|
2003
|
|
|
Gure kasuan,, euskarazko historiografia? egun definituriko gaia dela diogun heinean,
|
azken
urteotan euskaraz idatzitako historia lanak biltzera, aztertzera eta horren inguruko arazoak eta erronkak jorratzera muga gintezkeen. Baina historiografia lan bat ez litzateke egiazko historiografia, oraingoak ez ezik antzinagoko lanak ere ikuskatuko ez balitu.
|
|
|
Harrezkero elikaduraren historiari buruzko bibliografia asko hazi da Europan eta asko iritsi zaigu gaztelaniara itzulita guregana; jakina, hori guztia ez da ageri gure lanean. 2Eta horrela da oraindik, kontuan izan betiere, lan hau 1996ko otsailean aurkeztu genuen?, nahiz eta,
|
azken
urte hauetan,. Historia Berria, deitu den korronte historiografikoa Espainiar estatuko unibertsitateetara eta, bide batez, Hego Euskal Herrietakoetara iristen ari den heinean, lantzen hasi den gaia izan elikaduradurarena ere.
|
|
2004
|
|
|
Bere bizitzako azken hamarkadan askoz gazteagoa zen emakume batekin ezkondu zen, Yale-ko Diseinu Grafikoko Eskolako irakasle izan zen eta Polaroid argazki makinekin esperimentatzen hasi zen. Gainera,
|
azken
urteetan bere bilduma era tragikoan saldu zuen. New Haven en hil zen 1975eko apirilaren 10ean.
|
|
|
Japoniak eta 2 maila batean Txinak. Baina
|
azken
urteotan eta gero eta erritmo azkarragoan Txina garrantzia hartzen ari da (uste baino handiagoa). AEB,, made in China?
|
|
2005
|
|
|
Gaur egun Menendez Pidal en ekarpen ugari gaindituta egon arren, ikertzaile honen trinkotasuna aurretik aipatu dugun Beltran-ekin pareka ezina da, beraz. Hala ere,
|
azken
urteotako euskoiberistek ez dute Pidal aipatzen, Beltran berriz, bai.
|
|
|
6 Gomez Moreno-ren iberiar signarioaren desziframenduaz geroztik eta 40ko hamarkadaren
|
azken
urteetan Mitxelena eta Tovar-en lanekin, 50koan Caro Baroja-rekin, eta 60koan Untermann ekin, nahiz eta bere lan garrantzitsuenak beranduagokoak izan, euskoiberismoaren burutazio serio29 zein zoroak kritikatzen dira. Autore hauek30 komunitate zientifikoan eta mundu akademikoan hizkuntza paleohispanikoei buruzko ikerketa eta ezagupenik fidagarriena eman dute, diziplina honen erroak sendo finkatuz.
|
|
|
Artikulu honetan gaur egungo euskoiberismoaren kritika zabala jaso da, batik bat kritika linguistikoa, historikoa, arkeologikoa eta ideologikoa. Horretarako
|
azken
urteotan euskoiberismoaren inguruan ikertzen ari diren lau egileren lanak aztertu ditugu: Zamanillo, Roman del Cerro, Bergua eta Alonso.
|
|
2006
|
|
|
Bi hauen batuketa probintzia bakarra osatzeko azaldu daiteke, biak Ptolomeon esku egon zirelako era berdinean. Kretako hiriburua, Gortina, industua izan da
|
azken
urteetan. Monumenturik garrantzitsuena basilika da.
|
|
2008
|
|
|
Euren programan ezarritako helbururik ez dute lortu, baina garrantzi, partaide eta mobilizazio gehiago eta ikusgarriagoak izan eta gauzatu dituzte
|
azken
urteotan. Hala ere, Irakeko gerraren aurkako mugimenduak mundu osoan barrena burututako ekintzen gainetik, gerrak aurrera dirau.
|
|
|
Mundu sistemaren teoria. Immanuel Wallerstein ek
|
azken
urteotan proposatutakoa. Historian zehar hiru estadio funtsezko bereizi ditu:
|
|
2009
|
|
|
Euskal Herri osoaren historia nazionala. Ez dakit hau guztia posible den edo noraino baina argi daukat, izatekotan, Euskal Amerika barik ezin dela egin, osotasunean, Euskal Herriaren inolako Historiarik eta hauxe da
|
azken
urteotan batzuk euskal historiografian aldarrikatzen ari garena?
