmenak berrindartzea, itzulketarako eskubidea dakarten autolikidazioak ugariagoak izatea, etab. Arrazoi horiek direla eta, kontrol prozedura azkar eta orokorra behar zen, organo ikuskatzaileek ezin zutelako eginkizun hori burutu.
|
|
|
Tributu sistemen
|
azken
urteotako bilakaera hobeto ulertzeko, bi ideia azpimarratu genituzke. Alde batetik, tributu sistema ekonomi agerpen orori hedatu zaio, gastu publikoa etengabe handitu ahala gastu horri aurre egiteko diru iturri berriak bilatu direlako.
|
|
|
LOFCA onetsi zenetik, Estatuak gero eta zerga gehiago laga dizkie autonomia erkidegoei, etengabe. Ildo horretatik, Autonomia Erkidegoen Finantza eta Tributu Politikaren Kontseiluak 2001eko uztailaren 27an eginiko bileran aldatu du sistema berriro epealdirako; sistema hori luzatu da
|
azken
urteotan. Indarreko sisteman lurralde erkideko autonomia erkidego guztiak daude.
|
|
|
Ekonomi Itunaren erakundeak behin eta berriro erakutsi du aldaketa eta berrikuntzei egokitzeko malgutasun handia. Egin eginean ere,
|
azken
urteotan Itunari bost egokitzapen egin zaizkio. Horietarik lehena Balio Erantsiaren gaineko Zerga indarrean jarri zenean gauzatu zen (abenduaren 27ko 49/ 1985 Legea); bigarrena, toki erakundeen finantza sistema eraldatu zenean (ekainaren 8ko 2/ 1990 Legea); urte 27/ 1990 Legea); laugarrena 1993an egin zen, Balio Erantsiaren gaineko Zergaren Lege berriari eta Zerga Berezien Legeari egokitzeko (abenduaren 13ko 11/ 1993 Legea); bosgarren egokitzapena Aseguru Primen gaineko Zerga ezarri, Zerga Bereziak itundu eta zuzeneko zergetan Aldundien eskumen arau-emailea zabaltzeko egin da (abuztuaren 4ko 38/ 1997 Legea).
|
|
2011
|
|
|
Salmenta egitean fruiturik izan ez eta atzera eskuratzeko unean halakoak badaude, fruituok atzera eskuratzailearen eta eroslearen artean lainduko dira, eta erosleari emango zaio erosle horrek, salmenta unetik zenbatuta,
|
azken
urtean finkaren edukitza zenbat denbora izan eta horren araberako zatia.
|
|
|
Legeak pertsona batzuen mesederako hipoteka ezartzen badu, pertsona horien eskubide bakarra da hipoteka formalizatzeko agiria egilets eta inskriba dadin eskatzea, betiere, estatu, probintzia eta herrien mesederako, zergen
|
azken
urtekoari dagokion zenbatekoaren ondorioz, eta aseguratzaileen mesederako, aseguru primaren ondorioz, Hipoteka Legeak xedatzen duenari kalterik egin gabe.
|
|
|
1) Probintzia edo udalerriarentzako kredituak, zergen
|
azken
urtekoaren ondorioz, urteko hori mugaeguneratuta baina ordaindu gabe badago, eta zergok ez badaude jasota 1923 artikuluaren 1 zenbakian.
|
|
|
C) Pertsona berberen azken gaixotasunak eratorritako gastuen ondorioz, horiek
|
azken
urtean sortu badira, heriotza egunetik zenbatuta.
|
|
|
D) Inoren konturako langileen eta etxe zerbitzuko langileen alokairu eta soldaten ondorioz, horiek
|
azken
urteari badagozkio.
|