|
|
|
Emigrazioaren inguruko gaia oso zabala eta askotarikoa da,
|
azken
urteetan emigrazio bakarra baina gehiago «emigrazio asko» egon direla azaldu nahi izan da3; Amerikako euskal presentzia hasi zenetik, zenbait prozesu sortu ziren, emigrazio selektibo eta elitista, masiboa baina homogeneoa, politikoa, eta abar. Ikerketa honek izan nahi du jorratzen ari garen gaia oraindik gehiago zabaltzeko pauso bat, hain zuzen, migrazio prozesuak gaur egun behin eta berriz begien bistan ditugulako egin dira ezagun, ez dugu ahaztu behar Euskal Herria ez dela sortzen ari den immigrazio prozesutik kanpo geratzen, zeinaren bidez herri txiroetako populazioak garaturiko herrietara jotzen duen?; immigrazio prozesu honek, nolanahi ere, aldaketa nabarmenak ekarriko dituela ez dago dudarik, bertoko kulturan eta pentsamenduan, esaterako, eta beste herri batzuetatik Euskal Herrira etortzea erabaki duten horien «irudia» sortzen ari gara gaur egungo gizartean.
|
|
|
Emigrazioarekin zuzenki erlazionaturik ez badago ere, ezin izan dugu albo batera utzi espainiar historiografian hain garrantzitsua izan den gai bat, 1898ko Kubako Gerra. Espainiako prentsan Kubako Gerra nola islatu zen aztertzen duten lan ugari argitaratu dira
|
azken
urteetan, lehenengo mendeurrenaren altzoan hain zuzen eta, batez er, Andaluziako «eskoletan». Horregatik, Andaluzian gai honek izan duen eraginaz hitz bi esan behar dira, azterturiko bibliografian, ikerlanen gehiengoak herrialde honi buruzkoak edo bertako ikertzaileek eginak direla ikusi baitugu.
|
|
2014
|
|
|
Lan munduko aldaketek eta hiritartzeak eragindako bilakaerarekin batera, mundua ikusteko begirada berriak sortu zituen prentsa irakurtzeak, bai eta bizimodu berriei bidea zabaldu ere. Lehen hezkuntza oso garatuta baldin bazegoen ere, ez zen gauza bera gertatzen bigarren mailako sarearekin, probintzia bakoitzean institutu bakarra egon baitzen XX. mendearen lehen herenera arte; halaber, unibertsitatea ere gutxi batzuentzako zen, Euskal Herrian ez baitzen unibertsitate publikorik egon aztertzen ari garen garaiko
|
azken
urtera arte, 1968ra arte, hain zuzen. Data horretan sortu zen Bilboko unibertsitatea.
|
|
|
Asko zahartu zen gizartea bi arrazoirengatik: azken hogeita bost urteetan emakumeen ugaltze tasa erdira jaitsi zelako eta hurbildu zirenak baino gehiago izan zirelako bertatik alde egin zutenak
|
azken
urteetan aldatu zen joera. Beste ezaugarri nabarmen bat ere badago:
|
|
|
Hiru garai bereiz daitezke aro honetako bilakaera kulturala aztertzeko orduan, nahiz eta ez egon kasu guztietan muga nabarmenik: frankismoaren
|
azken
urteek hartzen dute lehenengoa, trantsizioak eta laurogeiko hamarkadako lehenengo urteek bigarrena eta bi mendeen arteko aroak hirugarrena. Telebista eta pizkunde hitzek definitzen dute aurrenekoa era kontrajarrian.
|
|
2016
|
|
|
Berrezarkuntzaren
|
azken
urteetan EAJ.ak Donostian indarra handituz joan zen. Erradikalismotik at, autonomismoaren ildotik gero eta hautesle kopuru altuagoa bildu zuen.
|
|
|
1 Estatu Batuetan
|
azken
urteetan ohikoak ziren, uda beroak, ematen hasiak ziren, non ghettoetako gazteek polizaren aurka oldartzen baitziren, bide guztiak erabiliz.
|
|
|
Edonola ere, juduek Europako gizarteetan asimilatzeko prozesuaren porrotaren ostean nortasun eta identitate nazionalaren ideia bereganatu zuten, eta XIX. mende amaieran mugimendu nazionalista propioak sortu zituzten. Bundismoa eta sionismoa, biak XIX. mendeko
|
azken
urteetan sortuak. Lehenak estatu gabeko nazio judu bat aldarrikatzen zuen, hizkuntza eta kultura yiddish arekin.
|
|
|
Historiografia ofizialen arabera, Judeatik kanporatu zutenetik, herri judua erbestean aldagaitz mantendu da, eta ondorioz, Kanaan konkistatu zutenen ondorengo zuzenak dira judu guztiak. Hala ere, k.a.
|
azken
urteetan eta k.o. lehenetan erlijioaren zabalkundea handia gertatu zen. Judaismoaren zabalkundea Hasmonearren dinastiarekin hasi zen k.a. II.mendean, eta puntu gorena, ustez, Khazariako Erreinuan Don ibaiaren eta Itsaso Beltzaren artean aurkitzen zen erreinua lortu zuen, k.o. VIII. mendean. Judaismoak erlijio monoteista bezala berezkoa zuen erlijio politeisten jarrera irekiagoaren aldean bere egia inguruko herriei zabaltzea.
|
|
|
IV.2 Britainiarren
|
azken
urteak eta Nazio Batuen Misioa Palestinan
|
|
|
Hainbat juduk bat egin zuten Errusian hasten ari zen mugimendu iraultzailearekin. Romanov familiaren agintearen
|
azken
urteetan, juduak mugimendu iraultzailearen erdigunean zeuden. Errusian bizi zuten egoerak, boterearen aurka altxatzera bultzatu zituen.
|
|
|
Hori dela eta, zalantzan jarria izan da baita ere izaera totalitarioa, frankismoa totalitarioa baino autoritarioa izan zitekeela edota
|
azken
urteetan autoritarismorantz eboluzionatu zuela esanez. Hala ere, kontutan izan behar dugu, alderdi indartsu baten faltan bazen ere, beste organismo batzuek beteko zutela lan hori, adibidez, Armadari eta batez ere Francori leialak zitzaizkion gizonek (nahiz eta askotan alderdi faxista erabili paper hori betetzeko; Dionisio Ridruejok atsekabez esan zuen Falangen kargua hartzeko meritu militarrek baino gehiago balio zutela, guda merituek?, alderdia jada ez zela ideologia faxista bilatzen zuen alderdi bat, baizik eta armada merituak lehenesten zituen alderdi bat).
|
|
2018
|
|
|
1970eko hamarkadan, Barrenengoak azken baranbioar euskaldunak ezagutu eta elkarrizketatu zituen, XIX. mendeko
|
azken
urteetan jaiotakoak. Horietariko batek esan zuenez, ezkondu arte (1920an), euskaraz mintzatzen ziren guztiak eta euskaraz egiten zen otoitz Garrastatxuko santutegian (Barrenengoa, 1988:
|
|
|
Galera horren kronologia eta zehaztasun gehienak F. Barrenengoak bildu zituen duela 30 urte. Halere,
|
azken
urteetan informazio iturri eta testigantza berriak agertu dira, Aiaraldeko euskararen historian sakontzeko aukera paregabea ematen dizkigutenak. Gai honi buruz dakigun guztia biltzen dugu artikulu honetan, azken mendeetan zehar euskarak izandako presentzia eta galera hobeto ezagutzeko.
|
|
2022
|
|
|
Donostiaren hazkundearen baitan, printzipioz, hiriak jasan zuen aldaketa demografiko, ekonomiko eta kulturalari irtenbidea emateko jaio zen. HAPOa,
|
azken
urteetan gailendu ziren joeren jarraipen eta garapenaren erantzule izan zen, hiri espazioaren hedatze izugarriaren bidez. 1980 urterako 1.500 hektarea berri kalifikatu ziren eraikitzeko, eta 400 hektareatan handitu zuen hiriak bere hiri zorua. Behin betiko HAPOa Etxebizitza Ministerioak onartu zuen 1962ko irailean.
|
|
|
...estelako merkatal nazioen inguruko ezagutza handitzera bultzatu du, eta hein handi batean, ikertzaileen artean ematen ari den penintsulako merkatal komunitateen interesa handitzera eraman du (Heers, 1982; Bello León, 1994; Igual Luis, 2007). Izan ere, Burgoseko merkatariez gainera (Casado Alonso, 2008; Palenzuela Dom� nguez, 2003), bestelako taldeen presentziak ikaragarrizko gorakada izan du
|
azken
urte hauetan, besteak beste, katalanak (Bello León, 2010), galegoak (Pelenzuela Dom� nguez, 2007) eta euskaldunen kasuek osatzen dituztenak, garaiko Sevillaren eta Monarkia Hispanikoaren merkatal testuinguruaren protagonisten ikuspegi zabalago bat eskaintzen dutenak. Sevillan euskaldunen presentzia aztertu dute, besteak beste, Garmendia Arruebarrena (1983, 1989), Garc� a Fuentes (1991), Ronquillo Rubiok (2004) eta azkenik, duela gutxi argitaratu den tesiarekin, Ortiz Arza (2019).
|
|
|
Azken finean, testamentuak oso baliagarriak ditugu hainbat arrazoirengatik: hasteko, pertsona batek bizitzan izan duen bizitzaren edo bizitzaren
|
azken
urteen erakusle delako, hots, norekin dagoen zordunduta, norengan uzten duen zer eta batez ere, pertsona baten azken borondateak noren gain gelditzen diren erakusten delako.
|
|
|
Euskadi ez da Erdi Aroan edo Aro Modernoan erabili izan den koronimoa; beraz, ez da kontuan hartu garai horietako terminologiarako. Termino anbibalentea suertatu da
|
azken
urteotan, interferentzia semantiko askoren bidegurutzean, eta erabilera gatazkatsukoa. Monteroren historia lanean (2008), erdaratik sortua, aztergaia egungo Euskal Autonomia Erkidegoa da(" Pa� s Vasco"), azken hamarkada honetan gaztelaniaz ofizialki" Euskadi" izendatu den markari estu lotua.
|